Pego ya Kopano ya Kabinete ya Laboraro, 07 Phato 2024
Kopano ya Kabinete ya tlwaelo ya mathomo ya taolo ya bošupa e bile gona Union Buildings, Pretoria, matšatši a mabedi pele ga segopotšo sa Letšatši la Bosetšhaba la Basadi. Ge re keteka matswalo a bo 68 a Mogwanto wa Basadi le mengwaga ye 70 go tloga mola go amogelwago Tšhata ya Basadi, pego ya nepo ya Mokgatlo wa Basadi ba Afrika, yeo e hlalošago gabotse ditokelo le dikholego tša basadi ba Afrika Borwa.
Ngwaga wo, re keteka Kgwedi ya Basadi ge gape re keteka go thwalwa ga Moahlodi Mandisa Maya mo go thwalweng ga gagwe bjalo ka mosadi wa mathomo wa Moahlodimogolo wa Repabliki ya Afrika Borwa. O šomile gape nakong ya go feta ka botshepegi bjalo ka Mopresidente wa Kgorokgolo ya Tsheko ya Boipiletšo go tloga ka 2017 gomme e bile mosadi wa mathomo wa go ba maemong a.
Bohlokwa bja go thwalwa ga gagwe bo ka kwešišwa gabotse ka maemo a. Go ya ka Mokgatlo wa Lefase wa Baahlodi ba Basadi: “ka 1994, go be go na le baahlodi ba 165, bao 160 ya bona e bego e le banna ba bathobašweu, ba babaro e be e le banna ba bathobaso, gomme ba babedi e be e le basadi ba bathobašweu; go be go se na basadi ba bathobaso ka nako yeo. Ka Dibokwane 2023, go be go na le baahlodi ba 253, moo 113 ya bona e lego basadi, e arotšwe ka 32% ya basadi ba bathobaso le 13% ya basadi ba bathobašweu gomme ba dira palomoka ya kemedi ya basadi ya 45%. Go tlaleletša, baahlodi ba 140 ba banna bao ba šetšego ba na le 39% ya banna ba bathobaso le 17% ya banna ba bathobašweu.”
A. Ditaba tšeo di amago badudi
1. Diolimpiki tša Paris tša 2024: Sehlopha sa Afrika Borwa
1.1. Kabinete e lebogiša Sehlopha sa Afrika Borwa ka go emela naga ka boikgantšho mo Diolimpiking tša Paris le go phagamiša folaga ya naga ka ge naga e le go dinaga tše 30 tša godimo tša palomoka ya dimetale tšeo ba di amogetšego.
1.2. Kabinete e lebogiša gape:
1.2.1. Setsebi sa go rutha, Tatjana Smith ka go thopa sefoka sa gauta mo go phadišano ya basadi ya Breaststroke ya 100m le selibere go phadišano ya Breaststroke ya 200m.
1.2.2. Blitzboks ka go thopa sefoka sa bronze mo go Rugby Sevens ya Banna
1.2.3. Ramabelo wa dipaesekela Alan Hatherly ka go thopa sefoka sa bronze nakong ya phadišano ya mabelo a dipaesekela ya banna ya Cross-country Cycling Mountain Bike.
1.2.4. Akani Simbine yo a thopile sefoka se sefsa ge a phetha lebelo la bone la mafelelo go phadišano ya lebelo la banna la 100m. Afrika Borwa e balwa le dinaga tša banna ba go kitima go feta ka moka.
1.3. Maafrika Borwa a kgopelwa go tšwela pele go thekga Sehlopha sa Afrika Borwa seo se tla bago se phadišana go Dipapadi tša Paralimpiki tšeo di tlo ralokwa ka la 28 Phato go fihla ka la 8 Lewedi.
2. Ekonomi
2.1. Infrastraktšha ya ditimela
2.1.1. Kabinete e amogela go tsebišwa ga ditimela tša go sepela ka mohlagase mo Diporong tša Toropokgolo ya Motsekapa ke Mokgatlo wa Ditimela tša Banamedi wa Afrika Borwa (PRASA), mokgatlo wa Kgoro ya Dinamelwa (DoT).
2.1.2. Tirelo e katološeditšwe go tloga go Nyanga go ya seteišeneng sa Mandalay. Ditimela di šomiša lenaneo maswao la sebjalebjale go tloga Langa go ya seporong sa Mutual, go kaonafatša tšhireletšego le go tshepagala ga tirelo ya setimela.
2.1.3. Dibopego tša theknolotši ya godimo ya sebjalebjale mo ditimeleng tše e akaretša mabathi a morethaoitiriša, le di-CCTV go letorokisi le lengwe le le lengwe ke a go kaonafatša tšhireletšo ya banamedi.
2.1.4. Kabinete e reta gape go tsošološwa ga diporo tše dintši e lego karolo ya tše bohlokwa tša mmušo go aba tšhireletšo, go tshepagala le dinamelwa tša go se bitše tšhelete ye ntši tša bohle.
3. Mafelo a Bohwa a Lefase a UNESCO
3.1. Kabinete e amogetše kgatišo ya kgauswanyane ya mafelo a ditokelo tša batho le ntwa ya tokologo tša Afrika Borwa mo lenaneong le bohlokwa la Mafelo a Bohwa a Lefase a UNESCO.
3.2. Mafelo ao a bitšwago Ditokelo tša Batho, Tokologo le Poelano: Mafelo a Bohwa a Nelson Mandela, ga a thuše fela go babalela bohwa bja rena bja moswananoši, eupša a iša naga ya rena go tumo bjalo ka lefelo la go goketša kudu baeti la Mafelo a Bohwa a Lefase, ka gona a godiša boeti le ekonomi.
3.3. A akaretša Union Buildings, Constitution Hill, polase ya Liliesleaf, segopotšo sa Sharpeville, Walter Sisulu Square, 16 Phupu 1976: Mekgotha ya Orlando West, Yunibesithi ya Fort Hare le Ntlo ya ZK Mathews, Mqhekezweni, Waaihoek le Ohlange.
3.4. Komiti ya Bohwa ya Lefase ya UNESCO e gatišitše gape mafelo a mararo a Mengwaga ya Maswika a Gare go gopola tema ye e kgathilwego ke Afrika Borwa mo go kwešišo ya matšo bja maitshwaro a batho a sebjalebjale. Ona ke Diepkloof Rock Shelter ye e lego kgauswi le Elands Bay ka Kapa Bodikela, Pinnacle Point Site Complex ka Mossel Bay yeo le yona e lego ka Kapa Bodikela le Sibhudu Cave ka KwaDukuza, KwaZulu-Natal.
4. Pego ya Dipalopalo tša Badudi tša Gare ga Ngwaga
4.1. Kabinete e amogela Pego ya Dipalopalo tša Badudi tša Gare ga Ngwana (MYOE) tša 2024 tšeo di bontšhago gore Maafrika Borwa ba phela nako ye telele.
4.2. Nako ya go phela e oketšegile go ya go mengwaga ye 66,5 go tloga go 53,6 ka 2005 ka lebaka la ditsenogare tša mmušo tše dintši tšeo di akareditšego go abela batho kalafi ya diantiretroviral – leo e lego lenaneo le legolo go feta ka moka la go aba kalafi ya antiretroviral mo lefaseng, go hlabela le phokotšego mo go hlokofaleng ga masea go tloga go kakanyo ya mahu a masea a 57 go dipelego tše 1 000 ka 2002 go ya go 22,9 go dipelego tše 1 000 ka 2024.
4.3. Badudi ba Afrika Borwa bjale ba feta dimilione tše 63, kgolo ya phesente ya 1,33 go tloga ka Mosegamanye 2023 go fihla ka Mosegamanye 2024.
4.4. Dipalopalo tša kgolo tšeo di mpshafaditšwego di tla thuša mmušo go peakanyo ya wona le go aba methopo ge re tšwela pele go kaonafatša maphelo a Maafrika Borwa ka moka.
5. Polokego le Tšhireletšo
5.1. Ntwa kgahlanong le Bosenyi
5.1.1. Kabinete e amogela ditatelano tšeo di tšwelago pele tša mekgatlo ya phethagatšo ya molao ka go golega basenyi ba bosenyi bjo bo rulagantšwego ke dihlophana tša digongwana bjalo ka karolo ye e tšwelago pele ya ntwa kgahlanong le bosenyi.
5.1.2. Operational Shanela ya Tirelo ya Maphodisa ya Afrika Borwa le yona e kgonthišitše gore go golegwa bagononelwa ba 766 237 ka melato ya go fapana, gomme 161 752 go ba e be e le bagonenelwa bao ba bego ba nyakelwa melato ye megolo, go akaretša polao, go hlasela dikoloi tša go sepetša tšhelete, bohodu bja go ihlama, go kata, go tšeela batho dikoloi gare ga tše dingwe.
5.1.3. Kabinete e amogela go tswalelwa ga kampa ya go hlahla mašole yeo e sego molaong ka White River, Mpumalanga go latela lesolo la mafapha a mantši a phethagatšo ya molao leo le dirilego gore badudi ba 95 ba Libia ba swarwe.
5.1.4. Kabinete e boeleditše boipiletšo go Maafrika Borwa ka moka go dirišana le mekgatlo ya phethagatšo ya molao go lwantšha bosenyi ntle le go itšeela molao matsogong.
5.1.5. Kabinete e tshwela ka mare ditiro tša baetapele ba bangwe ba setšhaba bao ba tšhošetšago barutwana le barutiši mo dikolong tša bona. Kgoro ya Thuto ya Motheo e tla tšwela pele go šoma le SAPS go kgonthiša gore dikolo di dula e le mafelo ao a bolokegilego go ka ithuta le go ruta.
5.2. Boradia le Bomenetša
5.2.1. Kabinete e thabetše kotlo le go romela kgolegong, ka Kgorotsheko ya Bosenyi bja Kgwebo ya go Ikgetha ya Durban, ya mohlankedi wa maloba wa Kgoro ya Merero ya Selegae le badudi ba dinaga tša ka ntle bao ba bonwego molato wa go dira boradia le bomenetša kgahlanong le lenaneo la bafaladi. Go bonwa molato le go romelwa kgolegong ka katlego go matlafatša maitapišo a mmušo a go aga mmušo wa maitshwaro, wa go šoma seprofešenale, le wa go ba le bokgoni le go tlhabollo setšhaba..
B. Ditsebišo go Kabinete
1.1. Tšhireletšo ya Meetse
1.1.1. Kabinete e tsebišitšwe ka mananeo ao a tšwelago pele go kgonthiša tšhireletšo ya meetse mo nageng go lebeletšwe nyakego ye e oketšago ya meetse ka lebaka la go gola ga badudi le ekonomi, gomme le ka lebaka la gore 75% ya methopo ya meetse ya ka ntle ka Afrika Borwa e šetše e hweditšwe.
1.1.2. Gonabjale, go na le diprotšeke tša infrastraktšha ya methopo ya meetse ya setšhaba ye megolo ye 14 ye e bitšago go feta R100 bilione mo magatong a go fapana.
1.1.3. Kgoro ya Meetse le Kelelatšhila e hlomile Ofisi ya Tirišano ya Meetse mmogo le SALGA le DBSA maikemišetšo e le go thuša mebasepala go sepetša mananeo go fapantšha le go hlabolla methopo ya meetse ye mengwe go kgonthiša tšhireletšo ya meetse ya ka moso.
1.1.4. Kabinete e tsebišitšwe gape ka tšwelopele go kgonthiša kabo ya meetse go badudi ba Giyani le Hammanskraal le go šogana ga go dutla ga kelelatšhila mo Mmasepaleng wa Emfuleni.
1.1.5. Kabinete e tsebišitšwe gore meetse a thomile go elela go metse ye senyane (9) ka fase ga Mmasepalamogolo wa Giyani gomme metse ye mengwe ye 15 e tla amogela meetse mo mafelelong a Phato 2024.
1.1.6. Mmasepala wa Selete wa Mopani o hweditše thekgo ya ditšhelete ya go tsošološa le go oketša bokgoni bja Giyani Water Treatment Works.
1.1.7. Kgoro ka tirišano le Toropokgolo ya Tshwane mmogo le Magalies Water di phetha protšeke ya Magalies Water go fa badudi ba Hammanskraal mo Toropokgolong ya Tshwane mothopo wo mongwe gape wa meetse a go nwa ka Diphalane 2024, mola Toropokgolo ya Tshwane e tšwela pele go lokiša le go kaonafatša Rooiwal Wastewater Treatment Works.
1.1.8. Go lebeletšwe ditlhohlo tša kabo ya meetse mo nageng, DWS e tla fa ditsebišo ka morago ga dibeke tše dingwe le tše dingwe tše pedi ka tšwelopele ya go šogana le go se šireletšege ga meetse le magato ao ditšhaba di swanetše go a gata go kgonthiša tšhireletšo ya meetse nageng ya rena ya tlhaelelo ya meetse.
1.2. Mohlagase
1.2.1. Kabo yeo e sa kgaotšego ya mohlagase bjale ke kgato ya kgauswi ka lebaka la phethagatšo ya go tshepega ya Leano la Tirišo ya Mohlagase (EAP) yeo e tsebišitšwego ke Mopresidente Cyril Ramaphosa ka Mosegamanye 2022. Nepišo ya go se fetoge ya EAP go tlhokomelo ye e beakantšwego le mošomo wa go fihlelela tšhireletšo ya mohlagase ka go tliša bokgoni bja tšweletšo bjo bofsa bo kgathile tema ye kgolo go kabo ya go se kgaotše ya mohlagase gomme ga se gwa ba le kgaotšo ya mohlagase mo dikgweding tše mmalwa tša go feta. Se ke sekgontšhi se bohlokwa go kgolo ya ekonomi gape e na le khuetšo ye botse go boleng bja bophelo go dumelela badudi go tšwela pele ka mešongwana ya bona ya letšatši e sa lekolwe.
1.2.2. Eskom e kgonthišitše Tahlegelo ya Mohlagase ka Lebaka la go Robega ga metšhene (UCLF)) ya 8 321 MW mo mafelelong a Mosegamanye 2024, ya laetša nepo ya histori mo kaonafatšong ya mohlagase mo ditišing tša mohlagase.
1.2.3. Kabinete e lebogišitše Eskom ka go fihlelela nepo ye bohlokwa gomme e hlohleletša Maafrika Borwa go tšwela pele go phethagatša mokgwa wa go phela wa go šireletša kriti ya rena ya setšhaba. Ka go dira bjalo ka moka re kgatha tema ya rena ka go thuša go dira gore mabone a dule a tuka, seo se lego bohlokwa go kgwebo, intaseteri le ekonomi.
2. Kgwebo
2.1 Foramo ya bo 21 ya AGOA
2.1.1. Kabinete e thabišitšwe ke go kgatha tema ka katlego ga kemedi ya Afrika Borwa go Kgolo ya Foramo ya Africa Growth and Opportunity Act (AGOA) ya bo 21 ka Amerika bjalo ka kgonthišo ya dikamano tša kopanelo tše dibotse gare ga naga ya rena le ya Amerika.
2.1.2. Afrika Borwa e tšwela pele go lwela seemo sa yona sa go mpshafatšo tumelelo ya AGOA yeo e šaletšwego ke dikgwedi tše 14 gore e felelwe ke nako, gomme e thekga le boipiletšo ka Ditona tša Magoro a Kgwebo tša Mebušo a Afrika gore mmušo wa Amerika o fediše ditshekatsheko tša ngwaga le ngwaga tša go mpšhafatša tšhomišano ya tšona le dinaga tša AGOA.
2.2. Ngongorego ya dienywa tša senamune ya SA – EU go WTO
2.2.1. Kabinete e tsebišitšwe gape ka ngongorego ya semmušo yeo naga e rometšego go Mokgatlo wa Kgwebo wa Lefase kgahlanong le European Unions (EU) ka dinyakwa tša maphelo a dimela tšeo di sa hlokegego gape tša bothata malebana le melawana ya Leswao le Leso la Dienywa tša Senamune (CBS) le Dikhunkhwane tša Dimela tša Maaka (FMC) ka ga thomelontle ga ditšweletšwa tša dienywa tša senamune tša Afrika Borwa go EU.
2.2.2. Afrika Borwa ke moromedi wa bobedi wo mogolo lefaseng ka moka wa dienywa tša senamune gomme 33% ya thomelontle e diretšwe mmaraka wa EU. Intasteri ya Afrika Borwa e fa mošomo wa thwii go batho ba go feta 140, 000 mo dinagamagaeng tša Afrika Borwa ka gona e thekga batho ba go feta 1.5 milione.
2.2.3. Magato ao a hlomilwego ke EU, le ge e se dikiletšo, a dira gore go be le ditshenyagelo tše dikgolo go intasteri ya dienywa tša senamune ya Afrika Borwa, tšeo di balelwago go R2 bilione (US$110 million) ka ngwaga. EU e tšere sephetho sa go gapeletša magato a bothata kgahlanong le Afrika Borwa mola e sa a gapeletše go dinaga tše dingwe tšeo di nago le maemo a go swana go swana le Israele.
2.3. Dikamano tša Boditšhabatšhaba
2.3.1. Kabinete e amogela Maele a ICJ ao a amanago le Ditlamorago tša Molao tšeo di tšwelelago go Dipholisi le Ditirišo tša Israele ka go Thopa Dikarolo tša Palestina yeo e dumelago ka botlalo gore go Thopa Dikarolong tša Palestina ga go molaong ka fase ga molao wa ditšhabatšhaba.
2.3.2. Kahlolo e hlola maikarabelo a mangwe a tlaleletšo a molao go mebušo ka moka go fediša go kgatha tema ga Israele ditirong tšeo di sego molaong le go tšea magato go kgonthiša tlhompho ya molao wa ditšhabatšhaba.
2.3.3. Afrika Borwa e be ele gare ga mebušo ya maloko a UN a 49 ao a filego pego ka taba ya ICJ ka Dibokwane 2024.
2.4. Dikhuduego ka Kenya le Nigeria
2.4.1. Kabinete e tšweleditše go tshwenywa ke dikhuduego tšeo di tšwelago pele ka Kenya le Nigeria gomme e ipiletša go mahlakore ka moka go hwetša tharollo go mathata a badudi a bophelo bja dihlokwa tša go bitša, bjoo Afrika Borwa le yona e itemogelago bjona.
2.5. Dikgetho tša kakaretšo tša United Kingdom
2.5.1. Kabinete e lebogiša gape Tonakgolo Mohlomphegi Keir Starmer wa United Kingdom le Labour Party ka phenyo ya bona go dikgetho tša kakaretšo kgauswanyana. Afrika Borwa e itokišeditše go šoma le mmušo wa United Kingdom go oketša kgwebo le tirišano.
2.5.2. Mmušo o tla tšwela pele go lekola tšwelopele mo dinageng tše dingwe tšeo le tšona di swarago dikgetho ngwana wo.
2.6. Go tsenela kgetho ga Afrika Borwa go mekgatlo ye e kopanego
2.6.1. Kabinete e dumeletše go tsena ga Afrika Borwa go mekgatlo ye e kopanego:
2.6.1.1. Bonkgetheng bja Mohumagadi Swazi Bajabulile Tshabalala bja Bopresidente bja Panka ya Tlhabololo ya Afrika (AfDB) ya nako ya 2025-2030.
2.6.1.2. Bonkgetheng bja Mohumagadi Yvette van der Merwe go ba Mopresidente wa Mokgatlo wa Semela le Beine (OIV) mo dikgethong tšeo di tlogo swarwa ka France ka Diphalane 2024. Afrika Borwa e na le sebaka sa go kgethwa gape go Khansele ya Ditokelo tša Batho tša 2026-2028.
2.6.1.3. Afrika Borwa e nyaka go kgethwa gape ga nkgetheng wa yona, Profesa Frans Jacobus Viljoen go Komiti ya Maele ya Ditokelo tša Batho ya UN mo nakong ya 2025-2027, mo dikgethong tšeo di tlogo swarwa ka Diphalane 2024 ka New York, USA.
2.6.1.4. Afrika Borwa e nyaka gape maemo go Khomišene ya Maemo a Basadi (CSW) ya UN ka 2025 le Khomišene ya Tlhabollo ya Leago ka 2025. Dikgetho tša mekgatlo ye ka moka di tla swarwa ka Moranang 2025.
2.6.1.5. Afrika Borwa e tla tsenela dikgetho tša Khansele ya Tšhireletšo ya UN nako ya mengwaga ye mebedi go tloga ka 2031-2032, moo e tla swarelwago ka Borwa bja Afrika.
2.7. Ditokišetšo tša Bopresidente bja Afrika Borwa bja G20
2.7.1. Afrika Borwa e tla tšea maemo a Bopresidente bja G20 go tloga ka la 1 Manthole 2024
2.7.2. Kabinete e amogetše tsebišo ka dipeakanyo tša Bopresidente bja G20 bja Afrika Borwa le go swarwa ga Samiti ya G20 ka 2025.
2.7.3. Komiti ya Ditona tša go Fapana e filwe maikarabelo a go beakanya tiragalo ye legatong la mmušo le Maafrika Borwa.
2.7.4. Afrika Borwa e tla tšwela pele go šomiša dibaka tša go eta pele le go swara diforamo tša boditšhabatšhaba go swana le G20 go nepiša šedi ya lefase go ditlhohlo tša tlhabollo tšeo di lebanego le Afrika le dinaga tša lefase tša Borwa.
C. Ditiragalo tše di tlago
1 Kgwedi ya basadi
1.1 Naga e tla gopola Letšatši la Basadi la Bosetšhaba la 2024 ka la 9 Phato 2024 Lepatlelong la Dennis Nel, Pofadder ka Kapa Leboa ka fase ga morero: “Go keteka mengwaga ye 30 ya temokrasi go Tlhabollo ya Basadi”.
1.2 Moketeko wa ngwaga wo wa Kgwedi ya Basadi o tla bontšha tšwelopele yeo e dirilwego go matlafatšo ya basadi go ekonomi ya leago go tloga mathomong a temokrasi le dikatlego tša dinepo tša Tšhata ya Basadi.
1.3 Naga ya rena e hlompha basadi ba go feta 20 000 bao ba gwantetšego Union Buildings ka la 9 Phato 1956, ba ipelaetša kgahlanong le Melao ya Dipasa go basadi.
1.4 Kabinete e laletša badudi go ba karolo ya ditiragalo tša kgwedi yeo e tla akaretšago phontšho ya kgwebo, dipoledišano tša tirišano le dibaka tša dipontšho tšeo di lego gona go basadi go makala a go fapana ao a huetšago go fokotša go se lekalekane ga bong.
2 Kopano ya Kakaretšo ya Mokgatlo wa Astronomi wa Lefase (IAU) ya bo 32
2.1 Afrika Borwa e swara kopano ya astronomi ye kgolo go feta ka moka ya lefase, Kopano ya Kakaretšo ya Mokgatlo wa Astronomi wa Lefase (IAU) ya bo 32, ka Motsekapa,
2.2 Kopano e tlo swarwa dibeke tše pedi go tloga ka la 6 Phato 2024 gomme ke khonferense ya mathomo ya setšhaba ya astronomi ya lefase e swarelwa kontinenteng ya Afrika.
2.3 Go kgatha tema mo go dira mošomo wo bohlokwa go thuša Afrika Borwa go tloga go ekonomi yeo e theilwego go tsebo. Afrika Borwa mo mengwageng ya go feta e kgathile tema go hlabolleng astronomi le mešongwana ye e amanago le astronomi, e bontšha diprotšeke tša saense tše dikgolo go swana le SKA le MeerKAT.
3 Beke ya Tšhomišo ye Botse ya Ditšhelete ka Afrika Borwa
3.1 Beke ya Tšhomišo ye Botse ya Ditšhelete ka Afrika Borwa (MSWSA) e tla diragala go tloga ka la 26 Phato 2024 go fihla ka la 1 Lewedi e bontšha mananeo a thuto ya ditšhelete ao a nepišago badiriši ba go fapana.
3.2 MSWSA ke lenaneo la Komiti ya Thuto ya Ditšhelete ya Badiriši ba Setšhaba (NCFEC) go hohleletša, go matlafatša le go ruta Maafrika Borwa le go kgatha tema go badudi ba tsebo ya ditšhelete ye ntši.
3.3 Mešongwana nakong ya lesolo e tla akaretša ditlhahlo tša go se lefelwe, dikabo, mešongwana ya mabenkelekgoparara, diphontšho le diwepina.
C. Melaetša
1. Ditebogišo
Kabinete e lebogiša le go lakaletša tše dibotse go:
• Mohumagadi Kholeka Gcaleka, mošireletši wa setšhaba wa Afrika Borwa ka ge a kgethilwe Mopresidente wa Selete wa Institute ya Balekodi ba Boditšhabatšhaba.
• Ngaka Mugwena Maluleke, Mongwaledipharephare wa South African Democratic Teachers’ Union (SADTU), ka ge a kgethilwe bjalo ka Mopresidente wa Education International mo Kopanong ya Lefase ya bo 10.
• Ngaka John Kani, modiragatši wa mahlwaadibona, ka go hlomphiwa ka Sefoka sa British Empire ke Mohlompehgi Kgošikgolo Charles III.
2. Matshidiso
Kabinete e iša matshidiso go bagwera le malapa a:
• Barutwana ba bahlano go tšwa Morneg Combines School bao ba hlokofetšego ge pese yeo ba bego ba sepela ka yona e thulana le setimela mo Tseleng ya R104 kgauswi le Motse wa Mafube, gare ga Wonderfontein le Arnot.
• Modiragatši wa mahlwaadibona Connie Chiume (72) yoo a bego a tsebega ka karolo ya gagwe ya moanegwathwadi go papadi ya gae ya Rhythm City. O be a ketekwa kudu ka ponagalo ya gagwe go filimi ya Marvel ya Black Panther.
• Mmušo le batho ba Repabliki ya Tokologo ya Federale ya Ethiopia go latela mororomelo wa lefase woo o fetilego ka maphelo a batho ba 250.
• Batho ba bane ba hlokofetše gare ga bene le setimela sa merwalo kgauswi le Postmasburg ka Kapa Leboa.
• Morena Robbie Venter (64), CEO ya maloba ya Altron yoo a šomilego go maemo a go fapana mo mešomong ya ICT go tloga ka 1997.
• Morena John Sidipa Mphosi (71), Modulasetulo wa Global Oil, mohlwaela wa dikanale tša petrole.
A meboya ya bona e robale ka khutšo.
