Pego ya Kopano ya Kabinete ya la 28 Lewedi 2016

1. Phethagatšo ya Mananeo a Bohlokwa a Mmušo

1.1. Bjale ka mmušo re ikgafile kudu go kaonafatša maphelo a batho ba rena, ke ka lebaka leo thuto e tšwelago pele go ba ye nngwe ya dilo tša rena tše bohlokwa tše di tlago pele. Re bontšhitše se ka go aba methopo, fao Thuto le Tlhahlo tša Godingwana e bilego ye nngwe ya baholego ba bagolo ka ditekanyetšong tša bosetšhaba tša ngwaga wo, gomme yona ya hwetša tlaleletšo ya 18% mo ngwageng wa ditšhelete wa 2016/17.

Le ge go na le mathata a ekonomi re tšwela pele go aba methopo bjalo ka taetšo ya thekgo ya rena ya go katološa phihlelelo go Thuto ya Godingwana, le go thuto ka kakaretšo. Mmušo mo ngwageng wo o abile R1.9 pilione ya tlhaelelo ya R2.3 pilione ye e bakilwego ke thekgo ya mašeleng ya koketšego ya ditšhelete tša dithuto ka 2016. Tšhelete ye e fetago R4.5 pilione e abilwe leswa ka ngwageng wa ditšhelete wa 2016/17 gore e hwetšwe ke Setlamo sa Bosetšhaba sa Thušo ya Ditšhelete tša Baithuti (NSFAS) ka nepo ya go kgontšha baithuti bao ba hlokago go fihlelela thuto ya godingwana.

1.2. Mmušo o tloga o tseba gabotse gore peeletšo ka go thuto ya bana ba rena e tla tsenya letsogo go phihlelelo ya godimo ya kgolo ya ekonomi, ye e nyakegago go rarolla ditlhohlo tše tharo tša tlhokego ya mešomo, bohloki le tlhokego ya tekatekano.

Mmušo o kwele gomme wa fetola boipiletšo bja baithuti gomme o tla thekga tlhatlošo ya ditšhelete tša dithuto go baithuti bao ba tšwago malapeng a bašomi bao ba hlokago le ba legoro la magareng mo ngwageng wa dithuto wa 2017. Baithuti bao batswadi ba bona goba bahlokomedi ba bona ba ka kgonago go lefa thuto ya yunibesithing ba swanetše go lefa le go tšwela pele go dira bjalo, ka ge thuto e le maikarabelo a bohle e sego a mmušo fela.

1.3. Tlhatlošo ye ya ditšhelete tša dithuto e hlokometše taba ya go kgona go lefa ga baithuti le batswadi ba bona, gammogo le tlhokego ya go netefatša gore dihlongwa tša thuto ya godingwana di tšwela pele go ba le mašeleng a tirelo. Pego ya lebakanyana ye e filwego ke Lekgotla la Thuto ya Godingwana e šišintše gore go be le tlhatlošo ya ditšhelete ye e sepelelanago le infoleišene go bohle mo ngwageng wa dithuto wa 2017.

1.4. Mmušo o amogetše tšhišinyo ya kakanyo ya tlhahlošo ya ditšhelete tša yunibesithi le tša dikholetšhe tša Thuto le Tlhahlo ya Mošomo wa Sethekniki le wa Diatla (TVET), mola ka go le lenwge o aba thušo go sekgoba sa tlhaelelo gore baithuti bao ba hlokago le bao ba tšwago malapeng a legoro la magareng gore ba kgone go lefela ditlhatlošo tšeo.

Le ge Khomišene ya Dinyakišišo ya Mopresidente ka ga Thekgo ya Ditšhelete go Thuto le Tlhahlo tša Godingwana e fetša mošomo wa yona, lenaneo la diyunibesithi tša rena le swanetše go tšwela pele go šoma, gomme le tšweletše bokgoni ka ekonoming, le go maatlafatša bafsa ba maAfrika Borwa le baithuti bao ba tšwago dinageng go tšwa lefaseng ka bophara, kudukudu ba ka Dinageng tše di Hlabologago tša ka Borwa bja Afrika (SADC).

1.5. Kabinete e ipiletša go baithuti, kudukudu go baetapele ba baithuti, go tšweletša dingongorego tša bona ka maleba go ya ka Molaotheo, wo o hlahlago maAfrika Borwa ka moka. Dikgaruru tšeo di sa tšwago go hlaga di šitišitše ditšhupetšo tša baithuti ka ge naga e bone tshenyo ya diphahlo, tshenyo ya dithoto, go tšhuma ga makgobapuku le mo lebakeng le lehu la mošomi wa ka yunibesithing.

1.6. Mopresidente Zuma o laetše ba Lefapha la Toka, Thibelo ya Bosenyi le Tšhireletšo (JCPS) go šoma ka bothata bjo bja go senya dihlongwa tša rena tša thuto ya godimo. Mopresidente o tlo kopana le Ditona go tšwa ka lefapheng la JCPS moragonyana lehono. Ditheo tša phethagatšo ya molao, tšeo di šomago ka molao, di tla šoma ka fao di ka kgonago ka gona go hwetša bao ba rwelego maikarabelo go ditiro tša bosenyi tšeo di bonwego.

1.7. Ka go amogela tsebišo ye e dirilwego ke Kgoro ya Thuto ya Motheo ya gore dilo ka moka di lokišitšwe gore ditlhahlobo tša Bosetšhaba tša 2016 tša Setifikeiti sa Marematlou di thome, re ipiletša go bakgathatema ka moka go šoma mmogo go netefatša gore dihlongwa tša rena tša thuto ya godingwana di seemong sa go kgona go amogela baithuti ba Marematlou ba ngwaga wa 2016 ka nepo ya go netefatša gore bana ba rena ba hwetša bokamoso bjo bokaone. Bakgathatema ka moka, kudukudu batswadi le bahlokomedi ba baithuti, ba swanetše go kgatha tema ka mafolofolo ka nepo ya go hwetša ditharollo tša sa ruri go bothata bja thušo ya ditšhelete tša thuto.

Ditlhahlobo tša Kreiti ya 12 di thoma go ngwalwa ka la 26 Diphalane go fihla ka la 29 Dibatsela 2016. Tona ya Thuto ya Motheo o tla tsebiša dipoelo tša ditlhahlobo tša Kreiti ya 12 tša 2016 ka la 4 Pherekgong 2017. Ka ditlhahlobong tša 2016, go na le baithuti ba 677 141 ba dinako ka moka le ba 150 183 ba dinako tše itšego, e lego palo ya baithuti bao ba fetilego bao ba ngwadilego ditlhahlobo ka ngwaga wa 2015 ka ba 9 000, se se laetša boikgafo bja mmušo bja go netefatša gore bontši bja bafsa ba rena ba phetha dithuto tša bona tša motheo gore ba kgone go kgatha tema ka ekonoming. Kabinete e lakaletša baithuti ba Marematlou ba ngwaga wa 2016 mahlatse le mahlogonolo ge ba tsena kgatong ya mafelelo ya mošomo wa bona wa go tsena sekolo.

1.8. Ka ge lefase le keteka Letšatši la Lefase la Barutiši ka la 5 Diphalane 2016, Kabinete e reta barutiši ba rena ka moka ebile e ba lebogiša ka boikgafo le ka mošomo wa bona wo ba o šomago ka maatla ka go thea motheo wa baetapele ba rena ba ka moso. Boikgafo le kgotlelelo ya barutiši ba rena di hlatlošitše batho ba rena ebile di tšwela pele go iša bana ba rena bokamosong bjo bokaone.

Ekonomi

1.9. Kabinete e hlohleletšwa ke dipoelo tša therišano ye e tšwelago pele gareng ga mmušo le baetapele ba dikgwebo ye e etilwego pele ke Mopresidente Zuma ka go diriša Lesolo la Mopresidente la Bahlankedibagolophethiši (di-CEO) go aga boitshepo ka ekonoming, go hlohleletša leswa kgolo ya ekonomi le go efoga go theošwa go lenaneo la kelo ya dikoloto la ka nageng.

Kgatelopele ye e akaretša lenaneo la go thwala bafsa ka nepo ya go tsenya bafsa ba milione o tee ka go mananeo a boithutelamešomo ao a lefago mo mengwageng ye meraro ka lefapheng la phraebete, go akaretšwa go hlongwa ga Sekhwama sa Dikgwebopotlana le Dikgwebo tša magareng ka R1,5 pilione yeo e tlago beeletšwa ka go dikgwebopotlana. Go sepelelana le Leano la Dintlha tše Senyane la mmušo, mošomo o dirilwe go sekaseka mafapha a seswai a ekonomi le go tseba Makala ao a ka dirišwago go peeletšo le kgolo ye mpsha.

Ge re tšwela pele ba kgwebo ba tlo dirišana mmogo le mmušo ka go diriša diprotšeke tše di latelago: go hlongwa ga Sekhwama sa Kgodišo ya Temo; bokgoni bja go thekga papatšo ya tša boeti; go oketša palo ya baoki bao ba hlahlilwego; le go tsošološa mafelo a diintasteri ao a phuhlamago, kudukudu ka Vaal Triangle.

1.10. Go bile gape le kgatelopele ka go tsenya tirišong ga Leano la Bosetšhaba la Thabollo le Boitlhamelo ka ga Ditheknolotši tša Haetrotšene le Disele tša Makhura (leo le tsebagalago ka lebitso la HySA Strategy). Kabinete e dumeletše HySA Strategy ka 2007 go hloma tsebo le go kgontšha tlhabollo ya ditšweletšwa tša boleng bja godimo tša kgwebo ka lefapheng la theknolotši ya Haetrotšene le Disele tša Makhura ka go hlwekiša methopo ya dimetale ya ka sehlopheng sa pholathinamo. Se gape se na le bokgoni bja go tšwetša pele go tšweletša dilo ka nageng ka nepo ya go maatlafatša bahlomi ba diintasteri ba bathobaso. Boitlhamelo bjo bja Afrika Borwa bo mabapi le go tsenya letsogo ka go boitlhamelo bja boditšhabatšhaba ka go diriša kgwebo ya theknolotši mola ka go le lengwe re hwetša 25% ya mmaraka wa Haetrotšene le wa Disele tša Makhura, wo o fihlago go R1.37 pilione ka 2020.

1.11. Kabinete e dumeletše go tsebagatšwa ga melao ye meswa ye e laolago kamano gareng ga mongmošomo le mošomi mabapi le go dira kgwebo le Mmušo. Melao ye e ngwadilwego ka kuranteng ya mmušo e tsenya tirišong Molao wa Taolo ya Tshepeditšo ya Setšhaba, wa 2014 (Molao wa bo 11 wa 2014).

1.12. Go abela semmušo ga dintlo tša mathomo tše 500 ka Protšekeng ye e Kopantšwego ya Madulo a Batho ka Savanna City, fao go bego go etilwe pele ke Tona ya Madulo a Batho, Mohumagadi Lindiwe Sisulu, ke karolo ya lesolo la mmušo la go aba dintlo tše kaone go batho bao ba hlokago le go thuša go bušetša seriti sa bona ka go netefatša gore ba ipshina ka tokelo ya go hwetša madulo a maleba le a boleng. Palomoka ya dintlo tše 200 e ile ya fiwa bagale ba mašole. Ge e fedile mo mengwageng ye e tlago ye mehlano, protšeke ye e tla be e agile dintlo tše di fetago tše 18 000, tšeo go tšona tše 500 di tlago abela bagale ba mašole.

1.13. Seboka sa Pušo ya Inthanete sa Afrika (AfIGF) le Lefelo la Neelano ya Inthanete la Dinaga tše di Hlabologago tša Borwa bja Afrika di tsebagaditšwe semmušo ka katlego ke Tona ya Kgoro ya Mananeokgoparara a Dikgokaganyo le Ditirelo tša Poso, Ngaka Siyabonga Cwele le Mokhomišenare wa Mokgatlo wa Setee sa Afrika (AU) Ngaka Elham Ibrahim.

AfIGF e tšweleditše maemo a ka nageng, ge e itokišetša go tsenela Kopano ya Bohlano ya AfIGF go tloga ka la 16 go fihla ka la 18 Diphalane 2016, ka Durban, KwaZulu-Natal. AfIGF e tla feletša ka ditefelo tša fasana tša go fihlelela inthanete ka mo seleteng se ka gobane sephethephethe sa inthaneteng se tla dikologa gareng ga dinaga tša Afrika.

Dikgatelopele tše di tla laetša bohlokwa bjo Afrika Borwa le AU di bonago go le bohlokwa go kgatha tema ga bohlokwa ka ekonoming ya inthanete e sego fela bjalo ka badiriši. Se gape se re batametša go go hloma ekonomi ya titšithale ye e akaretšago bohle le setšhaba se se nago le tsebo, ka ge go hlagišitšwe ka go Leanotlhabollo la Bosetšhaba (NDP). Mmušo o ikgafile go netefatša gore Inthanete e fihlelelwa ke maAfrika Borwa ka moka, e lego seo se tsenyago letsogo go go hlameng ga setšhaba seo se akaretšago bohle.

1.14. Pontšho ya Theknolotši ya Difofane le ya Difofane tša Mašole le Taetšo ya tša Mašole e swerwe ka katlego ke Kgoro ya Tšhireletšo, Armscor, Tirelo ya Difofane ya Afrika Borwa, Mokgatlo wa Intasteri ya Dinamelwa tša Meetseng le tša Tšhireletšo, Denel le Mokgatlo wa Phofišodifofane tša Kgwebo wa Afrika Borwa. Sefala se se dumelela diintasteri tša tšhireletšo tša ka Afrika Borwa go bapatša bokgoni bja bona go setšhaba sa boditšhabatšhaba, gomme mo ngwageng wo gape go bile le dipontšho tše mmalwa le diphabilione tša bosetšhaba tše di emetšwego ke dinaga tše di fapafapanego.

2. Maemo a Kabinete go Merero ye Bohlokwa Seemong sa Bjale

2.1. Kabinete e kwana ka botlalo le polelo ye e filwego ke Kantoro ya Mopresidente ka la 23 Lewedi, ka ga taba ya Mohlankedimogolo wa Tshepedišo (COO) wa wa Lekgotlakgašo la Afrika Borwa (SABC). Kabinete e hlompha kahlolo ye e dirilwego ke Kgorotsheko ya Godimo ya Boipelaetšo (SCA) yeo e tiišetšago gore go thwalwa ga Morena Hlaudi Motsoeneng bjalo ka COO ya SABC go beelwe thoko.

Kabinete e ipiletša go Lekgotlataolo la SABC go hlompha lengwalo le moya wa kahlolo ya SCA. Maitekelo a go nyatša kahlolo ya SCA ka go diriša ditlhathollo tša molao tša dikakanyo di sepelelana le go nyatša melawana ya molaotheo ya semolao le go hlohla dikgorotsheko tša rena tšeo di rometšwego ke molaotheo gore di phethagatše molao. Sephetho sa go thwala leswa Morena Motsoeneng mošomong o moswa go bontšha go se hlomphe molao.

Kabinete e gopoditše Lekgotla ka ga Karolo ya 165 ya Molaotheo: ye e bolelago gore taelo goba sephetho seo se tšerwego ke kgorotsheko se tlama batho ka moka le Makala a mmušo ao a angwago ke sona.

Kabinete e laetše Tona ya Dikgokagano, Mohumagadi Faith Muthambi, go tšea dikgato ka pela go rarolla taba ye le Lekgotla la SABC.

2.2.  Kabinete e amogela dipoelo tša go kgatha tema ga Afrika Borwa ka go Kopanokgothekgothe ya bo 71 ya Mokgatlo wa Dinagakopano (UNGA), fao go bego go etilwe pele ke Mopresidente Zuma. Kopano ye e swerwe go thoma ka la 20 go fihla ka la 26 Lewedi 2016 ka fase ga morero wa “Dinepo tša Tlhabollo ya go ya Go ile: Maitekelo a bohle a go fetoša lefase la rena”.

Ka mo kopanong ye baetapele ba lefase ba amogetše Kwano ya New York yeo e laetšago thato ya sepolotiki le boikgafo bja go šireletša ditokelo tša bafaladi le batho bao ba tšwago dinageng tša ka ntle. Boikgafo bjo bo lokišeditše ditherišano tšeo di ikemišeditšego go swara khonferentshe ya boditšhabatšhaba le go amogela ga kwano ya lefase ka bophara ya mabapi le go huduga fao go bolokegilego, ga toka le ga kgafetšakgafetša ka 2018.

Naga ya rena gape e bušeleditše boipiletšo bja yona bja go maatlafatša ga dihlongwa tša pušo ya lefaseng ka bophara, go akaretšwa Dinagakopano (UN), kudukudu Lekgotla la Tšhireletšo gomme ya tšwetša pele peakanyoleswa ya dihlongwa tše ka maikemišetšo a go phošolla tlhokego ya toka ya nakong ye e fetilego kgahlanong le Afrika yeo e bonagetšego ka go dibopego tše di fetilwego ke nako.

Mopresidente Zuma le Mopresidente Francois Hollande, wa Fora e bile bo monggaemmogo ba Khomišene ya Maemo a Godimo ya UN ka ga Go thwala Bašomi ba tša Maphelo le Kgolo ya Ekonomi ka la 20 Lewedi 2016. Khomišene ye e hlomilwe ke Mongwaledipharephare wa UN gomme maikemišetšo a yona ke go rerišana le baetapele maemong a godimodimo go hlohleletša go hlongwa ga dibaka tše diswa tša mešomo ka lefapheng la tša maphelo lefaseng ka bophara. Pego ya Khomišene yeo e amogetšwego ke Kopanokgothekgothe, e dira ditšhišinyo go Dinagamaloko, go thoma ka dinyakwa tša tlhahlo, thuto ye e tšwelago pele le tlhokego ya go lebelela kudu go tlhokomelo ya maphelo ya motheo. Se se akaretša boikgafo bja go hlahla bašomi ba tša maphelo ba dimilione tše 40 go fihla ka ngwaga wa 2030.

Go gafelwa semmušo ga maemo a boetapele bja Selekane le Mmušo sa go Hloka Sephiri (OGP) go dirilwe ke Mopresidente Zuma ka tiragalong ya segopotšo sa mengwaga ye mehlano ka fase ga UNGA. Ka nakong ya ge Afrika Borwa e le modulasetulo wa OGP re etile pele Kwano ya Mmušo ya go Hloka Sephiri ka ga go tsenywa tirišong ga Lenaneo la 2030 la Tlhabollo ya go ya Go ile, yeo e tlago dira gore dinagamaloko tša OGP di tsenye Dinepo tša Tlhabollo ya go ya Go ile ka go maanotiro a OGP a dinaga tša tšona. Afrika Borwa le yona e beile pele go hloka sephiri ga peyo ya melao, tshedimošo ya pepeneneng, le go kgathatema ga setšhaba sa badudi fao go phatlaletšego go akaretša go hloma mekgatlo ya badudi le ya dihlopha tše di lego kotsing ka gare ga OGP.

3. Diphetho tše Bohlokwa tša Kabinete

3.1. Kabinete e sedimošitšwe ka ga tshekatsheko ya Sekolo sa tša Mahlale sa Afrika Borwa ka ga go itokišetša ga Afrika Borwa go tša sethekniki go thekga intasteri ya gase ya go ntšhwa maswikeng, go akaretšwa ditšhišinyo ka ga ditiro tšeo di tlago tsenywa tirišong ke dikgoro tša maleba.
Ka phetogelong go ditheknolotši tša khapone ya fase mola ka go le lengwe re kaonafatša tšhireletšo ya enetši, Afrika Borwa e bona gase ya go ntšhwa masikweng bjalo ka selo seo se ka tsenyago letsogo go kabo ya ka moso ya enetši.

Pego, yeo e tlago lokollwa gore e fiwe setšhaba, e hlagiša merero ye mmalwa yeo e nyakago šedi ka nepo ya go dira gore naga e itokišetše ka botlalo. Yona e akaretša: go maatlafatša dihlongwa tša bolaodi, tša go aba dilaesentshe le tša tlhokomelo, ka go netefatša gore Afrika Borwa e na le bokgoni bjo bo hweditšwego; go thekga dikhamphani tša maleba go utolla dibaka tša ekonomi, go tsenya tirišong magato ao a tlago šireletša methopo ya tlhago, le go thoma ka dinyakišišo. Pego ye e tla šomišwa bjalo ka motheo wa go hloma dinyakišišo ka ga gase ya go ntšhwa maswikeng, leano la tlhabollo le la boithomelo.

3.2. Go bile le kgatelopele ka go Lesolo la Temo, Peakanyoleswa ya Naga le Tlhabollo ya Dinagamagae la Operation Phakisa. Ka go diriša Operation Phakisa mmušo o nyaka go oketša kgolo, ka nepo ya go dira gore Afrika Borwa e be naga ye e bolokegilego dijong ka maemong ka moka.

Go tloga ka Mopitlo 2016, go dirilwe dikopano tša go rerišana le bakgathatema mo lebakeng la nako ya dikgwedi tše nne. LAB ya mmakgonthe e direga mo lebakeng la dibeke tše hlano go tloga ka la 25 Lewedi go fihla ka la 28 Diphalane 2016. Maikemišetšomagolo ke go netefatša gore go hlangwa ditsenogare tše di nyakegago le tšeo di ka phethagatšwago go fihlelela kakaretšo e kgolo ka ekonoming ka mo lefapheng le. Lesolo la Temo, Peakanyoleswa ya Naga le nyaka go hloma mešomo ye milione o tee, le go lema dihekthara tše milione o tee go fihla ka ngwaga wa 2019, ka ge go ukangwe ka go NDP.

3.3. Kabinete e dumeletše Tlhako ya Kago ya Bokgoni ya Mebasepala ya Dilete le ya Selegae go thekga Lenaneo la dirapa tša Temo.
Lenaneo la dirapa tša Temo le bile motheo wa lenaneo leo le beilwego pele la mmušo la go Tsošološa Lenaneokabo la tša Temo le la Go šoma Ditšweletšwa tša Temo, e lego ye nngwe ya dilo tše di beilwego pele tša Leano la Dintlha tše Senyane. Mebasepala ya dilete ka moka ye 44 e akareditšwe ka mo lenaneong le. Se se tla bea dirapa tša Temo go šoma bjalo ka mokgwa o bohlokwa wa go phethagatša leanotlhabollo la dinagamagae leo le šišintšwego la NDP ka lebaka la bokgoni bja lona bja go thekga tšweletšo ya balemipotlana le go hlohleletša go šoma ditšweletšwa tša temo ka dinagamagaeng.

3.4. Kabinete le yona e dumeletše Sethalwa seo se Kopantšwego sa Molaokakanywa sa Theknolotši ya Kgokagano le Tshedimošo (ICT), seo se tšeelago legato Dithalwa tša Molaokakanywa tša Dikgokagano ka Megala (1996) le sa Ditirelo tša Poso (1998).

Molawana wo wa ICT o hlagiša ka fao mmušo o tlago netefatša gore lefapha le le phethagatša bokgoni bja lona bja go sepediša phetošo ya setšhaba le ya ekonomi ye e akaretšago mang le mang ka Afrika Borwa. Tona ya Kgoro ya Mananeokgoparara a Dikgokaganyo le Ditirelo tša Poso, Ngaka Cwele, o tla bitša kopano ya bagaši ba ditaba go sedimoša ba ditaba go hlaloša molawana wo go ya pele.

3.5. Kabinete e dumeletše go tlišwa ga Kwano ya 1999 ya Seboka sa Mananeokgoparara a Dikgokaganyo sa Afrika (ATU) ka Palamenteng go tla go e dumelela go latela Karolo ya 231(2) ya Molaotheo.

ATU ke setheo seo se tšwetšago pele phihlelelo ya bohle ka Afrika le go šomiša di-ICT – go swana le go aba mananeokgoparara, sepekthramo sa frekhwentshi ya radio le tšhomišego ya gohle ye e swanago – ka khonthinenteng.

Go kgatha tema ga Afrika Borwa go sepelelana le NDP le maikemišetšo a molawana wa mabapi le dinaga tša ka ntle wa go bea naga ya rena maemong a makaone  lefaseng ka bophara le go maatlafatša dihlongwa tša AU ka nepo ya go phethagatša  maikemišetšo a tlhabollo a melawana ya mabapi le dinaga tša ka ntle.

3.6. Kabinete e dumeletše tlhako ya dihlongwa ye e šišintšwego ya go hlongwa ga Molaodi yo Bohlokwa wa Makala ao a Fapafapanego a Bohlami bja Didirišwa tša Titšithale (DOA), ka gare ga leina leo le šišintšwego la Setheo sa MISAVA sa Sešupi sa Titšithale.

Go tsenywa tirišong ga DOA go na le bokgoni bja go bea Afrika Borwa maemong ka go thekga bokgoni bja ICT ka boitokišetšong bja go kgatha tema ka go Lesolo la Bone la Diintasteri.

3.7. Kabinete e dumeletše maemo ao a bušeleditšwego a Afrika Borwa go tšhišinyo ya SADC ya gore go ngwalwe memorantamo wa tirišano mabapi le go hloma Sehlongwa sa Taolo sa ka Seleteng sa Borwa Leboa (NSCMI).

Ditona tša Dinamelwa tša SADC di dumelelane ka go hloma NSCMI go rarolla bothata bja go se šome gabotse le ditšhalelomorago ka Seleteng sa Borwa Leboa. Kabinete e dumeletše gape gore Tona ya Dinamelwa e be monggae wa kopano ya Ditona tša Dinamelwa tša ka Seleteng sa Borwa Leboa ka 2016/17.

3.8. Kabinete e sedimošitše ka ga dirwa ga molokoloko wa ditšhelete tše diswa tša tšhipi tša go keteka le tša go phatlalatšwa setšhabeng tše di tlago emela setšo, tokologo le temokrasi, ka Tirelo ya Tlhamo ya Ditšhelete tša Tšhipi le Lekgotla la yona la Balaodi, ka tirišano le Tona ya Ditšhelete.

Kabinete e dumeletše go tsebišwa le go hlangwa ga ditšhelete tše diswa tša tšhipi tša go keteka tša R10 le R5; tšhelete ye mpsha ya gauta ya dikharete tše 24 ya R5 ye e ketekago (1/2 oz.) ye e tlago tsenywa ka go Molokoloko wa Ditšhelete tša Tšhipi tša Natura mo ngwageng wa 2017; le

a. Go hlwangwa ga molokolo wa ditšhelete tša tšhipi tša go keteka tšeo di latelago:

• Molokolo wa Ditšhelete tša Tšhipi tša Natura tša 2017;
• Molokolo wa Ditšhelete tša Tšhipi tša Sterling tša 2017; le
• Molokolo wa Ditšhelete tša Tšhipi tša Sterling sa silibera tša 2017 tša R2 le tša 2½ c ya Teke.

b. Ditšhelete tša tšhipi tše di latelago tša Krugerrand tša 2017:

• Go phatlalatšwa leswa ga Krugerrand ya 1967 ya boleng ka 2016; le
• Go tsebagatšwa ga di-Krugerrand tšeo di tlago kgoboketšwa ka 2017.

4. Melaokakanywa

4.1. Kabinete e dumeletše go phatlalatšwa ga Molaokakanywaphethošwa wa Thušo ya Setšhaba wa 2016 gore setšhaba se fe ditshwaotshwao ka ga ona. Se se fetoša Molao wa Thušo ya Setšhaba, wa 2004 (Molao wa 13 wa 2004).

Molaokakanywa wo o nyaka go hlagiša ditefelo tša tlaleletšo le/goba dikholego tše di amanago le thušo ya setšhaba. Diphetošo tše di tla kgontšha go hlongwa ga dikholego tša dipoloko go ditšhuana le go bana ka malapeng ao a etilwego pele ke bana.

5. Ditiragalo tše di Tlago

5.1. Kabinete e sedimošitšwe ka ga boitokišetšo bja Afrika Borwa gomme ya dumelela leano la go kgatha tema ka Sebokeng sa bo 8 sa BRICS seo se tlago, seo se etilwego pele ke Komiti ya Ditona tše di fapafapanego tša dinaga tša BRICS. Seboka sa bo 8 sa BRICS se tla swarwa ka fase ga morero wa “Re Aga Ditharollo tša go Araba, tše di Akaretšago Mang le mang le tša Bohle (BRICS)” go tloga ka la 15 go fihla ka la 16 Diphalane 2016 ka Goa, India.

Kabinete e sedimošitšwe gape ka ga maemo a go tsenya tirišong ga Lefelo le Leswa la Selete sa Afrika la Pankatlhabollo. Afrika Borwa e tla tšwela pele go thekga go tsenywa tirišong ga Pankatlhabollo ye mpha ya BRICS, ye e akaretšago go swarwa ga Lefelo la Selete sa Afrika ka Johannesburg.

Go hlongwa ga ditheo tša ditšhelete tša BRICS, go swana le Pankatlhabollo ye Mpsha le Thulaganyo ya Peelothoko ya Mohlakanelwa di šoma bjalo ka ditheo tša tlhohleletšo go huetša tlhomo ya diintasteri le mananeokgoparara ka Afrika Borwa le ka khonthinenteng.

5.2. Kabinete e dumeletše mošomo wo o filwego Afrika Borwa wa poledišano go šoma bjalo ka methopo ya ditherišano ka Kopanong ya Maloko a Phrothokholo ya Montreal ka ga Ditšweletšwa tšeo di Senyago Llaga ya Osoune (Montreal MOP 28) ye e tlogo swarwa go tloga ka la 10 go fihla ka la 14 Diphalane 2016, ka Kigali, Rwanda. Phrothokholo ya Montreal e šomile gabotse kudu mabapi le go fediša Ditšweletšwa tšeo di Senyago Osoune. Se se sepelelana le Molaotheo wa rena wo o hlagišago gore phokotšo ya bohloki le tlhabollo ya ekonomi ya setšhaba di swanetše go tšwetšwa pele ka kwešišo ya tlhabollo ya go ya go ile.

5.3. Khonferentshe ya Boraro ya UN ka ga Kago ya Dintlo le go Dula ga Batho Metsesetoropong go ya go ile (Habitat III) e tla swarwa ke UNGA go la Quito, Ecuador go thoma ka la 17 go fihla ka la 20 Diphalane 2016. E ikemišeditše go amogela Lenaneo le Leswa la Metsesetoropo; sengwalwa seo se lebeletšego gore go šongwe seo se tlago bea melawana ya sefase ka bophara ya phihlelelo ya tlhabollo ya metsesetoropo ya go ya go ile, re nagana ka boswa ka fao re agago ka gona, ka fao re laolago, le go dula ka ditoropong ka go dirišana mmogo le badirišani bao ba nago le boikgafo, le bakgathatema ba maleba, le badiri ba metsesetoropong ka magatong ka moka a mmušo gammogo le ka lefapheng la phraebete.

5.4. Khonferentshe ya Boditšhabatšhaba ka ga Mananeokgoparara a Dinyakišišo (ICRI 2016) e tla swarwa ka Cape Town go thoma ka la 3 go fihla ka la 5 Diphalane 2016 ke Kgoro ya Mahlale le Theknolotši le Khomišene ya Yuropa.

Khonferentshe ye e ikemišeditše go bolela ka ga mananeokgoparara a dinyakišišo a lefaseng ka bophara go rarolla mathata a magolo le bjalo ka lefelotlalo la boitlhamelo, la go bolela ka ga dinyakwa, tlhabollo le go ba gona go ya go ile ga mananeokgoparara a dinyakišišo tša lefase ka bophara le tša ka seleteng le go boledišana ka ga kgonagalo ya go ya go peakanyo ya boditšhabatšhaba.

Afrika Borwa e bontšhitše bokgoni bja yona bja dinyakišišo ka ga mahlale le theknolotši, ebile e bonwa bjalo ka legae la tlhago le a mangwe a mananeokgoparara a bohlokwa kudu a dinyakišišo. Go swarwa ga ICRI 2016 go tla hlohleletša kgatelopele ya naga gore e be ekonomi ye e theilwego go tsebo ka ge go hlagišitšwe ka go NDP.

5.5. Kabinete e amogela go tsebagatšwa ga motheo wa kgato ya mathomo go ya go go tima ga therensemithara ya manakana ka la 28 Diphalane 2016 ke Tona ya Dikgokagano Faith Muthambi, ka mafelong a ditoropo tše bohlokwa tša Arei ya Sekwerekhilometara (SKA) ka Kapa Leboa, ka toropong ya Carnavon ka Masepaleng wa Selegae wa Kareeberg. Malapa a go feta a 86% ka mafelong a SKA a kgokagantšwe gomme a ipshina ka ditirelo tša thelebišene ya therestirale ya thelebišene ka dintlong tša bona.

Go huduga fa go sepelelana gape le NDP go hlama mananeokgoparara ao a tiilego, a go tshephagala, a go bolokega le a go se ture a ICT. Go tla kgokaganya badudi ba metsesetoropong le ba dinagamagaeng, bahumi le bahloki ka go netefatša gore badudi ba Afrika Borwa ba a gwebišana le go boledišana gabotse kudu ka go šomiša theknolotši.

5.6. Mmušo o tla keteka Kgwedi ya Tlhabollo ya Setšhaba ka Diphalane ka fase ga morero wa “Mmogo re tšwetša pele Afrika Borwa go Tlhabollo ya Ekonomi ya Setšhaba” le ka Kgoro ya Tlhabollo ya Leago (DSD), o tla swara dingangišano tša naga ka bophara go kwešiša bokaone dinyakwa tše di farologanego tša setšhaba.

DSD, gotee le Setheotlhabollo sa Bosetšhaba (NDA) le Setheo sa Tšhireletšo ya Setšhaba sa Afrika Borwa, di tla tsebiša setšhaba ka ga mananeo ao a fapafapanego a tšhireletšo ya setšhaba ao ba ka a hwetšago le ka fao a ka fihlelelwago ka gona. Kabinete e hlohleletša mafapha ka moka go thuša mmušo go netefatša gore dinyakwa tša bao ba lego kotsing setšhabeng sa rena di a hlokomelwa.

La 1 Diphalane 2016 ke Letšatši la Boditšhabatšhaba la Batšofadi, leo le tlago ketekwa bjalo ka karolo ya beke ya mathomo ya Diphalane. Letšatši le le tla lebišwa go go tliša šedi go dikgopolo tše di sego tša loka tše di hlohlago le dikgopolo tše di sego tša nepagala ka ga batšofadi le go tšofala.

5.7. Kgoro ya Bokgabo le Boitapološo le Mokgatlo wa Dipapadi tša Boditšhabatšhaba tša Bohle di tla swara tiragalo ya bo 6 ya “The Big Walk” ka la 2 Diphalane 2016 ka Fountains Valley Resort, Pretoria. Kabinete e hlohleletša maAfrika Borwa go amogela mokgwa wa bophelo o mokaone ka nepo ya go lwantšha tiragalo ya godimo ya malwetši a mekgwa ya bophelo le go nona kudu.

5.8. La 19 Diphalane 2016 ke segopotšo sa bo 30 sa go phuhlama ga sefofane seo se tšerego bophelo bja Mopresidente wa peleng wa Mozambique, Samora Moises Machel le banna le basadi ba 34 ba naga ya gabo, go akaretša bafofiši le babegi ba ditaba.

Batho ba Mozambique ba tsentše letsogo ka tokologong ya Afrika Borwa le ya dinaga tše dingwe ka mo karolong ye ya khontinente. Mmušo wa Repabliki ya Afrika Borwa, ka tirišano le mmušo wa Repabliki ya Mozambique, e tla swara meketeko ya segopotšo sa bo 30 lefelong leo sefofane se phuhlamilego gona ka Mbuzini, Mpumalanga ka la 17 Diphalane 2016.

Se se tsenya letsogo go Kgoro ya Bokgabo le Setšo gore e hlome tsela ya bohwa bja ntwa ya tokologo le bja bongangele bja dipolotiki go sepelelana le bohwa bja tokologo ka Afrika Borwa, ka SADC le ka khontinenteng.

Kabinete e Lebiša Mahloko go bao ba Latelago:

5.9. Ba lapa le bagwera ba rammino wa go tuma le yo mongwe wa bao ba tšweleditšego pele mmino wa Kwaito, Mduduzi Tshabalala, yo a bego a tsebega kudu bjalo ka Mandoza. Mmino wa gagwe o fihleletše phatlalalo ye e swanago e nnoši ya ka ditšong tše di fapanego gomme o tšwela pele go ratwa ke maAfrika Borwa ka moka.

5.10. Ba lapa le bagwera ba mmegi wa ditaba wa mahlwaadibona, morulaganyi le mongwadi Allister Sparks yo a hlokofetšego a na le mengwaga ye 83. Sparks o šomišitše maemo a gagwe bjalo ka morulaganyi wa Rand Daily Mail ka mengwageng ya bo 1980 go bea nyanyeng mmušo wa kgethologanyo. E be e le Moithuti wa Nieman ka Yunibesithing ya Harvard le mongwadi wa ditaba wa lebakanyana ka dikgatišong tše mmalwa tša boditšhabatšhaba, go akaretšwa le The Washington Post and The Economist.

5.11. Batho ba India, ka ga go hlokofala ga Mokgethwa wa Modimo Pramukh Swami Maharaj, hlogo ya semoya ya tumelo ya Sehindu ya setšhaba sa maSwaminarayane ka India. Mokgethwa wa Modimo o tsebja kudu ka seabe se a bilego le sona go semoya le setšo sa MaIndia ka go aga ditempele, mandirs le dihlongwa tša thuto ka India le ka dinageng tše dingwe.

5.12. Go ba malapa a bao ba lahlegetšwego ke maphelo a bona ka ditiragalong tša dikgaruru tšeo di diregilego ka Democratic Republic of Congo (DRC) le bao ba gobetšego le bona ba lakaletšwa gore ba fole ka pela. Kabinete e ipiletša go mekgatlo ka moka ka DRC go kgatha tema ka go Dipoledišano tša Bosetšhaba tše di Akaretšago mang le mang, tšeo di sepedišwago ke Morena Edem Kodjo legatong la AU, gomme yena o thekgwa ke dihlongwa tša ka seleteng le tša boditšhabatšhaba.

5.13. Go ba lapa le bagwera ba Shimon Peres, tonakgolo ya peleng ye e tšofetšego ya Israele yo a amogeditšwego Sefoka sa Nobel gotee le moetapele yo mongwe ka ge ba tlišitše kwano ya khutšo gareng ga maIsraele le maPalestina. Morena Peres o šomile bjalo ka kokwane ye maatla go meloko ka dipolotiking tša Israele.

Kabinete e Lebišitše Ditebogišo tša yona go Batho bao ba Latelago:

5.14. Lekgotla la Dinyakišišo tša Mahlele le Diintasteri go theknolotši ya yona ye mpsha ya go sensa kgatišo ya menwana yeo e tlogo thuša bokaone bašomi ba phethagatšo ya molao le ba forensiki ka mešomong ya bona. Sedirišwa se sa mathomong, se thekgilwe ka ditšhelete ke Kgoro ya Mahlale le Theknolotši, e bile se ka šomišwa go sekena mafelwana le go go bontšha dikgatišo tša menwana ka ntle le go šomiša lerole la go tlhagiša dikgatišo tša menwana goba kotsi ya go ka timetša bohlatse.

5.15. Ngaka Ismail Bhorat le sehlopha sa gagwe ka ga mošomo wa bona wa opareišene ya mekgwa ya sebjalebjale go lesea leo le sego la hlwa le belegwa ka Sepetleleng sa Bogareng sa Inkosi Albert Luthuli. Ye ke opareišene ya mathomo ye e dirilwego go leseana leo le sego la hlwa le belegwa ka mo nageng gomme se se beile Afrika Borwa maemong a lefase.

5.16. Mamelodi Sundowns ge e fihleletše makgaolakgang a Dipapadi tša Bonkgwete bja Khonfetereišene ya Kgwele ya Maoto ya Afrika ka morago ga go fenya Zesco United. Phenyo ye ga se selo se sekaone fela go Sundowns eupša e tla hola kgwele ya maoto ya Afrika Borwa ka moka. E bea baraloki ba rena nyanyeng e lego selo seo re se hlokago le maitemogela ao ba a hlokago a go phadišana le dihlopha tše kaone ka khontinenteng ya Afrika le lefaseng.

5.17. Kabinete e lebogiša Brad Binder ge a thopile ka fao go sego gwa direga peleng Phadišano ya Lefase ya Moto3. Monamedi wa sekuta wa mengwaga ye 21 e bile moAfrika Borwa wa mathomo go tloga ka 1980 go thopa sefoka sa Grand Prix ka morago ga go thopa bonkgwete bja gagwe bja mathomo bja phadišano ya Moto3.

5.18. Gomme Kabinete e lebiša ditebogo tša yona go maAfrika Borwa ka moka bao ba kgathilego tema ka ditiragalong tša mehutahuta tša go keteka le go hlompha ditšo tša rena tše di fapafapanego ka Kgweding ya Bohwa. Pontšho ye e kgahlišago ya ditšo tša rena tše di fapafapanego le go abelana ka bohwa bja rena bjo bo humilego go phatlaletše le naga ya rena.

Kabinete e Lakaletša Batho bao ba Latelago Mahlatse:

5.19. Kabinete e lakaletša Mopišopomogolo Desmond Tutu gore a fole ka pela go opareišene ye a e dirilego.

5.20. Gomme e ba le maAfrika Borwa ge ba lakaletša Mme Winnie Mandela letšatši la gagwe la matswalo ge a fetša mengwaga ye 80.

6. Bao ba Thwetšwego Mešomong

Batho ka moka bao ba thwetšwego mešomong mangwalo a bona a dithuto a tla tiišetšwa le go netefaletšwa ka maleba.

6.1. Lekgotlakeletšo la Bosetšhaba ka ga Boitlhamelo:
a. Morena Mafika Mkwanazi; le
b. Morena Sullivan O’Carroll.

6.2. Lekgotla la Sekolo sa Mahlale sa Afrika Borwa:
a. Moprofesara Eugene Cloete;
b. Moprofesara Sabiha Essack;
c. Moprofesara Shireen Hassim;
d. Moprofesara Jonathan Jansen;
e. Moprofesara Nancy Phaswana-Mafuya;
f. Moprofesara Barney Pityana;
g. Moprofesara Stephanie Burton (o thwetšwe leswa);
h. Moprofesara Norman Duncan (o thwetšwe leswa);
i. Moprofesara Johann Mouton (o thwetšwe leswa);
j. Moprofesara Himla Soodyall (o thwetšwe leswa);
k. Moprofesara Zeblon Vilakazi (o thwetšwe leswa);
l. Moprofesara Brenda Wingfield (o thwetšwe leswa); le
m. Ngaka Shadrack Moephuli (Lekgotlakeletši la Bosetšhaba ka ga Kemedi ya Boitlhamelo ebile o thwetšwe leswa).

6.3. Ngaka Sarah Mosoetsa go Lekgotla la Setheo sa Dinyakišišo sa Bosetšhaba.

6.4. Sehlongwa sa Bosetšhaba sa Kgašo ya Elektroniki sa Afrika Borwa (NEMISA):
a. Mohumagadi Mymoena Williams bjalo ka Mohlankedimogolophethiši (CEO).
b. Mohumagadi Rahimoonisha Abdool bjalo ka Mohlankedimogolo wa Ditšhelete (CFO).

6.5. Balaodi bao ba sego ba Khuduthamaga go NEMISA NPC SOC Limited:
a. Moprofesara Walter Theophilus Claassen (Modulasetulo);
b. Morena Thami ka Plaatjie (o thwetšwe leswa e bile ke Motlatšamodulosetulo);
c. Moprofesara Manoj Maharaj;
d. Mohumagadi Sarienne Rana Kersh;
e. Mohumagadi Nelisiwe Gloria Mkhaliphi;
f. Morena Phuthi Nehemia Phukubje;
g. Mohumagadi Alina Thandiwe Mfulo; le
h. Morena Moraka Lucas Mello (o thwetšwe leswa).

6.6. Zolani Kgosie Matthews bjalo ka leloko leo le sego la khuduthamaga go Lekgotla la Tirelo ya Poso ya Afrika Borwa.

6.7. Morena Mahomed Iftekhar Chowan bjalo ka CFO ya Setheo sa Tirelo le Phihlelelo ya Bohle sa Afrika Borwa (Usaasa).

6.8. Lekgotla la Afrika Borwa la Merero ya Lefaufau:
a. Mohumagadi Pontsho Maruping (Modulasetulo);
b. Mohumagadi Nomfuneko Irene Majaja (Motlatšamodulasetulo);
c. Moatbokheite Lulekwa Makapela;
d. Morena Themba Beatus Tenza;
e. Morena Linden Sydney Petzer;
f. Moapasatara Peter Goosen;
g. Morena Humbulani Aaron Mudau;
h. Ngaka Sandile Bethuel Malinga;
i. Morena William Simon Makwinja;
j. Mohumagadi Nosiphiwo Monica Sonjani;
k. Morena Lloyd McPatie; le
l. Morena LeeanNgakaan Annamalai.

6.9. Moatbokheite Rory Wayne Voller bjalo ka Mokhomišenara go Khomišene ya Dithoto tša Khamphani le tša Bohlale.

6.10. Morena Jayaseelan Manickum Nair go Lekgotla la Mokgatlo wa Inšorentshe ya Kotsi ye e Kgethegilego, SOE, bjalo ka molaodi yo e sego wa khuduthamaga.

6.11. Go šišinywa ga leina la Mohumagadi Patience Bongiwe Kunene bjalo ka Moadiphethiši, yo a emetšego Afrika Borwa, Angola le Nigeria, ka Lekgotleng la Balaodi ba Sehlopha sa Panka ya Lefase (Panka ya Lefase).

6.12. Molaodi wa Polokego ya Diporo tša Ditimela:
a. Go thwalwa leswa ga Morena Nkululeko Andrew Stephen Poya bjalo ka CEO.

Maloko ao a sego a Khuduthamaga go Lekgotla la Polokego ya Diporo tša Ditimela:
b. Ngaka Nomusa Zethu Qunta (Modulasetulo);
c. Morena Boy Johannes Nobunga (Motlatšamodulasetulo);
d. Morena Zacharia Mosothoane (mošišinywa wa Mokgatlo wa Dinamelwa le wa Bašomi ba Dilogwa wa Afrika Borwa);
e. Morena Christiaan Johan de Vos (mošišinywa wa Fetereišene ya Mekgatlo ya Afrika Borwa);
f. Meijatšenerale Monashi Motlhala (Kgoro ya Maphodisa, ka lebaka la maemo a gagwe a mošomo);
g. Morena Ngwako Makaepea (Kgoro ya Dinamela ka lebaka la maemo a mošomo wa gagwe);
h. Mohumagadi Hilda Thamaga Thopola;
i. Meijatšenerale Willem Adriaan Venter (leloko leo le sego la khuduthamaga leo le ikemego;
j. Mohumagadi Khulekelwe Mbonambi (o thwetšwe leswa);
k. Mohumagadi Ntombizine Mbiza (o thwetšwe leswa);
l. Morena Andre Harrison (o thwetšwe leswa); le
m. Morena Tibor Szane (o thwetšwe leswa le wa Kgoro ya Bašomi ka lebaka la mošomo wa gagwe).

6.13. Go thwalwa leswa ga Morena Japh Ronnie Chuwe bjalo ka CEO (Moretšistra) ya Setheo sa Melato ya Dinamelwa tša Mebileng.

6.14. Morena Skhumbuzo Dennis Macozoma bjalo ka CEO wa South African Roads Agency SOC Limited.

6.15. Morena Sisa Neil Ntshona bjalo ka CEO ya Tirelo ya Boeti ya Afrika Borwa.

6.16. Morena Dhesigen Pydiah Naidoo o thwetšwe leswa bjalo ka CEO ya Khomišene ya Dinyakišišo ka ga Meetse.

6.17. Khomišene ya Lesotho Highlands Water:
a. Morena Bhekizwe Simon Nkosi bjalo ka Moemedimogolo wa Repabliki ya Afrika Borwa; le
b. Morena Vusi Nhlapo bjalo ka Moemedi wa saruri.

6.18. Lekgotla la Setheo sa Thušo ya Dikgwebopotlana ka Mašeleng:
a. Mohumagadi Charmaine Groves;
b. Mohumagadi Happy Ralinala;
c. Morena Kholofelo Molewa;
d. Mohumagadi Nomcebo Dlamini;
e. Morena Nazir Ahmed Osman;
f. Mohumagadi Nonkululeko Dlamini;
g. Morena Phakamile Mainganya;
h. Mohumagadi Kate Moloto;
i. Mohumagadi Hlonela Lupuwana (o thwetšwe leswa); le
j. Morena Lawrence Mavundla (o thwetšwe leswa).

6.19. Mohumagadi Cladie Thamo Hloniphile Mzobe bjalo ka CEO ya NDA.

Dipotšišo:
Donald Liphoko
Mogala: 082 901 0766