A. Xiyimo xa Khabinete eka timhakankulu
1. MITLANGU
1.1. Afrika-Dzonga ri fikelela ku nghenela Khapu ya Misava ya FIFA ya 2026
1.1.1. Khabinete yi hoyozela xipano xa bolo ya milenge xa rixaka xa lavakulu, Bafana Bafana, loko va fikelerile ku nghenela Khapu ya Misava ya FIFA ya 2026, ku humelela loku nga fikeleriwa ro hetelela hi 2002 (hi mitlangu yo fikelela) na hi 2010 (hi mafundzha ya ku va tiko leri a ri rhurhela mitlangu, loko Afrika-Dzonga ri rhurhele mphikizano wa Khapu ya Bolo ya Milenge ya Misava yo sungula eka tikonkulu ra Afrika).
1.1.2. Gondzo ra Bafana Bafana ro fikelela a ku ri xikombiso xa ntiyiso xa moya wa MaAfrika wo tiyisela, nhlohlotelo na vutlhari lebyi tiyeke. Ku nga ri DNA, RSA Ntsena.
2. Ikhonomi
2.1. Ku cinca eka Eskom na ku Vuyeriwa hi R16 wa tibiliyoni
2.1.1. Khabinete yi amukerile ku vuyela ka Eskom eka ku vuyeriwa endzhaku kaloko nhlangano wu vikile ku vuyeriwa hi R16 wa tibiliyoni endzhaku ka xibalo eka lembeximali leri heleke hi Nyenyankulu 2025, lexi nga xitatimende xa matimba mayelana na ku humelela loku nga tisiwa hi ku cinca eka Eskom.
2.1.2. Ku cinca eka Eskom swi komba ntshikelelo wa nongonoko wo cinca swilo wa Operation Vulindlela na vurhangeri lebyi tiyeke bya Bodo lebyi rhangeriweke hi Mutshamaxitulu wa Eskom, Dkd. Mteto Nyathi; na ntlawa wa vufambisinkulu lebyi nga na vuswikoti lebyi rhangeriweke hi Group CEO Ttn Dan Marokane na ntirho wo veka tihlo wa Vurhangeri bya swa tipolitiki bya Holobye wa Gezi na Eneji, Dkd Kgosientsho Ramokgopa.
2.1.3. Ku humelela loku ku ta eka nkarhi lowu tiko ri nga fika eka nkarhi wun’wana wo leha ku ri hava ku tirhisiwa ka gezi hi ku siyerisana, ku tlula masiku ya 150 hi ku landzelelana ku nga si va na ku tirhisiwa ka gezi hi ku siyerisana, leswi nga xikombiso lexi nga erivaleni xa leswaku mphakelo wa gezi wa Afrika-Dzonga wu le ku tshamisekeni. Eskom sweswi yi rhangisa emahlweni ku herisiwa ka ku hunguta ku tikeriwa eka tin’hweti ta 12 – 18 leti landzelaka. Ku hunguta ku tikeriwa sweswi swi le ku tirhisiweni ku hlayisa switirhisiwa swa nkoka eka tindhawu leti khumbiweke hi ku lahlekeriwa hi mpimo wa le henhla hi gezi na ku kokiwa ka gezi lo ku nga riki enawini.
2.1.4. Khabinete yi khutaza miganga ku rhipota ku kokiwa ka gezi lo ku nga riki enawini, vukhamba na ku onhiwa ka nhundzu eka nomboro ya vugevenga ya mahala ya Eskom ya 0800 112 722 kumbe eka xitici xa maphorisa xa le kusuhi.
2.2. Nwalungu wa N1: Nghozi ya Bazi ro Tsemakanya Ndzilikano ya le Makhado (Limpopo)
2.2.1. Khabinete yi hundzisela marito ya yona yo chavelela eka mifumo na vanhu va le Zimbabwe na le Malawi eka ku lahlekeriwa ka vutomi bya 43 bya vanhu va ka vona lava nga lova eka nghozi ya bazi eN’walungu wa N1 eMakhado (Limpopo), hi Sonto, 12 Nhlangula 2025. Khabinete yi tlhela yi hundzisela ku navelela leswinene eka 48 wa lava nga vaviseka lava nga eswibedlhele swa Xifundza xa Vhembe xa Xifundzankulu xa Limpopo.
2.2.2. Khabinete yi twe ku vava ku lemuka leswaku nghozi leyi a yi ta va yi nga vanga kona naswona a yi ta va yi papalatiwile loko a ku landzeleriwile swinawana swa nkhuluko wa mimovha emagondzweni na ku sindzisa ku va swi landzeleriwa naswona yi rhamba vatirhisi va magondzo hinkwavo, ngopfu vatirhisi va swifambo swa mani na mani ku landzelela nawu hi ku tirhisa mimovha leyi lulameleke ku famba emagondzweni, ku papalata ku tala ku hundza mpimo ka vakhandziyi na mindzhwalo, na ku chayela hi vuhlayiseki.
2.2.3. Ku yisa emahlweni, Khabinete yi kombisa ku khomiwa hi tingana na ku vilerisiwa ka yona ka hi mayelana na mabakiti ya mirhi ya tiantirhitrovhayirali (ARV) na mirhi yin’wana leyi tsaleriwaka vavabyi hi madokodela leyi nga kumiwa eka masalela ya bazi ku ri hava maphepha ya ku rhwariwa ka mirhi. Ku endliwile ndzavisiso lowu heleleke, naswona tienjensi to hlayisa nawu na tona ti tirhana na nghozi leyi tanihi leyi nga vaka nandzu wa ku ngungumerisiwa ka mirhi. Ku yiviwa ka mirhi leyi tsaleriwaka vavabyi hi madokodela, ngopfu tiARV swi tlhela wi tekela ehansi ku lwisana na ku fikelela xifundza lexi nga hava HIV.
2.2.4. Khabinete yi rhamba vanhu va le matikweni ya le handle ku va vaendzi lava tikhomaka kahle laha Afrika-Dzonga na ku tsundzuxa vanhu hinkwavo leswaku swi teke matshalatshala yo hlaya ku herisa ku khomiwa ko ka ku nga ri kahle ka vanhu vo huma ematikweni ya le handle le swa ha ku humelelaka etitliliniki ta laha kaya. Khombo ra kona, vumbhoni lebyi tiyisisaka ku yiviwa ka mirhi etitliliniki ta mfumo a swi pfuni matshalatshala yo vuyelerisa swiyimo swa leswaku vanhu vo huma ematikweni ya le handle va kuma nhlayiso wa rihanyo wa mfumo.
2.2.5. Khabinete yi hundzisela mikhenso eka Mfumo wa Xifundzankulu xa Limpopo ku va wu hlamule hi ku hatlisa ku nyika vutshunguri eka lava nga vaviseka na ku kuma masalela ya lava nga hundza emisaveni.
3. RIHANYO
3.1. Ku Lwisana na HIV na Aids
3.1.1. Khabinete yi nyikiwile mahungo yo pfuxeta mayelana na xiringanyeto xa ku hangalasiwa ka murhi wo sivela HIV lenacapavir, lowu nga languteriwa ku humesiwa hi Nyenyankulu kumbe Dzivamusoko 2026. Lenacapavir i murhi lowuntshwa wo tirha hi nkarhi wo sivela HIV lowu nyikaka nsirhrelelo ku ringana tin’hweti ta tsevu hi ku tirhisa tidoseji timbirhi ntsena hi lembe. Ku hangalasiwa ka wona ko sungula ku ta kongomisiwa eka swifundza swa 23 leswi nga na xiyimo xa le henhla eka swifundzankulu swa tsevu, ku kongomisiwa kwalomu ka 360 wa titliniki leti nga na matirhelo ya le henhla eka tindhawu leti.
3.1.2. Ku hangalasa swi ta tlhela swi pfuna ku lwisana ka mfumo ka HIV na Aids naswona xikongomelo xa hina i ku hunguta ku tluleriwa lokuntshwa hi HIV ku ya ehansi ka 0.1% hi 2032.
4. VUXAKA BYA MATIKO YA MISAVA
4.1. Mfumo wa US wu pfumelerile PEPFAR BRIDGE PLAN ya Afrika-Dzonga
4.1.1. Khabinete yi amukerile ku pfumeleriwa ka PEPFAR Bridge Plan ya Afrika-Dzonga ya ntsengo wa US$115 wa timiliyoni eka nkarhi wo ringana tin’hweti ta tsevu kusukela hi ti1 Nhlangula 2025 kufikela 31 Nyenyankulu 2026.
4.1.2. PBP yi endleriwa ku tiyisisa mphakelo lowu yaka emahlweni wa vukorhokeri bya HIV eAfrika-Dzonga hi ku seketela ku ya emahlweni ka vukorhokeri bya HIV/Aids na ku rhangisa emahlweni swilaveko swo hlawuleka swa tiko na ntshikelelo wo hlayisa vutomi.
4.1.3. Khabinete yi kombisile mikhenso ya yona eka mfumo wa United States of America eka ku tiboha ka wona ko seketela na ku yisa emahlweni ku humelela eka ku lwisana na HIV/ Aids.
4.2. Rendzo ra Presidente ra ntirho ro ya eIreland na le Belgium
4.2.1. Rendzo ra Presidente Cyril Ramaphosa ra sweswinyana ra ntirho ro ya eIreland hi ti8 Nhlangula 2025 na le Belgium hi ti9 Nhlangula 2025, ri tlhele ri tiyisa xinakulobye xa Afrika-Dzonga na matiko ya misava na ku pfula tindlela tintshwa ta mabindzu na vuvekisi.
4.2.2. Hi nkarhi wa rendzo ro ya eBelgium, Presidente Ramaphosa u nghenelerile eka Global Gateway Forum eBrussels kusukela hi ti9 kufikela ti10 Nhlangula 2025, laha ku nga tivisiwa Phakeji ya Vuvekisi bya Gateway bya €11.5 wa tibiliyoni (R229 wa tibiliyoni) eAfrika-Dzonga hi Presidente wa European Commission. Phakeji yi tiboha ku tlakusa vuvekisi bya Yuropo laha tikweni hi R173 wa tibiliyoni eka Just Energy Transition, R24 wa tibiliyoni eka Just Component, R20 wa tibiliyoni eka switirhiswa na ku hlanganisa na R6 wa tibiliyoni eka ku aka magoza yo kuma mirhi.
4.2.3. Khabinete yi amukerile phakeji ya vuvekisi na ntshikelelo lowu swi nga ta va na wona eka kukula ka ikhonomi, ku tumbuluxa mitirho, mabindzu ya laha kaya na nhluvukiso wa switirhisiwa.
4.3. Masiku ya 40 ku ya eka G20
4.3.1. Ku hlayela masiku ku ya eka Nhlengeletano ya Varhangeri va G20 swi sungurile hi matimba leswi ku nga sala Masiku yo hundzanyana 40 yi nga se khomiwa hi Hukuri laha Afrika-Dzonga.
4.3.2. Presidente Cyril Ramaphosa u yile ku ya kambela ndhawu hi Ravuntlhanu, 10 Nhlangula 2025 eNASREC Expo Centre ku ya vona loko ndhawu yi lulamile.
4.3.3. Mfumo wa Xifundzankulu xa Gauteng wu seketeriwa hi Hofisi ya Presidente na wona wu tshamela ku khoma tihlengeletano ta vhiki na vhiki to kambela ku lulamela ka switirhisiwa ku kambela ku lulamela ka ndhawu na mavangwa lama lavaka leswaku wu nghenelela.
B. Swiboho swa Khabinete
5. Kungu ra Swipfuno leswi Pfanganisiweke ro Hetelela (IRP 2025)
5.1. Khabinete yi pfumelerile mpfapfarhuto wa Kungu ra Swipfuno leswi Pfanganisiweke ro hetelela (IRP 2025) leri nga kungu ra nkarhi wo leha leri endleriweke ku kuma endlelo ra swihlovo swotala swa tiko swa eneji, hi xikongomelo xo ringanisela mphakelo na swilaveko loko ku ri karhi ku tekeriwa enhlokweni ntshikelelo eka mbango na ku durha ka gezi. Pholisi yo hetelela leyi andlariweke emahlweni ka Khabinete yi yimela R2.23 wa tithiriliyoni ta vuvekisi lebyi nga ta nyika nhlamuselo eka swihlovo swa Afrika-Dzonga swa eneji swa nkarhi lowutaka.
5.2. Xikongomelo xa kungu i ku hunguta switandzhaku swa gezi eka mbango hi ku hunguta ku humesiwa ka tigese eka matiko ya misava na ka laha kaya. Ri kongomisa eka ku lulamisa ku fikeleriwa ka vuswikoti ka xihatla na ku pulanela swikongomelo swa nkarhi wo leha, swo fana na ku fikelela sekitara ya gezi yo ka yi nga nghenisi tigese emisaveni hi 2050. IRP 2025 i ku antswisiwa ka IRP 2023 lo ku nga pasisiwa hi Khabinete.
6. Pholisi ya Mfumo ya Vuhlanganisi ya 2025
6.1. Khabinete yi pasisile ku cinciwa ka Pholisi ya Mfumo ya Vuhlanganisi ya 2018 yi va Pholisi ya Mfumo ya Vuhlanganisi ya 2025
6.2. Pholisi yi hlamula eka ku cinca lo ku nga kona eka mbango wa vuhlanganisi, ku tiyisisa vanhu lava kumaka mahungu hi ku hetiseka hi ku hlanganisa vuhlanganisi bya mfumo ku tiyisisa leswaku bya twisiseka, bya hlangana na ku nyika mahungu ya mfumo nkarhi na nkarhi, ya ntiyiso no fikeleleka.
6.3. Pholisi, leyi fambelanaka na MTDP 2025 – 2029, yi tirha eka swiyenge hinkwaswo swa mfumo ku katsa na tiejensi na mavandla ya swona. Eka xiyimo xa mfumo wa Vun’we bya Rixaka, pholisi yi ta letela ku yelana ka mahungu eka timhaka to karhi ta pholisi ya mfumo na ku tsakela ka rixaka.
7. Miehleketo ya Burende ya le Xikarhi ya Rixaka na Qhinga ro Veka Tiko hi Vutshwa
7.1. Khabinete yi kamberiwile eka mivuyelo ya ndzavisiso wa ndhuma ya burende ya rixaka wa sweswinyana lowu endliweke hi Brand SA
7.2. Khabinete yi pasisile Qhinga ro Veka Tiko hi Vutshwa leri hlamuselaka xiringanyeto xa nkokankulu wa Burende ya Afrika-Dzonga ya Rixaka
7.3. Qhinga ri yimisiwe eka vuhlanganisi lebyi nga hlanganisiwa, ku vulavurisana na vatekaxiave lava ku kongomisiweke eka vona na mahungu ya tiko ro karhi ku tiyisisa ku va na ntikelo eka timakete to hambanahambana.
7.4. BrandSA yi ta sungula ku simeka na ku tirhisa Qhinga.
C. Milawumbisi
1. Ndzulamiso wa Nawumbisi wa Vusirheleri, 2025
1.1. Khabinete yi pasislie ku yisiwa ka Ndzulamiso wa Nawumbisi wa Vusirheleri, 2025 ePalamende. Xikongomelonkulu xa Nawumbisi i ku cinca swivulwana swin’wana hi ku landzelela xigwevo xa Khoto ya Vumbiwa eka mhaka exikarhi ka O’Brien N.O v Holobye wa Vusirheleri na Khale ka Masocha na Van’wana xa 2024.
1.2. Nandzu wu khumba ku tiyimela ka tikhoto ta masocha, ngopfu tikhoto ta masocha timbirhi to sungula leti tumbuluxiweke ehansi ka Nawu wa Magoza yo Engetela yo Tshinya Masocha wa 1999, Khoto ya Muavanyisi wa Masocha na Khoto ya Muavanyisinkulu wa Khoto ya Masocha. Ku cinca swi ta lulamisa ku hambana hinkwako ka vumbiwa loku vuriweke hi khoto ya le henhla.
2. Ndzulamiso wa Nawumbisi wa Magoza yo Engetela ya Ndzayo ya Vusocha, 2025
2.1. Khabinete yi pasisile ku rhumeriwa ka Ndzulamiso wa Nawumbisi wa Magoza yo Engetela ya Ndzayo ya Vusocha, 2025 ePalamende.
2.2. Ku cinca ku tlhela ku kongomisa eka ku luamisa swivulwana swin’wana hi ku landzelela xigwevo xa Khoto ya Vumbiwa eka mhaka exikarhi ka O’Brien N.O v Holobye wa Vusirheleri na Khale ka Masocha na Van’wana xa 2024
2.3. Nandzu wu khumba ku tiyimela ka tikhoto ta masocha, ngopfu tikhoto ta masocha timbirhi to sungula leti tumbuluxiweke ehansi ka Nawu wa Magoza yo Engetela ya Ndzayo ya Vusocha wa 1999, Khoto ya Muavanyisi wa Masocha na Khoto ya Muavanyisinkulu wa Khoto ya Masocha.
3. Ku yimisiwa ka ku tirhiwa ka Nawumbisi wo Rhwala Nhundzu hi Swikepe, 2023
3.1. Khabinete yi pasisile ku yimisiwa ku Nawumbisi wo Cinca ku Rhwaliwa ka Nhundzu hi Swikepe, 2023 ku pfumelela Ndzawulo ya Vutleketli ku hetisa endlelo ra Nedlac.
3.2. Nawumbii wu yimisa Nawu wa ku Rhwaliwa ka Nhundzu hi Swikepe wa 1951 ku tirhisa xivono xa mfumo lexi kongomosiweke eka ku pfuxeta eka xiphemu xa ku rhwaliwa ka nhundzu hi swikepe xa sekitara ya vutleketli bya le lwandle leswi kongomsiweke eka ku antswisa ku hoxa ka yona xandla eka ku kula ka ikhonomi.
D. Ku thoriwa
Ku thoriwa hinkwako ku ya hi ku tiyisisiwa ka tidyondzo na ku kambisisiwa ka mbhasiso wa vusirheleri lowu faneleke.
1. Ttn Bongani Sayidini tanihi Muofisirinkulu wa Vulawuri wa Ejensi ya Petoliyamu ya Afrika-Dzonga.
2. Mnn Ditebogo Barbara Kgomo tanihi Muofisirinkulu wa Vulawuri bya Mulawuri wa Nyutliya wa Rixaka.
3. Ttn Makhahlele Richard Manzini tanihi Muofisirinkulu wa Vuvekisi eka Ejensi ya Nhluvukiso wa Mabindzu Lamatsongo na Timali (SEDFA).
4. Ttn Molatlhegi Kgauwe tanihi Muofisirinkulu wa Timali eka SEDFA.
5. Mnn Xoliswa Daku tanihi xirho xa Bodo ya Khamphani ya Ndzindzakhomobo wa Xikweleti xo Rhumela Nhundzu eMatikweni Mambe ya Afrika-Dzonga.
6. Ttn Christoffel Johannes Lotter ku tirha eka Bodo ya Valawuri wa Switici swa Swikepe va Afrika-Dzonga.
7. Swirho swa Huvo ya Khamphani ya Eneji ya Nyutliya ya Afrika-Dzonga
i. Ttn David Nicholls (Mutshamaxitulu).
ii. Dkd Vuyo Mthethwa (Xandla xa Mutshamaxitulu);
iii. Dkd Derik Wolvaart;
iv. Dkd Khensani Xivuri;
v. Ttn Ismail Lambat;
vi. Dkd Pulane Molokwane;
vii. Ttn Eugene Julies; na
viii. Mnn Phumelele Dlungwane
8. Valawuri va Bodo ya Eskom Holdings SOC Ltd
i. Dkd Busisiwe Vilakazi
ii. Ttn Lwazi Goqwana
iii. Ttn Clive Le Roux
iv. Dkd Andrew Barendse
v. Dkd Dimakatso Matshoga
vi. Dkd Kgaogelo Chiloane
vii. Mnn Sharmila Govind
viii. Dkd Vuyo Peach
ix. Dkd Tsakani Mthombeni
x. Mnn Bajabulile Tshabalala
xi. Ttn Tshokolo Nchocho
9. Ku thoriwa ka swirho swo engetela swa bodo ya nkarhinyana eka Ejensi ya Vukohokeri byo Angarhela na ku Fikelela ya Afrika-Dzonga
i. Ttn Busani Ngcaweni;
ii. Mnn Yolisa Kedama;
iii. Mnn Carmen Cupido; na
iv. Mnn Rachel Kalidass.
10. Valawuri va Bodo ya Ejensi ya Vutleketli bya le Magondzweni yo Tsemakanya Mindzilikano (C-BRTA)
i. Ttn Kevin van der Merwe (ku thoriwa nakambe) - Mutshamaxitulu
ii. Qweta Adila Chowan (ku thoriwa nakambe)
iii. Mnn Loyiso Kula (ku thoriwa nakambe) – Xandla xa Mutshamaxitulu
iv. Mnn Keitumetse Mahlangu
v. Mnn Yongama Pamla-Dhludhlu
vi. Dkd Dineo Penelope Mathibedi
vii. Mnn Zandile Kabini
viii. Ttn Randall Howard
ix. Ttn Dave Jackson Moswane
E. Swipfuxeto leswintshwa swa Khabinete
1. Xiviko xa Vulavisisi bya ku Hluleka ka Ndhawu yo Hlayisa Masalela ya le Jagersfontein
1.1. Khabinete yi nyikiwe mahungu mayelana na leswi kumiweke swa vulavisisi bya ku hluleka ka ndhawu yo Hlayisa Masalela ya le Jargesfontein eFree State. Holobye wa Mati na Mbhasiso Mnn Pemmy Majodina u ta humesela xiviko eka vanhu hinkwavo.
1.2. Khabinete yi tsakisiwa hi leswi mafambiselo ya vugevenga ya sunguriweke laha vahehliwa va nga ya emahlweni ka khoto ya Majisitarata ya Jagersfointein hi ti11 Ndzati 2025.
2. Sekitara ya oyili na gese ya Afrika-Dzonga
2.1. Khabinete yi kumile mahungu yo pfuxeta mayelana na leswi humelelaka eka sekitara ya oyili na gese ya Afrika-Dzonga. Tiko ri le ku humeleleni lokukulu ko ya eka ku lawula swipfuno swa gese eka ku tumbuluxa gezi na hi swikongomelo leswi fambelanaka na mafurha; naswona maribye ya muhuthu eKaroo Basin ya bvumbiwa ku va na kwalomu ka 200 wa tithiriliyoni ta tikhubikifiti ta swipfuno swa gese. Tiko ri lava ku hatlisisa ku kuma ka le misaveni na ka le matini ku fikelela vuswikoti bya rona bya swipfuno swa oyili na gese.
2.2. Ku kuma loku yaka emahlweni na swikumiwa swi katsa Virginia Gas Project ya le Free State, Amersfoort na Volksrust Gas Project ya le Mpumalanga na Lephalale Coal Bed Methane Project eLimpopo. Tiphurojeke leti ti na swipfuno swo hlaya swa gese ya ntumbuluko na heliyamu. Holobye wa Tihlampfi, Swihlahla, na Mbango u hetisile Swinawana swa Gese ya Shale naswona swi ta gazetiwa ku nga se hela n’hweti ya Nhlangula 2025. Swinawana leswi swi ta nyika rimba ro lawula mixungeto ya mbango na vuhlayiseki leswi fambelanaka na ku kuma gese hi ku tirhisa ku fureka.
3. Xiyimo xa le Sudan na rendzo ra ntirho ra Xandla xa Presidente ro ya eSouth Sudan
3.1. Khabinete yi sola ntlimbo wa le Sudan lowu yaka emahlweni naswona lowu sweswi wa ha ku vangaka ku dlayiwa ka vaaki va kwalomu ka 60 lava 17 wa vona a ku ri vana hi Rapid Support Forces (RSF) hi ti9 Nhlangula 2025 eEl Fasher, ntsindza wa North Darfur eSudan.
3.2. Khabinete yi lemukile hi ku vilela leswaku kufikela sweswi, magidigidi ya vaaki va ha pfalelekile hikwalaho ko rhendzeriwa ka El Fasher laha ku nga hundzuka ku va xivindzi xa mihlaselo yo ka yi nga hlawuli ya RSF leswi nyanyisaka xiyimo xo tika xo kayakaya ku lava ku pfuna vanhu.
3.3. Hi tlhelo lerin’wana, Khabinete yi amukerile ku tiyisiwa ka ntirhisano eka swiyenge swa vusirheleri, vunhlorhi, na ku vumbiwa ka komiti ya nhlanganelo ya ikhonomi exikarhi ka South Sudan na Sudan. Khabinete yi teka ku tiyisiwa loku ka vuxaka tanihi lo ku nga na nkoka ku kota ku antswisa ntshamiseko na vusirheleri eka xifundza.
3.4. Tanihileswi Afrika-Dzonga ri nga mutiyisisi wa ku rhula, Khabinete yi amukerile ku fika emakumu hi ku hetiseka ka rendzo ra ntirho ra Xandla xa Presidente Paul Mashatile ro ya eJuba, eSouth Sudan hi xiyimo xa yena tanihi Varhumiwa va Presidente vo Hlawuleka vo ya eSouth Sudan. Rendzo leri ra ntirho ri langutisise eka ku pfuxeta ku tirhisiwa ka Ntwanano wa ku Rhula lowu Pfuxetiweke lowu a wu yimile.
4. Kungu ra Presidente Trump ra ku Rhula ra Israyele/ Palestina na ku Vuyisiwa ka Vagingirikeri va Global Sumud Flotilla
4.1. Khabinete yi amukerile ku sayiniwa ka Kungu ra Presidente Trump ra Israyele / Palestina, leswi nga pfula ndlela ya ku herisa ntlimbo wo vava wa le Gaza. Ku humelela loku ku fambisana na ku tiyimisela ka Afrika-Dzonga ka nkarhi wo leha ka ku rhula ka misava hinkwayo, vululami na ntshunxeko wa vanhu va le Palestina.
4.2. Khabinete yi ya emahlweni yi khutaza hinkwavo lava khumbekaka ku xixima magoza lama ku kanerisaniweke ha wona na ku lavana na endlelo ra swa tipolitiki ro tshembeka no katsa hinkwavo leri nga ta fikisa emakumu nkayokayo wa ku lava ku pfuniwa ka vanhu na ku sivela ku ya emahlweni ka ku lahleka ka vutomi.
4.3. Khabinete yi tlhele yi amukela ku sungula ka ku tirhisiwa ka Xiyenge xa 1 xa Kungu ra ku Rhula hi ku tshunxiwa ka lava nga endliwa vakhomelanandzu va Israyele leswaku va cincisana na vabohiwa va la Palestina va tipolitiki.
4.4. Mfumo wa Afrika-Dzonga wu ya emahlweni na ku seketela ku herisiwa ka makumu ka ku tekiwa ka Gaza na tindhawu tin’wana ta le Palestina.
4.5. Khabinete yi tlhele yi amukela ku vuyisiwa hi ku hlayiseka ka tsevu wa vagingiriki va le Afrika-Dzonga vo pfuna vanhu lava ngheneleleke eka Global Sumud Flotilla, ntirho lowu kongomiseke eka ku yisa swakudya na swipfuneto swa vutshunguri eGaza. Khabinete yi kombela ku yimisiwa ka nyimpi hi xihatla, ku fikeleriwa ka swo pfuna vanhu handle ko siveriwa na ku susiwa ka vanhu eka tindhawu leta ha riki ntlimbo va hlayisekile.
5. Leswi humelelaka mayelana na tipolitiki eRhiphabliki ra Madagascar
5.1. Khabinete yi lemukile hi ku vilela mpfilumpfilu wa swa tipolitiki wa sweswinyana eRhiphabliki ra Madagascar, lowu nga vanga ku lahlekeriwa hi vutomi na ku onhiwa ka nhundzu.
5.2. Khabinete yi kombela leswaku ku va na ku rhula na ku va vanhu hinkwavo/ vatekaxiave va lavana na xintshuxo xo rhula xa ku jamelana hi ndlela leyi hlayisaka misinya ya xidemokirasi, na ku fuma ka nawu.
F. Migingiriko Leyitaka
1. N’hweti ya swa Vutleketli
1.1 Loko hi ri karhi hi tlangela N’hweti ya swa Vutleketli sweswi hi Nhlangula, Afrika-Dzonga ri tlangela ntirho wa nkoka wa vutleketli wo susumeta ikhonomi ya hina na ku vumba vutomi bya hina bya siku na siku. Leswi sweswi n’hweti yi nga ku fambeni kahle, xitsundzuxo lexi xa lembe na lembe xi kombisa ku tiya ka switrhisiwa swa hina swa vutleketli exikarhi ka vutleketli bya swihahampfhuka, elwandle, vutleketi bya mani na mani na bya le magondzweni.
1.2 Vuvekisi bya hina eka sekitara ya swa vutleketli byi tisa ku kula ka ikhonomi na ku tumbuluxiwa ka mitirho. Ku pfuxetiwa ka vutleketli bya swiporo, magondzo ya swa vutleketli bya mani na mani swi cinca ndlela leyi MaAfrika-Dzonga va fikelelaka tindhawu ta ntirho, swikolo, tindhawu ta vuhungasi, leswi tisaka ku hlangana ka xiyimo xa le henhla na swivandlanene.
1.3 Nkarhi wo hlawuleka wa N’hweti ya swa Vutleketli a ku ri SA Auto Week, leyi va ka kona kusukela hi ti1 kufika ti3 Nhlangula 2025 eNelson Mandela Bay. Ntirho lowu wa matimba wu hlanganisile varhangeri va tiindasitiri, vavekisi, vaendli va switirhisiwa swa masungulo na tiSMME ku sungula mivulavurisano mayelana na ku hatlisisa vuvekisi, nhluvukiso wa swikili na vumaki bya tiindasitiri leti katsaka hinkwavo eka dorobankulu na xifundzankulu, ku tiyisisa ku tinyiketela ka Afrika-Dzonga eka vumundzuku bya vutleketli lebyi kulaka no ringana.
2. Samiti ya vu7 ya Vululami bya Vaaki
2.1. Presidente Cyril Ramaphosa u ta nghenela Samiti ya vu7 ya Vululami bya Vaaki eYunivehisiti ya Stellenbosch hi ti17 Nhlangula 2025, leyi rhambiweke ehansi ka nhlokomhaka leyi nge: "Vululami bya Vaaki, Nsirhelelo wa Swakudya na ku Rhula: Tindlela to Fikelela ku Ringana, Vun’we, ku va Kona Nkarhi wo Leha na ku Tiyisela Maxelo ".
2.2. Samiti yi ta hlanganisa vaendli va tipholisi, vaendli va milawu, mihlangano ya swa tipolitiki, vuavanyisi, varhangeri va ndhavuko na va vukhongeri, mihlangano ya vaaki na swidyondzeki ku kurisa mbulavurisano wa xiyimo xa le henhla eka nsirhelelo wa swakudya tanihi ribye ra yinhla ra vululami bya vanhu, ku ringana na nhluvukiso lowu yaka emahlweni.
2.3. Samiti yi lava ku hatlisisa ku humelela ku ya eka Xikongomelo xa 2 xa Nhluvukiso Lowu yaka Emahlweni (Ku Pfumaleka ka Ndlala) na Ajenda ya AU ya 2063. Yi tlhela yi fambelana na Kungu ra Nhluvukiso ra Afrika-Dzonga ra Rixaka ra 2030, leri rhangisaka ku herisa vusweti na ku hunguta ku pfumaleka ka ku ringana.
3. Samiti ya Afrika ya 2025
3.1. Samiti ya Afrika ya Financial Times yi ta va kona eLondon exikarhi ka 21 na 22 Nhlangula 2025 ehansi ka nhlokomhaka leyi nge: “Afrika eka Misava leyi Cincaka”.
3.2. Samiti yi ta hlanganisa varhengeri va matiko, vaholobye, varhangeri va mabindzu, vativi va swa timali na vatumbuluxi ku kambisisa ndlela leyi matiko ya Afrika ya nga tirhaka hakona eka mitwanano ya misava leyi nga ekucinceni, ku tirhisa thekinoloji ya dijitali na leyi pfuxetiwaka, ku tiyisa mabindzu endzeni ka tikonkulu na ku koka rinoko ra vuvekisi lebyi yaka emahlweni.
3.3. Samiti yi nyika pulatifomo yo tlakusa rito ra Afrika eka mivulavurisano ya misava, ku kuma vutirhisani na ku vumba vumundzuku lebyi simekiweke eka ku tiyisela na ku kula loku katsaka hinkwavo.
4. Swikambelo swa Xitifikheti xa le Henhla xa Rixaka
4.1. Khabinete yi navelela Ntlawa wa 2025 leswa kahle loko va ri karhi va tilulamisela swikambelo swa Xitifkheti xa le Henhla xa Rixaka (NSC) leswi nga ta sungula hi ti21 Nhlangula 2025 swi hela hi ti27 Hukuri 2025.
4.2. Mfumo wu tekela enhlokweni ku tiyimisela ka vadyondzisi, vatswari na vahlayisi lava nseketelo wa vona lowu yaka emahlweni wu nyikaka vadyondzi ku titshemba loku tisaka ku humelela.
4.3. Khabinete yi rhamba vatswari na vahlayisi ku tshamela ku nghenelela hi ku hlohlotela na ku khutaza vadyondzi, loko va ri karhi va tiyisisa leswaku ku na ndhawu leyi seketelaka na ku va kahle ku va va hlayela na ku tilulamisela eka yona ekaya.
G. Mahungu
1. Michavelelo
Khabinete yi yise michavelelo eka vanhu na mfumo wa:
- Khale ka Holobyenkulu wa Kenya (2008 – 2013), Ttn Raila Odinga. U tlhele a tirha tanihi Muyimeri wa Xiyimo xa le Henhla wa Nhlangano wa Afrika wa Nhluvukiso wa Switirhisiwa (2018 – 2023). N’watipolitiki wa nkarhi wo leha wa le Kenya na xirho xa Palamende.
Khabinete yi yise michavelelo eka vanghana na mindyangu ya: - Khale ka Holobye na Muyimeri wa Afrika-Dzonga eFrance, Ttn Nathi Mthethwa loyi a nga tirha eka Khabinete malembe ya 15 eka Tiphotifoliyo ta Mitlangu, Vutshila na Mfuwo na Maphorisa. U tlhele a va na ntirho wa nkoka eka nyimpi ya Afrika-Dzonga yo lwela ntshunxeko. Hi ku tekela enhlokweni vukorhokeri bya yena byo hlawuleka eka rixaka ra hina na vanhu va rona, Presidente Ramaphosa u tivisile Nkosi wa Ximfumo wo Hlawuleka wa Nkhetekanyo wa 2
2. Ku hoyozela
Khabinete yi hundzisile mahungu ya yona yo hoyozela na ku navelela mikateko eka:
- Phurofesa Peter Mutharika eka ku hlula ka yena eka nhlawulo wa mani na mani eRhiphabliki ra Malawi; yi tlhele yi n’wi navelela ku humelela loko a ri karhi a lulamisela ku teka vutihlamuleri lebyo tika lebyi a nyikiweke byona hi vanhu va Malawi. Afrika-Dzonga ri langutela ku yisa emahlweni ntirhisano wa kahle na vulawuri bya Phurofesa Mutharika, ku tirha hi ku twanana ku tiyisisa vuxaka lebyi nga heriki bya vunghana na vun’we exikarhi ka matiko ya hina lamambirhi.
- Phurofesa Priya Soma-Pillay eka ku hlawuriwa ka yena tanihi Xandla xa Presidente wa International Federation of Gynaecology and Obstetrics (FIGO) eka Nhlengeletano ya Mani na mani ya FIGO ya 2025 eCape Town.
- Afrika-Dzonga ri xiximiwile hi matshalatshala ya yona yo pfula ndlela eka ku lwisana na ku nyuhela ngopfu na mavabyi lama nga tluleriki, yi amukerile Sagwadi ra Ntlawa wa Ntirho wa le Xikarhi ka Tiejensi ta UN eka Nhlengeletano ya Vu10 ya Lembe na Lembe ya Vanghana va Ntlawa wa Ntirho eNew York, eUSA. Ku xiximiwa ku tshikelela vurhangeri bya Afrika-Dzonga ekululamiseni ku nyuhela ngopfu na mavabyi lama nga tluleriki, leswi vekaka xipimelo eka matiko man’wana ku landzelela eka ku lwisana na mavabyi lama nga siveriwaka.
- Hofisi ya Musirheleri wa Vaaki ya Afrika-Dzonga (PPSA) eka ku fikelela ku tlangela malembe ya 30. PPSA yi ve na ntirho wa nkoka wa ku seketela misinya ya xidemokirasi, ku va erivaleni na vulawuri bya kahle.
- Xipano xa Springbok eka ku hlula ka xona hi ku landzelelana eka Vunghwazi bya Rugby. Xipano xi tlhele xi kombisa ku tiyisela, swikili na vun’we eka xiteji xa misava hinkwayo.
- Xipano xa bolo ya milenge xa Afrika-Dzonga xa Rixaka xa le hansi ka malembe ya 20, lexi hi rirhandzu xi tiviwaka tanihi Amajita, hi ku fikelela xiteji xo hetelela xa 16 xa Khapu ya Misava ya FIFA ya le hansi ka malembe ya 20 eChile.
Xi humesiwile hi: Sisiteme ya Vuxokoxoko bya Vuhlanganisi bya swa Mfumu (GCIS)
Swivutiso: Ttn Sandile Nene
Muvulavuleri wa Mfumo wo Khomela
Riqingho: 083 712 2316
