1. Ku tirhisiwa ka Tiphurogireme ta Nkoka ta Mfumo
1.1. Khabinete yi amukela ku simekiwa ka Operation Phakisa 2: Ku kala Ntivo wa Titliliniki leti faneleke na Phurogireme yo Hlayisa. Leswi swi landzela Operation Phakisa 1 leyi a yi langutane no khiyinula vuswikoti bya ikhonomi eka malwandle ya Afrika-Dzonga. Operation Phakisa 2 yi lava ku antswisa nkoka wa nhletelo lowu nyikiwaka eka 3 500 wa Tindzhawu ta Masungulo ta Nhletelo wa swa Rihanyo, leti katsaka titliliniki ta mfumo ta Tisenthara ta swa Rihanyo ta Vaaki. Mimbuyelo leyi nga languteriwa yi hlamusela ku cinciwa ka titliliniki leti nga kona na Tisenthara ta swa Rihanyo ta Vaaki swi va tisenthara to tirha hi matimba, leti nga ta tirhisiwa hi vaaki hinkwavo va Afrika-Dzonga, hi mhaka ya nkoka wa vukorhokeri lebyi ti nga ta byi nyika.
1.2. Khabinete yi khensisile vawini va Tiawadi ta Batho Pele, leti a ti khomiwile hi ti 14 Hukuri 2014. Tiawadi leti ti kurisa vuswikoti no tekela enhlokweni ku tirha hi ku hetiseka eka vukorhokeri bya mfumo.
1.3. Khabinete yi tsundzukile leswaku Holobye wa Mintlangu na Vuhungasi, Fikile Mbalula u ta rhurhela Tiawadi ta swa Mintlangu ta Afrika-Dzonga ta 2014 eSenthareni ya Minhlengetelato ya Sandton hi ti 30 Hukuri 2014. Khabinete yi hlohlotela vaaki va Afrika-Dzonga lava rhandzaka mintlangu ku va xiphemu xa Tiawadi ta swa Mintlangu ta Afrika-Dzonga hi ku vhotela Mutlangi wa Lembe. Vuxokoxoko bya kumeka eka www.sasportsawards.com.
1.4. Khabinete yi khensisile swipano swa hina swa rixaka Bafana Bafana, Xipano xa Springboks na Xipano xa Khirikete (Proteas) ku va swi hahisile mijeko ehenhla hi matirhele ya swona ya matimba emahlewni ya vhiki no endla leswaku Afrika-Dzonga ri ti nyungubyisa. Ku boxiwa ka Tatana AB de Villiers tani hi Mutlangi wa Khirikhete wa Lembe eka Huvo ya Misava ya Khirikhete eka Mintlangu ya Misava ya Siku Rin’we (ODI) hi ku va a vile na mintsuntsumo ya 7 000, swa khenseka.
1.5. Khabinete yi amukerile ku simekiwa ka vukorhokeri bya Swifambo swo Hatlisa swa Mabazi (BRT) eTshwane, leswi nga sungula ku tirha hi Musumbhunuko, 17 Hukuri 2014. A Re Yeng, ku fana na vukorhokeri byin’wana bya BRT laha tikweni, yi vumba xiphemu xa kungu ra netiweke ya swifambo swa vanhu leswi nga ta antswisa vutomi bya vakhandziyi hi ku va nyika swifambo swa le dorobeni swo hatlisa, swo hlayiseka, swo fikeleleka no tshamiseka. Ku tumbuluxiwa ka vukorhokeri lebyi ku vumba xiphemu xa mfumo xa phurogireme yo hetisisa, leyi nga kongomana no hluvukisa switirhisiwa swa xiyimo xa misava hinkwayo eAfrika-Dzonga, loko yi ri karhi yi tumbuluxa mintirho.
2. Swiboho swa nkoka swa Khabinete
2.1. Khabinete yi amukerile ku tirhisiwa ka phurogireme yo angarhela ku tiyisisa nandzeleriso hi tipholisi na milawu leswi nga kona swa matimba ya maxavelo ya laha kaya. Leswi swi katsa maendlele ya maxaxametele ya pholisi ku kambela no tiyisa Vuako bya Nawu wa Pholisi ya Maxavele yo Tsakela, ku ndlandlamuxa Phurogireme ya Nhluvukiso wa Mphikizano wa Vaphakeri eka Tikhampani hinkwato leti Fambisiwaka hi Mfumo ku katsa no tiyisisa milawu ya tindzawulo (ngopfu ngopfu chata ya le migodini) ku kotisa ku maxavele ya laha kaya.
Lexi i xitirhisiwa xa matimba xa vumaki lexi nga ta ndlandlamuxa mphikizano eka vumaki bya laha kaya, ku pfumelela nhluvukiso wo kotisa ka vumaki byintshwa bya rixaka na thekinoloji, ku engetela mfambiso wa nhundzu ku ya ematikweni ya le handle no fikelela ku nyikiwa ka matimba ko enta eka ikhonomi ya vantima.
2.2. Khabinete yi tivisiwile eka Samiti ya Phuresidente ya Mfumo wa Miganga, no pfumelela Phurogireme yo Tlhelela eMasunguleni ya Mfumo wa Miganga, leyi nga kongomisiwa eku akeni ka sekithara ya mfumo wa miganga lowu tihlamulelaka, ku hletela no tshembheka. Phurogireme yo Tlhelela eMasunguleni yi ta langutana na ku pulana na matirhele ya timasipala hinkwato eka mphakelo wo hetiseka wa vukorhokeri bya masungulo bya timasipala na mimbhurisano ya nkarhi na nkarhi na vaaki. Xikongomelo i ku suka eka kungu ku ya eka xiendlo.
Miantswiso eka matirhele ya timasipala yi ta antswisa swiyimo swa rihanyo eka vaaki hinkwavo va Afrika-Dzonga lava tiseketalaka hi timasipala leti tirhaka kahle ku hanya vutomi bya ndzhuti.
Ku sukela hi 1994, mfumo wa miganga ku vile ndzhawu ya masungulo ya mphakelo wa vukorhokeri.
Loko ka ha ri na ku humelela lo ku nga se endliwaka eku phakeleni ka mati, gezi, nkululo na ku susiwa ka thyaka eka tilevhele ta laha kaya, etindzhawini laha mphakelo wa vukorhokeri wu feyilaka hi fanele ku veka vanhu na swivilelo swa vona ku sungula. Leswi swi lava leswaku hi suka eka maendlele yo hundzeriwa yo suka ehenhla ku ya ehansi eka mphakelo wa vukorhokeri ku ya eka ndzhavuko wa Vanhu eMahlweni (Batho Pele) no tirhela vaaki. Xa nkoka eka maendlele lawa yantshwa i sisiteme ya mavikelo, no tshembheka eka maendlele.
2.3. Khabinete yi amukerile ku yisiwa ka Xiviko xo Tivisa xa Kambirhi hi lembe xa Afrika-Dzonga eka ku Hungutiwa ka Mihumeso, ku katsa na ku Tumbuluxiwa ko Hetelela ka Yindlu ya Rihlaza ya Gese ya Rixaka (GHG) ya 2000-2010, eka Vuako bya Nhlangano wa Tinxaka eka Nhlengeletano ya Ncico wa Maxele (UNFCCC). Swi nyika nkomiso na nhlelo wa xiyimo xa mihumeso ya Afrika-Dzonga na swifambisinkulu swa ncico eka mihumeso. Swi kombisa vutshila byo katsakanya matshalatshala ya ncico wa maxele tani hi xiphemu xo cincela eka ikhonomi ya khabono ya le hansi.
Leswi swi katsa ku hlamusela mimbuyelo leyi lavekaka ya ku hungutiwa ka mihumeso; ku tlakusa maendlele yantshwa na vuvekisi eka eneji leyi nga endliwa hi vuntshwa; ku hlohlotela ku hetiseka ka eneji; ku tumbuluxiwa ka sisiteme ya rixaka eka mahlengeletele ya datha ya gasi yindlu ya rihlaza; na switirhisiwa swin’wana swo fana na Xibalo xa Khabono. Leswi swi vumba xiphemu xa xiboho xo vikela misava xa Afrika-Dzonga ehansi ka UNFCCC.
2.4. Khabinete yi amukerile ku tumbuluxiwa ka xipano xa le ndzeni ka ndzawlo ehansi ka Ntirhisano wa Misava Hinkwayo, Mabindzu na Xikatsa xa Nsirhelelo ku langutisisa ku tirhisiwa ka Ntwanano wa Mafambisele ya Mabindzu eka Nhlangano wa Mabindzu ya Misava (WTO).
Xiyimo xa Afrika-Dzonga i ku tirha na matiko yan’wana ya Afrika ku tiyisisa leswaku ku tekiwa no tirhisiwa ka Ntwanano wa Mafambisele ya Mabindzu a ku lavi matiko ya Afrika ya amukela ku vutihlamuleri lebyi va pfumalaku tshaku ro byi fikelela naswona leswi va humeselaka eka swiphiqo swa xinawu. Laha Afrika-Dzonga ri nga tshama ri tiyimiserini eka minjhekanjhekisano ya tindlela to hlaya ehansi ka Doha Round, xiyimo xa hina i ku lava mbuyelo lowu hlayisaka ndzhawu ya hina yo tirhisa tipholisi leti seketelaka nhluvukiso wa vumaki na mintirho leyi tshamaka embilwini ya swikongomiso leswi nga boxiwa eka Pulani ya Nhluvukiso wa Rixaka (NDP).
Afrika-Dzonga ri tiyisisile nkoka wa mavonelo yo helela naswona ya katsiwa eka mafambisele ya WTO ya bindzu lawa ya nga fanela eka mimbuyelo yo tshamiseka no ringanela lawa ya nga fikelelaka mintsakelo ya swirho hinkwaswo.
2.5. Khabinete yi tivisiwile hi Makete wo Fana wa Vuxa na Dzonga wa Afrika – Vaaki va Afrika Vuxa – Nhluvukiso wa vaaki va Afrika-Dzonga (COMESA-EAC-SADC) Ntwanano wa Matlhelo ya Nharhu wa Ncicano wa Tinhundzu (TFTA) na xiyimo lexi nga pfumeleriwa xa Afrika-Dzonga eka TFTA. Tshalatshala ra Matlhelo ya Nharhu i khiya ra phurojeke leyi nga rhangeriwa hi Afrika leyi nga kongomana no tlakusa swikalu swa tiikhonomi, ku kotisa mphikizano, ku hambana no kondletela tichayeni ta nkoka, ku xavelana ka le ndzeni ka swifundzha na vuvekisi, na switirhisiwa swa le mindzilekanini.
Afrika-Dzona ri koxa tani hi xiphemu xa Nhlangano wa Maendlele ya le Dzongeni wa Afrika (SACU) lowu koxaka tani hi enthithi yin’we. Matiko ya Matlhelo ya Nharhu ya hlanganisisle swikumiwa swa laha kaya swa 1.2 thiriliyoni wa tidolara ta US na nhlayo ya vanhu leyi nga katsiwa ya kwalomuya ka 626 miliyoni, ku yimela hafu ya vanhu va Afrika na ikhonomi. Ku hlanganisiwa ka swifundzha ku ta tumbuluxa timakete tikulu eka nkulo wa nkarhi wo leha no hatlisisiwa eAfrika i xitepe xa xiboho xo hlula ndzhavuko wa vukolono wa timakete ta swiphemu swa Afrika.
2.6. Khabinete yi hlamuseriwile hi migangiso ya Samiti ya G20 ya Brisbane ya maendlelo yo tika, yo katsa, no hetiseka yo lawula sekithara ya swa timali. Leswi swi hoxa xandla eka ntshamiseko wa swa timali lowu ya ka emahlweni no tiyisela sisiteme ya swa timali ta laha kaya na ta misava hinkwayo. Hi ku landzela Mpfilumpfilu wa 2008 wa Misava hinkwayo eka swa timali, Varhangeri va G20 va tiyimiserile nhluvukiso wa nkoka eka sisiteme ya swa timali. Swikongomiso swa vona a ku ri ku hlanganisa mintila leyi nga hoxeka leswi nga fikelela eka mpfilimpfilu no aka switirhisiwa swo tiyisela no sirheleleka swa timali ku tirhela hi ku antswa swilaveko swa ikhonomi ya ntiyiso.
Eka malembe ya ntlhanu lawa ya nga hundza, G20 a yi langutane no tirhana na mintila leyi a yi ri na swihoxo leyi a yi vange mpfilumpfilu, hi ku tiyisisa swiyimo swa misava ku aka minhlangano ya swa timali leyi tiyiselaka no timakete to tiyisela swinene. Samiti ya Brisbane yi hetisile xiphemu xo sungula xo vumba swa timali hi vuntshwa, no ya emahlweni Bodo ya Ntshamiseko wa swa Timali yi ta tshamisekisa xikongomelo xa yona ku hunguta minxungeto yintshwa na leyi vuyelelaka na leswi khumbhekaka. Afrika-Dzonga ri ta ya emahlweni ri nghenelela eka Bodo ya Ntshamiseko wa swa Timali na le ka tiforamu ta vulawuri leti tirhaka ku tlakusa sisiteme leyi nga vekiwa eka ntshembhano wa hi kambihi na ntirhisano lowu nga wa nkoka ku hlayisa sisiteme ya swa timali eka misava hinkwayo leyi nga ta fikelela xikongomiso xa G20 xa nkulo wa matimba, wo nkarhi wo leha no tshamiseka.
2.7. Khabinete yi tsundzukile no lulamisa swintshuxo swa nhlengeletano ya Huvo ya Vurhangeri ya Phuresidente (PCC) leyi a yi khomisile hi ti 18 Nyenyankulu 2014, hi mintirho yo tirhisa.\
Swintshuxo swa nkoka swi katsa:
(a) Ku xaxametiwa no tirhisiwa ka Pulani ya Nhluvukiso wa Rixaka (NDP) ku kombisa ku humelela loku nga endliwa hi sekithara ya mfumo wa miganga hi ku tirhisa NDP. Tindzawulo ta mfumo ta rixaka, Khomoxini ya Rixaka yo Pulana na swifundzhankulu ku tiyisisa leswaku tipulani ta timasipala ti xaxametiwe na NDP na tipulani tin’wana ta rixaka;
(b) Ku ololoxa tshaku swi lava swiphemu swinharhu swa mfumo ku seketela timasipala ku phakela eka swileriso swa vona;
(c) Xihatla eku kumeni ka mfumo wa muganga lowu cincekaka no lulamisa swiphiqo leswi fambisanaka no kuma vufambisi bya masipala lebyi heleleke no ringana, ku ololoxa swiphiqo leswi yelanaka na tiphatheni ta ndzhawu ya xihlawuhlawu emadorobenintsongo na le madorobeninkulu.
2.8. Khabinete yi hlamuseriwile hi ku tilunghisela eka Minhlawulo ya Timasipala ya 2016 no pfumelela ku tumbuluxiwa ka Xipano xa Xileriso xa Vaholobye na Xipano xa Xileriso xa Xithekiniki eka Minhlawulo ya Timasipala. Khabinete yi amukerile ku yisiwa ka Ndzhundzhuluko eka Mfumo wa Miganga: Nawu wa Vuako bya Timasipala, 1998 (Nawu wa vu 117 wa 1998) ePalamende, ku ri ku nyika Phuresidente (khale a ku ri Holobye) ku veka siku ra nhlawulo eka tihuvo ta timasipala hinkwato. Minhlawulo ya timasipala ya 2016 yi ta va minhlawulo ya vumune hi mpfhuka ku fike xidemokiasi xa hina naswona ku lunghisela ka le henhla ku tiyisisa leswaku minhlawulo leyi yi humelela ku fana na leyi nga hundza.
3. Milawumbisi
3.1. Khabinete yi amukerile ku yisiwa ka Nawumbisi Ndzhundzhuluko wa Nawu wa Vugevenga (Milandzu ya swa le masangwini na timhaka leti yelanaka), 2014 ePalamende. Nawumbisi wu ololoxa miavanyiso mimbirhi yo hambana ya Huvo ya Vumbiwa, hi ku hundzuluxa swiphemu leswi nga fanela swa Nawu wa Vugevenga (Milandzu ya swa le masangwini na timhaka leti yelanaka) wa Nawu wo Hundzuluxa, 2007, ku lunghisa xiyimo xa sweswi xa vumbiwa lebyi nga tirhiki. Xikongomisonkulu xa swiphemu swa 15 na 16 swa Nawu, hi ku swi boxa swi sirhelela vana lava khumbhekaka eka ku xaninisiwa hi swa le masangwini hi lavakulu, no tshama va nga khumbheki hi mindzhundzhuluko leyi nga gangisiwa.
Ndzhundzhuluko lowu nga gangisiwa eka swiphemu swa 50 na 51 eka Nawu wu kongomane no sungurisa nawu lowu swilaveko swa vana swi nga swa nkoka eka timhaka hinkwato leti va khumbhaka.
3.2. Khabinete yi amukerile ku tisiwa ka Nawumbisi Ndzhundzhuluko wo Pfumelela ku nghenisiwa ka timhaka eka Vumbhoni loko ti tiveka, 2014 ePalamende. Nawumbisi wu hundzuluxa Milawu yo hlaya, leyi lawuriwaka hi Ndzawulo ya Vululami na Nhluvukiso wa Vumbiwa, ku ololoxa swiphiqo leswi vonakaka na swa xithekiniki, hi nhleketo wo ndlandlamuxa ku hetiseka na vutshembheki bya nhlangano.
3.3. Khabinete yi amukerile ku tisiwa ka mpfampfarhuto wa Nawumbisi Ndzhundzhuluko wa Tibangi, 2014 ePalamende. Ndzhundzhuluko eka Nawu wa Tibangi, (Nawu wa vu 94 wa 1990) wu ndlandlamuxa vulawuri bya tibangi ku endlela leswaku sekithara ya swa timali yi hlayiseka no sirhelela vavekisi. Eka ku hlohlotela ku twaIa ka maendlele ya tibangi swi na nkoka leswaku vulawuri na vulanguteri bya tibangi byi vekiwa eka swiyimo swa misava na matirhele yo antswa.
Nawumbisi wu lava ku ndlandlamuxa matimba ya mulawuri bya bangi ehansi ka vulawuri hi ku:
(a) Nyika endlele rin’wana ro vuyelerisa bangi eka enthinthi ya bindzu leri nga kona
(b) Ku fambisa hundziso wa bindzu ra bangi hinkwayo kumbe xiphemu xa bangi ku ya eka mufambisi wa enthinthi loyi a landzelaka ehansi ka xiphemu xa 54 xa Nawu wa Tibangi; na
(c) ku fambisa matirhisele ya switepe leswi nga laha henhla hi mufambisi.
4. Xiyimo xa Khabinete eka Timhaka ta Sweswi
4.1. Khabinete yi khensa ku hlangana exikarhi ka mfumo, sekithara ya vaaki na swidyondzeki eku tlakuseni ka dyondzo ya vantshwa no nyika matimba, leswi nga fikisiwa eka ku simekiwa ka Nhlangano wa Thusanani hi Phuresidente Jacob Zuma. Nhlangano lowu nga ri ki wa mfumo lowu fambisiwaka hi vantshwa wu ta hunguta vangwa ra mahungu ya dyondzo exikarhi ka vadyondzi eswikolweni swa le henhla swa le matikoxikaya na vadyondzi va le madorobeni, leswi nga ta antswisa matirhele ya vona eswikolweni. Swikolaxipi swimbirhi, Nkwama wa Sikolaxipi wa Pixley ka Isaka Seme na Nkwama wa Sikolaxipi xa Misava xa Johnstone Mfanafuthi Makhatini swi ta simekiwa.
4.2. Khabinete yi vavisiwile hi ku fika ka masalela ya mintsumbu ya lava nga dlawa hi ku wa ka muako eLagos, Nigeria hi ti 12 Ndzhati 2014.
Khabinete yi khensa matshalatshala ya lava a va khumbheka eka maendlele yo vuyisa no amukela ntirhisano lowu nga kumeka eka vaofisiri eNigeria eka hatlisiseni ka maendlele na ku tika ka swona.
Mfumo wu ya emahlweni wu seketela mindyangu leyi khumbhekaka no tshembha leswaku leswi swi ta endla leswaku va kuma ku amukela. Hi ta tiyisisa mintirho ya hina leswaku masalela ya 11 wa vaaki va Afrika-Dzonga lawa ya nga ha ta boxiwaka eNigeria, ya vuyiseriwa ekaya handle ka nhlwelo wo ka wu nga fanelangi. Khabinete yi khensa vaaki va Afrika-Dzonga ku va va hlanganile tani hi rixaka hi nkarhi lowo tika.
Khabinete yi yisa mindziriso eka ndyangu wa mufi Dennis Furhri loyi a nga lova endzhaku ka loko a rhumeriweriwile ku va xiphemu xo vuyisa masalela ya mintsumbu ya vaaki va Afrika-Dzonga lava nga lova loko kereke yi wa eNigeria hi ti 12 Ndzhati 2014. Afrika-Dzonga ri lahlekeriwile hi mutirhela mfumo wo tinyiketela no hiseka.
4.3. Khabinete yi amukela ku thoriwa ka phanele yo tiyimela-yoxe ku lavisisa swiendlo swa vugevenga swa vatirhi va sweswi na va khale va Vukorhokerhi bya swa Xibalo bya Afrika-Dzonga no hlohlotela swirho swa vaaki ku pfumelela phanele ku hetisa ndzavisiso wa yona.
Minhluvukiso leyi a yi nge susi rhekhodo ya SARS yo va modele ya enthinthi ya vaaki leyi tiyisisaka leswaku tiko ri na timali to fikelela swiboho swo hambana swa ikhonomi na swa vanhu.
4.4. Khabinete yi amukela nhlengeletano exikarhi ka bodo ya Vuhahisi bya Afrika-Dzonga, Holobye wa Mabindzu ya Mfumo Lynne Brown na Holobye wa swa Timali Nhlanhla Nene ku burisana hi endlelo ro ya emahlweni ra vuhahisi no langutela nghenelelo wo kuma mbuyelo wo khomeka eka vukhomi bya rixaka no byi therisela eka ndlela ya le kusuhi na mbuyeriso na vulawuri bya kahle.
4.5. Khabinete yi ta khigetelana na nhlamulo ya swa Timali ta Tiko ya leswaku xiboho xa Moody xo yisa ehansi gireyidi ya vuvekisi eka mpimo wa swikweleti wa Afrika-Dzonga wu ya eka “Baa2 / P-2” ku suka eka “Baa1 / P-2” no pfuxeta languteko wa swikweleti ku ya eka ntshamiseko ku sukela eka nandzulo, ku ta hi nkarhi nkulo wa ikhonomi wo nonoka.
Khabinete yi tiyisisa leswaku Vuako bya Kungu ra Kotara ya le Xikarhi byi kongomisa eka matshalatshala yo ndlandlamuxa nkulo yo fana na tiphurojeke letikulu ta swiporo, eneji na tiphoto leswi nga ta ndlandlamuxa vuvekisi. Xikongomelo eka kotara ya le xikarhi ku ta va ku hatlisisa ku cinciwa ka vuako lo ku nga ku teni naswona laha nkoka wa kona wu nga ta seketela nkulo wa ikhonomi.
4.6. Khabinete yi hlamarisiwile no nyumisiwa hi matikhomele ya tingana ya swirho swin’wana swa Huvo ya Rixaka. Matikhomelo yalawa a ya fambisani na milawu ya nyimpi ya hina yo lwela ntshuxeko naswona ya kanganyisa eka rendzo leri hi nga ri endla eka 20 wa Malembe ya Ntshuxeko wa hina.
Ndzhuti wa Palamende tani hi nhlangano wa xidemokirasi wu fanele wu sirheleriwa no rindziwa hi swirho hinkwaswo. Matikhomele ya tingana ya susa vutshembheki eka vaaki va Afrika-Dzonga hinkwavo no tsan’wa ntirho wa Palamende wo khomba minkoka na milawu leyi nga boxiwa eka Vumbiwa.
5. Mintirho leyi ta ka
5.1. Phuresidente Jacob Zuma u ta ya eka Khomixini ya Botswana – Afrika-Dzonga ya Tinxaka-Timbirhi (BNC) eGaborone, Botswana hi ti 20 Hukuri 2014. BNC yi tshama yi ri pulatifomo ya nkoka yo ndlandlamuxa vuxaka bya hi kambirhi na ntirhisana.
5.2. Phuresidente Zuma u ta rhurhela Phuresidente wa Palestina Mahmoud Abbas ePretoria ku sukela hi ti 26 ku fikela ti 27 Hukuri 2014. Ku endzela loku ku ta aka vuxaka byo tiya, bya vumakwenu exikarhi ka Afrika-Dzonga na Palestina, lebyi nga vumbiwa eka nyimpi yo lwela ntshuxeko. Vuxaka bya matlhelo yambirhi byi ta kongomana na vuxaka exikarhi ka Afrika-Dzonga na Palestina, Maendlele ya ku Rhula eVuxa Xikarhi na hi laha Afrika-Dzonga ri nga ya ka emahlweni ri pfuna eka Nyimpi ya Palestina yo lwela ntshuxeko na vutinyiketeri bya rona.
5.3. Xandla xa Phuresidente Cyril Ramaphosa u ta ya eka Samiti ya vumbirhi ya le Turkey laha ku nga ta va ku ri Malabo, Equatorial Guinea hi ti 21 Hukuri, 2014. Xikongomelo xa Samiti i ku kambela ku humelela loku nga endliwa hi “Pulani ya Nhlanganelo yo Tirhisa Xinakulobye xa Afrika - Turkey 2010-2014”. Xinakulobye lexi xi hoxa xandla eka nhluvukiso wa Afrika eka swikongomisi leswi na vekiwa hi Ajenda ya Nhlangano wa Afrika wa 2063.
Xandla xa Phuresidente Cyril Ramaphosa, tani hi mufambisi wa Huvo ya AIDS ya Afrika-Dzonga (SANAC), u ta fungha Siku ra Misava Hinkwayo ra AIDS hi ti 1 N’wendzamhala 2014 eVirginia, eLejweleputswa, eFree State ehansi ka nhlokomhaka: “ ku Nyenyemukiwa na Xihlawuhlawu”. Afrika-Dzonga ri endlile ku humelela hi ku tirhela ku fikelela swikongomelo swa Pulani ya Kungu ra Rixaka eka HIV na AIDS, TB na tiSTI 2012 – 2016. Hi mpfumaleko wa nkateko, ku nyenyemukiwa na xihlawuhlawu swi ya emahlweni swi khumbha ku humelela ka kungu leri naswona swi hoxa xandla eka ku ya hansi ka nteko wa vukorhokeri byo sivela HIV.
Khabinete yi kombela vaaki hinkwavo ku seketela, nhletelo no amukela lava hanyaka na HIV na AIDS. Vaaki hinkwavo va Afrika-Dzonga va hlohloteriwa ku endla swa le masangwini va sirhelelekile; ku kamberiwa HIV kan’we hi lembe leswaku va ta teka swiboho swo tlhariha eka maendlele yo swo tisirhelela, vutshunguri, nhletelo, na nseketelo; na leswaku vavanuna na vafana va tirhisa vukorhokeri byo yimbisiwa ka vavanuna.
5.4. Ndzawulo ya Timhaka ta Mbango yi ta nghenelela eka sexini ya vu 20 ya Nhlengeletano ya Mavandla (COP 20) na sexini ya vu 10 ya Nhlengeletano ya Mavandla lawa ya tirhaka eka Nhlengeletano ya Mavandla eka Swiletelo swa Kyoto (CPM10), leyi nga ta khomeriwa eLima, ePeru ku sukela hi ti 1 ku fikela hi ti 12 N’wendzamhala 2014. Nhlengeletano ya le Lima ya Ncico wa Maxele yi na nkoka eka mahetelelo yo humelela eka njhekanjhekisano wa ntwanano wa 2015. Xiyimo xa Afrika-Dzonga lexi nga pfumeriwa xi xaxametiwile na ntsakelo wa rixaka eka tiko hinkwaro na Pulani ya Nhluvukiso wa Rixaka (NDP).
5.5. Ndzawulo ya Vutshila na Ndzhavuko na Ndzawulo ya Mintlangu na Vuhungasi ti ta rhurhela edixini ya vumbirhi ya Siku ra Nelson Mandela ra Mintlangu na Ndzhavuko eUnion Buildings, ePretoria hi ti 22 Hukuri 2014 ehansi ka nhlokomhaka: NTWANANO: Wanuna Wun’we, Rixaka Rin’we, ku Tlangela Kun’we.
Khabinete yi hlohlotela vaaki hinkwavo va Afrika-Dzonga ku nghenelela eka mintlangu ya vaaki na migingiriko ya ndzhavuko hikuva leswimbirhi swi na matimba yo hlanganisa vaaki va Afrika-Dzonga hinkwavo. Ntirho lowu i nkarhi wo amukela vumunhu bya khale ka Phuresidente Nelson Mandela no langutisisa eka tindlela leti hi nga ya ka emahlweni na ndzhaka ya yena.
5.6. Khabinete yi tsundzukile ku xixima 16 wa Masiku ya Mapfhumba lawa ya funghaka lembe ra vu 16 ra pfhumba, ku sukela hi ti 25 Hukuri ku fikela hi ti 10 N’wendzamhala. Nhlokomhaka ya lembe leri i “Ndzi hlayi, Swin’we hi fambisa Afrika-Dzonga leri pfumalaka madzolonga. Hi nhlokomhaka leyi, pfhumba ra 2014 ri kongomane no ya emahlweni ri endla lemukiso eka nsirhelelo wa vavasati na vana. Nhlokomhaka yi langutane no hlengeleta vavanuna tani hi vanakulobye eka pfhumba leri ku alela xirha leri.
6. Ku thoriwa
Khabinete yi amukerile ku thoriwa loku landzelaka:
6.1. Tatana. Thobile Maxin Lamati tani hi Mulawuri-Angarhelo wa Ndzawulo ya Mintirho ya Mfumo,
6.2. Manana Nthabiseng Bernadette Makhatha tani hi Xandla xa Mulawuri-Angarhelo: Maendlele na Swiyimo eka swa Tinhlayo swa Afrika-Dzonga.
6.3. Swirho swa le Hansi eka Bodo ya Ejensi ya Milandzu ya le Mapatwini.
a) Manana Nomini Elizabeth Rapoo (ku thoriwa nakambe na Mutshamaxitulu),
b) Manana. Nomusa Zethu Qunta;
c) Phurofesa Tebogo Job Mokgoro;
d) Tatana Bryan Shuan Chaplog;
e) Tatana Benedict Matinise; na
f) Gqweta Xolisile Khanyile.
6.4. Tatana Lefadi Lucas Makibinyane tani hi Mufambisinkulu wa Mati ya Amatola.
6.5. Bodo ya Valawuri ya Nhlangano wa Afrika-Dzonga wo Hlawuleka wa Ndzindzakhombo ya Nxungeto ya (SASRIA).
a) Tatana Mohamed Adam Samie (ku thoriwa nakambe na Mutshamaxitulu);
b) Tatana Ranti Mothapo (Xandla xa Mutshamaxitulu); na
c) Tatana Stephanus Hermanus Schoeman.
Vuxokoxoko: Tatana Donald Liphoko
Sele: 082 901 0766
