1. U thoma u shumiswa ha Mbekanyamushumo dza Ndeme dza Muvhuso
1.1. Khabinethe i ṱanganedza Mulaedza wa Lushaka nga Muphuresidennde Vho Jacob Zuma, tshe tsha ṋea MaAfrika Tshipembe tshifhinga tsha u pfa Mbekanyamushumo ya Kushumele kwa muvhuso. Muvhuso u khou ita khuwelelo kha vhoṱhe vha kwameaho shangoni ḽashu u Shumisana kha pulane ya mbuno dza ṱahe u itela u ṱuṱuwedza nyaluwo na u sika mishumo. U vhona uri maAfrikaTshipembe vhapfesesa khwine Mbekanyamushumo ya Kushumele kwa muvhuso, vhurangela vhudavhidzani vhuḓaho nga murahu ha Mulaedza wa Lushaka ho itwa u itela u ṋea zwidodombedzwa nga ha nḓivhadzo dzo itwaho nga Muphuresidennde. Izwi zwi katela vhudavhidzani na Vhoramafhungo ha Tshigwada tsha Dziminisita dza mihasho i shumisanaho he ha farwa nga dzi 15 u swika dzi 24 Luhuhi 2015.
Hu tshi ḓadziswa, Mulaedza wa Mugaganyagwama wa 2015/16 wo tetshelwaho u vha hone nga dzi 25 Luhuhi 2015 tshi ḓo bvisela khagala u avhelwa ha zwishumiswa kha mbekanyamushumo dza muvhuso dzo fhambanaho sa zwe zwa ombedzelwa nga Muphuresidennde.
Khabinethe i sasaladza u sa laulea na vhuḓipfari vhusi ha Phalamennde ha miṅwe ya Miraḓo ya Phalamennde nga ḓuvha ḽa u Vula ha Phalamennde.
Zwi a shonisa uri vhaimeleli avha vho khethwaho nga tshitshavha vho nanga u sa ṱhonifha u ḓikumedzela na nndwa dzo itwaho u swikelela demokirasi ye ya wanala zwi tshi khou konḓa.
1.2 Khabinethe yo nyeṱulelwa nga ha mvelaphanḓa yo itwaho kha ikonomi ya maḓanzhe OperationPhakisa. Vhupulani ho itwa ngei Durban nga ṅwedzi wa Fulwana na Ṱhangule 2014 ha fhedza ho ḓisa mveledziso nga vhuḓalo ya ‘pulane dzzi langeaho’ u alusa ikonomi ya maḓanzhe. Fulo iḽi ḽo no vha kha maimo a u thoma u shumiswa, zwine zwa katela vhulavhelesi na ndangulo ya u thoma thandela. Yuniti dza nḓisedzo dzo no thomiwa nahone vhulavhelesi na nḓila dza u pfukisela na maitele na zwone zwi hone.
Ho dovha ha newa thoololo nga ha Operation Phakisa ya vhuvhili yo rangwaho phanḓa nga Muhasho wa Mutakalo, yo sedzaho kha Kuvhonele ya nṱhesa na Ṱhogomelo ya Kiḽiniki ine ya khou bvela phanḓa nahone ye ya rwelwa ṱari nga Muphuresidennde nga dzi 18 Ḽara 2014.
1.3 Khabinethe yo tendela Maano a Muhanga wa Pfanelo na Mutakalo wa Mbebo na Vhudzekani ha Vhaswa vha Lushaka. Maano aya a sedzesa kha u bveledza na u ṱuṱuwedza mvelelo dza zwa mutakalo dzine khadzo mutakalo wa vhudzekani na mbebo ya vhaswa zwa vha zwa ndeme. Maano aya a ḓo dovha a vhona uri hu na pfano yo khwiniseaho, u shumisana na u konana na mbekanyamushumo dza muvhuso, zwitshavha na vhafarani vha mvelaphanḓa vhane vha khou shuma kha sia ḽa vhudzekani ha vhaswa na mutakalo wa mbebo. Komiti ya Dziminisiṱa ya Phoḽisi ya Vhathu i ḓo lavhelesa u thomiwa hazwo, u monitha na vhuṱoli ha Maano aya.
1.4 Khabinethe yo tendela u ganḓiswa ha mvetamveto ya mbekanyamaitele ya Mveledziso ya Vhaswa kha Gurannḓa ya Muvhuso. Hezwi zwi vhumba tshipiḓa tsha Mbekanyamushumo ya Mashumele yo Ṱanganelanaho ya Afurika Tshipembe ya Mveledziso ya Vhaswa – Iyaho Phanḓa 2013-2016, yo tendelwaho nga Khabinethe nga dzi 18 Tshimedzi 2013.
Mbekanyamaitele i ṋetshedza muhanga wa vhuḓifhinduleli wa muvhuso kha u ṋetshedza tshomedzo dzo fhelelaho dza tshumelo ya ndeme ya Mveledziso ya Vhaswa ine ya ḓo wanala hoṱhe-hoṱhe nga zwithu zwo linganaho fhethu ha tsini u itela uri vhana vha ḓiphine nga zwikhala zwi eḓanaho zwa u zwi swikela.
Mbekanyamaitele i ḓovha hafhu ya ḓivhadza tshivhalo tsha tshumelo ntswa dzine dza ḓo thivha magake o no vhonalaho kha vhunzhi ha tshumelo dzine dza vha hone zwino nga maanḓa kha maḓuvha a 1 000 a u thoma a vhutshilo ha ṅwana.
Khabinethe yo tendela hafhu u thomiwa ha Komiti ya Dziminisiṱa (IMC), ine ya ḓo vhona uri hu na maitele o dzudzanyeaho nahone are na vhukonanyi. Mudzulatshidulo wayo hu ḓo vha Minisiṱa wa Muhasho wa Mveledziso ya Matshilisano.
1.5 Khabinethe yo tendela u bviswa ha muvhigo wa Mvetamveto ya Shango ya u Thoma nga ha Mbumbano ya Dzitshakha kha Pfanelo dza Vhathu vha re na Vhuholefhali, u itela vhupfiwa nga tshitshavha ha tshifhinga tsha maḓuvha a 20. Muvhigo u angaredza tshifhinga tsha u bva Lambamai 2012 u swika Ṱhafamuhwe 2013.
1.6 Khabinethe yo tendela uri Afurika Tshipembe ḽi shele mulenzhe kha Ṅwaha wa Mapa wa Dzitshakhatshakha nga 2015 na 2016 nga u dzudzanya vhuṱambo uvhu kha maimo a lushaka ho sedzwa uri hu ḓo engedzwa maimo a u dzhiela nzhele mapa na ḽitheresi Afurika Tshipembe. Mimapa i thusa u pfesesa thaidzo na khonadzeo, u fana na u ṋetshedza dzinnḓu, u londola zwiko zwa mupo, u laula khonadzeo ya khombo, na u tshimbidza themamveledziso dza vhuendi nga misi yoṱhe. U pfesesa mafhungo nga ḓivhavhupo zwi thusa vhupulani na u dzhia tsheo u itela mveledziso ya Afurika Tshipembe.
2. Tsheo dza ndeme dza Khabinethe
2.1 Khabinethe yo tendela Masumbasia nga ha u thomiwa ha muṱhaṱhuvho wo ḓitikaho nga vhukoni kha miraḓo ya Tshumelo dza Vhalanguli Vhahulwane (SMS), yo bviswaho u ya nga Ndima ya vhuṋa tshipiḓa II (d) na Ndima ya vhuṋa, tshipiḓa VI tsha Milayo ya Tshumelo ya Tshitshavha, 2001.
Ḽisumbasia ḽo khwiniswaho ḽi ṱuṱuwedza u topolwa ha magake a mveledziso ya muraḓo wa SMS ho imaho nga hoṱhe, u thomiwa ha u shumiswa ha nḓowenḓowe ya thekiniki na u ṋetshedza ngeletshedzo nga ha uri mihasho i nga shumisa hani mvelelo dza muṱhaṱhuvho wa vhukoni khathihi na maṅwe maitele a u thola na u nanga.
2.2 Khabinethe yo tendela u vha hone ha Vhege ya Lushaka yo Sedzaho kha Imbizo u bva nga dzi 7 u swika 12 Lambamai 2015 fhasi ha thero Roṱhe ri isa Afurika Tshipembe Phanḓa.
Vhege i ḓo katela, u dalelwa ha muḓi nga muḓi; u dalela thandela; nyambedzano na vhakwameaho; vhukwamani na tshitshavha; khathihi na vhukwamani ha nyanḓadzamafhungo ya mbambadzo na tshitshavha. Izwi zwi ṋetshedza vhalanguli pulatifomo u davhidzana thwii na maAfurika Tshipembe, uri vha pfe mafhungo nga vhone vhaṋe na u ṱola mvelaphanḓa ya mbekanyamushumo dza muvhuso.
3 Milayotibe
3.1 Khabinethe yo tendela u ganḓiswa ha mvetamveto ya Tsireledzo, Ṱhuṱhuwedzo, Mveledziso na Ndangulo ya Mulayotibe wa Sisiṱeme dza Nḓivho dza Sialala ngomu ha Gurannḓa ya Muvhuso khathihi na maitele a vhukwamani na tshitshavha. Ndivho khulwane ya Mulayotibe uyu ndi u tutuwedza tsireledzo ya Ndivho ya Sialala na mvusuludzo na u ḓivha Nḓivho ya Sialala i elanaho na vhuṋe nga sialala na zwitshavha zwapo AfurikaTshipembe. U ṱuṱuwedza vhululamisi ha pfanelo na mbuelo dze sialala na zwitshavha zwapo zwa fhurwa.
3.2 Khabinethe yo tendela u ganḓiswa ha Mulayotibe wa Khwiniso wa Ndangulo ya Tshigidi, 2015 ngomu ha Gurannḓa ya Muvhuso u itela vhupfiwa nga tshitshavha. Mulayotibe u khwinisa Mulayo wa Ndangulo ya Tshigidi, 2000 na u tikedza Bono ḽa Pulane ya Mveledziso ya Lushaka nga u lingedza u khwinisa thendelo na muhanga wa ndaulo une wa ḓo langa zwigidi. Ndangulo ya zwigidi ndi sia ḽa ndeme ḽa maele a ulwa na vhugevhenga a muvhuso.
4 Vhuimo ha Khabinete kha Mafhungo a Zwino
4.1 Khabinethe i khou ita khuwelelo zwitshavhani na kha madzangano uri hu shumiwe na muvhuso, fhasi ha vhurangaphanḓa ha Muhasho wa Tshumisano kha Muvhuso na zwa Sialala, u vhona uri khaedu dza Malamulele ngei Limpopo dzi khou tandululwa. Khabinethe i sasaladza u thithiswa ha zwikolo nga zwiṅwe zwigwada sa yone nḓila ya u ṱahisa mbilaelo. Izwi zwo fhura vhana pfanelo yavho ya pfunzo na u vha kundisa iṅwe pfanelo ya u ḓiṅwalisela milingo yavho ya u engedza ya Gireidi 12. U thoṅwa ha masipala ngei Malamulele zwi fanela u vha fhasi ha mulayo sa zwe zwa randwa nga Bodo ya Mikano.
4.2 Khabinethe i sasaladza ṱhaselo kha tshaka dza vhatsinda sa nyito dza vhugevhenga ya dovha ya ombedzela uri mazhendezi a tshumelo ya mulayo a sa timatime u dzhia vhukando kha muṅwe na muṅwe ane a ḓo wanala sa ene o vhangaho pfudzungule idzo. A huna vhuleme na vhuthihi ha ikonomi na u sa fushea hune hu nga imelela nyito dza vhugevhenga dzi elanaho na ṱhaselo idzi. Afurika Tshipembe ndi ḽiṅwe ḽa mashango o sainaho Milayo ya Ṱhunḓu ngei Geneva nahone ḽo ḓiimisela u tsireledza tshaka dza vhatsinda shangoni ḽino. Sa shango ḽo sainaho Milayo iyi, nahone sa shango ḽine ḽa tsireledza na u londa pfanelo dza vhathu, ri ḓo tsireledza pfanelo dza mutheo dza muthu muṅwe na muṅwe ngomu mikanoni yashu, hu tshi katelwa na tshakha dza vhatsinda.
4.3 Khabinethe yo tendela u swikiswa ṱafulani ngei Phalamenndeni u itela u thendelo ha , Mulanga wo Bveledzaho Nzudzanyo dza Kuvhulungele kwa BRICS kha Bannga Ntswa ya Mveledziso. Nzudzanyo ya Kuvhulungele kwa Dzangano i khou thomiwa u itela u fhindula mutsiko wa u badela wa tshifhinga tshipfufhi. Hafhu, i ḓo shuma sa maitele a tsirakhombo u thusa mashango a BRICS u thivhela mutsiko wa thengiselano ya tshifhinga nyana, u ṋea thikhedzo na u khwaṱhisa ngona ya mukatelo ya tsireledzo ya masheleni.
4.4 Khabinethe i dzhiela nzhele u pfukisela ha Mudzulatshidulo wa tshipiḓa tsha Afurika Tshipembe tsha Khoro ya Vhubindudzi ya BRICS u bva kha Vho Patrice Motsepe u ya kha Vho Brian Molefe. Vho Motsepe vho vha mudzulatshidulo wa u thoma wa tshipiḓa tsha Afurika Tshipembe na Khoro ya Vhubindudzi ya BRICS yothe. Nga tshifhinga tshavho tsha ofisi, Vho Motsepe vho zwi kona u thoma tshiimiswa itshi tsha ndeme sa tshipiḓa tsha BRICS nahone vha shuma sa mudzulatshidulo nga vhudzivha. Khabinethe yo livhuha Vho Motsepe nga mushumo wavho na u tamela mashudu Vho Molefe zwenezwi vha khou dzhia mushumo wavho wa ndeme.
4.5 Khabinethe i fhululedza tshigwada tsha Khirikhethe tsha Lushaka kha kutambele kwavho kha Tshiphuga tsha Ḽifhasi tsha Khirikhethe na u vha tamela mashudu vhunga shango ḽoṱhe ḽi tshi ḓo vha ḽi khou vha tikedza zwenezwi thonamennde i khou tshimbila ngei Australia na New Zealand.
4.6 Khabinethe i fhululedza mutambi wa fuḽuti Wouter Kellerman we a wina pfufho ya Grammy kha khethekanyo ya new age album. Vho Kellerman vho rekhoda Winds of Samsara na mubveledzi wa India Ricky Kej, zwe zwa vha wanisa pfufho kha tshumisano yavho.
4.7 Khabinethe i ṱahisa na u livhuwa vhashumisi vhoṱhe vha fulufulu nga u fhindula khuwelelo ya u fhungudza tshumiso ya muḓagasi. Maitele a u dzudzanya khaedu dza fulufulu a khou shumiwa khao. Lufhera lwa Nndwa lwe lwa thoṅwa nga Nyendavhusiku 2014 lwo rangwa phanḓa nga Mufarisa Muphuresidennde Vho Cyril Ramaphosa vha khou ṱavhanyisa o thomiwa ha pulane ya mbuno ṱhanu u shandukisa nyimele iyi.
4.8 Khabinethe i ima na Muphuresidennde Vho Zuma u rumela ndiliso kha muṱa na khonani dza muṅwali wa maṅwalwa a Afrikaans Vho Phurofesa André P. Brink. Ri ḓo vha elelwa sa muṅwali wa ndeme wa Afrikaans we a shumisa vhukoni hawe ha maṅwalwa u amba nga ha muvhuso wa tshiṱalula.
5 Mbekanyamushumo dzine dza khou ḓa
5.1 Khabinethe i khou ombedzela khuwelelo nga Muphuresidennde Vho Jacob Zuma uri mahoro oṱhe ngei Lesotho a ḓifare nga nḓila ine ya sika nyimele yavhuḓi ya u fara dzikhetho nga mulalo, zwi khagala, zwi tshi ṱhonifhea, nahone dzo vhofholowa, zwi ṱanaho lutamo lwa vhathu.
Khabinethe i ṱahisa vhuḓifulufheli kha matshimbidzele a mushumo u no khou bvelaphanḓa wa Thuṅwa ya Vhulavhelesi ya ngei Lesotho fhasi vhurangaphanḓa ha Mufarisa Muphuresidennde Vho Ramaphosa. Sa tshipiḓa tsha tsheo ya Mashango mararu a SADC ta Ṱhoho dza Mivhuso, Afurika Tshipembe ḽi ḓo shela mulenzhe nga u rangaphanḓa na u vhumba tshipiḓa tsha Thuṅwa dza Vhulavhelesi ha Khetho dza SADC ngei Lesotho, hu tshi itela khetho dze dza tetshelwaho ḽa 28 Luhuhi 2015.
5.2 Mulangammbi Muhulwane wa Mmbi ya Lushaka ya Afurika Tshipembe, Muphuresidennde Vho Jacob Zuma vha ḓo vha vhone vho faraho vhuṱambo kha Ḓuvha la u Pembelela Mmbi dza Zwiṱhavhane fhasi ha thero “Mmbi ya phurofeshenala i konaho ya vhupileli ya vhathu vha Afurika Tshipembe” nga la 21 Luhuhi 2015, ngei Potchefstroom, Devhula Vhukovhela. Ḓuvha ḽa Mmbi dza Zwithavhane li pembelelwa ṅwaha munwe na munwe hu tshi ṱhonifhiwa vhanna na vhafumakadzi vhe vha shumela tshitshavha fhano hayani na mashangoni a nnḓa.
5.3 Khabinethe i ṱuṱuwedza vhatholi vhoṱhe vhe vha tevhela Mulayo wa Ndinganyo ya Matholele u dzhenela Pfufho dza Ndinganyo ya Matholele 2015 phanḓa ha datumu ya musi dzi tshi vala nga ḽa 13 Ṱhafamuhwe 2015.
Mutambo uyu une wa ḓo farwa nga Khomishini ya Ndinganyo ya Vhutholi, u pfufha vhatholi vhe vha thoma u shumisa maano ane a vhona uri ndinganyo ya matholele na u fhambana, ngeno vha tshi tusa nḓowelo mmbi ya khethululo.
5.4 Minisita wa zwa Vhuendelamashango Vho Derek Hanekom vha do ṋea tshipitshi tsha u vula Meetings Africa une wa ḓo farwa Sentharani ya Buthano ngei Sandton u bva nga dzi 23 u swika dzi 25 Luhuhi 2015 fhasi ha thero: “U bveledza Afurika Roṱhe”. Izwi ndi ṱano ḽa vhubindudzi ha mabindu mahulwane ḽa Buthano ḽa Birou ya Lushaka ya Afurika Tshipembe, ḽine ḽa kunga vhaṱani vha Afurika na dziṅwe khasiṱama dza mashango a seli.
5.5 Khabinethe yo tendelana kha u ri Afurika Tshipembe ḽi vhe ṋemuḓi wa Muṱangano wa Ikonomi wa Ḽifhasi – Afurika, ngei Sentharani ya Buthano ḽa Dzitshaka ire Ḓoroboni ya Kapa u bva nga dzi 3 u swika dzi 5 Fulwi 2015. Thero i ḓo vha “Kale na Zwino: U humbula nga ha vhumatshelo”. Muṱangano wa Ikonomi ya Ḽifhasi-Afurika ndi muṱangano wa ikonomi wa dzingu une wa ṋea mabindu apo na a dzingu na vhabindudzi vha masheleni vha re na dzangalelo dzinguni, u ṋea mihumbulo na u tandula khonadzeo ya tshumisano na mivhuso.
Muṱangano wa Ikonomi wa Ḽifhasi-Afurika u ḓo ṋea Afurika Tshipembe tshikhala tsho engedzwaho u langana na u kunga vharangaphanda vha Afurika, mashango a seli na mabindu a dzingu kha khonadzeo ya dzhenelela kha u ṱanganya dzingu na nyaluwo ya Afurika Tshipembe na dzingu.
6 U thola
Khabinethe yo tendelana na u tholwa ha vhathu vha tevhelaho musi ho thoma ha khwaṱhisedzwa ndalukano dzavho na u sedzwa arali vhe si na milandu:
6.1 U engedzwa ha khonṱhiraka lwa miṅwaha miraru ya Dokotela Vho Mphathi Philemon Mjwara sa Mulanguli-Muhulwane: Muhasho wa zwa Saintsi na Thekhinoḽodzhi.
6.2 Vho Pule Godfrey Selepe sa Mulanguli-Muhulwane wa Muhasho wa zwa Vhuendi.
6.3 Ambasada Nonceba Nancy Losi-Tutu sa Muthusa Mulanguli-Muhulwane: Phurothokholo ya DIRCO
6.4 Khoro ya Maimo a u Vhiga Masheleni:
a) Vho Suresh Kana (Mudzulatshidulo , u tholwa hafhu);
b) Vho Christine Ramon (u tholwa hafhu);
c) Vho Johan Brink (u tholwa hafhu);
d) Vho Garth Coppin (u tholwa hafhu);
e) Vho Bruce Mackenzie (u tholwa hafhu);
f) Vho KhayaDludla (u tholwa hafhu);
g) Vho DumisaniManana (u tholwa hafhu);
h) Vho Dawn Earp (u tholwa hafhu);
i) Vho Naidene Ford-Hoon (u tholwa hafhu);
j) Vho Kim Bromfield (u tholwa hafhu);
k) Advokheithi Vho Rory Wayne Voller;
l) Vho Matshepo Faith More;
m) Vho Anuradha Sing; na
n) Vho Tania Wimberley.
6.5 Vho Coceko Bambihlelo Johan Pakade sa Muofisiri Mulangi Muhulwane wa Tshikwama tsho Ḓiimisaho tsha Mveledziso.
Mbudziso: Muambeli wa Khabinethe o tou farelaho Vho Phumla Williams on 083 501 0139
