A. Xiyimo xa Khabinete eka Timhakakulu
1. Nsirhelelo wa mati
1.1. Khabinete yi khense vanhu va Afrika-Dzonga eka ku landzelela swipimelo swa mati leswi tirhisiweke eka swiphemu swo karhi swa Joni, Tshwane na Ekurhuleni ku tshamisekisa ntalo wa vuhlayiselamati. Madamu na vuhlayiselamati swi tshama swi ri ehansi ka ntshikelelo hikwalaho ka mahiselo ya le henhla eGauteng, naswona ku laviwa loku tlakukeke ku sindzise Rand Water ku hunguta mphakelo wa mati eka timasipala hi mpimo lowukulu. Vulawuri bya mati byi phakela mati yo nwa yo tala eka kutlula 11 wa timiliyoni ta vanhu eGauteng, swiphemu swa Mpumalanga, Free State na N'walungu-Vupeladyambu.
1.2. Swipimelo leswo ka swi nga papalateki swi na xikongomelo xa ku sirhelela mphakelo wa mati naswona swi ta tshama swi ri kona kufikelaloko xiyimo lexi xi antswa. Khabinete yi kombele vaaki ku landzelela swipimelo swa mati na ku tlanga xiphemu xa vona hi ku tirhisa xipfuno lexo kala hi switsongotsongo.
2. itereko xa Transnet
2.1. Khabinete yi amukele ntwanano wa muholo wa malembe manharhu lowu fikeleriweke exikarhi ka Transnet na United National Transport Union (UNTU), lowu nga ta tirha eka nkarhi wa 1 Dzivamisoko 2022 kufika 31 Nyenyanyana 2025. Khomixini ya Mbuyelelano, Vulamuri na Vuahluri yi lamurile eka ntwanano lowu, leswi swi fikiseke emakumu xitereko xa vatirhi hi swirho swa UNTU hi nkarhi wolowo. Khabinete yi tlhele yi amukela xiboho hi South African Transport and Allied Workers Union ku herisa xitereko lexi.
2.2. Khabinete yi amukele vutiboheleri hi Transnet ku kongomisa eka ku hetisiwa ka mitirho leya saleleke endzhaku loku humeleleke eka mihlaluko na le swiporweni hi nkarhi wa xitereko xa vatirhi, leswi swi khumbeke hi ndlela yo homboloka ikhonomi na tisekitara leti ti tshembelaka eka vukorhokeri bya yona.
2.3. Khabinete yi hundzise ku khensa ka yona eka nseketelo na ntirhisano lowu nyikiweke hi bindzu hi nkarhi wa xitereko lexi. Yi khutaza vuxaka lebyi yaka emahlweni exikarhi ka vufambisi na vatirhi va Transnet ku vuyerisa khamphani na ikhonomi ya tiko.
3. Vuxaka bya Afrika-Dzonga – Saudi Arabia
3.1. Khabinete yi amukele Rendzo ro Tirha leri humeleleke kuya eKingdom of Saudi Arabia hi Phuresidente Cyril Ramaphosa hi masiku ya 15 na 16 Nhlangula 2022. Hi nkarhi wa rendzo leri, matiko lamambirhi ma sayine 17 wa Timemorandamu ta Ntwanano (tiMoU) eka tindzima to hambanahambana to tanihi vurimi, indasitiri ya tinhlampfi, vucelamigodi, eneji leyi vuyelerisekaka, nsirhelelo, vutleketli na swimila na swiharhi swa le lwandle ku endla swakudya. TiMoU tin'wana leti sayiniweke ti hi mayelana na ku tumbuluxiwa ka Khansele ya Mabindzu ya Nhlanganelo, ntirhisano eka ndzima ya tiindasitiri ta swa nyimpi na maxavelo ya tinhundzu na vukorhokeri, na hi mayelana na ntirhisano wa mivalango ya ntivoxivumbekomisava.
3.2. Phuresidente u tirhise rendzo leri ku rhamba mabindzu ya le Saudi Arabia kuya eka khomferense ya vuvekisi ya vuntlhanu ya Afrika-Dzonga leyi yi nga ta khomiwa hi 2023. Saudi Arabia i mutirhisani lonkulu wa vumbirhi wa Afrika-Dzonga eVuxa-Xikarhi naswona i xihlovo lexikulu kutlula hinkwaswo xa switundziwa kusuka eka xifundza lexi. Vuxaka bya matiko ya misava exikarhi ka matiko hamambirhi byi vangile xitandzhaku eka mabindzu na maendlekelo ya vuvekisi.
4. Vuvekisi bya switirhisiwakulu
4.1. Khabinete yi amukele ku endliwa ka pulanti ya vuhumesi bya tipulasitiki ya ximanguvalawa hi muendli wa matiko ya misava wo rhangela, ALPLA Group, eLanseria eGauteng.
4.2. Leyi yi engetela vutiboheleri bya Phuresidente Ramaphosa ku veka nhluvukiso wa switirhisiwakulu eka xiyimo tanihi ndlela ya ku hlohlotela ikhonomi na ku engetela mitirho.
4.3. Vuvekisi lebyi nga na nkoka wa US$50 wa timiliyoni i vuhoxaxandlakulu eka kungukulu ra Lanseria Smart City leri ri nga ta lawula vuyisekamahlweni na ku vuyelerisa switirhisiwa xikan'we na ku tumbuluxa na ku yisa emahlweni 350 wa mitirho. Leswi swi katsiweke hi nongoloko wa vudyondzisantirho wa 36 wa timakhetironiki na van'wavuthekiniki vo vuyelerisa eka mitirho ya ALPLA Group eAfrika ya le dzongeni hinkwayo. Nongoloko lowa vudyondzisantirho wu ta sungula hi 2023, ku ri na vadyondzisiwantirho va le Afrika-Dzonga va 12 lavo sungula lava humaka emigangeni ya kwala tikweni.
5. Vucelamigodi lebyi nga riki enawini
5.1. Vucelamigodi lebyi nga riki enawini byi vavisa miganga na ikhonomi ya hina, naswona byi vanga ndzahleko wa malinhlengeleto eka havumbirhi bya mfumo na sekitara ya vucelamigodi.
5.2. Khabinete yi amukele ku tekiwa ka xisaka xa swibalesa na ku khomiwa ka 20 wa vaehleketeleriwa lava xakelanisiweke na vucelamigodi lebyi nga riki enawini hi nkarhi wa oparexini emuhochweni wa mugodi eStilfontein eN'walungu-Vupeladyambu.
5.3. Khabinete yi kombela vanhu va le Afrika-Dzonga ku ya emahlweni va tirhisana na tiejensi ta nsindziso wa nawu ku tiyisisa ku humelela ka tioparexini to lwisana na vugevenga ta nkarhi lowu taka. Leswi swi ta rhumela xihungwana xo tiya xa leswaku vugevenga a byi hakeli, na leswaku swigevenga swi ta khomiwa na ku tengisiwa ku ri hava nchavo kumbe ku rhandziwa.
6. Eneji
6.1. Eskom ya ha sayina mitwanano ya vulombisi bya 30 wa malembe na vavekisi va vahumesi va gezi lava tiyimelaka ku aka ntalo wo endla eneji yo basa wuntshwa eka switichi swa gezi swa Majuba na Tutuka eMpumalanga. Vulombisi lebya misava byi ta koka rinoko ra vuvekisi lebyi kumbeteriwaka bya kwalomu ka R40 wa tibiliyoni.
6.2. Mune wa vavekisi lava – HDF Energy South Africa, Red Rocket SA, Sola Group na Mainstream Renewable Power Developments South Africa – va ta hoxa xandla eka mpimohansi wa 2 000 ya timegawati eka giridi ya gezi ya rixaka.
6.3. Ntalo wo endla gezi lowuntshwa wu languteriwa ku khomanisiwa eka giridi ku ha si hela 24 kufika eka 36 wa tin'hweti kusuka eka mpfalelo wa timali, ku ri karhi ku landzeleriwa mipasiso yo lawula ya mbangu, yo tsema tindhawu na yin'wana.
7. Nsirhelelo wa swakudya
7.1. Khabinete yi amukele ku rhurheriwa ka Ntsombano wa Agri SA wa 2022 ePitori hi masiku ya 13 na 14 Nhlangula 2022 ehansi ka nkongomelo: “Ku Rima swa laha Tikweni”. Ntsombano lowu vulavurisane hi mayelana na timhaka to tanihi ku endla ntirho wa makungukulu ya vurimi ya varimi va laha tikweni; switirhisiwakulu leswi yisekaka emahlweni eka swakudya leswi rimiweke laha tikweni; ku endliwa ka mbangu wa laha tikweni wu va lowu yisekaka emahlweni eka ntshovelo wa swakudya swa laha tikweni kuya eka nkarhi lowu taka, na ku tiyisiwa ka vuswikoti bya vatshoveri va swakudya ku phurosesa swirin'wa leswi rimiweke laha tikweni.
7.2. Eka ku rhangisiwa ku ya emahlweni ka nsirhelelo wa swakudya, Khabinete yi tlhele yi amukela ku simekiwa ka Habu ya Nsirhelelaswihanyi ya Rixaka hi Nongoloko wa Xinakulobye xa Vutumbuluxi bya Ikhonomiswihanyi ya Vurimi wa Ndzawulo ya Sayense na Vutumbuluxi, hi ku tirhisana na Yunivhesiti ya Pitori. Habu leyi yi ta seketela nsivelo, hunguto na malawulelo ya vuvabyi bya swirin'wa na swiharhi, leswi swi nga ta hoxa xandla eka ntshovelo, nsirhelelo wa swakudya na nhluvukiso wa matikoxikaya lowu yisekaka emahlweni.
B. Swiboho swa Khabinete
1. Ku Pfumeleriwa Ximfumo ka Chatara ya Vuhangalasi bya Matimba ya Yuniyoni ya Afrika (AU)
1.1. Khabinete yi pasise xiringanyeto xo ya ePalamende xa Chatara ya AU hi mayelana na Mikhuvanene na Milawu ya Vuhangalasi bya Matimba, Mafumelo ya le Tikweni na Nhluvukiso wa le Tikweni ku ya pfumeleriwa ximfumo. Afrika-Dzonga yi sayine chatara leyi hi Mhawuri 2021.
1.2. Chatara ya Vuhangalasi bya Matimba yi nyika rimba eka matiko lama nga swirho hinkwawo dokhumente yo letela hi mayelana na vuhangalasi bya matimba na mitirho kusuka eka mfumo wa rixaka kuya eka swiyenge swa swin'wana swa mfumo. Chatara leyi yi tirhana ngopfungopfu na vuhangalasi bya vulawuri na mitirho, rimba ra mafumelo ya le tikweni na nhluvukiso wa le tikweni.
2. Khansele ya Vuhlayiseki bya le Swiporweni ya Matiko ya Misava ya Lembe na Lembe ya vu32 (IRSC)
2.1. Khabinete yi pasise ku rhurheriwa ka Nhlengeletano ya IRSC ya Lembe na Lembe ya vu32 eJoni kusuka 1 kufika 6 Nhlangula 2023 ehansi ka nkongomelo: “Ku vumbiwa hi vuntshwa ka swiporo eka Misava leyi kanakanisaka”.
2.2. IRSC i foramu ya matiko ya misava leyi yi tisaka endhawini yin'we tiphurofexinali ta vuhlayiseki bya le swiporweni kusuka emisaveni hinkwayo ku cincanisa mitokoto ku endlela ku antswisa vuhlayiseki bya le swiporweni.
2.3. Tanihi xirho xa IRSC, Mulawuri wa Vuhlayiseki bya le Swiporweni wa Afrika-Dzonga u rhurhele rohetelela foramu leyi hi 2015.
3. Xiyimo xa 2 xa Kungu ra Switirhisiwakulu ra Rixaka ra Mpfapfarhuto ra 2050 (NIP 2050)
3.1. Khabinete yi pasise ku gazetiwa ka Xiyimo xa 2 xa NIP ya 2050 ya mpfapfarhuto leswaku vaaki va nyika mavonelo. Kungu leri ri nyika mafambelo eka ku tiyisa na ku engetela tiphurojeke leti pfanganisiweke ta xiqhinga ta mfumo.
3.2. Ri kuma tiphurojeke ta xiqhinga eka matshamelo ya vanhu; gezi ra masipala; mati; thyaka ro tiya; vutleketli bya mani na mani; switirhisiwakulu swa dyondzo na swa rihanyo; switirhisiwakulu swa xidijitali, na vugevenga na vukungundzwana.
3.3. Xivumbeko xa kungu leri xi nyika xivono xa xiyenge lexi ku faneleke ku tirhaniwa na xona, xi nyika nhlahluvo wa xiyimo xa nkarhi wa sweswi, xi katsakanya swiyimo swa nkoka swa ku humelela naswona xi vula leswaku i swidingo swihi leswi swi faneleke ku endliwa ku kota ku fikelela xivono lexi. Xi ringanyeta phurosese ya matirhiselo leyi yi fanele ku tekiwa eka kungu ra matirhelo ra ndzhendzeleko lowu yaka emahlweni wa malembe manharhu.
4. Rimba ra Matirhiselo ra Rixaka eka Ku Endliwa ka Xiphurofexinali ka Vukorhokeri bya Mfumo
4.1. Khabinete yi pasise Rimba ra Matirhiselo ra Rixaka eka Ku Endliwa ka Xiphurofexinali ka Vukorhokeri bya Mfumo. Rimba leri ri kandziyisiwile leswaku vaaki va nyika mavonelo hi 2021.
4.2. Rimba leri ri nyika ntlhanu wa tiphuphu hi mayelana na miphalalo eka ku endliwa ka xiphurofexinali ka Vukorhokeri bya Mfumo. Tiphuphu leti ti katsa leswi endliwaka ku nga si thoriwa na ku hlawuriwa endzeni ka Vukorhokeri bya Mfumo; ku tivisiwa ka mutirhi na ku amukeriwa ka mutirhi entirhweni; nkunguhato na malawulelo ya matirhelo; ku dyondza loku yaka emahlweni na nhluvukiso wa xiphurofexinali, ku ya emahlweni ka ntirhovutomi na timhangu ta ntirhovutomi .
5. Ku cinca eka swipimelo swa le ntirhweni swa Valawuri-Jenerala (tiDG)
5.1. Khabinete yi pasise xiviko lexi xi ringanyetaka magoza ku tiyisa vuswikoti bya tiDG eka Vukorhokeri bya Mfumo. Xiviko lexi xi endle swiringanyeto swo talanyana, ku katsa na nkarhi wa ku va ehofisini wa tiDG na malawulelo ya vurhumisi hi Vulawuri bya Vurhangerinkulu eka vaofisiri va tinkota.
5.2. Xiviko lexi xi tlhele xi ringanyeta leswaku DG ya le Hofisini ya Phuresidente yi ta thoriwa tanihi Nhloko ya Mafambiselo ya Mfumo. Eka swifundzakulu, ntirho lowu wu ta nyikiwa tiDG leri nga etihofisini ta Tiphurimiya. Xiviko xi ye emahlweni xi ringanyeta magoza ku letela tindzawulo hi mayelana na malawulelo ya tikontiraka ta tiDG.
5.3. Sisiteme ya Malawulelo ya Matirhelo leyi pfuxetiweke ya tiDG yi le ku pfuxetiweni ku yi fambelanisa na ku cinca loku pasisiweke.
5.4 Holobye wo Khomela wa Vukorhokeri bya Mfumo na Mafambiselo, Ttn Thulas Nxesi, vhiki leri taka u ta rhamba nhlengeletano ya swihangalasamahungu ku hlamusela hi ku komisa Rimba ra Matirhiselo ra Rixaka eka ku Endliwa ka Xipfurofexinali ka Vukorhokeri bya Mfumo na ku tlhela a tlhantlha ku cinca ku loku pasisiweke eka swipimelo swa le ntirhweni swa tiDG.
6. Xiviko xa Ndzima leyi Khatsiweke xa Vuntlhanu hi mayelana na Matirhiselo ya Phepha ra Swibumabumelo ra Mfumo hi mayelana na Vanhu lava nga na Vutsoniwa (WPRPD) ra 2020-2021
6.1. Khabinete yi pasise Xiviko xa Ndzima leyi Khatsiweke xa Vuntlhanu hi mayelana na Matirhiselo ya WPRPD, lexi xi nyikaka vuxokoxoko byintshwa hi mayelana na matirhiselo ya WPRPD. Xiviko lexi xi angarhela swibumabumelo kusuka eka tindzawulo ta mfumo ta rixaka na ta swifundzakulu. Xi nyika vuxokoxoko byintshwa hi mayelana na matirhiselo ya pholisi lama ma katsaka miavelo ya mpimanyeto.
6.2. Xiviko xa ku ya emahlweni xa lembe na lembe xo sungula xi kandziyisiwile hi 2017. Xiviko xa ndzima leyi khatsiweke xa vuntlhanu xi pasisiwile ku va xi gazetiwa na ku kandziyisiwa hi Ndzawulo ya Vavasati, Vantshwa na Vanhu lava nga na Vutsoniwa.
7. Hundzuluxo eka Atikili ya 20(1) ya Ntwanano hi mayelana na ku Herisiwa ka Mixaka Hinkwayo ya Xihlawuhlawu Ehenhla ka Vavasati (CEDAW)
7.1. Khabinete yi pasise xiringanyeto xo ya ePalamende xa hundzuluxo wa Atikili ya 20(1) ya CEDAW leswaku wu ya pfumeleriwa ximfumo. Mihundzuluxo leyi yi lulamisela nkarhivunavi lowu engeteriweke wa tinhlengeletano ta komiti leti ti phurosesaka swiviko swa matiko lama nga swirho.
7.2. Afrika-Dzonga yi sayine ntwanano lowu hi 1993 kutani endzhakukaswona yi wu pfumelela ximfumo hi N'wendzamhala 1995. Xiringanyeto lexo ya ePalamende xi lava ku fambelanisa ntwanano lowu pfumeleriweke ximfumo nkarhi lowu nga hundza na hundzuluxo wa Atikili ya 20(1) ya ntwanano lowu.
8. Ntwanano wa Misava Hinkwayo hi mayelana na ku Tekeriwa Enhlokweni ka Mithwaso leyi khumbaka Dyondzo ya le Henhla
8.1. Khabinete yi pasise xiringanyeto xo ya Palamende xa Ntwanano wa Misava Hinkwayo hi mayelana na ku Tekeriwa Enhlokweni ka Mithwaso leyi khumbaka Dyondzo ya le Henhla. Xikan'wekan'we loko xi pasisiwile ximfumo xi ta nghenisiwa eka Nhlangano wa Dyondzo, Sayense na Mfumo wa Vun'we bya Tinxaka (UN) kutani laha tikweni xi ta endliwa xi tirha hi ku tirhisa Nawu wa Rimba ra Mithwaso wa Rixaka, 2008 (Nawu wa 67 wa 2008).
8.2. Ntwanano lowa Misava Hinkwayo wu tumbuluxa milawu yo angarhela emisaveni ya ku tekeriwa enhlokweni lokunene, ka nkavuciva na ku va loku nga riki na xihlawuhlawu ka mithwaso na dyondzo ya le henhla na mithwaso. Wu pfumelela ku tekeriwa enhlokweni ka mithwaso ya le matikweni mambe eka matiko lama nga swirho swa UN ya 193.
9. Ku humesiwa ka mihundzuluxo eka Xiletelo xa Swirho swa Vurhangerinkulu
9.1. Khabinete yi seketele xitiviso lexi xi nyikiweke hi Hofisi ya Phuresidente hi Musumbhuluko, 17 Nhlangula 2022 xa ku humesa mihundzuluxo lexi endliweke eka Xiletelo xa Swirho swa Vurhangerinkulu, lexi tlhelaka xi vitaniwa Bukumpfuno ya Vaholobye, ya 2022.
9.2. Mihundzuluxo leyi a yi endliwile hi Dzivamisoko 2022 a yi lulamisela vatirhi vo engetela eka tin'wana ta tihofisi ta Vaholobye lava nga na vutihlamuleri bya kutlula photifoliyo yin'we. Yi tlhele yi lava Mfumo ku byarha vutihlamuleri hi vutalo bya tihakelo leti fambelanisiwaka na mphakelo wa gezi na mati eka vutshamo bya ximfumo laha ku tshamaka swirho swa vurhangerinkulu.
9.3. Khabinete yi tekele enhlokweni swivilelo leswi boxiweke hi vaaki kutani yi teka xiboho xa ku kambisisa Xiletelo xa Swirho swa Vurhangerinkulu. Phurosese leyi yi ta fambisiwa hi xivumbeko lexi nga voyameliki etlhelo naswona xikan'wekan'we loko yi hetiwile, xiletelo lexi xi ta endliwa xi kumeka eka mani na mani hi ku tirhisa webusayiti ya Ndzawulo ya Vukorhokeri bya Mfumo na Mafambiselo: www.dpsa.gov.za.
10. Xinakulobye xa Ncinco xa Eneji Leyinene (JETP) na Kungu ra Vuvekisi ra JETP (JETP-IP)
10.1. Endzhaku ka ku amukeriwa ka andlalo hi mayelana na JETP na JETP-IP, Khabinete yi seketele JETP-IP naswona yi hundzise ku amukela ka yona ka ntirho lowu koxometiweke lowu endliweke ku yi hluvukisa.
10.2. JETP-IP yi katsakanya vuvekisi lebyi lavekaka ku fikelela vutiboheleri bya ku hungutiwa ka khaboni lebyi endliweke hi Mfumo wa Afrika-Dzonga loko ku ri karhi ku kondleteriwa nhluvukiso lowu yisekaka emahlweni, na ku tiyisisa leswaku ku na ncinco lowunene wa vatirhi lava khumbekaka na miganga leyi khumbekaka.
10.3. Komiti ya le Xikarhi ka Vaholobye hi mayelana na ku Cinca ka Tlilayimete ku nga ri khale yi ta khoma nhlengeletano ya swihangalasamahungu ku nyika vuxokoxoko byo tala.
C. Milawumbisi
1. Nawumbisi wa Vutleketli bya le Matini bya Xibindzu wa 2022
1.1. Khabinete yi pasise xiringanyeto xa Nawumbisi wa Vutleketli bya le Matini bya Xibindzu wa 2022 xo ya ePalamende ku ya phurosesiwa ku ya emahlweni. Nawumbisi lowu wu tlhantlha Nawu wa Vutleketli bya le Matini bya Xibindzu wa 70 wa malembe hi vukhale, 1951 (Nawu wa 57 wa 1951).
1.2. Xikan'wekan'we loko wu pasisiwile tanihi nawu, Nawumbisi lowu wu ta nyika rimba ra xinawu ra vutleketli bya le matini ku lawula nkhulukelano wa vukorhokeri na tinhundzu wa swikwekwetsu. Exikarhi ka swin'wana, wu ta lawula ku dizayini, ntsariso, na ku thya mavito na ku suriwa ka swikwekwetsu.
1.3. Ku cinca loku ku ta hoxa xandla eka pfuxetiwa ka sekitara ya vutleketli bya le lwandle na ku tlhela yi fambelanisa tiko na Ntwanano wa Nhlangano wa Malwandle wa Matiko ya Misava. Afrika-Dzonga yi amukerile ximfumo ntwanano lowu.
2. Nawumbisi wa Hundzuluxo wa Tinhlayonhlayo wa 2020
2.1. Khabinete yi pasise xiringanyeto xo ya ePalamende xa Nawumbisi wa Hundzuluxo wa Tinhlayonhlayo wa 2022 ku ya phurosesiwa ku ya emahlweni. Nawumbisi lowu wu ringanyeta hundzuluxo eka Nawu wa Tinhlayonhlayo, 1999 (Nawu wa 6 wa 1999). Mihundzuluxo leyi yi lulamisela nhluvukiso na matirhiselo ya Sisiteme ya tinhlayonhlayo ya Rixaka leyi yi seketelaka swiboho leswi simekiweke eka vumbhoni.
2.2. Yi tiyisa nhlanganeriso lowu nga kona exikarhi ka Tinhlayonhlayo ta Afrika-Dzonga na swiyenge swin'wana swa mfumo, na ku ndlandlamukisa rimba ro lawula ra Nawu lowu.
D. Swiendleko leswi Taka
1. Samiti ya Mabindzu Lamatsongo, Lamatsongotsongo na ya le Xikarhi (SMME) na Mabindzunhlanganelo ya Phuresidente
1.1. Ndzawulo ya Nhluvukiso wa Mabindzu Lamatsongo, hi ku tirhisana na vakhomaxiave va sekitara leyi nga riki ya mfumo, yi ta rhurhela Samiti ya SMME na Mabindzunhlanganelo ya Phuresidente eBryanston, Gauteng kusuka 13 kufika 15 Hukuri 2022.
1.2. Samiti leyi yi tisa endhawini yin'we vatlanginkulu va sekitara leyi nga riki ya mfumo na ya mfumo eka ikhosisiteme ya mabindzu lamatsongo, ku burisana hi mayelana na ku kuma tindlela ta ku tirhisana eka ku tiyisa sekitara leyi. Vatekaxiave lava languteriwaka va katsa tichembara ta mabindzu, vatirhi va SMME, swidyondzeki, vaendlatipholisi na mihlangano ya timali ya nhluvukiso.
1.3. Samiti leyi yi ta tlhela yi kanela Kungukulu ra Nhluvukiso wa mabindzu Lamatsongo leri Pfanganisiweke ra Rixaka, leri ri nyikaka rimba ra xiqhinga ku tiyisa sekitara ya SMME. Samiti leyi yi tlhela yi languteriwa ku tivisa Masagwati ya SMME ya Phuresidente ya Rixaka ya Lembe na Lembe.
2. Ku Rhurheriwa ka Samiti ya Madzolonga yo ya hi Rimbewu na ku Dlayeteriwa ka Vaxisati (GBVF) ya 2022
2.1. Phuresidente Ramaphosa u ta rhurhela Samiti ya GBVF ya Phuresidente ya vumbirhi eGallagher Convention Centre eGauteng hi masiku ya 1 na 2 Hukuri 2022. Samiti leyo sungula leyi khomiweke hi 2018 yi tirhisiwile ku bohelela nakambe mfumo na vatirhisani lava nga na ku tsakela kun'we va vaaki eka ku herisa timhangu ta le henhla ta madzolonga ehenhla ha vavasati erixakeni.
2.2. Samiti leya vumbirhi yi ta tirhisiwa ku kambisisa ndzima leyi khatsiweke eka ku tirhisiwa ka Kungu ra Xiqhinga ra Rixaka hi mayelana na GBVF. Yi ta rhurheriwa ehansi ka nkongomelo: “Vutihlamuleri, Hatlisiso na Ntwariso SWESWI”.
2.3. Samiti leyi yi ta burisana, exikarhi ka swin'wana, hi mayelana na ku kuma tindlela ta ku hatlisisa magoza na vutihlamuleri kusuka eka tindzawulokulu na vakhomaxiave hinkwavo lava va katsaka vaaki lava nga na ku tsakela kun'we, sekitara leyi nga riki ya mfumo na vatirhi.
3. Xivijo xa Phuresidente xa Vuntlhanu xi ya eKapa-N'walungu
3.1. Xivijo xa Phuresidente xa Modlolo wa Nhluvukiso wa Swifundzatsongo (DDM) xa Vuntlhanu eUpington, Kapa-N'walungu xi ta endleka hi Ravuntlhanu, 21 Hukuri 2022 eMxolisi Dicky Jacobs Stadium.
3.2. Xivijo xa Phuresidente xa DDM xi ta hlahluva ndzima leyi khatsiweke na mitlhontlho ya mphakelo wa vukorhokeri eKapa-N’walungu na ku phalala ku yi ololoxa. DDM yi tiyisisa leswaku nkunguhato wa mphakelo wa vukorhokeri, ku tirhisiwa na ku pimanyeta swi pfanganisiwa ku tiyisa mphakelo wa vukorhokeri emigangeni.
3.3. Eka ku lulamisela Xivijo lexi, Vaholobye, swirho swa tikhansele ta vurhangerinkulu na timeyara va ta endla migingiriko yo fikelela miganga ya le Upington na leyi nga ekusuhi na kona.
4. Xitatimente xa Pholisi ya Mpimanyeto wa le Xikarhi ka Theme (MTBPS)
4.1. Khabinete ya tshemba leswaku MTBPS ya 2022 leyi faneleke ku andlariwa hi Holobye wa Timali Enoch Godongwana hi Ravunharhu, 26 Nhlangula 2022 i xiphemu xa nkoka xa phurosese yo pimanyeta yo pfuleka na ku va leyi nga na vutihlamuleri ya Afrika-Dzonga.
4.2. MTBPS yi tiyisa vutiboheleri bya mfumo endzeni ka levhele yo angarhela ya ntirhisomali lowu rixaka ri nga ta kota ku wu fikelela. Yi tlhela yi koxometa hilaha mfumo wu nga ta pfala hakona vangwa leri nga exikarhi malinhlengeleto na ntirhisomali, na ku tirhisa hi ndlela leyi vuyerisaka swipfuno leswi nga kona.
5. Swikambelo swa Matiriki
5.1. Swikambelo swa Xitifikheti xa le Henhla xa Rixaka swa 2022 swi ta sungula hi siku ra 31 Nhlangula kutani swi fika emakumu hi siku ra 7 N'wendzamhala 2022. Khabinete yi navelela Tlilasi ya 2022 leswinene loko yi ri karhi va tirhana na xiyenge xo hetelela xa rendzo ra vona ra xikolo. Nseketelo lowu yaka emahlweni kusuka eka vadyondzisi, vatswari na vahlayisi wu ta pfuna swinene eka ku pfuna vadyondzi lava ku langutana na swikambelo leswi hi vutitshembi.
5.2. Khabinete yi hlohlotela vatswari na vahlayisi ku tlanga xiphemu xa vona hi ku khutaza na ku hlohlotela vadyondzi lava, na ku tumbuluxa mbangu wo tirheka wa ku hlaya ekaya.
6. Khomferense ya Kungu ra Nhluvukiso ra Rixaka na Vuswikoti bya Tiko
6.1. Ndzawulo ya Vukorhokeri bya Mfumo na Mafambiselo, hi ku tirhisana na Khomixini ya Nkunguhato ya Rixaka na Xikolo xa Tidyondzo ta Nhluvukiso xa Yunivhesiti ya KwaZulu-Natal, yi ta rhurhela Khomferense ya NDP na Vuswikoti bya Tiko kusuka 7 kufika 9 Hukuri 2022 eka Khamphasi ya Kholichi ya Howard, Yunivhesiti ya KwaZulu-Natal.
6.2. Khomferense leyi yi ta ehleketisisa hi mayelana na vuswikoti bya tiko na matirhelo eka 10 ra malembe lamo sungula ya NDP, naswona yi ta khomiwa ehansi ka nkongomelo: “Vuehleketisisi hi mayelana na Vuswikoti bya Tiko na Matirhelo ya Mfumo eka malembe ya khume lamo sungula ya NDP”.
7. Ku Nyikiwa ka Hosinkulu Misuzulu kaZwelithini Xitifikheti xa ku Tekeriwa Enhlokweni
7.1. Phuresidente Ramaphosa u ta nyika Ndhabezitha Hosinkulu Misuzulu kaZwelithini Xitifikheti xa ku Tekeriwa Enhlokweni eMoses Mabhida Stadium eDurban hi Mugqivela, 29 Nhlangula 2022.
7.2. Leswi swi landzela ku vekiwa exitulwini ka xintu ka nkhuvu wa “Ukungena eSibayeni” wa Ndhabezitha lowu khomiweke hi siku ra 20 Mhawuri 2022, lowu wu n'wi vekeke exitulwini xa vuhoxi tanihi Hosinkulu ya Rixaka ra Mazulu.
E. Mahungu
1. Vuhoyozeri
Khabinete yi hundzise vuhoyozeri bya yona na ku navelela leswinene eka:
- Ttn Sam Matekane, Hubyankulu leyi nga si vekiwaka ximfumo ya Kingdom of Lesotho. Khabinete yi tlhele yi tikatsa na Ntirhokulu wa Nxiyaxiyo wa Nhlawulo wa AU eka Mihlawulo ya Huvo ya Rixaka ya 7 Nhlangula 2022 eKingdom of Lesotho eka ku hoyozela ku vupfa ka nhlawulo na ka tipolitiki ka Vanhu va Kingdom of Lesotho eka ku khoma ka vona mihlawulo leyi nga humelela.
Afrika-Dzonga yi tshama ya ha tiyimiserile ku tiyisa na ku pfhumbisa vuxaka bya matiko lamambirhi xikan'we na ku antswisa ntirhisano hi mayelana na swiphiqo swa xifundza, swa tikokulu na swa misava hinkwayo leswi vuyerisaka matlhelo hinkwawo.
2. Michavelelo
Khabinete yi hundzise michavelelo ya yona eka ndyangu na vanghana va:
- Papa Albert Nolan (88), Mupirisita wa Khatholiki ya le Afrika-Dzonga loyi a tiyimiserile loyi a kaneteke mavonelo ya vukhongeri lama a ma lava ku tiyisa sisiteme ya mfumo wa xihlawuhlawu. Hi 2003, khale ka Phuresidente Thabo Mbeki u n'wi nyike Risiva ra Luthuli hi Silivhere eka “vutiyimiseri bya yena bya vutomi hinkwabyo eka ku lwela xidemokirasi, timfanelo ta ximunhu na vululami na ku kaneta tidyondzo ta vukhongeri ku katsa na amukeriwa ka ntivovukhongeri ka mfumo wa xihlawuhlawu”.
F. Ku thoriwa
1. Ku thoriwa hinkwako ku fanele ku landzelela vutiyisisi bya mithwaso na mbhasiso lowu faneleke.
a. Gqweta James Mlawu – Mulawuri-Jenerala: Ndzawulo ya Vutleketli.
b. Ttn Shabeer Khan – N'watinkota-Jenerala: Vutamelankwama bya Rixaka.
2. Khabinete yi pfumelelane na ku thoriwa loku landzelaka:
2.1. Swirho swa Bodo ya Vupfhumba ya Afrika-Dzonga:
a. Dkd Nondumiso Maphazi (Mutshamaxitulu);
b. Dkd Aubrey Mhlongo (Xandla xa Mutshamaxitulu);
c. Mnn Pretty Ntombela;
d. Mnn Nomahlubi Mazwai;
e. Ttn Odwa Mtati;
f. Ttn Ravi Nadasen (Ku thoriwa nakambe);
g. Ttn Enver Duminy (Ku thoriwa nakambe);
h. Mnn Nandipha Mzileni Mbulawa;
i. Ttn Mduduzi Zakwe (Ku thoriwa nakambe);
j. Mnn Rosemary Anderson;
k. Mnn Lehlohonolo Rapodile; na
l. Mnn Nonkqubela Silulwane (Muyimeri wa ndzawulo).
2.2. Swirho swa Bodo ya Khoporexini ya Malawulelo ya Nkhuluko wa Swipandzamananga swa le Magondzweni:
a. Dkd Eddie Mogalefi Thebe (Ku thoriwa nakambe);
b. Mnn Thandi Clara Thankge (Ku thoriwa nakambe);
c. Phurof Maredi Mphahlele;
d. Mnn Nomusa Mufamadi (Mutshamaxitulu);
e. Gqweta Xola Stemela;
f. Mnn Lerato Magalo;
g. Phurof Chitja Twala;
h. Ttn Nkumeleni John Kudzingana;
i. Mnn N Jaxa (Xirho xo cincana); na
j. Mnn HM Mbanyele-Ntshinga (Xirho xo cincana).
2.3. Ttn Tshepo Monaheng – Muofisirinkulu wa Vurhangerinkulu (CEO): Khamphani ya Swihlahla ya Afrika-Dzonga (Kontiraka yi pfuxetiwile ku ringana malembe manharhu (3)).
2.4. Ttn Reginald Lavhelesani Demana – CEO: Ejensi ya Magondzo ya Rixaka ya Afrika-Dzonga.
2.5. Mnn Ditebogo Kgomo – CEO: Mulawuri wa Nyutliliya wa Rixaka.
2.6. Ttn Risenga Maluleke – N'watinhlayonhlayo-Jenerala (Mpfuxeto wa Kontiraka).
2.7. Mnn Kedibone Olga Madiehe – CEO: Ejensi ya Mafambiselo ya Tiphenceni ta Mfumo.
Swivutiso: Phumla Williams – Muvulavuleri wa Khabinete
Selifoni: 083 501 0139
