1. U thomiwa ha mbekanyamushumo dza ndeme dza muvhuso
1.1. Khabinethe yo ṱanganedza u rwelwa ṱari ha Zwisumba Mveledziso (2014) zwa vhusumbe nga ḽa 20 Khubvumedzi 2015, zwe zwa kumedza mvelephanḓa nga ha maimo a mveledziso a Afrika Tshipembe. Zwisumba mveledziso zwi ḓisa kupfesesele kwa khwine kwa masiandoitwa a mbekanyamaitele dza muvhuso dzo fhambanaho na vhurangeli ha nḓisedzo ya tshumelo kha mvelaphanḓa ya shango.
Zwisumbi zwi dovha zwa ṱuṱuwedza khanedzano nga ha khaedu dzine shango ḽa khou ṱangana nadzo na u shuma sa tswayo dzine dza thusa u ṱalutshedza zwe zwa swikelelwa kha lwendo lwashu lwa u shandukisa matshilele. Zwi ḓo vha zwa shuma sa khwelo kha riṋe uri ri shumisane u itela u swikelela zwipikwa zwashu zwa tshifhinga tshipfufhi na tshifhinga tshilapfu sa zwo sumbedziswaho kha Pulane ya Mveledziso ya Lushaka (NDP) – Bono 2030 na Muhangarambo wa Maano a Tshifhinga Tshipfufhi.
1.2. Khabinethe yo ṱanganedza u tholwa ha 154 wa madzhisiṱaraṱa dza zwiṱiriki kha khothe dzo fhambanaho dza madzhisiṱaraṱa shangoni ḽashu. Zwa ndeme hafhu ndi uri 90 wa madzhisiṱaraṱa idzo ndi vhafumakadzi, vhane vho imela 59 wa phesenthe kha vhathu vhoṱhe vho tholwaho. Mafhungo a uri 141 ndi madzhisiṱaraṱa dza vhathu vhatswu ngeno 13 hu makhuwa zwi ḓo khwinisesa kha u lugisa tshiṱalula na mbeu khothe dzashu ṱhukhu. U tholwa uhu hu tevhela u tholwa ha madzhisiṱaraṱa dza madzingu dza 57 nga ḽa 2 Luhuhi 2015, zwine zwa ḓisa tshivhalo tsha madzhisiṱaraṱa dzo tholwaho ṋaṅwaha kha 211, zwine a zwi athu vhonwa miṅwahani yashu ya 21 ya demokirasi.
1.3. Khabinethe yo ṱanganedza u vhewa ha Afrika Tshipembe vhukati ha vhararu vha re nṱha kha Tsumbi dza Mugaganyagwama wo Vuleaho wa 2015, zwine ndi zwone zwi zwoṱhe kha ḽifhasi zwo ḓiimelaho, maitele a mbambedzo dza migaganyagwama ire khagala, u shela mulenzhe na vhuṱoli. Izwi zwi phurofaila Afrika Tshipembe sa ḽone ḽi rangaho phanḓa ḽifhasini kha mugaganyagwama u re khagala. Hunwe u lulamisa he shango ḽashu ḽa ita vhukati ha 2010 na 2015 ho katelwaho kha muhangarambo muswa wa maano a lushaka na pulani dza mashumele dza ṅwaha, na u ḓikumedzela ha muvhuso u kwamana na madzangano a zwitshavha u itela u shela mulenzhe ho engedzeaho kha maitele a mugaganyagwama.
1.4. Khabinethe yo ṱanganedza u ḓivhadzwa ha uri Afrika Tshipembe ḽi ḓo vha ḽone ḽi Rangaho Tshidulo tsha Open Government Partnership (OGP). OGP ndi vhurangeli ha nyambedzano dza vhanzhi u itela u wana vhuḓikumedzeli kha mivhuso u itela u ṱuṱuwedza u bvisela khagala, u maanḓafhadza vhadzulapo, u lwa na tshanḓa nguvhoni na ndango na u shumisa thekinoḽodzhi ntswa u itela u khwaṱhisa vhuvhusi. Afrika Tshipembe, Brazil, Indonesia, Mexico, Norway, Philippines, United Kingdom na United States of America ndi yone miraḓo mitumbuli ya vhurangeli uhu.
Nga tshifhinga tsha musi Afrika Tshipembe ḽi ḽone ḽi Rangaho Tshidulo ḽi ḓo takusa phurofaili ya polotiki ya OGP u itela u shela mulenzhe na vhuḓifhinduleli kha maimo a Ṱhoho dza Mivhuso. Afrika Tshipembe ḽi ḓo dovha hafhu ḽa sedzesa kha u swikisa OGP kha adzhenda ya nyambedzano dza vhanzhi ya dzitshakhatshakha ngei kha Buthano ḽa Guṱe ḽa Mbumbano ya Dzitshakha (UNGA), Tshigwada tsha 20 (G20) na dziṅwe mbanḓe.
2. Tsheo dza Ndeme dza Khabinethe
2.1. Khabinethe i tikedza uri Afrika Tshipembe li vhe ṋemuṱa wa Muṱangano wa vhuvhili wa Mulanganelano nga ha Mishumo ya Vhaswa nga Thafamuhwe 2016, vhunga lo humbelwa nga Muṅwaleli wa Mashango a Mulanganelano. Muhasho wa u Pulana, Tsedzuluso na Ndaulo ya Kushumele u ḓo ita vhuledzani na Muṅwaleli wa mashango a Mulanganelano, University ya Afrika Tshipembe na Zhendedzi ḽa Mveledziso ya Vhaswa ya Lushaka kha u dzudzanya muṱangano uyu. Muṱangano uyu ndi vhubindudzi kha mveledziso ya Afrika Tshipembe siani la u engedzea ha tshivhalo tsha vhaswa, nahone u ḓo ṋea luvhanḓe lwa u vhona uri mveledziso ya vhashumi vha vhaswa i khou itwa lwa phurofeshenala na u vha ṱuṱuwedza sa vhone vhaḓisi vha tshumelo vhahulu kha vhaswa.
2.2. Khabinethe yo tendela Nyendedzi dza Maitele Kwao a Mbambadzo a Khamphani dza Afrika Tshipembe dzi no khou Shuma kha ḽa Afrika. Nyendedzi idzi ndi milayo i tshimbilelanaho na milayo ya dzitshakhatshakha na maimo a dzhielwaho nṱha ane a ṱuṱuwedza vhuḓifhinduleli kha kha vhuḓipfari ha mbambadzo kha dzhango ḽashu ḽa Afrika. Dzi ṋetshedza muhangarambo wa nyendedzi wa khamphani dza Afrika Tshipembe uri dzi ṱuṱuwedze mveledziso ya ikonomi ya tshifhinga tshilapfu Afrika. Dzi dovha dza ṱuṱuwedza khamphani dza Afrika Tshipembe u livhanya u dzhenelela hadzo na maitele a muvhuso a ṱhanganelano na zwipikwa zwa mveledziso Afrika na u fhaṱa vhuḓifulufheli ha vhoṱhe, fulufhelo na mbuelo ya dzikhamphani na zwitshavha zwine dza khou shuma khazwo.
2.3. Khabinethe yo tendela thendelano ya Annex nga ha Institutionalization of the Southern African Customs Union (SACU) Summit. Samithi, ine yo vhumbwa nga Ṱhoho dza Mivhuso ya muraḓo wa muvhuso muṅwe na muṅwe, i ḓo ṋetshedza sia ḽa polotiki na maano a muvhuso kha SACU. Miraḓo ya muvhuso yoṱhe ya SACU i fanela u saina thendelano u itela uri samithi i vhe yone tshiimiswa tsha nṱha tsha u dzhia tsheo dza SACU.
2.4. Khabinethe yo tendela u bviswa ha Luṅwalo lwa Thikhedzo lu yaho kha Khomishini ya Vhuthihi ha Afrika u itela Dzangano ḽa Tshumelo ya Inthanethe kha maitele a khumbelo ya u vha ṋemuṱa wa Fhethu ha Vhuṱumaṱhingo ha Inthanethe ha Dzingu. Izwi zwi shela mulenzhe kha u ṱanganya dzinnḓu na u fhaṱa vhuṱumani ha themamveledziso yo tsireledzeaho, i fulufhedzeaho na tshumelo u itela u swikelela ṱhoḓea dza u tumbulwa ha mafhungo na zwitshavha zwi re na nḓivho.
Izwi zwi fhaṱa vhuḽedzani ho khwaṱhaho na nyanḓano vhukati ha zwiimiswa zwa Afrika na u vhea hafhu Afrika Tshipembe sa ḽi rangaho ḽifhasini kha mveledziso, u phadaladza na u shumisa Mafhungo na Thekinoḽodzhi ya Vhudavhidzani (ICT). U vhea tsitsikhano yapo ya dzingu zwi ḓo tsitsa mutengo wa vhudavhidzani na u ṱuṱuwedza u sika mishumo, vhusiki, vhubindudzi na mbanḓe dza tshumelo dza ‘e’ dza muvhuso, khathihi na u vhona uri Afrika ḽi kona u langula mafhungo na data yaḽo.
2.5. Khabinethe yo tendela Afrika Tshipembe u vha ṋemuṱa wa Muṱangano wa Dziminisita wa vhuvhili wa Mveledziso ya zwa Mutakalo wa China-Africa fhasi ha thero: “U ṱuṱuwedza u vha hone ha tshumelo ya ndondolo ya zwa mutakalo Afrika, U khwinisa Nyanḓano ya China-Afrika kha Mutakalo wa Tshitshavha nga murahu ha tshifhinga tsha Ebola” u bva nga ḽa 4 u ya kha ḽa 6 Tshimedzi 2015 ngei Ḓoroboni ya Kapa. Vhurangeli uhu ho ḓiswa nga murahu ha Muṱangano nga ha Nyanḓano ya China-Africa, ine ya vhea mutakalo sa tshipiḓa tsha ndeme tsha nyanḓano ya China-Africa. A si kale, China ḽo fulufhedzisa zwishumiswa zwa ndeme u thusa u fhelisa u phaḓalala ha Ebola ngei Afrika Vhukovhela.
3. Milayotibe
3.1. Khabinethe yo tendela u anḓadzwa ha Mulayotibe wa Khwiniso wa Milayo ya Ndangulo ya Mupo ya Lushaka, wa 2015 u itela vhupfiwa ha tshitshavha. Mulayotibe u khwinisa Mulayo wa Ndangulo ya Mupo ya Lushaka, wa 1998 (Mulayo 107 wa 1998) na tshivhalo tsha vhusimamilayo ha ndangulo ya mupo tiwa. Khwiniso i khwaṱhisa, vhukati ha zwiṅwe zwithu, ndangulo ya mupo yo ṱanganelanaho, u tevhela milayo na maga a u kombetshedza, bayodivesithi na ndondolo, ndangulo ya muya mufhe na ndangulo ya mathukhwi.
3.2. Khabinethe yo tendela u ḓivhadzwa ha Mulayotibe wa Khwiniso wa Tshabi, wa 2015 ngei Phalamenndeni. Khwiniso dzi engedza mashumele avhuḓi na a khwine a maitele a u ita khumbelo a sisiteme ya tsireledzo ya vhathu vho shavhaho mashangoni avho, nahone ndi tshipiḓa tsha tsedzuluso yo ṱanḓavhuwaho ya Mbekanyamaitele ya Mipfuluwo ine ya vha nḓilani.
3.3. Khabinethe yo tendela u ḓivhadzwa ha Mulayotibe wa Tshikwama tsha Ndaulo tsha Vhulamukanyi, wa 2015 ngei Phalamenndeni. Mulayotibe u sika muhangarambo wa vhusimamilayo une wa ḓo engedza vhuḓifhinduleli na u tandulula mawanwa a odithi nga Muoditha-Guṱe nga u khwaṱhisa mashumele avhuḓi a dzangano na u lulamisa tshumelo ya vhulamukanyi.
Mulayotibe u ṋetshedza uri hu thomiwe Tshikwama tsha Ndaulo tsha Vhulamukanyi uri tshi lange vhulanguli, ndangulo, vhubindudzi na tshumiso ya tshelede u bva kha Tshikwama tsha Muthu wa Vhuraru (zwine zwa vhidzwa hafhu u pfi ‘Tshelede i re kha Vhufareli’), u fana na tshelede ya beiḽi kana ya u unḓa.
3.4. Khabinethe yo tendela u ḓivhadzwa ha Mulayotibe wa Zhendedzi ḽa Ndaulo ya Mikano (BMA), ngei 2015 Phalamenndeni. Ndivho ya Mulayotibe ndi u thoma BMA, ine ya ḓo linganya vhutsireledzi ha nyendo dza u pfuka mikano, u tshimbidza mbambadzelano na ndeme ya vhutsireledzi ha lushaka ngomu kha dzingu ḽa Afrika Tshipembe, Afrika na zwipikwa zwa dzitshakhatshakha. Maanḓalanga haano mathihi a milayo ya mikano a ḓo ṋetshedza khonadzeo ya tshumelo i vhulungaho masheleni, vhutsireledzi ho khwaṱhiswaho na ndangulo ya khwine ya vhupo ha mikanoni.
4. Mbekanyamushumo dzine dza khou tevhela
4.1. Muphuresidennde Vho Jacob Zuma vha ḓo ranga phanḓa vhurumelwa ha Afrika Tshipembe u ya kha UNGA ya vhu70 ngei New York, kha la United States fhasi ha thero: “Mbumbano ya Dzitshakha ya miṅwaha ya 70: nḓilani u itela mulalo, vhutsireledzi na pfanelo dza vhathu”. Samithi ya Mveledziso ya Tshifhinga tshilapfu ya UN u bva nga ḽa 25 u ya kha ḽa 27 Khubvumedzi 2015 i khou kuvhanganywa nga u ṱavhanya phanḓa ha UNGA u itela u ṱanganedzwa ha Adzhenda ya Mveledziso ya Phanḓa ha-2015.
Adzhenda ntswa ya mveledziso ya tshifhinga tshilapfu i ḓo shuma sa yone ya u rwela ṱari nyito nga tshitshavha tsha dzitshakhatshakha na nga mivhuso u ṱuṱuwedza mvelaphanḓa ya vhothe na mutakalo miṅwahani ya 15 iḓaho. Nga ḽa 25 Khubvumedzi 2015, Mupapa Vho Francis vha ḓo amba na UNGA, nahone Khanedzano Guṱe dzi ḓo farwa nga ḽa 28 Khubvumedzi u ya kha ḽa 6 Tshimedzi 2015. Afrika Tshipembe ḽo fushea uri zwipikwa zwa mveledziso ya tshifhinga tshilapfu zwi ḓo bvela phanḓa u sedzesa kha ḽifhasi nga ha u lwa na vhushai, u sa eḓana na mveledziso ya tshifhinga tshilapfu.
4.2. Muhasho wa Vhuendi u ḓo thoma fulo ḽa Ṅwedzi wa Vhuendi wa Tshimedzi (OTM) u bva nga ḽa 1 u swika 31 Tshimedzi 2015 fhasi ha thero: “Roṱhe ri isa Afrika Tshipembe phanḓa”. OTM i farwa ṅwaha muṅwe na muṅwe sa ṅwedzi wa u sedzesa une ndivho yawo ndi u sumbedza thandela dza themamveledziso dzine dza ḓo vhuedza matshilisano na ikonomi kha tshakha dza vhuendi u fana na dzibada, mabufho, maḓanzhe, zwiporo na vhuendi ha nnyi na nnyi. Thandela dza ndeme dzi ḓo katela u vulwa ha mveledziso ya u fana na Thandela ya R71 ya Moria (u khwinifhadzwa ha tsireledzo magondoni); ngei Umgeni na ngei Denneysville Sasolburg Road kha ḽa Free State nga vha Zhendedzi ḽa Dzibada dza Lushaka ḽa Afrika Tshipembe, vha tshi khou shumisana na mihasho ya mavunḓu ya dzibada na vhuendi.
OTM i ḓo dovha ya shumiswa hafhu u khwaṱhisedza fulo ḽa Tsireledzo ya Maḓuvha a 365 Dzibadani, ḽo rangwaho phanḓa nga muhasho nahone ḽo thomiwaho khathihi na zwiimiswa zwa vhuendi zwi re na mushumo wa tsireledzo dzibadani na sekithara ya phuraivethe na madzangano a si a muvhuso. Koporasi ya Ndaulo ya Tsitsikano Dzibadani i ḓo thoma mashumele a awara dza 24 nga ḓuvha u itela uri vhaofisiri vha vhulanga tsitsikano vha fhelise mabulayo dzibadani. Muvhuso wo thoma ndalukanyo dza vhaofisiri vha vhuendi u bva kha Muhangarambo wa Ndalukanyo wa Lushaka (NQF) 4 u swika kha NQF 6 u itela uri vha mushumo uyu uvhe wa phurofeshenala.
Tshikwama tsha Khombo tsha Dzibadani (RAF) tshi ḓo bvela phanḓa u ṋea ndondolo ya nga murahu ha khombo dza goloi na thikhedzo dzi tshimbilelanaho na zwipondwa zwa khombo dza dzibadani na miṱa yo kwameaho, khathihi na u swikelela zwitshavhani nga fulo ḽa RAF Dzibadani.
4.3. Afrika Tshipembe lwa u thoma ḽi ḓo vha ṋemuṱa wa Muṱangano wa Fulufulu i Shumiseaho hafhu wa Dzitshakhatshakha Afrika Tshipembe u bva nga ḽa 4 u swika 7 Tshimedzi 2015 ngei Cape Town, fhasi ha thero: U ṋea hafhu Afrika Fulufulu.” Muṱangano u ḓo phurofaila fulufulu i shumiseaho hafhu i re hone Afrika Tshipembe na Afrika kha vhabveledzi vha fulufulu i shumiseaho, sa fhethu huswa ha hune vha nga bindudza.
Afrika Tshipembe, nga kha Mbekanyamushumo ya Fulufulu i Shumiseaho hafhu ya u Renga kha Vhabveledzi vha Muḓagasi vho Ḓiimisaho, i khou vha yone makete muhulu wa fulufulu i shumiseaho hafhu. Matshelo bayomasi, muḓagasi wa muya, muḓagasi wa ḓuvha, na muḓagasi wa maḓi zwi ḓo ṋetshedza 11.4 gigawatsi dza muḓagasi u shumiseaho hafhu kha giridi.
Muhasho wa Saintsi na Thekinoḽodzhi u khou tikedza mbekanyamaitele dza shango dza fulufulu nga kha ṱhoḓisiso na mveledziso ya thekinoḽodzhi dzine dzi nga vhambadzwa kana u phaḓaladzwa, u engedza vhutsireledzi ha fulufulu na tshwikelelo nga maAfrika Tshipembe vhoṱhe. Dziṅwe nungo dza u fhambanya phothifolio yashu ya fulufulu dzi katela mveledziso ya thekinoḽodzhi ya sele dza zwivhaswa zwa haidirodzheni dzine mashumele kha u tikedza fulufulu yapo na nḓisedzo ya muḓagasi khulwane, goloi dza muḓagasi – zwihulusa kha sekhithara ya migodi na ya vhuḓimvumvusi – u itela mimoḓoro ya migodini, zwigoloi zwa goḽofuni na zwiṱitshi zwa vhudavhidzani ha ṱhingothendeleki.
Zwa zwino ri a kona u bveledza na u ṱanganya zwithu zwo fhambanaho zwa vha zwi zwishumiswa zwi bveledzaho fulufulu u itela zwithu zwine zwa zwino zwi kha ḓi ṱolwa. Zwivhuya zwa haidirodzheni yashu na Mbekanyamushumo ya Thekinoḽodzhi ya sele dza zwivhaswa ndi tshumiso ya pulatinamu ine ya ḓo dovha ya vula zwikhala kha makete wa automotive catalytic converter na u ṱuṱuwedza u vhuedza iṅwe ya minerala dzashu yo ḓalesaho. Nga nḓila iyi, ro thoma nahone ri khou khwaṱhisa vhuḽedzani hashu na sekithara ya phuraivethe u ita ndingo dza mafhelelo na mbambadzo ya zwipiḓa zwo fhambanaho na thandululo yo fhelelaho ya fulufulu.
4.4. Muvhuso u ḓo pembelela Ṅwedzi wa Mveledziso ya Matshilisano nga Tshimedzi nga u sumbedza nṱha dza mbekanyamushumo dza u fhelisa vhushai na u engedza vhuṱala nga kha Project Mikondzo u itela u swikelela maAfrika Tshipembe vhoṱhe vha tambulaho. U bva tshe ha rwelwa ṱari Project Mikondzo nga 2013, vhaofisiri vha mushumo vho dalela wadi dzi fhiraho 900 dzi dzi re na vhushai ha nṱhesa na u shaeha ha mishumo u itela u pfesesa khwine ṱhoḓea dzo fhambanaho dza zwitshavha.
Sa tshipiḓa tsha mitambo ya Tshimedzi, Muhasho wa Mveledziso ya zwa Matshilisano u ḓo swikelela maimo a ndeme a anivesari ya vhu10 ya Zhendedzi ḽa Vhutsireledzi ha Matshilisano ha Afrika Tshipembe (SASSA), ḽine ḽa ṋea magavhela a matshilisano ane zwazwino ha khou vhuelwa vhathu vha 16.8 miḽioni, nahone miṅwahani yo fhiraho ya fumi lo thusa u fhungudza vhushai na u khwinisa vhutsireledzi ha zwiḽiwa miṱani i tambulaho. Muhasho wo vula tshifhinga tsha u ita khumbelo dza magavhelo a u gudela vhushumelavhapo nahone vhathu vha re na dzangalelo vha khou ṱuṱuwedzwa u ita khumbelo phanḓa ha musi ḓuvha ḽa 31 ḽa ṅwedzi wa Tshimedzi 2015. Mafhungo manzhi a nga wanala kha www.dsd.gov.za.
4.5. Khabinethe i resha vhagudisi vhoṱhe nga Ḓuvha ḽa Vhagudisi ḽa Ḽifhasi nga ḽa 5 Tshimedzi 2015 na u fhirisa ndivhuho dzayo khavho kha u ḓikumedzela havho, u ḓiṋetshedzela na u sa fhela mbilu kha u lugisa vhaswa na mihumbulo ine ya kha ḓi aluwa ya vhagudi vhashu u itela vhumatshelo havho.
Khabinethe i ita khuwelelo kha vhaswa vha Afrika Tshipembe vhane vha takalela u ita khumbelo kha Mbekanyamushumo ya Bazari ya Funza Lushaka, mbekanyamushumo ya miṅwaha i ṱuṱuwedzaho u funza sa buḓo, u bva nga ḽa 1 Tshimedzi 2015. Mafhungo manzhi vha nga a wana kha www.education.gov.za. Khabinethe i ita khuwelelo kha maAfrika Tshipembe vhoṱhe, zwihulusa vhaswa u tandulula u funza sa ḽone buḓo ḽine vha nga dzhia.
4.6. Khabinethe i ita khuwelelo kha maAfrika Tshipembe u pembelela vhomakone vhashu vha mitambo nga u vha nanga u itela Pfufho dza Mitambo 2015 phanḓa ha musi ṅwedzi wa Khubvumedzi 2015 u tshi fhela. Mafhungo manzhi vha nga a wana kha www.srsa.gov.za
4.7. Muhasho wa Mitambo na Vhuḓimvumvusi wa Afrika Tshipembe u ḓo vha na Gammba dza Vhaswa u bva nga ḽa 5 u swika 10 Tshimedzi 2015 mavunḓuni oṱhe kha vhaswa vha re na miṅwaha ya 15 u swika kha 23. Gammba dza vhaswa ndi tshipiḓa tsha mbekanyamushumo dza muvhuso dzo ṱanḓavhuwaho u bveledza vhaswa, u vha maanḓafhadza nga mikhwa, zwikili na nḓivho ine ya ḓo vha thusa u vha vhadzulapo vha re na vhuḓifhinduleli.
4.8. Khabinethe i humbela maAfrika Tshipembe u tikedza Ḓuvha ḽa Vhuḓimvumvusi ḽa Lushaka ḽa ṅwaha ḽa u thoma, ḽine ḽa ḓo farwa nga ḽa 2 Tshimedzi 2015. Nga ḽa 10 Tshimedzi 2014, Khabinethe yo ta uri Ḽavhuṱanu ḽa u thoma ḽa ṅwedzi wa Tshimedzi ṅwaha muṅwe na muṅwe hu fanela u vha Ḓuvha ḽa Vhuḓimvumvusi ḽa Lushaka. Ḓuvha iḽi ḽi ḓo ṋea maAfrika Tshipembe tshikhala tsha u shela mulenzhe kha u ḓimvumvusa zwine zwa ḓo khwinisa mitakalo yavho na vhuvha havho. Vhadzulapo vho takalaho vha manyanyu ndi tshithu tsha ndeme kha u swikelela zwipikwa zwa NDP.
4.9. Khabinethe i tamela tshigwada tsha Proteas mashudu kha lwendo lwa mitambo yavho ya Khirikhethe ngei India u bva nga ḽa 29 Khubvumedzi u swika 7 Nyendavhusiku 2015, na u tamela mashudu dziSpringboks phanḓa ha mutambo wavho wan deme wa Ndevhe ya Ḽifhasi ṋamusi (Mugivhela). Khabinethe i ṱuṱuwedza maAfrika Tshipembe u tikedza zwigwada zwashu zwenezwi zwi tshi khou ṱaṱisana kha mitambo yo fhambanaho.
5. Tshiimo tsha Khabinethe kha mafhungo a zwino
5.1. Khabinethe yo ṱanganedza R22-miḽioni ya vhubindudzi ha u isa phanḓa u bveledza zwishumiswa ngei Maropeng u katela amphiṱhietha ya madzulo a 500 na u vusuludza senthara ya vhadali uri i kone u eḓana tshivhalo tsho lavhelelwaho tsha vhaendi vhaswa. Izwi zwi tevhela u tumbulwa ha Homo Naledi ngei Cradle of Humankind World Heritage Site.
5.2. Khabinethe yo dzhiela nṱha zwithu zwi no khou itea zwazwino kha mafhungo a Asesimennde ya Lushaka ya Nwaha (ANA) nahone i humbela vhathu vhoṱhe vha kwameaho u shumisana uri hu wanale thandululo ine ya ḓo sedza na u tsireledza pfanelo dza vhagudi. ANA ndi ya ndeme kha u thusa u topola magake u itela uri hu vhe na u dzhenelela ho teaho kha mveledziso ya vhagudi na vhagudisi. Naho muvhuso u tshi khou dzhiela nṱha mbilaelo dzo ṱahiswaho nga vhagudisi, u dovha hafhu wa khwaṱhisedza uri pfunzo i fanela u vha yone ya ndeme.
5.3. Khabinethe i ima fhethu huthihi na shango ḽoṱhe kha u ṱhonifha Mushudufhadzwa Tshimangadzo Samuel Benedict Daswa, vhe vha vha vhe mudededzi wa miṅwaha ya 43 u bva muvhunduni wa Tshitanini ngei Limpopo, vhe vha vhulawa nga ḽa 2 Luhuhi 1990 nga mulandu wa lutendo lwavho lwa vhurereli. Izwi ndi lwa u thoma kha ḓivhazwakale ya Kereke ya Catholic ya Tshipembe ha Afrika uri MuAfrika Tshipembe o dzhielwa nṱha sa Mushudufhadzwa a Funaho Yesu. Khabinethe i ita khuwelelo kha MaAfrika Tshipembe u ṱhonifha muAfrika Tshipembe wa u thoma a funaho shango nga u ḓikumedzela kha u vhona uri ri a tshilisana nga mulalo na vhudziki, na u ṱhonifha pfanelo dza vhaṅwe na ndayotewa.
5.4. Khabinethe i fhululedza Yunithi ya Ulwa na u Zwima ho iledzwaho ya Black Mamba, tshigwada tsha vhatsireledzi vha phukha tsha Afrika Tshipembe tsho vhumbwaho nga vhafumakadzi, tshe tsha kunda kha pfufho dza Ngwena dza Ḽifhasi, muṅene wa nṱhesa wa mupo wa UN. Tshigwada tsha Black Mambas tsho dzhielwa nṱha kha zwe tsha ita kha ulwa na u zwima ho iledzwaho na mafulufulu e vha sumbedza. Izwi zwi vhonla ngauri ubva tshe vha thoma nga 2013, yunithi ya miraḓo ya 26 yo thusa uri hu farwe vhazwimi vho iledzwaho vharathi, vha fhungudza magwekwe nga phesenthe dza 76, vha bviswa magwekwe a fhiraho 1000, vha bvisa dennde dza vhazwimi vho iledzwaho vhaṱanu na zwiṱanga zwivhili zwa ḓakani zwa fheliswa.
5.5. Khabinethe i fhululedza vhe vha nangwa na vhe vha kunda kha Mbokodo Awards dza 2015, vhuḽedzani vhukati ha Muhasho wa Vhutsila na Mvelele na sekithara ya phuraivethe.
5.6. Khabinethe i fhululedza ṱhoho ya tshumelo ya odithi yo khetheaho ya Tshikwama tsha Lushaka, Vho Zanele Mxunyelwa, vhe vha vhidzwa nga ḽa Muṱoli a re na Ndalukanyo wa Ṅwaha wa 2015 nga Dzangano ḽa Vhaṱoli vha Tshanḓa nguvhoni. Pfufho iyi ya nṱhesa i khwaṱhisedza uri muvhuso wo khaṱhisa kha nndwa yawo ya tshanḓa nguvhoni, nahone vhane vha khou pulana maitele a vhufhura na nyito dza tshanḓa nguvhoni vho kaidzwa uri vha zwi litshe.
5.7. Khabinethe i rumela ndiliso dzayo kha muṱa na khonani dza Vho Reggie Vandeyar, mulwela mbofholowo we a vha e phanḓa kha mafulo manzhi, hu tshi katelwa na fulo la u hanedza nahone vho fedza miṅwaha ya 10 ngei Robben Island. Vho vha vhe murumelwa kha Muṱangano wa vhathu we wa ṱanganedza Thendelanomviswa ya Mbofholowo nahone vho shuma na zwitshavha zwo fhambanaho. Vho vhulungwa nga Mbulungo ya Ofishala ya Vunḓu yo Khetheaho nga Swondaha ya ḽa 20 Khubvumedzi 2015.
5.8. Khabinethe i rumela ndiliso dzayo kha muṱa na khonani dza munna-wa-vhane Vho Wandile Dlamini vhe vha lovha nga ḽa 21 Khubvumedzi 2015.
Vho vha vha tshi ḓivheswa nga ḽa “Quesh”. Vho Dlamini vho vha vhe mulwela mbofholowo nahone vhe muraḓo wa kale wa Umkhonto we Sizwe. Musi vhe nnḓa vho vha vhe Lesotho vha kona u ya na Zambia u swikela u u fheliswa ha u iledzwa ha ANC. Nga tshifhinga tsha lufu lwavho, vho vha vha tshi khou shuma sa Mulanguli Guṱe kha Zhendedzi ḽa Tsireledzo ya Lushaka.
6. U tholwa
U tholiwa hoṱhe ho itwa nga murahu ha musi ho sedzuluswa na u khwaṱhisedzwa ha ndalukanyo.
6.1. SASSA:
a. Vho Tsakeriwa Joseph Chauke sa Muofisiri wa Masheleni Muhulwane (CFO); na
b. Vho Abraham Sonny-Boy Mahlangu sa Mulanguli Muhulwane: ICT.
6.2. Khoro ya Thendelanomviswa ya B-BBEE ya ICT:
6.2.1. Sekhithara ya Vhudavhidzani ha ṱhingo
a. Vho Lucky Mokgabudi Masilela (Foramu ya Vhudavhidzani ya Afrika Tshipembe); na
b. Vho Sarah-Jane Capazario (Dzangano ḽa Vhaḓisi vha Tshumelo ya Inthanethe).
6.2.2. Sekhithara ya Eḽekiṱhironiki
a. Vho Raletlhogonolo Andile Tlhoaele (Dzangano ḽa zwa Vhuṱumathambo ha Vhudavhidzani ḽa Tshipembe ha Afrika); na
b. Vho Mduduzi Odysseus Mkhonza (Foramu ya Vhathu vhatswu ya IT).
6.2.3. Sekithara ya Mafhungo a Thekinoḽodzhi
a. Vho Gavin Pieterse (Dzangano ḽa Mafhungo a Thekinoḽodzhi); na
b. Vho Adrian Schofield (Tshiimiswa tsha Vhoraphurpfesheni vha Mafhungo a Thekinoḽodzhi tsha Afrika Tshipembe).
6.2.4. Mulanguli
a. Mukhantselara Katharina Pillay (Maanḓalanga a Vhudavhidzani o Ḓiimisaho a Afrika Tshipembe).
6.2.5. Vhafumakadzi
a. Vho Nokuzola Nelly Ehrens (Foramu ya Vhudavhidzani ha Afrika Tshipembe).
6.2.6. Vhaswa
a. Vho Morwesi Ramonyai (Vhoramabindu Vhaswa vha Afrika Tshipembe).
6.2.7. Khoro ya Vhashumi na Mveledziso ya Ikonomi ya Lushaka
a. Vho Thulani Tshefuta.
6.2.8. Madzangano a Vhashumi kana mabuthano o ḓidzudzanyaho a vhashumi
a. Vho Richard Charles Poulton (Dzanagno ḽa Vhashumi vha Vhudavhidzani); na
b. Vho Tshepang Lesiba (Dzangano ḽa Vhashumi vha Vhudavhidzani).
6.2.9. Sekhithara ya Khasho
a. Vho Pheladi Gwangwa (Dzangano ḽa Lushaka ḽa Khasho); na
b. Vho Frank Awuah (Koporasi ya Khasho ya Afrika Tshipembe).
6.2.10. Muimeleli wa Muvhuso
a. Vho Petronella Linders – Muthusa Mulanguli Guṱe: Mveledziso ya Maano a muvhuso na Mbekanyamaitele ya ICT (Muhasho wa Themamveledziso ya Vhudavhidzani na Tshumelo dza Poswo
6.3 Vho Mlamli Booi sa Muofisiri Mulanguli Muhulwane (CEO) wa Sentech.
6.4 Vho Rudzani Cordelia Rasikhinya sa CFO na muraḓo mulanguli wa Bodo ya Zhendedzi ḽa Mafhungo a Thekinoḽodzhi a Muvhuso.
6.5 Vho Bongani Louisa Mathebula sa mulanguli a si na maanḓa wa Bodo ya Lushaka ya Afrika Tshipembe ya Tshiimiswa tsha Metrology.
6.6 Vho Pascal Moloi sa CEO wa Zhendedzi ḽa Mveledziso ya Dzinnḓu.
6.7 Vho T Takalani sa CEO wa Maḓi a Sedibeng.
6.8 Prof. Edith Vries Mulanguli Muhulwane wa Muhasho wa Mveledziso ya Mabindu Matuku konṱiraka ya miṅwaha miraru
Mbudziso:
Vho Phumla Williams (Muambeli wa Khabinethe o tou Farelaho)
Luṱingo: 083 501 0139
