A. Xiyimo xa Khabinete eka Timhakakulu
1. Nongoloko wa Hangalaso wa Xisawutisi
1.1. Nongoloko wa hangalaso wa nsawutiso wa Vuvabyi wa Khoronavhayirasi (COVID-19) wa Sisonke wu ndlandlamukisiwile kufika eka 54 wa tindhawu ta nsawutiso etikweni hinkwaro. Nongoloko lowu kutafika sweswi wu sawutisile kutlula 207 808 wa vanhu.
1.2. Swiphemu swinharhu swa nongoloko wa hangalaso wa xisawutisi wa Afrika-Dzonga swi hi ndlela leyi landzelaka:
- Xiphemu xa 1: Xi le ku simekiweni eka kutlula tin’hweti tinharhu kusuka hi Nyenyanyana kufika hi Dzivamisoko 2021, ku pakanisa kutlula 1,5 wa timiliyoni (608 295 wa lava tsariseke) ta vatirhi va nhlayiso wa swa rihanyu etikweni hinkwaro. Ndzawulo ya Rihanyu yi le ku fambeni kahle ku sawutisa vatirhi va swa rihanyu hinkwavo hi ku hela ka Xiphemu xa 1.
- Xiphemu xa 2: Xi ta simekiwa eka kutlula tsevu wa tin’hweti, kusuka hi Mudyaxihi kufika hi Nhlangula 2021. Xiphemu lexi xi ta angarhela 13 350 140 wa mitlawa leyi nga sirhelelekangiki, vatirhi va nkoka swonghasi na ntlawa wa rihanyu na vuhlayiseki bya le ntirhweni; vatirhi lava nga eka tisekitara leti nga ta nkoka swonghasi eka nhlakarhelo wa ikhonomi to tanihi migodi, mafundzha, indasitiri ya mathekisi, vuxavisi na mavhengelexiphaza, vaxavisi va mihandzu na matsavu, swihangalasamahungu na vavuyeriwa lava khumbekaka van’wana.
- Tindhawu ta nsawutiso eka Xiphemu xa 2 na 3 ti ta ndlandlamukisiwa kufika eka 2085 naswona ti ta tlhela ti katsa tindhawu ta sekitara leyi nga riki ya mfumo ku antswisa matirhelo yo hatlisa na rivilo ra nongoloko lowu wa hangalaso wa xisawutisi.
- Xiphemu xa 3: Xi ta simekiwa eka kutlula tin’hweti tinharhu (Hukuri 2021 – Nyenyanyana 2022) ku angarhela vanhu hinkwavo lava nga sala eAfrika-Dzonga, ku katsa na lavaya va nga sawutisiwangiki eka Xiphemu xa 2, ku ri karhi ku pakanisiwa 22 600 640 wa vanhu.
1.3. Khabinete yi amukela ku fika ka swikatsa swa xisawutisi xa Johnson & Johnson (J&J) laha tikweni, leswi swi tiyisisaka ndzima leyi khatsiwaka eka nsimeko wa Xiphemu xa 1 xa nongoloko wo hangalasa xisawutisi wa Sisonke.
1.4. Khabinete ya tama ya ha tshemba eka ndzima yo tivikana leyi nga eku khatsiweni hi Vulawuri byo Lawula Swimakiwa swa Rihanyu ya Afrika-Dzonga (SAHPRA) eka ku pfumelela xisawutisi xa J&J xa nsawutiso wa xitshungu. Ku pfumeleriwa loku ka ha ku vaka kona hi SAHPRA ka xisawutisi xa COVID-19 xa Pfizer/BioNTech ku fanele ku nyika tiko mfikelelo eka swisawutisi swo ponisa vutomi swo tala.
1.5. Khabinete yi tsakela ku tiyisisa hi vuntshwa eka vanhu va Afrika-Dzonga hi vuswikoti bya Ndzawulo ya Rihanyu hi ku tirhisana na sekitara leyi nga riki ya mfumo, ku endla hangalaso wa xisawutisi xa xitshungu loko Xiphemu xa 2 xi sungula.
1.6. Khabinete yi tlhele yi amukela rendzo ro ya eka Muako wo Endla wa Biovac eKapa-Vupeladyambu hi Ravumune, 18 Nyenyankulu 2021 hi Mutshamaxitulu wa Komiti ya Nhlanganelo wa Vaholobye (IMVC) eka Swisawutisi swa COVID-19, Xandla xa Phuresidente David Mabuza. Rendzo leri ri hlahluvile vuswikoti bya muako lowu, swimakiwakulu na vuvekisi ku seketela ku endliwa ka xisawutisi na nhluvukiso.
1.7. Xinakulobye exikarhi ka Biovac na khamphani ya therapi ya nsawuto leyi kumekaka eka United States, ImmunityBio, ku hluvukisa vuswikoti bya Afrika-Dzonga ku endla swisawutisi swa COVID-19, xi ta vanga xisawutisi xa COVID-19 xa ku endliwa ka vumbirhi xa ImmunityBio ku va xi endliwa laha tikweni.
1.8. Khabinete yi kombela vanhu va Afrika-Dzonga hinkwavo na munhu un’wana na un’wana loyi a nga laha tikweni ku tlanga xiave xa yena na ku landzelela hi vurhonwana swipimelo swa mpfalelo – ngopfungopfu hi nkarhi wa mitlangelo ya Paseka na Ramadan – ku hunguta ku tumbuluka hi vuntshwa ka mitluletavuvabyi ya COVID-19 na ku sivela gandlati ra vunharhu leri nga tshukaka ri va kona.
1.9. Khabinete yi tshikelele ku ya emahlweni ka nkoka wa ku landzelela milawu ya rihanyu leyi nga riki ya mirhi ku sivela ku hundziseriwa ka COVID-19 ku ya emahlweni ku ambariwa swipfalaxikandza etindhawini ta mani na mani, ku hlayisa mpfhuka exikarhi ka vanhu wa mpimohansi wa 1,5 wa timitara, mikarhi hinkwayo ku hlamba swandla hi mati na xisibi kumbe hi ku tirhisa sanithayizara ya swandla leyi nga na xihoko na ku papalata tinhlengeletano letikulu.
2. Eneji
2.1. Khabinete ya wu tiva nkhumbo wa swa vanhu na ikhonomi wo homboloka, nkavanyeto na nkanganyiso leswi vangiwaka hi ku fambetela ka gezi eka vaakatiko ntsenantsena na mabindzu eka mavhiki mangarimangani lama nga hundza.
2.2. Matshalatshala hinkwawo ya le ku endliweni ku ololoxa mitlhontlho ya eneji ya nkarhi wa sweswi na ku tisa vuswikoti bya ku endla gezi byintshwa eka inthanete hi nkarhi wo koma swinene lowu nga kotekaka, leswi swi nga swa nkoka eka nhlakarhelo wa ikhonomi ya Afrika-Dzonga. Hi nkarhi wun’we, mfumo wu ya emahlweni ku seketela matshalatshala lama tiyisiweke ku tshamisekisa Eskom naswona yi vekiwa eka ndlela ya ku kula leyi yisekaka emahlweni.
2.3. Khabinete yi amukele xitiviso hi Holobye wa Swipfuno swa Swicelwa na Eneji Gwede Mantashe xa nhungu wa vabidi lava tsakeriweke ku nyika 2 000 wa timegawati to engetela ta gezi ra xilamulelamhangu leri ri nga ta pfuna ku seketela giridi ya rixaka eka nkarhi lowutsongo.
2.4. Vabidi lava tsakeriweke kusuka eka Nongoloko wa Vahumesi va Gezi lava Tiyimelaka va languteriwa ku kuma eneji kusuka eka matimba ya dyambu, moya, gasi ya ntumbuluko leyi endliweke xihalaki na vuhlayiselo bya tibateri. Mikhomaniso yo sungula eka giridi yi lulamiseriwile ku va hi Mhawuri 2022.
2.5. Nhungu wa tiphurojeke ti ta tisa R45 wa tibiliyoni eka ikhonomi, ku ri na vundzeni bya swa laha tikweni bya nhlayoxikarhi bya 50% na ku tumbuluxa 3 800 wa swivandlanene swa mitirho hi nkarhi wa ku akiwa. Swivandlanene swa mitirho swa 13 500 swo yisa emahlweni swi ta tumbuluxiwa hi nkarhi wa Theme ya Ntwanano wo Xava Gezi wa 20 wa Malembe.
2.6. Miphalalo ya xiqhinga leyi mfumo wu yi endlaka ku vumba hi vuntshwa na ku tiyisa sisiteme ya gezi yi ta antswisa hi ndlela yo tivikana vuswikoti bya ku endla gezi bya tiko. Ndzima leyo tivikana leyi nga eku khatsiweni yi komba leswaku matshalatshala ya hina ya ku tirhana na mitlhontlho ya eneji yi le ku kumeni ka matimba.
2.7. Khabinete yi tlhela yi kombela hinkwerhu ka hina ku seketela miphalalo ku tiyisa matirhelo ya Eskom hi ku mangala mikhomaniso leyi nga riki enawini, ku onha matirhelo ya timitara na nxaviso lowu nga riki enawini wa tivhawuchara ta gezi ro rhanga hi ku xava eka tiejensi ta nsindziso wa nawu. Hinkwerhu hi boheka ku va vatirhisi lava nga na vutihlamuleri va gezi hi ku hakela tihakelo ta n’hweti na n’hweti.
3. Ntwanano wa tihakelo wa tiyunivhesiti
3.1. Khabinete yi tama ya ha tibohile ku kuma xitshunxo lexi yisekaka emahlweni na ku va xa nkarhi wo leha xa timali ta dyondzo ya le henhla, ku tiyisisa leswaku swichudeni leswi fikelelaka mpfuneto hi swa tidyondzo a swi nga siyiwi ehandle hi swa timali.
3.2. Ntwanano wa tihakelo lowu fikeleriweke exikarhi ka Ndzawulo ya Dyondzo ya le henhla na Vuleteri (DHET) na mihlangano ya dyondzo ya le henhla yi fambelanisiwa na inifulexini, tanihi xiphemu xa ku endla dyondzo ya le henhla yi fikeleleka.
3.3. Khabinete yi le ku vileleni hi mayelana na xikweleti xa swichudeni xa khale lexi kulaka eka sisiteme ya dyondzo ya le henhla. DHET eka nkarhi wa sweswi yi le ku hlanganiseni ka data hi tiphurofayili ta swichudeni leswi khumbekaka hi xikweleti lexi, leswi swi nga ta vumba xiphemu xa nkambisiso lowu kunguhatiweke wa pholisi ya timali ta swichudeni ku sungula ku tirhisa modlolo wo nyika timali lowu yisekaka emahlweni eka dyondzo ya le ehenhla.
3.4. Eka nkarhi wa sweswi, Khabinete yi hlohlotela mihlangano ya dyondzo ya le henhla ku vulavurisana na tihuvo ta swichudeni ku kuma switshunxo leswi swi nga ta pfumelela swichudeni swo tala ku tsarisa.
3.5. Khabinete yi amukele ku lavisisiwa hi ku hatlisa na ku khomiwa ka mune wa maphorisa lava va ehleketeleriwaka ku va va dlayile Ttn Mthokozisi Ntumba (25) hi nkarhi wa mikombiso ya ku vilela ya swichudeni leya ha ku vaka kona ehandle ka Yunivhesiti ya Wits eJoni. Ku yisa emahlweni, Khabinete yi amukele ku khomiwa ka lava nga na vutihlamuleri eka madzolonga ya vaaki na mihlaselo leyi yaka emahlweni ehenhla ka maphorisa hi nkarhi wa mikombiso ya ku vilela.
3.6. Khabinete yi xixima mfanelo ya le ka vumbiwa ya nkombiso wa ku vilela wo rhula endzeni ka mipimo ya nawu. Hambiswiritano, tiejensi ta nsindziso wa nawu a ti nga pfumeleli swiphemu swa vugevenga ku tirhisa mikombiso ya ku vilela leyi nga enawini na ku vanga hansahansa hi ku hisetela na ku onhetela nhundzu ya mfumo na leyi nga riki ya mfumo.
4. Ku dlayeteriwa ka maphorisa
4.1. Khabinete yi tama ya ha vilerisiwa hi mayelana na mihlaselo leyi mangariweke eka swirho swa Vukorhokeri bya Maphorisa bya Afrika-Dzonga. Maphorisa ya veka vutomi bya vona enxungetweni siku na siku ku tiyisisa vuhlayiseki bya miganga ya ka hina na tiko.
4.2. Eka n’hweti leyi nga hundza, kusukela 25 Nyenyanyana 2021, ntsengo wa 12 wa maphorisa va dlawile hi ndlela ya tihanyi entirhweni na loko va nga ri entirhweni eka swiphemu swo hambanahambana swa tiko.
4.3. Swiendlo hinkwaswo swa madzolonga na ku dlaya leswi swi kongomisiweke ehenhla ka maphorisa a swo va swa vutoya ntsena, kambe swi tlhela swi hambana na vurhandzatiko, naswona a swi fanelangi ku kondzeleriwa erixakeni ra ka hina. Khabinete yi kombela tiejensi ta nsindziso wa nawu ku tiyisa leswaku vululami bya voniwa ku va byi endliwa eka maphorisa lava dlaweke.
4.4. Tanihi rixaka leri landzelelaka nawu na ku rhandza ku rhula, hinkwerhu a hi kombiseni ku nyenya ka hina ka ku dlayeteriwa ka maphorisa hi ku mangala vaonhi hinkwavo na vabalekelanawu eka tiejensi ta nsindziso wa nawu. Rifu hambi ra phorisa rin’we a ri amukeleki.
5. Siku ra Timfanelo ta Ximunhu
5.1. Khabinete yi khense vanhu va Afrika-Dzonga hinkwavo lava va tikatseke eka mitlangelo ya Siku ra Timfanelo ta Ximunhu ta tiko hi Sonto, 21 Nyenyankulu 2021 ehansi ka nkongomelo: “Lembe ra Charlotte Maxeke: Ku Kondletela Timfanelo ta Ximunhu eka Malembe ya COVID-19”. Ku tsundzuka hi ku tlangela ka nan’waka ku kotlana na anivhesari ya vu25 ya ku amukeriwa ka Vumbiwa ra Riphabuliki ya Afrika-Dzonga ra 1996.
5.2. Siku leri ri hi tsundzuxe hi ntirho wa hina wa vumunhu tanihi rixaka ku ya emahlweni na nyimpi ehenhla ka xihlawuhlawu xo ya hi rixakanghohe, xihlawuhlawu xo ya hi rimbewu, rivengo ra vahlapfa na nkankondzelelo wa leyi fambelanaka hinkwayo, ku katsa na madzolonga yo ya hi rimbewu na masalelwa ya tihanyi ta maphorisa.
5.3. Khabinete yi kombele vanhu va Afrika-Dzonga hinkwavo ku tirhisa masiku lama nga sala ya N’hweti ya Timfanelo ta Ximunhu ku kondletela nkhomano wa vanhu lowukulukumba, ku akiwa ka rixaka na vutitivisi bya rixaka lebyi avelaniwaka.
B. Swiboho swa khabinete
1. Pholisi ya Data na Cloud ya Rixaka
1.1. Khabinete yi pasise ku gazetiwa ka Pholisi ya Data na Cloud ya Rixaka ya Mpfapfarhuto leswaku vaaki va nyika mavonelo. Pholisi leyi yi lava ku fambelanisa tipholisi leti nga kona na milawu ku tiyisisa leswaku tiko ri ti vuyerisa hi mihluvukiso leyi nga eka ikhonomi ya xidijitali.
1.2. Vukorhokeri bya Data na Cloud i swikotisikulu swa ikhonomi ya xidijitali. Pholisi leyi yi tlhela yi lava ku tiyisisa leswaku tiko ri teka xiave hi vutalo eka nkarhi wa data lowuntshwa. Xikan’wekan’we loko yi amukeriwa, pholisi leyi yi ta tlhela yi tiyisa vuswikoti bya Mfumo ku phakela vukorhokeri eka vaakatiko.
2. Vuhoxaxandla lebyi Kumisisiweke bya Rixaka (NDC) bya Mpfapfarhuto eka angulo wa misava hinkwayo eka ku cinca ka tlilayimete
2.1. Khabinete yi pasise NDC ya mpfapfarhuto leyi pfuxetiweke eka angulo wa ku cinca ka tlilayimete leswaku vaaki va nyika mavonelo. Ntwanano wa Paris eka ku cinca ka tlilayimete wu lava Afrika-Dzonga ku rhumela tiNDC ta nkarhi na nkarhi leti ti hlamuselaka mpakaniso wa ku hunguta ku humesiwa ka mimoya leyi tswongaka masana ya dyambu.
2.2. Kusukela loko ku amukeriwile Ntwanano wa Paris hi N’wendzamhala 2015, Afrika-Dzonga yi khatsile ndzima yo tivikana eka ku ya eka nhluvukiso na nsimeko wa tiNDC ta yona.
2.3. NDC ya mpfapfarhuto leyi pfuxetiweke yi tekela enhlokweni swiyimo swa rixaka swa Afrika-Dzonga, swilaveko swa xinawu swa Ntwanano wa Paris, ndzingano na sayense leya ha ku vaka kona.
3. IMC eka Khapi ya Misava ya Netibolo (NWC) ya 2023
3.1. Khabinete yi pasise ku tumbuluxiwa ka IMC eka NWC ya 2023 eka ku rhurheriwa ka NWC 2023. IMC yi ta lawula ntirho wo lulamisela xiendleko lexi.
3.2. Afrika-Dzonga, leyi yi nga ta va tiko ro sungula eka Afrika ku rhurhela NWC, yi ta rhurhela 16 wa tinxaka leti phikizanaka.
4. Nkombiso wa Nhlengeleto wa Switembe wa Matiko ya Misava (IPEX)
4.1. Khabinete yi pasise ku rhurheriwa ka IPEX, leyi tlhelaka yi tiveka tanihi nkombiso wa switembe, eKapa kusuka 9 kufika 19 N’wendzamhala 2021 ehansi ka nkongomelo: “Gondzo ro ya eka Xidemokirasi”. Federexini ya International de Philatelie (FIP) ekusunguleni yi kunguhate ku simeka xiendleko lexi eKapa kusuka 17 kufika 20 Nyenyankulu 2021 kambe yi cinceriwile eka siku ra le mahlweni hikwalaho ka COVID-19.
4.2. Ndzawulo ya Vuhlanganisi ya Tithekinoloji ta Xidijitali yi ta lulamisa na ku rhurhela xiendleko lexi hi ku tirhisana na komiti yo lulamisa ya FIP.
4.3. Switembe leswi hlengeletiweke swi ta kombisa mikarhi ya nkoka eka matimu, vanhu na swiendleko leswi swi hoxeke xandla eka ku tiyisa xidemokirasi eAfrika-Dzonga. Vayeni lava languteriweke va ta hoxa xandla eka vupfhumba bya tiko, va nyika matimba eka ikhonomi ya laha tikweni, na ku kondletela mfumo na nkhomano wa vanhu.
5. Kungu ra Nsimeko wa Malembexikhume ya Sayense, Thekinoloji na Maendlelo Lamantshwa (Kungu ra Malembexikhume ra STI)
5.1. Khabinete yi pasise Kungu ra Xiqhinga ra Malembexikhume ya STI ra 2021-2031 eka nsimeko wa sayense na maendlelo lamantshwa. Kungu leri ri landzela Phepha ra Swibumabumelo swa Mfumo eka Sayense na Maendlelo Lamantshwa leri ri pasisiweke hi Khabinete hi 2019.
5.2. Pholisi leyi yi angula eka antswiso wa thekinoloji wa xihatla naswona yi tirhisa STI eka nhluvukiso wa swa vanhu na ikhonomi wa tiko. Kungu lera Malembexikhume ri ta tirha tanihi kungukulu ra mfumo, leri ri nga ta katsa tindzawulo tin’wana to tanihi Tindzawulo ta Vurimi, Antswiso wa Misava na Nhluvukiso wa Matikoxikaya; Swipfuno swa Swicelwa na Eneji; Rihanyu, na Mabindzu, Vumaki na Mphikizano. Nsimeko lowu wu ta va hi ku tirhisana na tindzawulo hinkwato.
C. Swiendleko leswa ha Taka
1. Ntlawa wo Hlaya wa le Moyeni wa Phuresidente
1.1. Khabinete yi hlohlotele vanhu va Afrika-Dzonga ku tikatsa eka xiphemu xa vumune xa Ntlawa wo Hlaya wa Phuresidente hi Ravumune, 25 Nyenyankulu 2021 kusuka hi 16:30 kufika hi 18:30, hi ku tirhisa webinari ya Microsoft Teams (https://nrc.org.za/).
1.2. Xiphemu lexi xi ta hlaya matsalwa ya khale lama ninamuntlha ya ha tekaka rinoko ya Afrika-Dzonga ya The Suit hi Can Themba na I am not a Tramp hi Leslie Sehume.
1.3. Kusukela loko xi simekiwile hi 2019, Xinakulobye xo Hlaya Rixaka xi seketerile pfhumba ra Read to Lead na xikombelo xa Phuresidente Cyril Ramaphosa xa ku antswisa ku hlaya etikweni hinkwaro – kusuka ekamareni ro dyondzela kuya ekamareni ro tshama eka rona.
1.4. Hi ku tirhisana hi nga kota ku aka ehenhla ka xikili lexa masungulo na ku tumbuluxa mfikelelo wa swivandlanene swa mitirhovutomi.
D. Mahungu
1. Vuhoyozeri
- Khabinete yi hundzise vuhoyozeri bya yona na ku navelela leswinene eka:
- Dkd Patrice Motsepe, n’wamabindzu wo tiveka swinene loyi a veke muAfrika-Dzonga wo sungula ku hlawuriwa tanihi Phuresidente wa Nhlangano wa Bolo ya Milenge wa Afrika.
- Khabinete yi tlhele yi navelela vanhu va Afrika-Dzonga hinkwavo holideyi ya Paseka ya ntsako na vuhlayiseki, na miganga ya vukhongeri Paseka yo xiximeka ya ximoya.
2. Michavelelo
Khabinete yi hundzise michavelelo ya yona eka mindyangu na vanghana va:
- Ndabezitha Hosinkulu Goodwill Zwelithini kaBhekuzulu, loyi a nga va hosinkulu leyi nga fuma nkarhi wo leha kutlula hinkwato ta Mfumo wa kaZulu. Phuresidente Ramaphosa u xixime Ndabezitha hi Nkosi wa Ximfumo wo Hlawuleka: xiyimo xa Nkhetekanyo wa 1, lowu katseke swiphemu swa mixiximo ya swa masocha. Ndabezitha u ta tsundzukiwa tanihi hosinkulu ya xivono leyi yi vumbeke vun’we wa vanhu va kaZulu, varhangeri va ndhavuko na ku hoxa xandla eka ku humelela ka AmaZulu.
- Muchaviseki Phuresidente John Pombe Magufuli wa United Republic of Tanzania. Afrika-Dzonga yi tikatse eka gome ra mfumo na vanhu va Tanzania loko va ri eka nkarhi lowo tika. Eka ku xixima Phuresidente Magufuli, Phuresidente Ramaphosa u vule leswaku: “Hi kolota swinene hikwalaho ka ntshunxeko wa hina na tintswalo na vutitsoni bya vanhu va Tanzania. I matimu lama avelaniwaka lama ma hi endlaka, tanihi vanhu va Afrika-Dzonga, hi twa ku lahlekeriwa hi Phuresidente Magufuli ku vavisa swinene naswona na mina hi ndzexe. Tanzania yi lahlekeriwile hi tatana na buti, Afrika hi lahlekeriwile hi murhangeri wa xivono, naswona Afrika-Dzonga yi lahlekeriwile hi munghana lonkulu.”
- Ttn Menzi Ngubane, mutlangi wa switori swa le ka thelevhixini wa ntokoto loyi a wineke masagwati loyi a ri mutlangi wa xiyimo xa le henhlahenhla tlhelo mutshilankulu. U hoxe xandla eka nhluvukiso wa vutshila bya vutlangi, havumbirhi byo voniwa exitejini na le ka tithelevhixini ta hina. Ntirho wa yena tanihi mutshila wu ya emahlweni wu hlohlotela vo tala eka indasitiri ya swa vutshila.
- Mnn Noxolo Maqashalala, loyi a ri mutlangi wa switori swa le ka thelevhixini wa muntshwa wo tlhariha loyi a teke eka swikirini swa TV hi nkombiso wa yena wa talenta ya xiyimo xa le henhlahenhla.
- Dkd Nawal El Saadawi, museketeri wa timfanelo ta vavasati wa le Egipita, mugingirikeli wa timfanelo ta ximunhu, mutsari tlhelo mutivi wa mavabyi ya miehleketo. U hoxe xandla eka nyimpi ehenhla ka ntshikelelo wa vavasati hi ku ya hi mfuwo, vukhongeri na swivumbeko swa tlilasi ya le rixakeni hi ku tirhisa switsariwa na vugingirikeli. A tiveka misava hinkwayo hikwalaho ka ntirho wakwe wo lwisana na ku endliwa ka ntsemo wa swirho swa le xihundleni xa vaxisati.
- Ttn Pathasarvasan Govender, loyi a tlhela a tiveka tanihi “Charm Govender”, a ri mugingirikeli wa Nyimpi wo huma eChatsworth eKwaZulu-Natal, loyi a ri xirho xa Natal Indian Congress tlhelo mugingirikeli wa le xihundleni wa African National Congress (ANC).
- Ttn Cecyl Esau, loyi a ri nhenha ya Nyimpi na khale ka mubohiwa wa swa tipolitiki wa Robben Island na khale ka xirho xa vuthu ra nyimpi ra nyimpi ra ANC, Umkhonto we Sizwe. Ttn Esau u hanye vuntshwa byakwe hinkwabyo na vutomi bya vanhu lavakulu a ri karhi a lwela Afrika-Dzonga yo tshunxeka, yo pfumala xihlawuhlawu xo ya hi rixakanghohe na yo pfumala xihlawuhlawu xo ya hi rimbewu.
E. Ku thoriwa
Ku thoriwa hinkwako ku fanele ku landzelela ntiyisiso wa mithwaso na mbhasiso lowu faneleke.
1. Mnn Nolwazi BK Gasa tanihi Xandla xa Mulawuri-Jenerala (DDG): Nkunguhato, Pholisi na Qhinga eka DHET.
2. Ttn Samuel Zamokuhle Zungu tanihi DDG: Dyondzo na Vuleteri swa Xithekiniki na Mitirho ya Mavoko eka DHET.
3. Mnn Pretty Nozipho Makukule tanihi Muofisirinkulu wa swa Timali eka DHET.
4. Mnn Memme Sejosengwe, leyi kontiraka ya yena tanihi Matsalana-Jenerala eka Hofisi ya Muavanyisinkulu yi engeteriweke.
Swivutiso:
Phumla Williams – Muvulavuleri wa Khabinete
Selifoni: 083 501 0139
