Mongameli Cyril Ramaphosa: Ngethuba lokubekwa kukamongameli wezwe ngokusesikweni

Intetho kaMongameli Cyril Ramaphosa ngethuba lokubekwa kukamongameli wezwe ngokusesikweni; 19 kweyesilimela 2024; Kwizakhiwo zomdibaniso, Tshwane

Bantwana begazi, ziKumkani neeKumkanikazi,
Zikhulu eziHloniphekileyo, iiNtloko zoMbuso nooRhulumente,
Owayesakuba nguMongameli uThabo Mbeki noNks Mbeki,
Owaseyekuba nguMongamalei uKgalema Motlanthe noNks Montlante,
Bonke abo Babesakuba ziiNtloko zoMbuso noRhulumente,
Oonozakuzaku abahloniphekileyo bamazwe ahlukeneyo nemibutho yehlabathi,
SoMlomo weNdlu yoWiso-mthetho yeSizwe,
Sihlalo weBhunga lamaPhondo leSizwe,
IJaji eyiNtloko yeRiphabhlikhi,
ZiNkulumbuso, baPhathiswa bamaPhondo nooSodolophu,
Malungu ePalamente,
Zinkokeli zemibutho yezopolitiko,
Zinkokeli zenkolo nezomthonyama,
OoNozakuzaku nabaKomishinala Abaphezulu,
Amagqala omzabalazo,
Iindwendwe ezihloniphekileyo,
Bemi BoMzantsi Afrika,

Namhlanje sithe nqwadalala ngale mini izole nasebukhweni bezinja kundlunkulu karhulumente wethu, kweziZakhiwo zoMdibaniso, sizozibonela ngawethu amehlo phambi kweenginginya yabemi boMzantsi Afrika kunye neendwendwe zethu ezihloniphekileyo eziphuma Kumazwe ngamazwe eli lizwekazi lakuthi nakumazwe aphesheya kweelwandle isizwe sethu esilawulwa ngentando yesininzi siqingqa ukubheka phambili.

Sizintlanga ezahlukeneyo sinjalo, sidibene apha ukuza kubethelela izibhambathiso zokuba eli lizwe lelethu sonke thina bantu bakulo, njengoko lusitsho noXwebhu lweNkululeko elatyikitywa kwisithuba seminyaka ephantse ibe ngamashumi asixhenxe eyadlulayo.

Sidibene apha, njengabantu abamnombo mnye abaphuma kuwo olithoba amaphondo alo esi sizwe soMzantsi Afrika simanyeneyo, sizimisele ukuba ngezenzo zethu nje kuphela siza kuwuvala umsantsa wangaphambili owawuphakathi kwethu, soyise le ngxaki yokungalingani nobunzima obusithwaxayo namhlanje.

Sifuna ukubhengenza apha phambi kwezizwe ukuba akukho ngxaba-ngxwaba okanye kuxambulisana okunosibangela ukuba sizilibale ezinto ezingamaqula wethu okwakha isizwe esimanyeneyo, esikhululekileyo, esinobulungisa, esilinganayo nesiqhubela phambili.

Namhlanje, sizalisekisa ilizwi labantu beli lizwe.

Sizibophelela ngako konke kuMgaqo-siseko weRiphabhlikhi yoMzantsi Afrika osekelwe kumbono nemigaqo yoXwebhu lweNkululeko.

Njengeenkokeli zeli lizwe lakhiwe zintlanga ezahlukeneyo, sinoxanduva lokumanya abantu boMzantsi Afrika.

Siyaziqonda ukuba sinoxanduva lokutshintsha eli lizwe libe lilizwe elingacaluli ngokwebala nangokwesini.

Siyazibophelela ukuba siza kwakha isizwe esilinganayo nesinovelwano.

Siyazibophelela ukuba siza kwenza konke okusemandleni ukwakha uqoqosho olukhulayo noluza kuxhanyulwa ngumntu wonke futhi oluza kudala amathuba liphucule neempilo zabo bonke abantu.

Siphinde sazibophelela ukuba siza kuqhuba nomsebenzi wokuvuselela eli lizwe lilawulwa ngokwentando yesininzi futhi senze iinguqu kwintlalo nakuqoqosho ukuze kungabikho namnye esimshiya ngasemva.

Ke ngoko, njengokuba singena kumbuso omtsha oza kulawula eli lizwe, uzinzo lorhulumente wethu olawulwa ngokwentando yesininzi luphinde lwaxikixwa luviwa amandla futhi abantu basixelela ngokuphandle abakufunayo, ukuba bona bafuna uxolo nolawulo lwentando yesininzi endaweni yobundlobongela nezinye iindlela zokwenza izinto ezingasekelwanga kuMgaqo-siseko.

Beyinginginya basixelele izinto abazifunayo, zahlukene zinjalo, ngamanye amazwi abemi boMzantsi Afrika bayivotele into abayifunayo ngokweminqweno yabo nezinto abazilindeleyo.

Siyazamkela iziphumo zonyulo futhi siyatsho nangoku sithi abantu basixelele into abayifunayo. Futhi siza kwenza ngokwentando yabo ngaphandle kokuthingaza.

Abavoti boMzantsi Afrika akukho mbutho wezopolitiko bawuvotele ngesininzi esizakuwenza ulawule eli lizwe uwodwa.

Basiyalele ukuba sisebenzisane ukuze silungise iingxaki abajamelene nazo size sizalisekise amaphupha wabo.

Bawubonakalisile umbulelo ngomsebenzi owenziweyo kwizinto ezininzi ezinxulumene nobomi babo kule minyaka ingama-30 idlulileyo yolawulo lwentando yesininzi.

Basixelele ezinkonkqeni ngendlela esibadanise saze sabaphoxa ngayo ngendlela esisebenze ngayo kwiindawo ezithile apho sithe sawa phantsi.

Bafuna uqoqosho olutshintshileyo, olukhulayo noluquka wonke umntu futhi oludalela izigidi zabantu imisebenzi futhi luvule namathuba okushishina koosomashishini bezwe lakuthi – amanina, amadoda, abadala nabancinci.

Abantu beli bayazi ngqo into abayifunayo.

Bafuna uMzantsi Afrika oza kunika wonke umntu indawo yokusithela kulo Mgaqo-siseko wethu wentando yesininzi kunye nokuba bakhuselwe ziinkundla zeli.

Baluchazile uhlobo lwesizwe abalifunayo apho wonke ubani eza kukwazi ukuzivuthulula kwiinzima azelwe nazo, akhuliswe ngothando ngabakubo, encediswa sisizwe naso esinovelwano, encediswa naye kukuzizamela, umoya wokuzimisela kunye nokusebenza nzima.

Ngeevoti zabo basixelele ukuba bafuna ubomi obuthambileyo, obuchulumancileyo, ubusempilweni nobukhuselekileyo.

Ngeevoti zabo basicacisele ukuba bafuna ukuba babe nayo into esiwa phantsi kwempulo, amanzi acocekileyo, umbane ofikelelekayo nongacima-cimiyo.

Bafuna amakhaya anesidima angahuhuzi umoya, angene imvula nengqele.

Bafuna iindlela ezilungiswayo kunye nezibane zezitalato ezisebenzayo.

Abantu boMzantsi Afrika bacele nje ukukhathalelwa ngokufanekelekileyo xa begula, bafuna intsana zabo ukuba zifundiswe kakuhle, ukuba abantu abadala bakhathalelwe nokuba abo bangasebenziyo bafumane impangelo.

Abantu boMzantsi Afrika basenzile isimbonono ngomba womhlaba abawufunayo ukuvula iifama, ngamashishini abafuna ukuwaqala, ngezinto kunye neemveliso abazifunayo kunye nezakhono abafuna ukuzifunda. 

Bathethile ngeminqweno yabo yokuba bakhuseleke kumakhaya wabo, ezitalatweni, ezixekweni, emaphandleni nasizifama.

Abantu bathi mawuphele umkhuba wokubiwa kwezimali zikarhulumente kunye nokubanjwa kombuso ngobhongwane.

Kodwa kuyo yonke into, abantu boMzantsi Afrika bakugxininisile ukuba baza kude badikwe lolu xambuliswano lwezopolitiko kunye nokunyhila-nyhilana okwenziwa ziinkokheli nemibutho yezopolitiko.

Bafuna ukuba sikhokelise iimfuno namaphupha wabo phambili kwaye bafuna sisebenzisane senzele nje isizwe sakuthi.

Namhlanje ndimi phambi kwenu njengesicaka senu ndizonixelela ukuba sinivile.

NjengoMongameli weRiphabhlikhi, ndiza kufakana imilomo naye wonke umntu ndize ndisebenzisane nawo onke amaqela ezopolitiko kunye namacandelo afuna ukufaka isandla kula malinge okuza nezisombuluo kwezi ngxaki sijamelene nazo kwisizwe sakuthi njengoko singena kweminye iminyaka elishumi sikhululekile.

Iminyaka engama-30 sele idlulile ukususela oko sawugibisela kude urhulumente wocalucalulo saze sangena kwisizwe esikhululekileyo nesilawulwa ngokwentando yesininzi.

Mninzi umsebenzi esele siwenzile ekwakheni isizwe esitsha esixhaswa ngamaqumrhu angqingqwa kunye nesinamalungelo enkululeko axhanyulwa ngumntu wonke.

Sakhe icandelo likarhulumente elitshintshileyo, icandelo leenkundla elizimeleyo, inkqubo yonyulo ekumgangatho wehlabathi, uqoqosho lwale mihla, icandelo lamajelo eendaba elikhululekileyo nelidlamkileyo, kunye nemibutho yoluntu engalali mqokozweni.

Kodwa nangona senze lo msebenzi ungaka, isizwe sakuthi sisenengxaki enkulu yokungalingani neyokungavisisani. Sinobholel’ecaleni kunye nengxaki ekhulayo ebantwini yokungaboni ngasonye enokubangela ukuqhambuka kodushe.

Le ngxaki yakudala yokucalulwa kwabamnyama kwabamhlophe, kwamanina kumadoda, kweelokishi kwiindawo zokuhlala eziphucukileyo, kwamaphandle kwiidolophu, kwamahlwempu kwizinhanha isaqhubeka nanamhlanje.

Kwezinye iindawo zingaba ezi ngxaki azisekho ngamandla kodwa zisathukuza ngaphantsi.

Singabantwana besizwe esinye kodwa singabantu abahlukene kakhulu, sizivalele kumapomakazi wethu ezindlu saze sazisusa ebantwini.

Sicalulana ngokwempangelo nangokokufuma kweepokotho.

Ke ngoko le yimini ebaluleke kakhulu.

Le yimini eza kwenza umahluko omkhulu kubomi belizwe lakuthi.

Ngumhla wokuba sikhethe ukuya phambili sisonke okanye sibe sebungciphekweni wokulahlekelwa zizo zonke ezi zinto sele sizakhile.

Namhlanje kufuneka sikhethe ukuba sibheka phambili; ukuvala umsantsa phakathi kwabemi boMzantsi Afrika nokwakha isizwe esilinganayo; ukuzalisekisa izithembiso zoMgaqo-siseko wethu kunye namaphupha oXwebhu lweNkululeko.

Imini ezinje zifuna isibindi neenkokeli ezimisileyo.

Zifuna ukuba sime sonke sikhusele umanyano lwesizwe, uxolo, uzinzo, uhlumo loqoqosho oluquka wonke umntu, ukungacalulani ngokwebala nangokwesini.

Ngonoongxatha babo abababekileyo, abantu boMzantsi Afrika bayicacise gca into abayifunayo yokuba iinkokeli zeli lizwe mazisebenzisane.

Bayalele iinkokeli zabo ukuba zilubeke ecaleni ukrutha-kruthwano nokungavisasini, ukuba ziyeke ukusebenzela izisu zazo, koko zikhe zenze into eza kunceda isizwe sonke.

Njengeenkokeli, njengemibutho yezopolitiko, sixelelwe phandle ukuba masisebenze ngokubambisana ngeenjongo zokukhulisa uqoqosho, ukudala imisebenzi engcono, iindawo zethu ezikhuselekileyo kunye norhulumente osebenzela abantu bakhe.

Amaqela ezopolitiko ahlukeneyo, asivile esi sikhalo.

Ngenxa yokuba la maqela eqonda ukuba akukho qela lifumene iivoti ezaneleyo ukuba lilawule lodwa futhi liqulunqe imithetho lodwa, avumile ukuba asebenze ngokubambisana, asebenzise izakhono zawo esenzela eli lizwe kunye nendlela ebheka phambili incede abantu balo.

Ewonke, avumelene ukuba aseke urhulumente womanyano lwesizwe apho kuza kwenziwa into enye yokwenza utshintsho olumandla oluya kuhlala naphakade.

Ukusekwa kukarhulumente womanyano lwesizwe kubaluleke kakhulu, kusisiqalo sohlobo olutsha lolawulo.

Njengoko iinkokeli zeli lizwe zathi zadibana zaseka urhulumente womanyano lwesizwe kwiminyaka engama-30 eyadlulayo zakha ikamva eliza kuxhanyulwa nguye wonke umntu kunye nesizwe esibumbeneyo, la maqela ayinxalenye yorhulumente womanyano lwesizwe namhlanje avumelene ukusebenzisana ukuze kulungiswe iingxaki ezitshisa ibunzi isizwe sakuthi esijamelene nazo.

La maqela alwamkele ngokusesikweni uXwebhu lweMiqathango yeNtsebenziswano, apho athe athembisa kuba aza kwakha ngokukhawuleza uqoqosho oluhlumayo oluzinzileyo noluza kuxhanyulwa ngumntu wonke; adale isizwe esisekelwe kubulungisa ngokulwa intsokolo nokukhusela amalungelo abasebenzi; azise uzinzo kurhulumente aze aphucule izakhono zabasebenzi bakarhulumente.

La maqela athembisile ukuba aza kuphucula iimeko zabantu boMzantsi Afrika ngokubanika imfudo kunye neenkonzo zezempilo ezisemgangathweni; aza kulwa ulwaphulo-mthetho norhwaphilizo; aza kulwela imvisiswano phakathi kweentlanga ezahlukeneyo aze akhe nesizwe esimanyeneyo; futhi alandele umgaqo-nkqubo wezangaphandle osekelwe kumalungelo oluntu, intsebenzinswano noxolo.

Njengabemi boMzantsi Afrika, kufuneka sonke senze konke okusemandleni ukuzalisekisa eli phupha.

Siza kubiza onke amaqela, imibutho yoluntu, eyabasebenzi, eyamashishini kunye neminye imibutho kwiiNgxoxo zeSizwe eziza kugwadla le mingeni imandla lijamelene nayo eli lizwe.

Siza kuzama njengoko sasenzile ngamaxesha afana nala ngaphambili, ukuba siqulunqe isivumelwano sezentlalo ukuze sizalisekisa izithembiso ezikwisiCwangciso soPhuhliso seSizwe (i-NDP).

Kufuneka umntu ngamnye, iintsapho, uluntu ngokubanzi kunye nemibutho yethu yenze konke okusemandleni ukuzalisekisa amaphupha wethu okwakha uMzantsi Afrika ongcono.

Nangona siphuma kwiintlambo neentlanga ezahlukeneyo kodwa singabantu abasimelele nabakholose ngethemba.

Sithandazela isizwe sakuthi, sithandazela ukuba ivuselelwe imiphefumlo yethu,  futhi esi sizwe sibuyele endleleni.

Kufuneka singabibhetye-bhetye ukuze sizalisekise eli phupha.

Kufuneka sibe ngamagorha kwaye singajiki.

Kufike ixesha lokuba sikhokelise inkqubela phambili, iinguqu kunye notshintsho olunzulu nolubonakalayo.

Ngokufika kweli xesha sitsho sanethemba negugu.

Masibakhabele kude abo bafuna ukusahlula okanye ukusiphazamisa, bafuna ukutyala umoya wokuthingaza nokungathembani okanye bafuna sixabane sodwa.

Abo bafuna ukuma endleleni yethu, nokuba sijamelane ngezikhondo zamehlo abazolunga kuba njengabemi boMzantsi Afrika asijiki.

Abo bafuna ukudelela amaziko eli nabo abazolunga kuba ulawulo lwentando yesininzi sele luyinto ephilwa futhi neyendeleyo kwiintliziyo zabantu bakuthi.

Akukho nanye into enokusijika ekubeni sisebenzele abantu sizalisekise amaphupha wabo.

Ngoku lixesha lokuba sibheke phambili. Sibambisene, siza kwenza lukhulu futhi ngcono.

Ngoku lixesha lokuba sikhuphe nawokugqibela amandla namacebo sisebenzele ukuphendula isimbonono esenziwe ngabantu boMzantsi Afrika.

Singakhe silinge sithintilize, okanye sithi vu, side sibe kanti siyidalile imisebenzi yabo bayifuna ngabomvu; kude kube kanti kukho ukutya okwaneleyo kumakhaya onke; ade abe kanti wonke umntu uzifumene iinkonzo ezisisiseko zokwakha ubomi obunesidima, nokuba usedolophini, usesixekweni, usemaphandleni okanye usezifama.

Singakhe silinge sihlale phantsi ade amanina oMzantsi Afrika akhululeke kumakhamandela ezentlalo, ezenkcubeko nawezoqoqosho abenza ukuba bangakwazi ukuqhubela phambili.

Zide zonke izikrelemnqa zibe kwezitshixo, iziyobisi ziphele tu; ade amadoda ayeke umkhuba wokwenza ubundlobongela kumanina nabantwana; bade abo bayithoba nemilenze imali yabantu babesezinkundleni zamatyala.

Asinakuphumla ngeli thuba abantu bakuthi bethwaxwa zikhukula, betshatyalaliswa yimililo bebhuqwa nayimbalela.

Sibambisene sizakuyilwa ingxaki yokunyuka kwamaqondo obushushu emhlabeni.

Siza kuyamkela indima yethu kule ngxaki yoguquku-guquko lwemozulu ngendlela ebonisa ukuba sifuna ukuyisombulula ngenene, ngokusilengeneyo futhi nequka wonke umntu.

Oku sikwenzela izizukulwana ezizayo, nezilandela emva kwazo.

Siza kwakha urhulumente onezakhono nothembekileyo.

Sibambisene, siza kukhokelisa phambili imibutho yamazwe ngamazwe ukwenzela ukwakha ihlabathi elingenamkhethe, elilinganayo, elinobulungisa nelinovelwano, elisekelwe kwintsebenziswano namalungelo oluntu axhanyulwa ngumntu wonke.

Siza kusebenzisana namanye ama-Afrika amahle kweli lizwekazi lethu silithanda kunene ukuze sizise uxolo, uzinzo, siqhube namaphulo ophuhliso.

Ngokusebenzisa uMmandla weLizwekazi le-Afrika ongaHlawulisani Rhafu yokuRhwebelana (i-AfCFTA), ngokwakha iindlela, nemizila yoololiwe, iifektri nezitishi zokuphehla umbane, i-Afrika iza kungena kwilixa elitsha kwezokuvelisa nezorhwebo.

Namhlanje ndiyathembisa njengoMongameli wabo bonke abantu boMzantsi Afrika; ukuba ndiza kuwukhusela uMgaqo-siseko ndisikhusele isizwe sethu esilawulwa ngokwentando yesininzi; ukusebenzisana nabo bonke abo banephupha lobomi obungcono kumntu wonke; ukukhathalela iimpula zikaLujaca nabasemngciphekweni, kunye nokuxhasa abo bafuna uncedo nokwenza ilizwe lethu libe ngqingqwa, likwazi ukumelana neenkqwithela, libe nolingano futhi limanyane.

Eli liphupha eyakhe yathetha ngalo imbongi uSandile Dikeni, kumbongo wakhe othi: ‘Love Poem for my Country’: apho acengceleza enjenje:

My country is for health and wealth
See the blue of the sea
And beneath the jewels of fish
Deep under the bowels of soi
Hear the golden voice of a miner’s praise for my country
My country is for unity
Feel the millions
See their passion
Their hands are joined together
And there is hope in their eyes.

Ngalo mhla, sibambene ngezandla. Simanyene. Sizele ithemba.

Yanga uThixo angasikelela uMzantsi Afrika aze akhusele nabantu bawo.

Nkosi Sikelel’ i-Afrika.

Morena boloka setjhaba sa heso. 

God seën Suid-Afrika. 

Mudzimu fhatutshedza Afurika.

Hosi katekisa Afrika.

Enkosi.

Issued by
More from
More on

Share this page

Similar categories to explore