Isitatimende se-Lekgotla yeKhabhinethi kaNcwaba 2016

IKhabhinethi ibambe i-Lekgotla yayo kusukela mhla ziyi-16 kuya mhla ziyi-19 Ncwaba 2016 eSefako Makgatho Presidential Guesthouse ePitoli.

I-Lekgotla yeKhabhinethi yangoNcwaba 2016 ibe nguphawu oluyinkomba yokuthi isikhathi sokuba sehhovisi kukahulumeni owathatha izintambo zokubusa ngowezi-2014 sesiphakathi naphakathi.

I-Lekgotla yeKhabhinethi ihalalisele iNingizimu Afrika ngokuba noKhetho Lohulumeni Bezindawo olunokuthula, olukhululekile nolungacwasi obelubanjwe mhla zi-3 Ncwaba 2016.

I-Lekgotla ibanjwe esimweni esiqhubekayo sesimo sezomnotho esingazinzile esibangelwa ngamaphuzu anhlobonhlobo alapha ekhaya nawangaphandle, kanjalo nengcuphe ehlala ilengela ekhanda lokleliswa kwethu kwezezikweletu emazweni angaphandle.

I-Lekgotla ihlinzeke ngethuba lokuthi iKhabhinethi idlinze ndawonye njengethimba ngokuqaliswa ukusebenza kohlelo lukaHulumeni lokusebenza futhi ihlinzeke ngezifundo ezimqoka ngokuqaliswa kokusebenza koHlelo Lwentuthuko Lukazwelonke oseludingidwe kabanzi noluyimpumelelo, nokuyilona oluqinisa Uhlaka Lokusebenza Lwesikhathi Esimaphakathi lowezi-2014-2019.

Izinqumo ezinqala zithathiwe maqondana nezinhlelo ezibambekayo ezisebenzisekayo ezizothatha ukuqaliswa ukusebenza koHlaka Lokusebenza Lwesikhathi Esimaphakathi lowezi-2014-2019 kanye noHlelo Olunamaphuzu Ayisishiyagalolunye zikubeke ezingeni eliphakeme. Lezi zinhlelo zidinga yonke imikhakha, ebandakanya uhulumeni, izinhlangano zomphakathi, abamabhizinisi kanye nabasebenzi, ukuba ifingqe imikhono isebenzisane ndawonye ukuqinisekisa ukuthi ndawonye sithatha iNingizimu Afrika siyibeke esicongweni sokuthuthukiswa komphakathi okuqinile kanye nokukhula komnotho.

Izinhlelo ezibambekayo sezibekiwe ukuqinisa ukuqaliswa kokusebenza onyakeni wezimali olandelayo, okuzophinda kuvumele uhulumeni ukuba ahambelanise Uhlaka lwakhe Lokusebenza Lwezindleko Lwesikhathi Esimaphakathi (i-MTEF) kanye nokuqaliswa ukusebenza koHlelo Olunamaphuzu Ayisishiyagalolunye.

ILekgotla yeKhabhinethi igxile ezindaweni eziyisithupha ezisemqoka:

1. Eyokuqala, ukubuyekezwa kwezomnotho obanzi womhlaba wonke nowalapha ekhaya kudingidwe ndawonye kanye nezinye iziphakamiso zokuhlanganiswa kwezomnotho kanye nezikhwama zezimali onyakeni olandelayo nangale kwawo. Lokhu kuvumele iKhabhinethi ukuba ikwazi ukubeka izinqumo zayo zokukhula komnotho kanye nezikhwama zezimali engqikithini yezomnotho womhlaba wonke.

1.1. Ukusimama komhlaba wonke kwezomnotho kusalindeleke ukuba kuqine kodwa ngezinga eliphansi kunalelo ebeliqaguliwe ngaphambilini, njengoba ukuphuma kwe-Britain kwiNhlangano Yamazwe ase-Europe (i-EU) – i-Brexit - kunomthelela ongemuhle ekukhuleni komnotho womhlaba wonke. Amazwe ase-Afrika aseningizimu ne-Sahara abonisa izimo zomnotho obanzi eziyinselele njengoba imithombo yayo yezeminotho emikhulu yehlela emazingeni aphansi okuthengiswa kwemikhiqizo kanye nezimpahla.

1.2. Ezinye izingcuphe zibandakanya ukuvuleleka ebungozini okungenzeka ohlelweni lwezokubhanga lwaseYurophu; uzinzo lwezezimali kumazwe  aisafufusayo; izingcuphe zesimo sezombusazwe, ukushintshashintsha kwesimo sezulu kanye nezingcuphe zezempilo.

1.3. Uhlaka lokusebenza lwesikhathi esimaphakathi luqinisa izinzuzo zomphakathi esimweni sezomnotho esintekenteke. Uhulumeni usalokhu ezibophezele ukuhlangabezana nezinjongo zakhe zezikhwama zezimali zesikhathi esimaphakathi futhi uzothatha izinyathelo ezengeziwe ukwenza lokho uma izimo zivuma.

1.4. Izibophezelo zakusasa zombuso zizoncika ezinguqukweni ezigxile ekuphatheni ngempumelelo, kanye nokubamba iqhaza kwalabo bomkhakha ozimele.

2. Okwesibili, i-Lekgotla yeKhabhinethi iphinde yadlinza maqondana nokuqaliswa ukusebenza koHlelo Olunamaphuzu Ayisishiyagalolunye ukuze lukhulise umnotho waseNingizimu Afrika olwamenyezelwa nguMongameli uJacob Zuma Enkulumweni yakhe Echaza Isimo Sezwe ayethula ngoNhlolanja 2015.

2.1. Ukugxila bekubekwe ezinhlelweni ezisemqoka kanye nemiklamo ukuze kuqiniswe ukuqaliswa kokusebenza koHlelo Olunamaphuzu Ayisishiyagalolunye onyakeni wezimali olandelayo. Lokhu kuholele ekwamukelweni kwemiklamo esemqoka enomthelela ophezulu onyakeni wezimali ozayo kanye nangale kwawo ehlose ukuba nomthelela omuhle kakhulu kwezomnotho ngokuqaqa amafindo asemqoka kwezomnotho.

2.2. IKhabhinethi ithathe izinqumo zobuqhinga ukuvikela ukuqaliswa kokusebenza okunomthelela ophezulu koHlelo Lokusebenza Lwenqubomgomo Yezezimboni (i-IPAP) kubandakanya:

  • Ukuthi Umnyango Wezamabhizinisi Kahulumeni kanye noMnyango Wezezimali Kuzwelonke bazohlanganisa ukuthengwa kwezitimela kube sesikhungweni esisodwa (i-Transnet) ukuqinisekisa ukusebenza ngendlela egculisayo kanye nokuthotshelwa kwenqubomgomo yokuthengwa kwempahla yalapha ekhaya.
  • Ukuphothula ukuhlolwa kwezibonelelo zezezimali ezinikwa abamabhizinisi ukuqinisa izimo zokuzibophezela kanye nokuzuza lokho okuyifanele kakhulu imali yakho ukuthuthukisa ukukhula komnotho okufaka konke phakathi.
  • Uhlelo lweezibalo zohwebo olusungulwe liBhange Lombuso LaseNingizimu Afrika, uMnyango Wezezimali Kuzwelonke, Inhlangano Yokuqoqwa Kwentela eNingizimu Afrika (i-SARS) kanye neSikhungo Sezezibalo eNingizimu Afrika (i-Stats SA) luzohlonza futhi lubambe ukuphuma nokungena kwezimali okungekho emthethweni.
  • Ukwethula izichibiyelo zezomthetho ukuze kuqaliswe ukusebenza kwenqubomgomo yokubekela eceleni ama-30% (uMthethosivivinywa Wokuthengwa Kwezimpahla omusha osungulwe nguMnyango Wezezimali Kuzwelonke) ngoNdasa 2017 kanye nokuthukulula amandla amabhizinisi asafufusa (ama-SMME), imifelandawonye kanye namabhizinisi asemalokishini kanye nawasezindaweni ezisemakhaya.
  • Ukuqaliswa ukusebenza kweZimiso Zokuthengwa Kwemisebenzi Ngokuchemile ekupheleni kukaNcwaba 2016 njengesinyathelo sesikhashana kulo mngenelelo ojule kabanzi.

2.3. Uhulumeni uzoqhubeka nokugxila emikhakheni eqasha abantu abaningi, kubandakanya nesidingo sezindlela ezinhlobonhlobo zokweseka umthelela omkhulu kwezemisebenzi, njengokusetshenziswa kwezinhlelo zethu zezibonelelo, phakathi kokunye: imboni yezimpahla zokugqoka, indwangu, isikhumba esishukiwe kanye nemboni yokuphakelwa kwezicathulo; imisebenzi yezolimo kanye nezinhlelo zamabhizinisi.

2.4. Izinyathelo zokungenelela eziyimpumelelo kuMnotho Wasolwandle zizokhuphula imiklamo ukuthi ikwazi ukunweba ezokuvakasha zasogwini nezasolwandle ukuze kusungulwa amathuba emisebenzi eminingi.

2.5. Ukuxazulula izingqinamba zikagesi ezikhona ezweni, Umnyango Wezamandla uzophothula Uhlelo Lwezamandla Oludidiyelwe kanye noHlelo Oludidiyelwe Lomthombo Kagesi ekupheleni kowezi-2016 ukuhlinzeka ngesiqiniseko ngamanani kagesi kanye notshalomali kwimiklamo yokuphehlwa kukagesi.

2.6. Ikomidi loNgqongqoshe Abahlukahlukene (i-IMC) Lezokutshalwa Kwezimali, uMongameli uJacob Zuma onguSihlalo kulo lizodidiyela imiklamo yokutshalwa kwezimali eseqhulwini engama-40 kuhulumeni wonkana. Le miklamo engama-40 ibandakanya imisebenzi yokulungiswa kwemikhiqizo yezolimo kanye namapaki ezolimo, imisebenzi yezamandla kanye nezingqalasizinda, imisebenzi yezimboni okukhiqiza kanye nemiklamo yezinsizakalo. Le miklamo yakhethwa ngokugxila ekubeni nomthelela ophezulu kwezomnotho okuxhumene noHlelo Olunamaphuzu Ayisishiyagalolunye; ezokwazi ukuqala ukusebenza eminyakeni emibili; futhi ezokwazi ukuheha nolunye utshalomali kanye nemihlomulo yomphakathi.

2.7. Umnyango Wezohwebo Nezezimboni uzophothula iqhinga lokujutshwa kwezobuchwepheshe obusungulwe lapha ezweni ngaphakathi ekupheleni kowezi-2016. Ngaphezu kwalokho, Umnyango Wezesayensi Nobuchwepheshe kanye noMnyango Wezezimali Kuzwelonke bazobeka izimali ezengeziwe ukuqinisa nokwandisa Isikhwama Somkhakha Wokuqamba Kabusha ngokusebenzisa Isikhwama Sokweseka Ezomnotho Ezincintisanayo.

2.8. Ukongiwa kwamanzi kuyaqhubeka nokubekwa eqhulwini kanye nokuncishishwa kokulahlekelwa amanzi. NgoMandulo 2016, izivumelwano kumele ziphothulwe nomasipala abanezinga eliphezulu lokulahlekelwa ngamanzi, ukuze kugqugquzelwe ukubekwa kwezikhungo, kanti futhi uhlaka olucacile lokuxhaswa ngezimali kumele luphothulwe.

2.9. Ukusheshisa ukuqaliswa ukusebenza kweQhinga Lokuxhumeka laseNingizimu Afrika ukuze kuxhunywe izikole, izikhungo zezempilo kanye namahhovisi kahulumeni, iNqubomgomo yoLwazi Lwezobuchwepheshe Kwezokuxhumana (--ICT) izophothulwa futhi igunyazwe. Ithimba Elizobhekana Ne-inthanethi Esheshayo lizosungulwa ukusheshisa ukuqaliswa kokusebenza kwale Nqubomgomo ye-ICT.

3. Okwesithathu, iKomidi Labaphathi (i-MANCO) leKhomishana Yokudidiyela Ingqalasizinda KaMongameli (i-PICC) lethulele i-Lekgotla umbiko osezingeni eliphezulu maqondana nokuqaliswa ukusebenza kohlelo lukazwelonke lokuthuthukiswa kwengqalasizinda kanjalo nezinhlelo ezibambekayo zokuqaliswa ukusebenza kwengqalasizinda onyakeni wezimali olandelayo nangalena kwawo. Umsebenzi we-PICC uhanjelaniswe ngokusondelene nalowo woHlelo Olunamaphuzu Ayisishiyagalolunye.

4. Okwesine, umbiko ofingqiwe wenqubekelaphambili maqondana nokuqaliswa ukusebenza koHlaka Lokusebenza Lwesikhathi Esimaphakathi (i-MTSF) yowezi-2014-2019 wethulwa, nowagxila kakhulu ekubuyekezweni kwezingxenye ezisemqoka ze-MTSF yezi-2014-2019 ukuze kwenziwe ngcono ukuqaliswa kokusebenza onyakeni wezimali olandelayo.

4.1. Ngenkathi kwamukelwa umsebenzi osuwenziwe kuze kube manje oHlelweni Olunamaphuzu Ayisishiyagalolunye, kuphinde kwavunywa ukuthi ukusetshenziswa ngesivinini esiphezulu kuyadingeka ukuze kuthuthukiswe ukukhula komnotho.

4.2. Uhlelo lokusebenza ukuze kuqinisekiswe ukusetshenziswa kwezimali eningi kwimisebenzi emaqondana nokulondolozwa kwengqalasizinda kamasipala kanye nokuqinisa ukuphathwa ngendlela efanele kwempahla eyimali luzosungulwa futhi luqaliswe ukusebenza ukwandisa isikhathi sokuphila kanye nekhwalithi yezimpahla zethu zengqalasizinda.

4.3. IKhabhinethi inqume ukuqalisa uhlelo lukazwelonke maqondana nezingxoxo Zesivumelwano Sokusebenzisana phakathi kwabasebenzi, abamabhizinisi kanye nohulumeni ukuze kugqugquzelwe ukukhula komnotho futhi kuncishiswe nokulahleka kwemisebenzi.

5. Okwesihlanu, ngaphezu kokuhanjelaniswa kwe-MTEF noHlelo Olunamaphuzu Ayisishiyagalolunye, uMnyango Wezezimali Kuzwelonke kanye noMnyango Wezokuhlela, Ukuqapha kanye Nokuhlola bethule izincomo zabo emsebenzini owenziwe onyakeni odlule ukuhambelanisa isabelomali sikazwelonke noHlelo Lwentuthuko Lukazwelonke kanjalo noHlaka Lokusebenza Lesigaba Esimaphakathi (i-MTSF) lwezi-2014-2019.

5.1. Uhulumeni usehlonze iqoqo lezinto eziseqhulwini zesabelomali sezi-2017/18 ezigxile ekugcineni amazinga emali echithwa kwingqalasizinda, ukuqinisa ukwesekwa kokuthuthukiswa kwamakhono kanye nokugcina amazinga angempela ezimali ezisetshenziselwa abantu abahluphekayo.

5.2. Umsebenzi wokuhlonza izindlela zokusebenza ezigculisayo kanye nokongiwa kwezimali esikhathini esisele se-MTEF uzoqhubeka.

6. Okwesithupha, i-Lekgotla iphinde yadlinza ngenqubekelaphambili esiyenziwe kanye nezinyathelo ezilandelayo ekuguqulweni kwezinkampani eziphethwe ngumbuso (ama-SOC) kusukela kwi-Lekgotla yeKhabhinethi yangoNhlolanja 2015. Lokhu kuhambisana nendima ebalulekile edlalwa ama-SOC ekuguqulweni okubanzi kwesimo senhlalo nesomnotho okugqugquzelwe ohlelweni lukahulumeni owathatha izintambo zokubusa ngowezi-2014.

6.1. Ukuqaliswa ukusebenza kohlelo lozinzo sekube nenqubekelaphambili enamazinga ahlukahlukene. Ukuqiniswa kobuholi ukuze bukwazi ukuqhubezela phambili amaqhinga okujika izinto kusalokhu kusemqoka.

6.2. U-Eskom usube nozinzo kakhulu nalapho kokubili ukwenziwa kwemisebenzi yawo kanye nokusebenza kwezezimali zawo kudlondlobala khona.

6.3. Ikomidi loNgqongqoshe Abahlukahlukene lizoqhubeka nokwengamela eminye imisebenzi yokungenelela eqondene namanye ama-SOC ayi-13.

6.4. I-Lekgotla ibeke eqhulwini ukuphothulwa koHlaka Lothengisa Amasheya, oluzoba yisisekelo sohlaka lokusebenza lezomthetho lokuguqulwa kwama-SOC ngoLwezi 2016.

6.5. Umsebenzi uzoqala futhi wokusungulwa koMkhandlu KaMongameli Wokudidiyelwa Kwama-SOC ozohlinzeka uMongameli uZuma ngokwenzekayo maqondana nezinqumo zobuqhinga kanye nezinyathelo zokungenelela zokusungula ama-SOC adlala indima enoguquko embusweni ogxile obeka eqhulwini intuthuko.

Izinqumo kanye nezinhlelo eziphuma kwi-Lekgotla yeKhabhinethi zizoqinisa ukuqaliswa ukusebenza kohlelo lukahulumeni lokusebenza futhi zinikeza ithemba lokuthi iNingizimu Afrika isesicongweni sokuthuthukiswa okuqinile komphakathi kanye nokukhula komnotho.

7. Umngcwabo Okhethekile Osemthethweni

7.1. IKhabhinethi ibuhlungu kakhulu ngokudlula emhlabeni kukaNgqongqoshe waphambilini Wezemidlalo Nokungcebeleka, uMfundisi u-Arnold Makhenkesi Stofile. Njengesishoshovu esimnkantshubovu sezepolitiki, wabamba iqhaza kuzo zonke izinsika zikahulumeni, ezinhlakeni ezinhlobonhlobo zesifundazwe, zikazwelonke kanye nasemazweni omhlaba.

7.2. UMongameli uJacob Zuma umemezele ukuthi uMfundisi uStofile uzonikezwa Umngcwabo Okhethekile Osemthethweni ngokoMkhakha 2 weNqubomgomo Yomngcwabo Kahulumeni Osemthethweni kanye Nomngcwabo Wesifundazwe Osemthethweni. Njengoba sikhumbula lo mholi oqavile wezwe lethu, inkonzo yesikhumbuzo esemthethweni kamufi uMfundisi Stofile iyaqhubeka khona namuhla, ngehora le-11 ekuseni e-Abbotsford Christian Centre e-East London. UMongameli uZuma uyalele ukuba iFulegi Lesizwe lindizele phansi kuzona zonke izigxobo ezinefulegi lesizwe kwiRiphabhulikhi yaseNingizimu Afrika ngosuku lomngcwabo.

7.3. Umufi uMfundisi Stofile uzobekwa endlini yakhe yokugcina enkonzweni yomngcwabo ezobanjelwa eNyuvesi i-Fort Hare lapho ayenguShansela khona, ngoLwesine mhla zingama-25 Ncwaba 2016 e-Alice, eSifundazweni saseMpumalanga Kapa. UMongameli uZuma uyokwethula inkulumo eqavile ngomlando kamufi emngcwabeni kaMfundisi uStofile ongasekhoyo.

Sidlulisa amazwi enduduzo nokudabuka kwethu okukhulu emndenini wakhe kanye nabangani ngalesi sikhathi esibuhlungu nesinzima kangaka.

Lala Ngoxolo Tata Stofile.

Imibuzo:
Donald Liphoko
Inombolo kamakhalekhukhwini: 082 901 0766

Share this page

Similar categories to explore