IsiTatimende Se-Lekgotla LeKhabinethi SangoRhoboyi Wee-2016

IKhabinethi beyibambe i-Lekgotla ukusukela mhlana ali-16 ukuyokufika nakali-19 kuRhoboyi wee-2016 e-Sefako Makgatho Presidential Guesthouse ePitori.                                                                                                                                          

I-Lekgotla yeKhabinethi kaRhoboyi wee-2016 libe yitshwayamlando yesilinganiso sendima ephakathi naphakathi yeHlandla lesiHlanu lomBuso oPhetheko.                                                                                                                                                           

  I-Lekgotla leKhabinethi lenze ithuba lokuthokozisa iSewula Afrika ngepumelelo yayo yokubamba iKhetho laboRhulumende beeNdawo zemaKhaya elikhambe ngokuthula, ngendlela etjhaphulukileko nelungileko, ikhetho ebelibanjwe mhlana ama-3 kuRhoboyi wee-2016.                                                                                                                                             

I-Lekgotla libanjwa nje, solo uphikelele njalo umbono wokuthi umnotho wekhethwapha awanelisi, ngenca yabonobangela abahlukahlukeneko bangekhaya nebangaphandle, kunye nesiyeleliso esithusako esihlala sikhona sokulinganisa amandla wokuthembeka komnotho wekhethu ozijameleko.                                                                                                                                                         

  I-Lekgotla ivulele iKhabinethi ithuba lokuveza ndawonye nangokuhlanganyela ngokuphunyeleliswa kwehlelo lamagadango kaRhulumende, labe laveza neemfundo eziqakathekileko ngokuphunyeleliswa ngepumelelo ekhamba ihlukahluka ngeendlela ezigubelako yomTlamo wokuThuthukiswa kweliZweloke (i-NDP), lona elisisekelo seTlhatlha  leQhinga leeMali lesiKhathi esiPhakathi komNyaka (i-MTSF) see-2014-2019.                                                                                                                                                          .

Kuthethwe iinqunto ezitjhujileko ngamahlelo asimeleleko angenziwa, azakukhuphula i-MTSF yee-2014-2019 neHlelo lamaPhuzu aliThoba amHlahlandlela. Amahlelo la afuna woke amakoro, ekubalwa hlangana nawo norhulumende imbala, iinhlangano zomphakathi ezingasizombuso, amabhizinisi kunye neenhlangano ezijamele iinsebenzi, akhwezelele abe asebenzisane ngomnqopho wokuqinisekisa ukuthi sisoke sifaka iSewula Afrika endleleni yetuthuko yomphakathi ebambelelako neyokuhluma komnotho okunzinzileko. 

Sekuvulwe amahlelo anzinzileko wokuthuthukisa ukuphunyeleliswa kweminqopho eqothelweko emnyakeni weemali ozako, ekuyinto ebuye ivumele norhulumende ukuthi athomanisei-MTEF nokuphunyeleliswa kweHlelo lamaPhuzu aliThoba amHlahlandlela.                                                                                                                                           

I-Lekgotla LeKhabinethi Beliqalele Amakoro Asithandathu Angaqakatheke Khulu:
          
1.  Kokuthoma, icozululo lephasiloke kunye nelangekhaya lomnotho opheleleko kucocisenwe ngalo ndawonye nezinye iimphakamiso zokulungelelwa kwezomnotho neemali zikarhulumende ngomnyaka weemali ozako nokudlula lapho. Lokhu-ke kwenze iKhabinethi yakghona ukuthola ukuthi ijamephi ngokuhluma komnotho nokuthathwa kweenqunto ngeemali zikarhulumende malungana nomnotho wephasi loke.                                                                                                                                               
1.1. Ukuhluma ngobutjha komnotho wephasi loke kusalindeleke ukuthi kuqine, kodwana ezingeni eliphasi kunalelo ekwakulinganiswe ukuthi uzakuhluma ngalo phambilini, njengoba phela i-Brexit inegalelo elimbi nje phezu kokuhluma komnotho ephasini loke.  Amazwe we-Afrika Engenzasi kwe-Sahara atjengisa ukuthi asebujameni obubudisi bomnotho opheleleko njengoba umnotho wawo ekuthenjelwe kiwo sewungene emmoyeni wokuzijayeza izinga eliphasi lepahla yokusetjenziswa nokukhiqiza.
1.2. Hlangana nokhunye okungaba nengozi kubalwa nokuba sebujameni obubuthakathaka ehlelweni lamabhanga le-EU; ubunzinzo bezeemali eemakethe ezisasikimako; ubujamo beendawo obuqatjhazelwe yipolitiki obungaba yingozi, nobujamo obungaba yingozi ngenca yetlayimethi  nangepilo yabantu.                                                                                                                         
1.3.  I-(i-MTSF) ibambelelisa inzuzo yomphakathi ebhodulukweni lomnotho eliya ngokuphelelwa mamandla. URhulumende solo uzibophelele ekuphumeleliseni nekugcineni iinthembiso zeemali zikarhulumende, begodu uzakungezelela namagadango angawathatha malungana nalokho nakazithola asebujameni obumfuna ukuthi enze njalo.                                                                                                                                               
1.4. Iimbopho zangomuso zombuso zizakuya ngamatjhuguluko asekelwe yikambiso yokubusa nokuphatha kuhle, nangokufaka isandla kwekoro yangeqadi.                                                                                                                                                                                        

2. Kwesibili, i-Lekgotla leKhabinethi libuye lakhuluma nangokuphunyeleliswa kweHlelo lamaPhuzu aliThoba amHlahlandlela elamenyezelwa nguMengameli u-Jacob Zuma eKulumenakhe yobuJaMo beNarha ngoMhlolanja wee-2015, kobanyana kuzokuhlunyiswa bekuthuthukiswe umnotho weSewula Afrika.                  
                                                                                                         
2.1. Lapha bekuqalwe khulu khulu amahlelo namaphrojekthi angaqakatheke khulu ekuphunyelelisweni kwamaPhuzu aliThoba amHlahlandlela ngomnyaka weemali ozako.  Lokhu-ke kwenze ukuthi kwamukelwe amaphrojekthi wegalelo eliphezulu azakusebenza ngomnyaka weemali ozako nokudlula lapho; amaphrojekthi la-ke anqophe ukuba negalelo elihle elibonakalako emnothweni, ngokuvula iinlodlhelo eziqakathekileko.                                                                                                                                          
2.2. IKhabinethi ithethe iinqunto eziqakathekileko ukwenza ukuthi ukuphunyeleliswa komThethomgomo weQhinga lokuSebenza kwamaBubulo kube negalelo elizwakalako, ekubalwa hlangana nalokhu okulandelako:                                                                                                                                           

  • Ukuthi umNyango wezamaBubulo kaRhulumende neZiko leeMali zeNarha zizakulungelela umsebenzi wokuthengwa kweentimela ube yinto yinye (kwa-Transnet) ukuqinisekisa ukuthi kufezeka imibandela neemfuneko zokusebenza ngendlela efaneleko nelungileko.                                                                                                                                             
  • Ukuqedelelwa kokulinganiswa kwehlohlomezelo leemali emabhizinisini nokuqinisa ubunjalo bemibandela bekutholakale umphumela ongcono wokuphakamisa ukuhluma okuqalelela umuntu woke.                                                                                                                                                             
  • Umtlamo weembalobalo zerhwebo otlanywe yiBhanga eyengamele amaBhanga, neZiko leeMali zeNarha, iZiko eliButhelela iNtela leSewula Afrika, kunye neZiko leeMbalobalo zeSewula Afrika (i-StatsSA) uzakuthola ube ubambe ukusebenza kweemali ngokungekho emthethweni.                                                                                                                                                        
  • Ukufakwa kwamatjhuguluko womthetho obethwe yiPalamende ukuphumelelisa iimbekelwangeqadi ezima-30% (uMthethomlingwa omutjha wokuThengwa kwePahla otlanywe liZiko leeMali zeNarha) ngaphambi namkha ngenyanga kaNtaka wee-2017 bese kuvulwa amandla wama-SMME, amabhizinisi ahlanganyelweko kunye namabhizinisi wemalokitjhini naweendawo zemakhaya.                                                                                                                                  
  • Ukuphunyeleliswa kwemiThetho eYenyulelwa ukuSetjenziselwa ukuThenga iPahla ngaphambi kokuphela namkha ekupheleni kwenyanga kaRhoboyi wee-2016 njengegadango lesikhatjhana laleligadango eliza namatjhuguluko anabileko.                                                                                                                                                      

2.3. URhulumende uzakuragela phambili ngokuqala amakoro wemisebenzi eyande ngezandla, sekubalwa nesidingo seendlela ezihlukahlukeneko zokusekela igalelo elikhulu emisebenzini, njengokusebenzisa amahlelo wethu wehlohlomezelo nje, hlangana nokhunye: umkhiqizo wezambatho, umkhiqizo wokuthunga ipahla, umkhiqizo wesikhumba newamanyathelo; ukukhiqizwa kwemikhiqizo yezokulima kunye nemisebenzi yokuraga amabhizinisi.                                                                                                                                    
2.4.  Ukuphumelela kokusetjenziswa komNotho weLwandle kuzakuphakamisa amaphrojekthi azakukhulisa ivakatjhobukelo leligwini nelelwandle, kobanyana kuzokuphumelela ukuvulwa kwemisebenzi ebonakalako.                                                                                                                                              
2.5. Ukurarulula imiraro yeembaseli elizweni lekhethweli, umNyango wezaMandla uzakuqeda umTlamo oLungelelweko wezeemBaseli nezemiThombo yaMandla weGezi ngaphambi kokuphela namkha ekupheleni komnyaka wee-2016 ukuqinisekisa ukuthi kunesiqiniseko sokuthi intengo yegezi ijamephi kunye nokufakwa kwemali ezakusetjenziselwa ukuphehla igezi.                                                                                                                                             
2.6. IKomidi eHlanganyelwe boNgqongqotjhe ngezaMasiso, uSihlalo wayo ekunguMengameli uZuma, izakulungelela amaphrojekthi ama-40 amaqalontanzi wamasiso kurhulumende woke.                                                                                                                                         Amaphrojekthi ama-40 la akhethwe ngokuqala ukuthi anegalelo lomnotho eliphezulu elikhambisana neHlelo lamaPhuzu aliThoba amHlahlandlela; nangokuqalelela ukuthi azakukghona ukuthoma ukusebenza kungakapheli iminyaka emibili ezako; nangokuqalelela ukuthi azakukghona ukungezelela amanye amasiso nobunye ubuhle obungazuzwa mphakathi.                                                                                 
2.7. UmNyango wezeRhwebo namaBubulo uzakuqedelela iqhinga lokusatjalaliswa nokusetjenziswa kwethekhnoloji  esungulwe khona lapha ekhethu, ngaphambi kokuphela namkha ekupheleni komnyaka wee-2016. Ukudlula lapho, umNyango wezeSayensi neThekhnoloji kunye neZiko leeMali zeNarha zizakuthola ezinye iimali ezingezelelako ukugcina nokukhulisa isiKhwama saMandla wokuSungula eKorweni ngehlelo lokuSekela zomNotho i-Ecnomic Competitive Support Package.                                                                                                                                     
2.8. Amaqalontanzi solo asabekwe phezu kokubabalelwa nokongiwa kwamanzi kunye nokunciphisa ilahleko lamanzi. Kuzakuthi kuphela inyanga kaKhukhulamungu wee-2016, zibe sezenziwe iimvumelwano nabomasipaladi abalahlekelwa mamanzi amanengi khulu, kobanyana kuzokukghonakaliswa ukubekwa kweenthunywa ezizakuqalana nomsebenzi onjalo, bekutlanywe nomtlamo okhanyako nozwakala kuhle wokusekela ngeemali.                                                                                                                                                                                 
2.9. Ukukhambisa msinyana ukuphunyeleliswa kweQhinga leThungelelwano leSewula Afrika lokuthintana neenkolo, amaziko wezepilo kunye nama-ofisi karhulumende, kuzokuqedelelwa umThethokambiso we-ICT bewuphasiswe. Kuzokusungulwa ngesiQhema Esiluka Amano ngomnqopho wokukhambisa msinyana ukuphunyeleliswa kwehlelweli.                                                                                                                                      

3. Kwesithathu, iKomitjhini kaMengameli  eHlanganisa umThangalasisekelo (i-PICC) MANCO yethulele i-Lekgotla umbiko wezinga eliphezulu ngokuphunyeleliswa kwehlelo lomthangalasisekelo welizwe loke, kunye namahlelo wokuphumelelisa umthangalasisekelo ophathekako ngomnyaka weemali ozako nokudlula lapho.  Umsebenzi we-PICC uhlobene neweHlelo lamaPhuzu aliThoba amHlahlandlela.                                                                                                              

4. Kwesine, kwethulwe umbiko wendima orhunyeziweko ngokuphunyeleliswa kwe-MTSF 2014-2019, ngokubuyekezwa kwamaphuzu aqakathekileko we-MTSF 2014-2019 kobanyana kuzokwenziwa ubungcono bokuphunyeleliswa ngomnyaka weemali ozako.        
                                                                                                                  
4.1. Kuthe nakuthokozwa umsebenzi osele wenziwe weHlelo lamaPhuzu aliThoba amHlahlandlela bekube gadesi, kwabuye kwavunywa nokuthi kuyafuneka ukuthi ukhanjiswe msinyana umsebenzi wokuphumelelisa, kobanyana kuzokuphakama izinga lokuhluma komnotho.                                                                                                                                         
4.2. Kuzakutlanywa bekuphunyeleliswe ihlelo lamagadango lokuqinisekisa ukusetjenziswa kwemali khudlwana ekulungisweni nekondleni umthangalasisekelo kamasipaladi kunye nokukhuthaza ukulawuleka kuhle kwepahla neemali, ukwelula ipilo nekhwalithi yepahla yethu emthangalasisekelo.                                                                                                                                               
4.3. IKhabinethi ivumelene ngokuthoma ihlelo lelizwe loke lokuSebenzisana komPhakathi hlangana kweenhlangano zeensebenzi, namabhizinisi kunye norhulumende ukukhuthaza ukuhluma komnotho nokuphungula ukulahleka kwemisebenzi.                                                                                                              

5. Kwesihlanu, ngaphandle kokuthomanisa i-MTEF neHlelo lamaPhuzu aliThoba amHlahlandlela, iZiko leeMali zeNarha nomNyango wezokuHlela, ukuTjheja nokuHlunga zethule zazo iimphakamiso ngomsebenzi owenziwe esikhathini esimnyaka bekube gadesi ngomnqopho wokuthomanisa isabelo seemali selizwe loke ne-NDP kunye ne-MTSF 2014-2019.    

5.1. URhulumende ubone bewakhomba amaqalontanzi wesabelo seemali somnyaka wee-2017/18 esiqalelele ukusimelelisa imali esetjenziselwa umthangalasisekelo, nokuqinisa isekelo lokwakhiwa kwamakghonofundwa kunye nokugcina amazinga wamambala wokusetjenziswa kwemali yokusiza abatlhagako.                                                                                                                               
5.2. Uzakuragela phambili umsebenzi wokuthola nokukhomba la kusebenzeka khona kuhle nalapho kongeka khona imali kokuseleko ku-MTEF.                           

6. Kwesithandathu, i-Lekgotla lathinta nendima esele yenziwe namagadango alandelako ekuhlelweni ngobutjha kweenkhamphani ezingaphasi kombuso (ama-SOC) solo kwe-Lekgotla leKhabinethi langoMhlolanja wee-2015. Lokhu-ke kungenca yomsebenzi oqakathekileko owenziwa ma-SOC ekuhlelweni ngobutjha nematjhugulukweni anabileko atjhotjhozelwa emBusweni weHlandla lesiHlanu. 

6.1. Kukhamba ngamaqha namazinga ahlukahlukeneko ukuphunyeleliswa kwehlelo lokunzinzisa. Kuqakatheke khulu ukuthi kuqiniswe uburholi bokuraga amahlelo wamatjhuguluko.                                                                                                      
6.2. Yikulu indima yokunzinza kuhle esele yenziwe kwa-Eskom, njengoba umsebenzi wakhona kunye nobujamo beemali bakhona solo buba ngcono nje. 
6.3. IKomidi eHlanganyelwe boNgqongqotjhe izasolo ibeke ilihlo kamanye amahlelo wokusiza ali-13 we-SOC.                                                                                                                                             
6.4. I-Lekgotla libeke iqalontanzi ekuqedelelweni kwesiFanekiselo sobuNikazi babaBelani, esizakukhanyisela sisekele isakhelelo sezomthetho obethwe ePalamende samatjhuguluko we-SOC, ngaphambi namkha ngoSinyikhaba wee-2016. 
6.5. Uzokuthoma nomsebenzi wokwakhiwa komKhandlu kaMengameli ngezokuLungelelwa kwama-SOC, ozakuvulela uMengameli indlela yokulimuka ngeenqunto eziqakathekileko nangamagadango athathwako wokwakha ama-SOC araga umsebenzi wamatjhuguluko embusweni onekghono nothuthukisako.                                                                                  

Iinqunto namahlelo we-Lekgotla leKhabinethi zizokukhuthaza ukuphunyeleliswa kwehlelo lamagadango karhulumende, kanti zinikela nethemba lokuthi iSewula Afrika isendleleni yetuthuko yomphakathi enzinzileko nomnotho ohlumako.             
                                                                                                                                      
7. Umngcwabo Okhethekileko Wombuso         

7.1 IKhabinethi iyalila ngokuhlongakala kwakaNgqongqotjhe waphambilini wezemiDlalo nokuziThabisa, uMfundisi Arnold Makhenkesi Stofile. Njengomakekere omtjhotjhozeli wepolitiki, ube nesandla kizo zoke iinsika ezisekele urhulumende, eenjamisweni ezihlukahlukeneko eemfundeni, elizweni loke kunye nemazweni ngamazwe. 

7.2 UMengameli uZuma umemezele ukuthi uMfundisi Stofile uzokuphekelelwa endlinakhe yokugcina ngomNgcwabo oKhethekileko womBuso, ngokweNdinyana 2 yomThethokambiso wokuNgcwaba ngeNdlela yomBuso esiFundeni neliZweni Loke. Njengoba sikhumbula lomrholi omkhulu welizwe lekhethu nje, ikonzo yesikhumbuzo sakhe inamhlanje nge-awa le-11 ekuseni e-Abbotsford Christian Centre eMonti. UMengameli uZuma ulayele ukuthi ngelanga lomngcwabo iFlarha yeliZwe yehliswe iphaphiselwe phasi kizo zoke iindawo lapho ihlonywe khona eRiphabhiligi yeSewula Afrika.                                                                              

7.3 UMfundisi Stofile ongasekho uzakubekwa ngeLesine mhlana ama-25 kuRhoboyi wee-2016, ngemva kwekonzo ezakubanjelwa eYunesithi ye-Fort Hare la bekanguTjhansela khona, eDikeni, ePumalanga Kapa. UMengameli uZuma uzakwethula ikulumo yokumlayelisa emngcwabenakhe uMfundisi Stofile. 

Sidlulisa amezwi wokutjhiriya kwaStofile nebanganini bakhe ngalesisikhathi samahlungu nobudisi.                                    

Lala Ngokuthula Bab’uStofile.

Imibuzo ingathunyelwa ku:
Donald Liphoko
Inomboro yokumthinta: 082 901 0766

Share this page

Similar categories to explore