1. Diphetho tše bohlokwa tša Kabinete
1.1. Kabinete e amogetše Lesolo la Matšatši a 16 a Ntwa ya Phetošo ka fase ga kgwekgwe ye “Nkakaretše: Mmogo re tšwetša pele Afrika Borwa ye e se nago Dikgaruru.”
Ngwaga wo (2014) o keteka segopotšo sa bo16 sa lesolo leo le ikemišetšago go tšwela pele go lemoša ka ga tšhireletšo ya basadi le bana kudu go lebeletšwe kudu go hlohleletša banna le go šomišana nabo go thuša gape twantšhong ya leuba le la dikgaruru kgahlanong le basadi le bana.
Lesolo le tla thakgolwa ka la 25 Dibatsela go fihla ka la 10 Manthole 2014. Morago ga Ntwa ya Phetošo ya Matšatši a 16, go na le lenaneo la botelele bja ngwaga leo le tlogo lekola le go sekaseka fao maphelo a kaonafetšego go fihla gona ka phethagatšo ya melao le mananeo ao a lebantšego go fediša dikgaruru kgahlanong le basadi le bana.
1.2. Kabinete e tsebišitšwe ka pego ya tšwelopele mabapi le go tšweletša mmotlolo wa Tekolo wo o theilwego gare ga Badudi.
Protšeke ya teko e lebantše go kago ya bokgoni bja mmušo bja go tšweletša dikgopolo tša badudi bjalo ka karolo ya mokgwa wa wona wa tekolo. Teko e tla šomiša mananeo a a lego gona go swana le Lenaneo la Setšhaba la Mešomo le Lenaneo la Bašomi la Tlhabollo ya Setšhaba go bea tekolo maemong a godimo ka gare ga badudi mo lebakeng la Tlhako ya Maano ya Lebaka la Magareng (MTSF).
Teko e lebantše go dikgoro tše bohlokwa tša lekala tše di latelago: Tirelo ya Sephodisa ya Afrika Borwa (SAPS), Kgoro ya Maphelo le ya Tlhabollo ya Leago le Etšentshi ya Afrika Borwa ya Tšhireletšo ya Leago. Se se tla katološetšwa makaleng a mangwe mo nakong ya lebaka la MTSF.
1.3. Kabinete e amogetše thomelo ya maloko a 140 a SAPS Nageng ya Borena ya Lesotho lebakeng la kgato ya mathomo ya matšatši a 90; le a ka katološwago ge go ka nyakega.
Kgato ya semetseng ya SADC e nyakegile ka Nageng ya Borena ya Lesotho ka lebaka la dithulano tše di golelago godimo le mpefalo ye e bakilwego ke maemo a tšhireletšo le a sepolotiki ka Phato 2014. Maikemešetšo a kgato ya SADC a lebantše kudu phihlelelong ya khutšo ya lebaka le letelele go tša tšhireletšo le tša sepolotiki.
Sehlopha sa Troika sa SADC ka ga Dipolotiki, Tšhireletšo le Polokego yeo Afrika Borwa e lego Modulasetulo wa yona e kgopetše mmušo wa Afrika Borwa go thekga phethagatšo ya Kwano ye e kwanetšwego ya Naga ya Borena ya Lesotho.
Thomelo ya maloko a SAPS a 140 e thomile ka la 2 Lewedi 2014 gomme e letetšwe go fihla bofelong ka la 30 Dibatsela 2014, ge go ka se nyakege katološo. Afrika Borwa e rometše Maphodisa Lesotho go ya ka Molao wa Afrika Borwa wa Sephodisa wa 1995; (Molao wa bo 68 wa 1995) o bolelago gore Mokhomišenare wa Bosetšhaba wa Tirelo ya Afrika Borwa ya Sephodisa a ka romela maphodisa ka ntle ga mellwane ya Repabliki, ka tumelelo ya Tona. Gobane maphodisa a tla romelwa ka fase ga taelo ya SADC go ka se be le Memorantamo wa Kwano gare ga Afrika Borwa le naga ya Lesotho.
1.4. Kabinete e amogetše taelo ya go boledišana ya kemedi ya Afrika Borwa ye e tsenetšego Khonferentshe ya Mohlakanelwa ya bo10 ya Dinagamaloko (COP) go Kwano ya Vienna le Kopano ya bo26 ya Dinagamaloko (MOP) go Kwano ya Montreal ka ga Seela se se Fokotšago Llaga ya Ozoune (COP10-MOP26), 17-21 Dibatsela 2014 ka Paris go ka Fora.
Kopano ya Vienna le Kwano ya Montreal di hlomilwe ke Lenaneo la Tikologo la Ditšhabakopano ka maikemišetšo a go šireletša llaga ya Ozoune. Tšhireletšo ya tikologo ya moloko wa bjale le wa ka moso ke ntlha ye bohlokwa ebile gape ke tšhireletšo ya llaga ya ozoune. Maikemišetšo a magolo ke go šoma go ya go taolo ye e kwagalago ya tikologo ya dikhemikhale ka mokgwa wa go swarelela.
1.5. Kabinete e amogetše tlhomo ya Lekgotla la Tšhatha ya Matlafatšo ya Ekonomi ya Bathobaso ka Kakaretšo go lekola le go sekaseka phethagatšo ya dithakete tša Matlafatšo ya Ekonomi ya Bathobaso.
2. Phethagatšo ya Mananeo a Bohlokwa a Mmušo
2.1. Kabinete e amogetše Ketelo ya Tekolo ya Kabo ya Ditirelo ya Siyahlola ya Mopresidente Jacob Zuma ka Seleteng sa Mopani, Giyani ka Profenseng ya Limpopo. Mananeo a kabo ya ditirelo a feleleditše ka kabo ya meetse ye e filwego ditšhaba tše 55 ka seleteng se le go mpshafatšo ya Metšhene ya Giyani ya Tlhwekišo ya Meetse, yeo e okeditšego kabo ka Dimekalitere tše 6.7 tša tlaleletšo ka letšatši. Kabo ye ya meetse e tla kaonafatša kelelatšhila gomme mafelelong ya ba le khuetšo ye botse maphelong le boitekanelong bja baagi ba metse.
2.2. Kabinete e amogetše kgato ya go etwa pele ke Motlatšamopresidente Cyril Ramaphosa yeo e kopantšego tikologokgetho ya Lekgotla la Bosetšhaba la Bašomi le Tlhabolo ya Ekonomi (Nedlac) ka la 4 Dibatsela 2014 go hwetša ditharollo tše di kwanetšwego go dithulano tša mošomong kua Indaba ya Dikamano tša Mošomo.
Dikemedi tše di tsenetšego Indaba di tiišeditše ka tsela ye e latelago, “ditikologokgetho di lemoga ditlhohlo tša tlhokego ya mešomo, bohloki le go se lekalekane tšeo di lebanego le ekonomi ya Afrika le setšhaba. Le ge go le bjalo ditlhohlo dife goba dife tšeo di kago gapeletša poledišano ya bjale ya leago, ditikologokgetho tša Nedlac di bona Nedlac bjalo ka sebopego se bohlokwa seo poledišano ya leago e dirwago ka fase ga yona, gomme ka go realo ke mohlokomedi wa tshepeditšo efe goba efe yeo e kago latela Indaba ya Dikamano tša Mošomo.
Bašomišane ba ekonomi le mešomo ba Indaba ba tla thakgola tshepeditšo ya poledišano, ka dihlophatšhomo, tšeo di tlago laetša mekgwa ya go lokiša ditlhohlo tše di kgolo tše di šeditšwego nakong ya Indaba. Dikwano tše di tšeneletšego tša tshepeditšo di tla hlabollwa mo dikgweding tše pedi tša Kopano, gomme dipoledišano di tla thoma ka Pherekgong 2015.
Kabinete e na le tshepo ya gore dipoledišano tše bjalo gare ga mmušo, kgwebo, bašomi le setšhaba di tla kgatha tema kgolong ye kgolo ya ekonomi.
2.3. Kabinete e amogetše kgato ya Motlatšamopresidente Cyril Ramaphosa tabeng ya go kobiwa ka dipolaseng tša Kapa Bodikela. Dikopano tša gagwe le balemi le bašomi di atlegile mabapi le se.
2.4. Kabinete e amogetše ketelo ye e atlegilego ya mošomo ya Ditona ya go ya United Kingdom ye e etilwego pele ke Tona ka Kantorong ya Mopresidente, Jeff Radebe, go tloga ka la 27 go fihla ka la 28 Diphalane 2014. Lenaneo, leo le akareditšego Khonfetshe ya innovaBRICS le Kopano ya difihlolo Ntlong yeo e Hlomphegago ya Chatham go la London, le file mmušo le baetapele ba Afrika Borwa sebaka sa go godiša Afrika Borwa bjalo ka lefelo la kgwebo la maemo a godimo.
2.5. Kabinete e amogetše pego ya Mohlakišipharephare wa Dipuku ka ga dipoelo tša bohlakiši bja dipuku bja mmušo wa Bosetšhaba le wa profense bja 2013/14 gobane se ke karolo ya maiteko a mmušo a go kgonthišiša pušo ye botse. Mmušo o tla tšea magato a tokišo mo mabakeng ao mafokodi a hlaotšwego ke mohlakiši wa dipuku
3. Maemo a Kabinete ka ga Merero ya Bjale
3.1. Kabinete e amogetše Pego ya Panka ya Lefase (Pego ya bo6 ya Tshedimošo ye Mpsha ya Ekonomi ya Afrika Borwa, ka šedi ya go ikgetha go pholisi ya matlotlo le kaboleswa) yeo e laeditšego gore Afrika Borwa e fihleletše tše ntši mo mengwageng ye 20 ya go feta. Pego ya Tshedimošo ye Mpsha ya Ekonomi ya Afrika Borwa, yeo e lokolotšwego ka Labobedi, 04 Dibatsela 2014, e hweditše gore dipholisi tša Afrika Borwa tša matlotlo di fokotša dikelo tša bohloki le go se lekalekane, le lekgetho le dikholo tša leago tše di abago leswa letseno gabotse go tloga go mohumi go ya go mohloki. Pego e laeditše gore pholisi ya matlotlo e na le tšwelopele ye botse mo Afrika Borwa gobane e hola bahloki. Pego gape e laetša gore dipholisi tše tša matlotlo di ntšhitše batho ba 3.6 milione ka gare ga bohloki ka 2010/11.
3.2. Kabinete e lemogile ditlhohlo tša bjale ka mohlagase tšeo di bakilwego ke mathata a sethekniki le a mananaeokgoparara ka go tše dingwe tša ditiši tša rena tša mohlagase. Kabinete ka go realo e ipiletša go maAfrika Borwa ka moka go thuša go boloka mohlagase gobane keriti ya mohlagase ya naga e ka fase ga kgatelelo ye kgolo. Kabinete e rata go kgonthišišetša maAfrika Borwa gape gore tšohle di a dirwa go lokiša mathata a.
3.3. Kabinete e amogetše Nyakišišo ya Bašomi ya Kotara yeo e laetšago tlhokego ya mošomo ya semolao nakong ya kotara ya boraro ya ngwaga wo ka 25.4% go ya godimo go tšwa go 24.7% mo nakong ya go swana le ye ngwaga wa go feta e laetša nyakego ya tiro ya ekonomi ya godimo gore re kgone go lokiša tlhohlo ya go menagana gararo ya tlhokego ya mošomo, bohloki le go se lekalekane.
Kabinete e kgonthišišetša maAfrika Borwa gape gore go lokiša tlhokego ya mošomo e dula e le ntlha ye bohlokwa ya mmušo. Mola Mananeo a Mošomo a Setšhaba a tšwela pele go atlega, Kabinete e ipiletša go bašomišane bohle ba leago go šomišana le mmušo ka maiteko a go matlafatša mošomo le mmušo go hlola mešomo le go hwetša ditharollo tša nako ye telele le ye kopana go tlhohlo ya tlhokego ya mošomo.
3.4. Kabinete e amogetše kaonafalo ya kelo ya bjale ya Koporase ya Tlhabollo ya Intasteri (IDC) ka Etšentshi ya Dikelo tša Fitch.
3.5. Kabinete e romela mantšu a yona a kwelobohloko go mmušo le badudi ba Repabliki ya Zambia go latela lehu la Mopresidente Michael Chilufya Sata.
3.6. Kabinete e nyamišitšwe ke mahu a mane a dinaletšana tša dipapadi tša naga gomme e romela mantšu a yona a kwelobohloko go malapa le bagwera ba ramatswele wa profešenale Phindile Mwelase, Mofenyi wa Medale wa Gauta wa Diolimpiki Mbulaheni Mulaudzi, mmapadi wa maloba wa Springbok Tinus Linee le Mokapotene wa Bafana Bafana Senzo Meyiwa. Thekgo ya setšhaba nakong ya ditirelo tša matshedišo le maikutlo a a bego a laetšwa ka pelo ka moka e re kopantše sellong sa rena ge re gopola bagale ba ba dipapadi.
3.7. Gape kabinete e tumišitše go swarwa ka lebelo ga mmelaelwa o motee ke SAPS polaong ya Mokapotene wa Bafana Bafana Senzo Meyiwa beke ya go feta gomme gape ditšhaba di hlohleletšwa go tšwela pele go šomišana le Maphodisa go swara babelaelwa ka moka.
Kabinete e amogela gape le dikahlolo tša bophelo ka moka tše senyane tše di filwego Ntokozo Hadebe melatong ya gagwe ye mešoro kgahlanong le basetsana ba bannyane ba bararo go la Diepsloot, Johannesburg, le kahlolelo ya kgolego ya mengwaga ye 315 ye e filwego Mhlonishwa Elias Mathebula bakeng sa bošoro bja gagwe go la Kwazulu-Natal. Go tloga ka 2008 – 2013, Mathebula o hlasetše basadi Lebopong la ka Borwa, gagolo Umzinto, Hibberdene, Dududu le Msinsi ka tlhakišo ya tšhalonthago le kato ya bahlokofatšwa ba 18, ba mengwaga ya go tloga go 14 go ya go 40. Dikahlolo tše di romela molaetša wo boima go basenyi gore mediro ya bosenyi ga e nyakege. .
3.8. Kabinete e kgonthišišetša maAfrika Borwa gore mmušo o dira ka mo o kgonago go šireletša bohle gomme o ipiletša go ditšhaba go thuša maphodisa ka go bega mediro ya bosenyi ka tikologong ya bona.
3.9. Kabinete e boeletša gore makala a mellwane le maphelo a dula a phafogile go bona le go laola Ebola. Go fihla ka se sebaka bašomi ba maphelo le laporatori ba go nyaka go balelwa go 525 ka dipetlele tše 13 (go akaretšwa dipetlele tše 11 tše di beetšwego thoko) le bahlankedi ba go nyaka go balelwa 270 ba ba lego mellwaneng ya botseno bjo kotsing ye kgolo ya tshwaetšo ba hlahlilwe go šogana le tshwaetšo efe goba efe.
3.10. Kabinete e lebogiša Mohlomphegi Mopresidente Leftenente Mogenerala Ian Khama Seretse Khama, moetapele wa Botswana Democratic Party, ge a kgethilwe gape bjalo ka Mopresidente wa Repabliki ya Botswana, morago ga dikgetho tše di atlegilego ka la 24 Diphalane 2014.
3.11. Kabinete e lebogiša Mohlomphegi Mohumagadi Dima Rousseff, wa Workers Party ge a kgethilwe gape ka katlego bjalo ka Mopresidente wa Repabliki ya Federale ya Brazil ka morago ga dikgetho tše di atlegilego ka la 26 Diphalane 2014.
3.12. Kabinete e lakaletša Mmušiši wo moswa wa Banka ya Resefe ya Afrika Borwa, Lesetja Kganyago mahlogonolo ge a thoma ka mošomo wa gagwe ka la 9 Dibatsela. Kabinete gape e laetša tebogo ya yona go Mmušiši yo a tlogelago mošomo Gill Marccus ge a etile pele pholisi ya ditšhelete ga botse dinakong tša ekonomi tše boima.
3.13. Bjalo Kabinete e lebogiša Chad Le Clos bjalo ka yo mongwe wa bafenyi ba babedi ba kakaretšo ba Molokeloke wa Sebjana sa Lefase sa Boruthi sa FINA (Fédération Internationale de Natation) yeo e fihlilego bofelong go la Singapore.
4. Ditiragalo tše di tlago
4.1. Mopresidente Jacob Zuma o tla tsenela Samiti ya G20 go la Brisbane, Australia, go tloga ka la 15 go fihla ka la 16 Dibatsela 2014. Bjalo ka naga e le noši ya Afrika ka go G20, boleloko bja Afrika Borwa bo fa sebaka sa go huetša dipholisi tša boditšhabatšhaba tša bohlokwa tšeo di kago ba le khuetšo godimo ga ekonomi ya rena, selete le kontinente.
4.2. Molamodi wa SADC ebile e le Motlatšamopresidente Cyril Ramaphosa o tla etela Lesotho go tloga ka la 05 – 06 Dibatsela bjalo ka maiteko a go tiišetša khutšo le tšhireletšo ka Nageng ya Borena. Se se latela tshaeno ya bjale ya kwano ya bonamodi ya Maseru le kwano ya Maseru ya tšhireletšo tšeo di beago motheo wa go bušetša Lesotho setlwaeding le khutšong ya sepolotiki ya maemo a tšhireletšo ka gare ga naga.
4.3. Kabinete e amogela thakgolo ya Leporogo la Mashunka le Ngubo, Sekimi sa Meetse sa Seketswana sa Tugela le ditlabakelo tša fantisi tša uMsinga go la Msinga, KwaZulu-Natal, ka la 8 Dibatsela 2014 ka Kgoro ya Tlhabollo ya Dinagamagae le Pušetšo ya Naga.
Sekimi sa Meetse sa Seketswana sa Tugela se tla thuša balemipotlana ba 1 716 gomme thekišo ya leruo go la uMsinga e tla hlola dibaka tša mešomo. Leporogo godimo ga Noka ya Tugela le tla kopanya bokaone ditšhaba tša Mashunka le Ngubo go dibaka tša ditirelo le ekonomi. Diprotšeke tše tša tlhabollo le mananeokgoparara a dinagamagae di sepelelana le maikemišetšo a mmušo a go aga ditšhaba tša dinagamagae tše di nago le bophelo, tše di lekanago le go swarelela.
4.4. Kgoro ya Merero ya Tikologo, mmogo le Komiti ya Mohlakanelwa ya Mebušo ka ga Phetogo ya Klaemete, e tla swara khonferentshe ka ga Magato a Bosetšhaba a Phetogo ya Klaemete ya Afrika Borwa gare ga 10 le 13 Dibatsela 2014 kua Sentheng ya Dikopano ya Gallagher, Midrand, ka fase ga kgwekgwe ye: “Afrika Borwa e fetogela go khapone ya fase le setšhaba le ekonomi ye e tielelago ya klaemete.” Go fihla mo, Kabinete e boeletša boikgafo bja Afrika Borwa bja go tšweletša ekonomi ya khapone ya fase le go aga godimo ga dikatlego tša khonferentshe ya phetogo ya klaemete ya Durban.
5. Bao ba Thwetšwego Mošomong
5.1. Kabinete e amogetše go thwalwa mošomong ga batho ba ba latelago:
a) Morena M Sachs – Motlatšamolaodipharephare - Kantoro ya Tekanyetso
b) Morena AF Julies – Motlatšamolaodipharephare – Taolo ya Dithoto le Dikoloto
5.2. Kabinete e amogetše go thwalwa ga maloko a a latelago go Lekgotla la Tšhatha ya Matlafatso ya Ekonomi ya Bathobaso ka Kakaretšo:
a) Morena Randall Barry Howard (Modulasetulo wa Lekgotla la Tšhatha),
b) Morena Ismail Noormahomed Essa (Lekala la Setšhaba)
c) Mohumagadi Fusi Makhasane (Mekgatlo ya Dikgwebopotlana)
d) Mohumagadi Ntokozo Jennifer Sabelo (Moemedi wa Ditirelo tša Dinamelwa tša ka Lewatleng)
e) Mohumagadi Hlamalani Baloyi (Moemedi wa baswa)
f) Morena Colgate Nangu ( Moemedi wa Taolo ya Thoto)
g) Mohumagadi Cleo Shiceka (Moemedi wa Ditimela)
h) Mohumagadi Sibongile Sambo (Moemedi wa Difofane tša ka Gare ga Naga)
i) Morena Abner Ramokgolo (Moemedi wa Dinamelwa tša Tsela tša Dithoto)
j) Mohumagadi Joy Sebenzile Matsebula (Moemedi wa Bagolofadi)
k) Mohumagadi Verlene Manuel (Bolaodi bja Ditirelo tša Banamedi ba Dipese le le Mapakane)
l) Morena Herry Tshamunwe Masindi (Moemedi wa Mekgatlo ya bašomi)
m) Mohumagadi Carol-Anne Cairns (Moemedi wa Difofane tša ba Dinagadišele)
n) Morena Philip Taaibosch (Moemedi wa Santaco)
o) Mohumagadi Mary Phadi (Moemedi wa Mekgatlo ya Basadi)
p) Morena Stephen Sangweni (Moemedi wa Mekgatlo ya Banamedi)
Dipotšišo:
Morena Donald Liphoko
Mogala: 082 901 0766
