A. Xiyimo xa Khabinete eka timhakankulu
1. Ikhonomi
1.1 Vuvekisi
1.1.1 Khabinete yi kombisile ku tshemba eka ku tiyisela ka ikhonomi, tanihileswi tiko ri yaka emahlweni ri tumbuluxa vutirhisani ku aka tisekithara ta nkoka na ku koka rinoko ra vuvekisi lebyintshwa.
1.1.2 Khabinete yi tlhele yi amukela ku simekiwa ka xifundzankulu xa mapapa xa Google South Africa xa R2.5 wa tibiliyoni eJoni, lexi hlanganisaka Afrika-Dzonga eka netiweke ya Google Cloud ya misava hinkwayo. Phurojeke leyi i yo sungula ya Google eAfrika naswona yi fungha vuvekisi lebyikulu eka switirhisiwa swa thekinoloji swa Afrika-Dzonga.
1.1.3 Khabinete yi kombela tisekithara hinkwato ku hatlisisa ndlela ya tiko ra hina ku ya eka ku kula ka ikhonomi loku katsaka hinkwavo loku nga heriki na ku tumbuluxiwa ka mitirho hi ku engetela vuvekisi na hi ku tiyisisa swilo swo tala leswinene mayelana na tiko ra hina.
1.2 Ku Nghenelela ka Sekithara ya Phurayivhete eka Tiphurojeke ta Vutleketli bya Nhundzu hi Switimela na hi Vutlutisi
1.2.1 Khabinete yi amukerile ku simekiwa ka Xikombelo xa Vuxokoxoko eka Ku Nghenelela ka Sekithara ya Phurayivhete eka Tiphurojeke ta Vutleketli bya Nhundzu hi Switimela na hi Vutlutisi, tanihileswi leswi ku nga xiphemu xa mpfuxeto wa nkoka ku antswisa sekithara ya vutleketli bya Afrika-Dzonga xikan’we na ku antswisiwa ka ku kula ka ikhonomi hi ku antswisiwa ka ku rhumela ematikweni mambe.
1.2.2 Swiletelo swa Sisiteme ya Vutleketli bya Nhundzu eAfrika-Dzonga swi tlakusa mphikizano lowukulu eka matirhelo ya swiporo na titheminali ta le ribuweni, leswi nga ta koka rinoko ra vuvekisi bya phurayivhete kambe switirhisiwa swa maqhinga swo fana na swiporo na swikepe swa ha ri eka vun’wini bya mfumo.
1.3 Eneji
1.3.1 Khabinete yi amukerile ku engeteriwa ka 800 wa timegawati ta vuswikoti bya vutumbuluxi lebyintshwa eka giridi ya rixaka endzhaku ka loko Eskom yi humelerile ku tisa yuniti ya vutumbuluxi byo hetelela bya Xitichi xa Gezi xa Kusile eka inthanete. Leswi swi ta pfuna ku tiyisisa giridi na ku tiyisisa vuhlayiseki bya eneji bya nkarhi lowu taka bya rixaka ra hina.
1.4 Tinhlayohlayo ta Ntirho ta Kotara
1.4.1 Khabinete yi amukerile ku tlakuka ka mitirho hi 12 000 wa mitirho ku ya eka 10.64 wa timiliyoni eka sekithara ya ximfumo leyi nga riki ya vurimi hi nkarhi wa kotara ya vumune ya 2024. Tinhlayohlayo ta Ntirho ta Kotara ta Stats SA ti kombisile ku vuyeriwa ka mitirho eka mabindzu, vukorhokeri bya mabindzu, vutleketli na sekithara ya gezi.
1.4.2 Hambileswi ku nga na ku antswisiwa loku nga nyawuriki, ntirho wa nkarhi hinkwawo wu tshama wu ri ehansi ku tlula lembe leri nga hundza. Khabinete yi tinyiketerile ku fambisa ku cinca ka swivumbeko, na ku tirhisa minongonoko leyi kongomisiweke eka ku kula ka ikhonomi leswaku ku ta tumbuluxiwa ndhawu leyi pfunaka eka ku tumbuluxiwa ka mitirho.
2. Xitiviso xa Nawu wa ku Cinca ka ta Maxelo, wa 22 wa 2024
2.1 Khabinete yi amukerile xitiviso xa Nawu wa ku Cinca ka ta Maxelo, wa 2024 (Nawu wa 22 wa 2024) hi Phuresidente Ramaphosa hi Musumbhunuku, 17 Nyenyankulu 2025, lowu endlaka leswaku ku va na nhluvukiso wa tipholisi leti tirhaka ta ku cinca ka maxelo na pulani ya nkarhi wo leha ya ku hundzukela eka ikhonomi na vaaki va khaboni ya le hansi.
2.2 Khabinete yi tlhele yi amukela Ntlawa wa Vatirhisani va Matiko ya Misava (IPG), nhlanganelo wa matiko lama katsaka United Kingdom, Jarimani, Furwa na EU, ku tatisa xivandla xa timali lexi siyiweke hi US endzhaku ka ku huma ka yona eka Ntirhisano wa Ncinco wa Eneji ya Vululami.
2.3 Nhlayo hinkwayo ya switshembiso swa matiko ya misava eka Afrika-Dzonga sweswi yi fika eka US$12.8 wa tibiliyoni, leswi katsaka kutlula US$9 wa tibiliyoni kusuka eka IPG xikan’we na tihakelo leti humaka eSpain, Switzerland na Canada.
3. Vuxaka bya Matiko ya Misava
3.1 Vuxaka bya Afrika-Dzonga – Japani
3.1.1 Khabinete yi amukerile vuxaka lebyi tiyeke exikarhi ka Afrika-Dzonga na Japani endzhaku ka rendzo ra ntirho ra Xandla xa Phuresidente Paul Mashatile eJapani kusukela hi ti17 kufikela hi ti19 Nyanyankulu 2025 leri kongomisiweke eka ku tiyisisa ntirhisano lowu nga kona exikarhi ka Afrika-Dzonga na Japani eka tindhawu leti tsakeriwaka hinkwavo.
3.1.2 Mikanerisano yi tlhele yi khomiwa na Ejensi ya Ntirhisano wa Matiko ya Misava ya Japani ku lavisisa tindhawu ta ntirhisano wa ikhonomi, Nhlangano wa Nhluvukiso wa Ikhonomi ya Afrika eJapani ku burisana hi swivandlanene swa mabindzu na vuvekisi na Nhlangano wa Japani wa Vuhlayiseki bya Tinsimbi na Eneji ku kombisa swivandlanene swa vuvekisi eka sekithara ya migodi.
4. Rihanyo
4.1 Ku susiwa ka Milawu ya Swikumiwa swa Swakudya swa swimilana swa Hempe na Khanabisi
4.1.1 Khabinete yi amukerile ku susiwa hi Ndzawulo ya Rihanyo ka Milawu leyi yirisaka ku xavisiwa ka xiendliwa xa swakudya swa swimilana swa hempe na khanabisi.
4.1.2 Hambileswi ku amukeriwaka vuyelo byo biha bya ku xavisiwa loku nga lawuriwiki ka switirhisiwa swa swakudya swa swimilana swa hempe na khanabisi eka ku dyiwa loku nga kotekaka hi vana, Milawu yo tano yi fanele ku langutisiwa hi ku hetiseka, a yi fanelanga ku va yi sola Vuavanyisi bya Khoto ya Vumbiwa naswona a yi fanelanga ku tlula Nawu wa Khanabisi ya Swikongomelo swa Phurayivhete.
4.1.3 Ndzawulo ya swa Vululami na Nhluvukiso wa Vumbiwa yi le ku hlanganiseni ka Mpfapfarhuto wa Milawu ya le xikarhi ka tindzawulo ya ku tirhisiwa ka Nawu wa Khanabisi eka Swikongomelo swa Phurayivhete.
4.2 Vuvabyi bya Swindzomundzomu (FMD)
4.2.1 Khabinete yi pfuxetiwile hi ku engeteriwa ka mindzilakano ya Ndhawu ya Vulawuri bya Mavabyi ya KwaZulu-Natal (DMA) ku sivela ku tumbuluka kun’wana ka Vuvabyi bya Swindzomundzomu (FMD).
4.2.2 DMA yi ndlandlamuxiwile ku katsa timasipala leti landzelaka: Big Five Hlabisa; Mtubatuba; Nongoma; Ulundi; Umhlabuyalingana; Jozini; Pongola ya le Pongola; Abaqulusi; Mfolozi; uMhlathuze hi vukhale; Mthonjaneni; Nqutu; Nkandla; uMlalazi na Mandeni.
4.2.3 Ku hava swifuwo leswi nga na mikondzo leyi hambanisiweke (tihomu, tinyimpfu na timbuti), swikumiwa swa swona kumbe switirhisiwa swa xitekela leswi nga rhurhisiwaka kusuka kumbe endzeni ka DMA handle ka loko swi pfumeleriwile hi mpfumelelo wa vutshunguri bya swifuwo wa mfumo.
5. Vululami, Kusivela Vugevenga na Vuhlayiseki
5.1 Kusivela Vugevenga
5.1.1 Khabinete yi amukerile ku khomiwa ka 12 892 wa vaehleketeleriwa exikarhi ka ti17 Nyanyankulu na ti23 Nyanyankulu 2025 hi Vukorhokeri bya Maphorisa ya Afrika-Dzonga (SAPS) tanihi xiphemu xa Operation Shanela.
5.1.2 Leswi swi katsa 1 753 wa vaehleketeleriwa lava lavekaka eka vugevenga lebyikulu na bya madzolonga byo fana na ku dlaya, ku ringeta ku dlaya, ku pfinya, ku phanga mabindzu na tindlu. Ku engetela kwalaho, 1 794 wa vaehleketeleriwa va khomiwile hikwalaho ko hlasela hi Xikongomelo xo Vavisa Miri naswona 203 wa vaxavisi va swidzidziharisi va khomiwile. Vaehleketeleriwa van'wana va 1 507 va khomiwile hikwalaho ko va na swidzidziharisi na 115 wa vaehleketeleriwa hi ku va na swibamu leswi nga riki enawini.
5.2 Ku ya Emahlweni ka Mapfhumba ya Mahungu yo Hoxeka na Mahungu yo Kanganyisa
5.2.1 Khabinete yi xiyile hi ku vilela ku ya emahlweni ka mapfhumba ya mahungu yo hoxeka hi Solidaritiet na AfriForum na vanghana va vona, kutani tiejensi to sindzisa nawu ti le ku lavisiseni ka ku tlula milawu ya Afrika-Dzonga.
5.2.2 Kusivela mahungu man’wana lama hoxeke, Vukorhokeri bya Maphorisa ya Afrika-Dzonga byi hlanganile na AfriForum ku hlamusela swihehlo swa ku dlayeteriwa ka rixaka ka valungu hi ku kombetela eka ku dlayiwa ka vanhu emapurasini.
5.2.3 Eka nhlengeletano AfriForum yi pfumerile leswaku tinhlayo ta vugevenga tanihilaha ti humesiweke hakona hi Holobye wa Maphorisa ti lulamile, kukatsa na le ka ku dlayiwa ka vanhu emapurasini.
5.2.4 Swi tiveka ngopfu leswaku ku dlaya kun’wana ka le mapurasini ku endliwa hi vanhu lava tivekaka hi van’wamapurasi kukatsa na swirho swa ndyangu.
5.2.5 Khabinete yi tlhela yi tiva xihehlo xa mavunwa xa leswaku ku na kwalomu ka 72,000 wa van’wamapurasi va valungu lava nga sayina ku rhurhela eUSA ku hlamula xirhambo xa Phuresidente wa Amerika.
5.2.6 Hi ku ya hi datha, havumbirhi kusuka eka AgriSA na Ndzawulo ya Vurimi, na StatsSA, Afrika-Dzonga ri na van’wamapurasi va mabindzu ntsena va 41,000.
5.3 Ku Lwisana na Vukungundzwana
5.3.1 Khabinete yi amukerile Foramu yo Lwisana na Vukungundzwana ya Vulawuri bya Mindzilekano na Vuhlapfa leyi sunguriweke hi ti25 Nyenyankulu 2025, tanihi xiphemu xa matshalatshala yo tshikilela vukungundzwana eka vufambisi bya mindzilekano na vuhlapfa.
B. Swipfuxeto swa Khabinete
1.1. TIHLENGELETANO TO LULAMISELA SAMITI ya Ntlawa wa Makumembirhi (G20)
1.1.1. Afrika-Dzonga ri ya emahlweni ri rhurhela nxaxamelo wa tihlengeletano ta xiyimo xa le henhla ta G20 ekuakeni ka Samiti ya G20 hi Hukuri 2025. Tihlengeletano ta sweswinyana ti khomiwile hi ndlela leyi landzelaka:
1.1.2. Nhlengeletano yo Sungula ya Ntlawa wa Ntirho wa Mabindzu na Vuvekisi ya G20 yi humelerile hi xiviri kusukela hi ti18 kufikela hi ti20 Nyenyankulu 2025 naswona yi burisanile ku aka ikhonomi leyi katsaka hinkwavo, ku humelela na ku tsandzeka ka sisiteme ya mabindzu ya matiko yo tala eka malembe ya 30 lama hundzeke. Yi tlhele yi burisana hi mabindzu na ku kula loku katsaka hinkwavo, ajenda ya mabindzu leyi hlamulaka, nhluvukiso wa tiindasitiri ta rihlaza na mpfuxeto wa Nhlangano wa Mabindzu ya Misava.
1.1.3. Mbulavurisano wa Rixaka ku ya eka ku nghenelela ka Ntlawa wa Ntirho wa Vurimi na Nhlangano wa G20 wa Vativinkulu va Vurimi lowu khomiweke hi ti18 Nyenyankulu 2025 (hi xiviri) naswona wu burisanile hi ku kondletela vurimi, vutumbuluxi na ku tiyisela.
1.1.4. Ntlawa wa Ntirho wa Vumaki bya swa Timali wa Matiko ya Misava wa G20 wu hlanganile ePitori hi ti18 Nyenyankulu ku burisana hi xiphiqo xa swikweleti swa Afrika.
1.1.5. Afrika-Dzonga ri khomile nhlengeletano yo lulamisela hi ti20 Nyenyankulu 2025 eka Samiti ya Vuvekisi bya Mati ya Nongonoko wa Vuvekisi bya Mati ya Afrika ya Nhlangano wa Afrika 2025 leyi lulamiseriweke ku va kona hi Mhawuri 2025.
1.1.6. Ntlawa wa Ntirho wa G20 wa Vuhlayiseki bya Mbango na Maxelo wu hlanganile hi ti25 ta Nyenyankulu 2025, naswona wu kongomise swilo swa nkoka swa swirhangana swa mbango na ku cinca ka maxelo.
1.1.7. Nhlengeletano ya vumbirhi ya Ntlawa wa Ntirho wa Rihanyo ya G20 yi le ku endliweni sweswi kufikela hi ti28 Nyenyankulu 2025. Nhlengeletano yi le ku burisaneni hi ku tiyisisa na ku tlakusa mfikelelo wo ringana eka vukorhokeri bya rihanyo.
1.1.8. Ntlawa wa Ntirho wa Ntlawa wa Ikhonomi ya Dijitali wa G20 eka Vutlhari byo Endliwa wu ta va kona eGqeberha kusukela hi ti7 kufikela hi ti11 Dzivamisoko 2025 ku kongomisa eka ku cinca ka xidijitali, na ku kula ka ntshamiseko na ikhonomi loku katsaka hinkwavo.
1.1.9. Khabinete yi tlhele yi kuma xiviko xa nkambelo eka xiyimo na nhlayiso wa tindhawu ta Ndzhaka ya Misava ya Afrika-Dzonga hi ku fambisana na Swipimelo swa le Hansi swa G20 swa ku lulamisela na ku rhurhela G20. Khabinete yi lemukile leswaku kombo eka khumembirhi (12) wa tindhawu ta Ndzhaka ya Misava ya Afrika-Dzonga ti lulamerile ku amukela vayeni va G20, kambe ku pfuxetiwa kun’wana ka laveka eka ntokoto lowu antswisiweke wa vaendzi.
1.2. Samiti ya vu8 ya Afrika-Dzonga – Nhlangano wa Yuropa (EU).
1.2.1. Khabinete yi amukerile ku tiyisisiwa ka Ntirhisano wa Maqhinga exikarhi ka Afrika-Dzonga na EU eka Samiti ya vu8 ya Afrika-Dzonga – EU leyi khomeriweke hi ti13 Nyenyankulu 2025 eAfrika-Dzonga.
1.2.2. EU yi vuyelerile nseketelo wa yona eka Vuphuresidente bya G20 bya Afrika-Dzonga na nkoka wa G20 tanihi foramu ya misava hinkwayo ya ntirhisano wa ikhonomi ya matiko ya misava.
1.2.3. EU yi tlhele yi tivisa Phakeji ya Vuvekisi bya Getiweyi ya Misava Hinkwayo ya R93,5 wa tibiliyoni ku seketela tiphurojeke ta vuvekisi bya maqhinga eka ku cinca ka eneji loku tengeke na loku lulameke, switirhisiwa swa vuhlanganisi bya xidijitali na bya xiviri, na indasitiri ya mirhi ya laha kaya.
2. Xiviko xa ku humelela eka ku tsarisiwa ka mavhengele ya swiphaza na tindhawu tin’wana to khoma swakudya na ku nghenelela kuhunguta mavabyi lama tluletiwaka hi swakudya
2.1. Khabinete yi amukerile xiviko xa ku humelela eka ku tsarisiwa ka mavhengele ya swiphaza na tindhawu tin’wana to khoma swakudya xikan’we na mpfuxeto wa ntirho lowu endliwaka kuhunguta mavabyi lama tluletiwaka hi swakudya.
2.2. Endlelo ro tsarisa ri hetisiwile handle ka loko ri ri ra munhu loyi a lavaka ku pfula vhengele lerintshwa ra xiphaza.
3. Ku rhurhela ka vavuyeriwa va mpfuneto wa Ejensi ya Nsirhelelo wa Vanhu ya Afrika-Dzonga (SASSA) va ya eka khadi lerintshwa ra Postbank
3.1. Khabinete yi amukerile mpfuxeto mayelana na ku rhurhela ka vavuyeriwa va mpfuneto wa SASSA ku ya eka khadi ra ntima lerintshwa leri sirhelelekeke ra Postbank.
3.2. Siku ro hetelela ra leswaku vavuyeriwa va SASSA va cinca Khadi ra vona ra Nsuku ra SASSA va ya eka Khadi ra Ntima ra Postbank ri engeteriwile ku ya eka ti30 ta Dzivamisoko 2025 ku pfumelela SASSA na Ndzawulo ya Nhluvukiso wa Vanhu ku hetisisa ku rhurha ka vavuyeriwa lava nga hakeriwangiki.
C. Swiboho swa Khabinete
1. Xiyenge xa 2 xa Operation Vulindlela
1.1. Khabinete yi pasisile tindhawu leti kongomisiweke eka Operation Vulindlela, kungu ra nhlanganelo ra Phuresidente na Nkwama wa Timali wa Rixaka ku fambisa ku cinca ka swivumbeko.
1.2. Tindhawu leti kongomisiweke ti katsa ku hetisisiwa ka ntirho lowu nga humelela eka Xiyenge xa 1 eka tindhawu ta Eneji, Mati, Vhisa, na Mpfuxeto wa Vutleketli na tindhawu letintshwa leti kongomisiweke ta Mfumo wa Miganga, ku nga ringani ka tindhawu na ku cinca ka xidijitali.
1.3. Khabinete yi lerisile OV hi ku burisana na layini ya Tindzawulo leti faneleke ku languta tindhawu to kongomisiwa eka milulamiso yo engetela eka Vumaki hi vuntshwa na ku veka miganga, ku pfula ku aka switirhisiwa, na sekithara ya oyili na gasi na mbalango.
1.4. Khabinete yi lemukile leswaku Afrika-Dzonga ri tshama ri ri tiko ra vu8 leri nga na vuhlayiselo lebyikulu bya gasi naswona ribye ra gasi leri kavanyetaka ri lava leswaku tiko ri aka vuswikoti byo tiphamela hi gasi.
1.5. Khabinete yi ta tlhela yi khoma nhlengeletano yo hlawuleka ku kongomisa eka Kungu ra ku Kula ka Ikhonomi eka mune (4) wa mavhiki lama taka.
2. Pholisi ya Vulawuri bya Khwalithi ya Mati ya Rixaka leyi Hlanganisiweke
2.1. Khabinete yi pasisile ku tirhisiwa ka Pholisi ya Vulawuri bya Khwalithi ya Mati leyi Hlanganisiweke. Pholisi yi lava ku lulamisa mitlhontlho ya khwalithi ya mati tanihilaha swi hlamuseriweke hakona eka Nawumbisi wa 1997 eka Pholisi ya Mati ya Rixaka ya Afrika-Dzonga na Nawu wa Mati wa Rixaka.
2.2. Pholisi yi andlala sete ya milawu leyi vumbaka xisekelo xa vulawuri bya khwalithi ya mati. Yi nyika ku ringanana na milawu hinkwayo leyi faneleke leyi fambelanaka na mati, na ku tinyiketela ka misava hinkwayo ka tiko eka mphakelo na nhlayiso wa mati tanihi xitirhisiwa lexi kayivelaka.
3. Pulaninkulu ya Eneji leyi Pfuxetiwaka ya Afrika-Dzonga (SAREM)
3.1. Khabinete yi pasisile Pulaninkulu ya Eneji leyi Pfuxetiwaka ya Afrika-Dzonga (SAREM) leswaku yi tirhisiwa.
3.2. SAREM yi lava ku tirhisa xilaveko lexi tlakukeke xa eneji leyi pfuxetiwaka na tithekinoloji ta vuhlayiselo ku tlakusa vumaki bya tiindasitiri na ku vekiwa ka ndhawu.
3.3. Pulaninkulu yi kongomisa eka eneji ya dyambu na moya, lithiyumiyoni, tithekinoloji ta vuhlayiselo bya tibetiri leti simekiweke eka betiri na vhanadiyamu naswona yi endleriwe ku va tsalwa leri hanyaka.
3.4. Khabinete yi lerisile leswaku ku endliwa ntirho wo engetela eka Pulaninkulu leswaku:
3.4.1. Ku hlohlotela vavekisi ku seketela hi timali nhluvukiso wa vaphakeri va eneji leyi pfuxetiwaka,
3.4.2. Ku katsa nhluvukiso wa mafurha ya rihlaza ya hayidirojeni leswaku ku ta fikeleriwa vutihlamuleri bya matiko ya misava bya 5% wa mafurha lama pfanganisiweke eka tisekithara ta swihahampfhuka na swa le lwandle hi 2030.
4. Ku Cinca ka Xidijitali ka Swiletelo swa Mfumo
4.1. Khabinete yi pasisile Swiletelo swa Xidijitali swa ku Cinca swa Mfumo lowu kongomisaka ku tirhisa thekinoloji ku ndlandlamuxa mphakelo wa vukorhokeri bya mfumo na ku tirha kahle ka mfumo. Timhaka leti ti ololoxiweke ti katsa: nhlanganiso exikarhi ka tindzawulo, tisisiteme leti hundzeriweke hi nkarhi, swileriso leswi hlanganisaka na swikili kumbe vuswikoti lebyi nga nyawuriki.
4.2. Yi endleriwe ku nyika mfumo wa xidijitali lowu kongomisiweke eka vanhu lowu twisisaka ku antswa swilaveko swa vanhu, ngopfungopfu mitlawa leyi nga sirhelelekangiki, hi ku tiyisisa mphakelo wa vukorhokeri lowu lulameleke kahle na ku tirha kahle.
D. Milawumbisi
1. Mpfapfarhuto wa Nawumbisi wa Ndzulamiso wa Ejensi ya Switirhisiwa swa Mati wa Rixaka wa Afrika-Dzonga (NWRIA)
1.1. Khabinete yi pasisile ku yisiwa ka mpfampfarhuto wa Nawumbisi wa Ndzulamiso wa NWRIA ePalamende. Milulamiso yi fambelana na ku xavisiwa ka NWRIA tanihi khamphani ya mfumo ya Xedulu ya 2.
E. Ku thola
Matholelo hinkwawo ma fanele ma kambisisa tidyondzo ni ku basisiwa eka manyala.
1. Ttn Fhululani Peter Netshipale tanihi Mufambisinkulu eka Ndzawulo ya Nhluvukiso wa Vanhu.
2. Swirho swa Huvo ya Afrika-Dzonga ya ku nga Hangalasiwi ka Matlhari yo Lovisa Vanhu vo tala:
(a) Mnn Ditebogo Kgomo (Mutshamaxitulu);
(b) Dkd Kelvin Kemm;
(c) Dkd Alison Lubisi;
(d) Ttn Gian Marcon ;
(e) Mnn Kgaugelo Mogashoa;
(f) Mnn Elsie Monale;
(g) Ttn Sandile Ndlovu;
(h) Mnn Deidre Penfold;
(i) Mnn Lizell Reinecke;
(j) Phrf Bismark M Tyobeka; na
(k) Dkd Jaqueline Weyer.
3. Swirho swa Khamphani yo Pimiwa ya Swihlahla ya Afrika Dzonga:
(a) Phrf Edward Nesamvuni (Mutshamaxitulu)
(b) Ttn Neeshan Balton (ku thoriwa nakambe)
(c) Mnn Lahlane Malema (ku thoriwa nakambe)
(d) Ttn Norman Baloyi;
(e) Ttn Leo Long;
(f) Ttn Ndyebo Grootboom;
(g) Gqweta Nomazotsho Yvonne Memani;
(h) Ttn Zwintayo Madula;
(i) Mnn Sharon Mkhize; na
(j) Mnn Ntombifuthi Nkosi.
F. Migingiriko leyitaka
1.1. Siku ra Misava Hinkwayo ra Vuvabyi bya Rifuva (TB)
1.1.1. Afrika-Dzonga ri tsundzukile Siku ra Misava Hinkwayo ra TB hi ti24 Nyenyankulu 2025 ehansi ka nhlokomhaka leyi nge “Ina! Mina na wena Hi nga Herisa TB: Tinyiketela, Vekisa, fambisa”.
1.1.2. Khabinete yi tsakile leswi Afrika-Dzonga ri hunguteke mpimo wa rona wa timhangu ta TB hi 57% hi 2023 ku fikelela xikongomelo xa Nhlangano wa Rihanyo wa Misava xa ku hunguta ku tluleriwa hi TB hi 50% kusukela hi 2015 kufika hi 2025. Nongonoko wa hina lowukulu wa antirhitirovhayirali wu hoxe xandla eka mivuyelo yo antswa ya TB, ku katsa na vutshunguri lebyi humelelaka na ku hunguta mafu.
1.1.3. Khabinete yi kombela vanhu va Afrika-Dzonga hinkwavo ku endzela tliliniki kumbe xibedlhele xa le kusuhi na vona ku ya kamberiwa TB mahala.
2. Indaba ya Mati na Nkululo (27 -28 Nyenyankulu 2025)
2.1. Indaba ya Mati na Nkululo ya 2025 yi ta khomiwa hi ti27 na ti28 Nyenyankulu 2025 eGallagher Estate ehansi ka nhlokomhaka leyi nge: “Vuhlayiseki bya Mati na Mphakelo.”
2.2. Indaba yi ta yisa emahlweni ku tinyiketela loku endliweke eka Pulani ya Nhluvukiso ya Nkarhi wa le Xikarhi (MTDP) ya 2025-2029 na Operation Vulindlela 2.0, tanihi xiphemu xa maqhinga yo hundzula ya Vulawuri bya Vukombo eka sekithara ya mati.
2.3. Indaba yi ta tlhela yi pima nhluvuko lowu endliweke eka Pulani ya Matirhelo ya Samiti ya Mati ya 2024 na ku anakanyisisa hi swiviko swa Blue, Green na No Drop hi N’wendzamhala 2023.
3. Nhlengeletano ya Ikhonomi ya Vamanana (WECONA)
3.1. WECONA, leyi seketelaka ku nghenelela loku ringanaka ka ikhonomi ya vavasati eka ikhonomi ya ntolovelo ku sivela ntungu wa madzolonga lama simekiweke eka rimbewu na ku dlayiwa ka vavasati (GBVF), yi ta va kona hi ti28 Nyenyankulu 2025.
3.2. Kungu ra rixaka ri hlanganisa tikhamphani, tindzawulo ta mfumo, mihlangano na vanhu ku tumbuluxa tindlela ta mabindzu lama nga ehansi ka vulawuri bya vamanana ku nghenelela eka ikhonomi.
4. N’hweti ya Ntshunxeko
4.1. Afrika-Dzonga ri ta tlangela N’hweti ya Ntshunxeko hi Dzivamisoko na Siku ra hina ra Ntshunxeko hi ti27 Dzivamisoko 2025.
4.2. Siku ra Ntshunxeko na N’hweti ya Ntshunxeko i xiendlakalo xa nkoka xo tlangela tanihi rixaka rin’we, tanihileswi tiko ra hina ri funghaka ku simekiwa ka Afrika-Dzonga leri hlanganeke, leri nga riki na rixaka, leri nga hambanisiwiki na xidemokirasi leri tinyiketeleke eka mipimanyeto ya xindzhuti xa vumunhu, ku nga ri na xihlawuhlawu na ku nga hambanisiwi hi rimbewu, na ku xixima ku fuma ka nawu tanihilaha swi seketeriwaka hakona eka Vumbiwa bya hina.
4.3. Nkhuvo wa lembe leri wa ku tlangela Siku ra Ntshunxeko wa Rixaka wu nga ta va kona eMpumalanga naswona wu ta tlhela wu fungha ku hela ka ku tlangela ka lembe hinkwaro ka 30 wa Malembe ya Ntshunxeko na Xidemokirasi.
5. Samiti ya Vana va Afrika (3 – 7 Dzivamisoko 2025)
5.1. Afrika-Dzonga ri ta rhurhela Samiti ya Vana ya Afrika (ACS) eJoni kusukela hi ti3 kufikela hi ti7 Dzivamisoko 2025.
5.2. Afrika-Dzonga ri hlawuriwile tanihi ndhawu ya Samiti leyi landzelaka, laha Nkwama wa Vana wa Nelson Mandela wu nga Nhlengeletano ya Vaaki leyi rhangelaka.
5.3. Vatekaxiave kusuka eka tikonkulu hinkwaro va ta hlangana eka khoniferense leyi rhangeriwaka hi vana ku fambisa mbulavurisano exikarhi ka vaendli va tipholisi na vana.
6. Khoniferense ya vu17 ya Nhlangano wa Matiko ya Misava wa Vaavanyisi va Vamanana (IAWJ) ya Malembe Mambirhi
6.1. Afrika-Dzonga ri ta rhurhela Khoniferense ya vu17 ya IAWJ ya Malembe mambirhi eKapa kusukela hi ti9 kufika ti12 Dzivamisoko 2025 ehansi ka nhlokomhaka leyi nge: “Ku tiyisela: Vavasati eka Vurhangeri ku Herisa GBVF”.
6.2. Khoniferense leyi, yi fambisiwa hi Xiyenge xa Afrika-Dzonga xa IAWJ, yi hlanganisa vaavanyisi na vatirhi va swa nawu kusuka emisaveni hinkwayo. Yi ta lavisisa tindlela to herisa GBVF hi ku lwela timfanelo ta vavasati, na vurhangeri. Khoniferense leyi yi ta va na vativi va swa nawu vo fana na Muavanyisinkulu Mandisa Maya.
7. Riendzo ra Vulanguteri bya Phuresidente eNelson Mandela Bay Metro
7.1. Phuresidente Ramaphosa u ta teka Riendzo ro Langutela ra Phuresidente eGqeberha hi ti15 na ti16 Dzivamisoko 2025 ku kambela nhluvuko eka mphakelo wa vukorhokeri, mitlhontlho na mikarhi ya ku kula ka ikhonomi loku katsaka hinkwavo.
7.2. Riendzo ra Vulanguteri bya Phuresidente ri ta ngheneriwa hi varhangeri kusuka eka swiyenge hinkwaswo swinharhu swa mfumo naswona ri nyika nkarhi eka mfumo ku tirhisana na vaaki.
4. Samiti ya Hayidirojeni ya Rihlaza ya Afrika (12 - 13 Khotavuxika 2025)
4.1. Afrika-Dzonga ri ta rhurhela Samiti yo sungula ya Hayidirojeni ya Rihlaza ya Afrika kusukela hi ti12 ku fikela hi ti13 Khotavuxika 2025.
4.2. Samiti ya Hayidirojeni ya Rihlaza ya Afrika yi kongomisa ku tlakusa ntirhisano wa miganga, ku fambisa ku avelana thekinoloji, ku aka vuswikoti na ku endla leswaku ku va na mfikelelo wa makete eka sekithara ya hayidirojeni ya rihlaza.
G. Mahungu
1. Ku hoyozela
Khabinete yi hundzisile mahungu ya yona yo hoyozela ni ku navelela mikateko eka:
1.1. Muchaviseki wa Xisati, Phuresidente Netumbo Nandi-Ndaitwah eka ku vekiwa ka yena tanihi Phuresidente wa Namibia. Nakambe i Phuresidente wo sungula wa xisati wa tiko ra ka vona, loyi a tholeke wansati wo sungula tanihi Xandla xa Phuresidente, Muchaviseki wa Xisati Lucia Witbooi na Khabinete leyi lawuriwaka hi vavasati.
1.2. Swipano swa Afrika-Dzonga eka matirhelo ya vona yo hlamarisa eka Mitlangu ya Misava ya Xixika ya Tiolimpiki to Hlawuleka ya 2025 eItaly na Vunghwazi bya Misava bya Van’wamatsambu bya le Ndzeni eChina.
1.2.1. Eka Mitlangu ya Vuxika ya Misava ya Tiolimpiki to Hlawuleka, Afrika-Dzonga ri winile mendlele yin’we ya nsuku, tinharhu ta silivhere na timbirhi ta buronze:
a) Naledi Hlalele u kume nsuku hi ntlangu wa Xiketingi xa Figa;
b) Bianca Basson na Kenneth Mokabo va kume silivhere hi ntlangu wa Xiketingi xa Figa;
c) Shane Bentley u kume silivhere hi ntlangu wa Xiketingi xa Rivilo ra Ndlela yo Koma;
d) Tyrell Sykes u kume buronze hi ntlangu wa Xiketingi xa Figa; na
e) Shirnel Swarts u kume buronze hi ntlangu wa Xiketingi xa Rivilo ra Ndlela yo Koma.
1.2.2. Xipanu xa Afrika-Dzonga eka Vunghwazi bya Misava bya Van’wamatsambu bya le Ndzeni eChina, xi hlule hi ndlela leyi landzelaka:
a) Prudence Sekgodiso u fikelerile ku hlula ka matimu hi ku va wansati wo sungula wa Afrika-Dzonga ku wina mendlele ya nsuku eka Vunghwazi bya Misava bya Van’wamatsambu bya le Ndzeni eka 800m.
b) Akani Simbine hi ku wina mendlele ya buronze eka mphikizano wo hetelela wa 60m eka Vunghwazi bya Misava bya Van’wamatsambu bya le Ndzeni
c) Matshalatshala yo hlamarisa na wona ya fikeleriwile hi Cheswill Johnson eka kutlula magoza ka vavanuna na Chris van Niekerk eka ku hoax nchila.
1.3. Ntsutsumo hi rivilo ra matimba ra vantshwa Bayanda Walaza, loyi a nga tshoveka eka xihinga xa le hansi ka khume, a teka wachi ya vuntlhanu eka misava hinkwayo ya rivilo ra le hansi eka 100 wa timitara na rhekhodo ya Afrika-Dzonga ya le hansi ka malembe ya 20 hi 9.99 wa tisekoni ku wina Nsuku eka Vunghwazi bya Van’wamatsambu eN’walungu wa Gauteng.
1.4. Rassie Erasmus hi ku va a hlawuriwile tanihi Muleteri wa Lembe wa 2024 eka Masagwadi ya Rhagibi ya Afrika-Dzonga.
1.5. Springbok Cheslin Kolbe hi ku va mutlangi wo sungula wa le ndzhaku kusukela hi 2013 hi ku hlula tanihi Mutlangi wa Lembe wa Rhagibi ya Vavanuna ya Afrika-Dzonga wa 2024.
1.6. Nadine Roos hi ku xiximiwa tanihi Mutlangi wa Lembe wa Rhagibi ya Vavasati ya Afrika-Dzonga wa 2024, ra vumbirhi eka malembe manharhu.
1.7. Bafana Bafana hi ku va va ri ehenhla eka Ntlawa wa C eka 2026 FIFA World Cup Qualifiers hi ku hlula Lesotho hi 2-0 eXitediyamu xa Peter Mokaba lexi a xi tele swinene.
1.8. Muyimbeleri wa Afrika-Dzonga Tyla Laura Seethal, loyi a tivekaka ngopfu tanihi Tyla, u hlawuriwile ku va N’wavutshila wa Misava wa Lembe eka Masagwadi ya Vuyimbeleri ya iHeartRadio.
2. Michavelelo
Khabinete yi yise michavelelo eka mindyangu ni vanghana va:
2.1. Mnn Yolanda Nyembezi, loyi a tiveka tanihi Yallunder, a a ri muyimbeleri wa swiyenge swo hambanahambana loyi a a koka vayingiseri hi rito rakwe leri fuweke ni vutshila byakwe lebyi hisekelaka etlhelo.
2.2. Ttn Ashwin Trikamjee, Phuresidente wa Maha Sabha ya Mahindu ya Afrika-Dzonga na Mutshamaxitulu wa Foramu ya Varhangeri va Vukhongeri bya Rixaka. Gqweta ra Timfanelo ta Ximunhu. U tlhele a hoxa xandla swinene ekuhluvukiseni ka bolo ya milenge (bolo ya milenge) eAfrika-Dzonga. Tanihi mulweri wa Ku Lwisana na Xihlawuhlawu, u rhangele xiphemu xa Durban Central xa Natal Indian Congress.
2.3. Vahlayisi va vaaki va tsevu (6) lava dlayiweke naswona yi rhumela ku navelela lokunene ka ku hola hi xihatla eka van’wana va tsevu (6) lava vavisekeke eka ndhawu yo tshama leyi nga riki ya ximfumo ya Marry Me eSoshanguve. Vafi i Mpho Johannes Koko, Phelemon Seshoka, Katlego Motloutsi, Andries Moreteledi Tlhabane, Siliky Ngoeng, na munhu un'we loyi ku nga tiviwiki leswaku i mani. Vanhu vambirhi (2) lava fambelanaka na vugevenga lebyi va khomiwile naswona va humelerile ekhoto hi Ravunharhu, 26 Nyenyankulu 2025.
2.4. Ttn James O'Connell, muchayeri wa xihahampfhuka loyi a nga lova loko xihahampfhuka xa yena xa Impala Mark 1 xi wa loko a ri karhi a tlanga eka West Coast Air Show eSaldanha Airfield eKapa-Vupeladyambu.
Yi rhumeriwile hi: Sisiteme ya Vuxokoxoko bya Vuhlanganisi bya swa Mfumu (GCIS)
Swivutiso: Mnn Nomonde Mnukwa – Muvulavuleri wa Mfumo wo Khomela
Riqingho: 083 653 7485
