Xikombelo xo tsarisa ndzhawu yo tshama vana

Nhlamuselo

Nawu wa Nhlayiso wa vana wa Child Care Act, wu hlamusela
leswaku ndzhawu yo tshama vana i ndzhawu yo tshama kumbe kaya leri
ri amukelaku vana, ku sirhelela, ku hlayisa kumbe ku kurisa vana vo
tlula nhlayo ya ntsevu lava va nga tshamiku na vatswari. Kambe nawu
a wu katsi, xikolo kumbe xikolo xo hlenga (reform school).

Nawu, wu vula na leswaku, a ku na n’wana loyi a nga amukeriwaku eka
ndzhawu yo tshama vana handle ka loko ndzhawu yeleyo yi fambisiwa
hi asosiyexeni ya vanhu va swirho leswi swi nga ri ku ehansi ka
nhlayo ya nkombo, na swona yi tsarisiwe ehansi ka Xiyenge 30 xa
Nawu wa Nhlayiso wa Vana (Child Care Act, 1983) (Act 74 of
1983).

Mindzawulo mimbirhi ya khumbeka eka fambiselo ro rejistara
(tsarisa) ndzhawu yo tshama vana, leyi ku nga Ndzawulo wa Mfumo wa
Tindzhawu (Department of Local Government) na Ndzawulo wa Nhluvuko
wa Vanhu.

Magoza lama faneleke ku landzeleriwa

• 
  Tihlanganiseni na vatirhela-rihanyu va mbango vo huma eka Ndzawulo
  wa Mimfumo ya Tindzhawu ku ta endla nkambelo wa ndzhawu.
• 
  Loko ndzhawu yo tshama vana yi fambisana na swilaveko hinkwaswo swa
  ku akeka na swa rihanyu leswi swi nga vekiwa hi Ndzawulo wa Mimfumo
  ya Tindzhawu, ku ta humesiwa xitifiketi xa ta rihanyu.
• 
  Xitifiketi xa ta rihanyu, xi ta va ntshumu wo laveka ku sungula eka
  fambiselo ra ntsariso.
• 
  Endzhaku ka ku kuma xitifiketi xa rihanyu, mutirhela-nhlayiso wa
  vanhu (social worker) wa Ndzawulo wa Nhluvuko wa Vanhu, u ta
  tihlanganisa na n’wina ku mi hlamusela fambiselo ra ntsariso, na ku
  mi nyika tifomo ta xikombelo.
• 
  Tatani tifomo ta xikombelo kutani mi titlherisela eka Ndzawulo wa
  Nhluvuko wa Vanhu, xikan’we na
  tidokumende leti landzaku:
• 
  
  • 
    khopi ya vumbiwa ra ndzhawu ya vana
  • 
    tiplani ta muako
  • 
    xitifiketi xa ta rihanyu
  • 
    kontraka na n’winyi wa muako
  • 
    nkambelo wa swilaveko (needs assessment) leswi swi seketelaku
    xilaveko xa ndzhawu ya vana eka muganga wolowo wo
    karhi.

• 
  Tidokumende hinkwato ku ta langutaniwa na tona leswaku ku ta
  amukeriwa ntsariso. 

Milawu leyi tirhisiwaku

(Tidokumende leti ti nyiketiwa hi fomati ya PDF. Ku pfula tidokumende ta PDF, u fanele ku va na na Adobe Acrobat Reader 4 kumbe ya xiyenge xa le henhla eka khompyutara ya wena.)

Child Care Act, 1999 (Act 13 of 1999)

Matirhelo na nkarhi wa ku endliwa ka ntirho

• 
  Swi nga teka mavhiki mambirhi (4) ku langutaniwa na xikombelo xa
  n’wina.
• 
  Mutirhela-nhlayiso wa vanhu (social worker) u rhamba van’wana lava
  va nga na xiavo (role players) vo fana na vatirhela-rihanyu na
  muofisara wa mfumo wa ndzhawu ku kambela ndzhawu ya vana.
• 
  Vatirhela-mfumo ra rihanyu na mfumo wa ndzhawu va ta endla xiviko
  hi ku landza leswi va swi kumeke.
• 
  Swiviko leswi, swi nyiketiwa va hofisi ya Nhluvuko wa Vanhu (Social
  Development) ku xi amukela ra makumu.
• 
  Loko xikombelo xa n’wina xi nga amukeriwi, mi ta tivisiwa hi ku
  tsala leswaku hikokwalaho ka yini xikombelo xa n’wina xi nga
  humeleri.
• 
  Loko mi nga pfumelelani na xiboho hi xikombelo, endlani aphili eka
  Holobye kumbe MEC eka xiyenge xa Tiko kumbe etihofisini ta
  xifundzhankulu (provhinsi) eka Ndzawulo ya Nhluvuko wa Vanhu, mi
  hlamusela leswaku hikokwalaho ka yini mi nga pfumelelani na xona
  xiboho lexi. Aphili yi fanele ku endliwa emasikwini ya 90 endzhaku
  ka ku amukela nothisi hi vuyelo bya xikombelo
  n’wina. 

Mali leyi hakeriwaku

Vutirheli lebyi a byi hakeleriwi.

Kumani vutivi hi timali leti hakeriwaku hi ku humesiwa ka
xitifiketi xa ta rihanyu eka Ndzawulo wa Mimfumo ya
Tindzhawu. 

Tifomu leti tifaneleke ku tatiwa

Tifomo leti tikumeka eka tihofisi ta le kusuhani ta Nhluvuko wa
Vanhu.

Mutirhela-nhlayiso wa vanhu, u ta kambela xiviko xa
Ndzhawu ya Vana. 

Vuxokoxoko bya ku tihlanganisa