1. Ho kenngwa tshebetsong ha mananeo a bohlokwa a mmuso
1.1. Kabinete e amohetswe ho saenwa ha ditumellano tse 26 tsa boleng ba R94 bilione nakong ya Leeto la Puso la haufinyane tjena la Moporesidente wa China Xi Jinping. Ditumellano tse saennweng di kenyeleditse R12 bilione bakeng sa ho aha polante ya tlhahiso ya makoloi ka hara Aforika Borwa, thuso ya kadimo ya US$500 milione ho Eskom bakeng sa ntshetsopele ya meralo wa motheo le tiisetso ya thuso ya ditjhelete ya US$2.5 bilione bakeng sa Transnet ho tswa ho Banka ya Ntshetsopele ya China.
Jwaloka karolo ya Foramo ya bo-2 e mabapi le Tshebedisano-mmoho ya China-Aforika (FOCAC), Moporesidente Xi Jinping o entse boitlamo ba US$60 bilione bakeng sa ntshetsopele ya Aforika.
Kamohelo ya Tumellano le Moralo wa Tshebetso wa (2016-2018) ho FOCAC o matlafatsa bosemphato bo ntseng bo hola ba kutlwano pakeng tsa Aforika le China, bo tla bula menyetla e metjha ya kgwebisano le matsete bakeng sa ho rotetsa kgolo ya moruo.
Moruo o boetse o fumane matlafatso ya moruo ka tsebiso ya Mokgatlo wa BMW wa Aforika Borwa ya matsete a R6 bilione polanteng ya ona e Rosslyn, ho la Pretoria, e leng bopaki ba semphato sa bohlokwa se teng pakeng tsa dikgwebo le mmuso, le karolo e bapalwang ke dikgwebo ntshetsopeleng ya moruo.
1.2. Ka Labobedi la, 8 Tshitwe, Moporesidente Zuma o abile Ditlotlo tsa Naha ho baahi ba Aforika Borwa le melata e hlahelletseng ka mahetla ba nyehetseng bakeng sa matlafatso ya batho. Ditlotlo tsa Naha ke motsotso wa ho sheba morao ho matla, ho keteka le ho ba motlotlo ka batho ba rona. Di keteka phihlello ya botho, ho intsha sehlabelo ha botho le maiteko a botho tse etsang hore naha ya rona e be tulo e betere. Re hlompha baamohedi ba Ditlotlo tsa Naha ba 2015.
1.3. Kabinete e ipiletsa ho maAforika Borwa kaofela ho sebedisa metsi ka paballo. Sena ke bakeng sa ho tshehetsa mekgwa e nkuweng bakeng sa ho fedisa dikgaello tsa metsi, tse mpefaditsweng ke leqhubu la motjheso le fihlelletsweng ke naha dibekeng tse fetileng. Ha dipula tsa moraorao tjena dikarolong tse ding tsa naha di fane ka kimoloho e itseng, kgaello ya metsi ya naha e dula e le phephetso mme e batla hore bohle re sebedise metsi ka paballo le ka boikarabelo.
1.4. Kabinete e hlahisitse kananelo ya yona ho maAforika Borwa kaofela bakeng sa ho nka karolo ho letsholo la Matsatsi a 16 la Thibelo ya Merusu Kgahlanong le Basadi le Bana la selemong sena, le neng le fela ka la 10 Tshitwe 2015. Diphuphutso tsa moraorao di bontsha dipalo tse phahameng tsa ditshwaetso tse ntjha tsa HIV, haholoholo ka hara basadi ba batjha le banana ka hara Aforika ba mahareng a dilemo tse 15 le tse 24.
MaAforika Borwa a kgothaletswa ho tswela pele ka tshebetso ya twantsho ena letsatsi ka leng jwaloka karolo ya ho ba le kgahlanong le Merusu ho Basadi le Bana ya #365 Days Campaign le ya #CountMeIn le tla tswela pele ho phatlalla le selemo se tlang.
Ka ho sebedisa #365 Days Campaign le #CountMeIn, naha e hloka ho tswela pele ho ngoka ditho tsa setjhaba, haholoholo banna, hore ba kopanye matsoho le mmuso bakeng sa ho sebetsana le koduwa ena.
Ke boikarabelo ba setjhaba, bobedi ka bonngwe le ka kopanelo, ho kgina ho ata ha kokwanahloko ka ho ela hloko bophelo ba rona bo botle le ba ba bang.
1.5. Kabinete e ananetse kgatelopele e seng e entswe ke Lekgotla la Diphuputso tsa Saense le Indaseteri bakeng sa ho ntshetsapele tsamaiso ya tlhahiso ya tsa tlhaho ya masole a lwantshang HIV.
Sena se tlisa indaseteri ya kalafo haufi le pheko ya thibelo e sa bitsing tjhelete e ngata. Ha naha e ntse e sokola ho fumana pheko ya HIV le AIDS, maAforika Borwa a ntse a lebeletswe ho etsa thobalano e bolokehileng le ho tsitlallela dipehelo tsa ABC (Abstain, Be faithful and Condomise) bakeng sa ho thibela ditshwaetso tse ntjha.
1.6. Kabinete e thoholetsa kaofela baithuti, barutwana, matitjhere, barupelli, le dikolo le ditheo tsa thuto e phahameng ka ho phethela selemo se atlehileng sa dithuto, ho sa natswe diphephetso tse fihlelletsweng hara selemo. Kabinete hape e lakaletsa tse molemo ditlhatlhobong tse tlang tsa 2016 ho ba dumetseng hore ditlhatlhobo di tjhetjhiswe.
1.7. Lefapha la Ntshetsopele ya Setjhaba, ka tshebedisano-mmoho le Lefapha la Tshireletso le Lekala la Naha la Ntshetsopele ya Batjha (NYDA), le tla tshwara Kampo ya Batjha ya bo-6. Sena ke lenaneo la ntshetsopele ya boetapele ba batjha le rerileng ho fetola boitshwaro, mmono wa bophelo le ho matlafatsa batjha ka menyetla e teng eo ba ka e tholang. Kampo e thusa hape ka ho lekola le ho ruta bashemane ba batjha ho hola hore e be banna ba ananelang le ho hlompha basadi.
1.8. Tumellano e saenetsweng ka kopanelo pakeng tsa Letona la Thuto e Phahameng le Thupello, Ngaka Blade Nzimande, le bomphato ba BRICS – Brazil, Russia, India le China – e reretswe ho ntshetsapele moralo bakeng sa tshebedisano ya bokamoso thutong.
Tumellano e akaretsa thuto ya kakaretso, lewa la leano la thuto, Dikoletjhe tsa Thuto le Thupello ya Tekginiki le Mesebetsi (TVET) le thuto e phahameng. Dikoletjhe tsa TVET di na le bokgoni ba ho bula menyetla ya moruo bakeng sa batho ba batjha, ha ho ntse ho sebetsanwa le diphephetso tsa tlhokeho ya mesebetsi, ho se lekalekane, le bofuma bo amang badudi.
Tumellano ena, e tla ntlafatsa boleng ba thuto le thuto ya matitjhere, hape e tlama diyunivesithi tsa BRICS ho tshehetsa diporojeke tse kopanetsweng tsa diphuputso, ho kgothaletsa mananeo a tshebedisano-mmoho maemong a dithuto tsa kamora yunivesithi, a bongaka le a dithuto tsa kamora bongaka le ho phatlalatsa mmoho diphetho tsa merero ya tsa saense.
1.9. Lefapha la Saense le Thekenoloji le ne le tshwere Foramo ya Saense ya Aforika Borwa tlasa mookotaba “Re hotetsa dipuisano ka saense”. Dinaha tse fetang 45 di ile tsa kenela dingangisano tse mabapi le tshebedisano mahareng a saense, thekenoloji le ntlafatso le setjhaba, haholoholo ntlheng ya ntshetsopele. Foramo hape e sebeditse bakeng sa ho matlafatsa lewa la saense, thekenoloji le semphato sa ntjhafatso la matjhaba la Aforika Borwa.
1.10. Aforika Borwa e tla emelwa ho Lekgotla la Matjhaba la Mokgatlo wa Mawatle. Sena ke mohato wa bohlokwa ho isa moo re tla bonang bokgoni ba naha le kontinente lekaleng la tsa mawatle.
Mokgatlo ona o ikarabella bakeng sa ho amohela diqeto tse mabapi le merero ya lefatshe ya tsa mawatle, ho tloha ho Moruo wa Mawatle, boikitlaetso ba pholoso le mabaka a polokeho le tshireletso lewatleng.
Bonkakarolo setheong sena bo tla tshehetsa lenaneo la mmuso la ho bula bokgoni ba naha ka Lewa la Moruo wa Mawatle le Operation Phakisa, tse rerileng ho hlahisa mesebetsi e fetang milione ka 2033.
1.11. Lebotho la Naha la Aforika Borwa le qadile ka tsamaiso ya ho hlabolla Seteishene sa Sehlekehleke sa Lebotho la Lewatle sa Salisbury se Durban ho ba kampo ya lebotho la lewatle e sebetsang ka botlalo. Thlabollo ya dibaka tsena e tla ntlafatsa bokgoni ba tshireletso le ho nyehela bakeng sa moruo wa mawatle.
1.12. Lefapha la Bophelo bo Botle, ka kopanelo le Soul City le Times Media, le thakgotse kanale e reretsweng tsa bophelo bo botle le mokgwa wa bophelo ya Good Life Network ho DStv kanaleng ya 199. Kanale ena e fana ka dikateng tse fapafapaneng, tse thabisang le ho ba tse hlahisitsweng lapeng mabapi le phepo, bophelo bo botle le ho kwena, ditokelo tsa botho, tsa motabo ho batjha, HIV le TB, mmoho le ditokelo tsa bareki le tsa bong. Kabinete e ipiletsa ho maAforika Borwa ho boha kanale ena.
2. Diqeto tsa bohlokwa tsa Kabinete
2.1. Kabinete e tjhaelletse monwana ho phatlalatswa ha Pampiri e Tshweu ya Inshorense ya Naha ya Bophelo bo Botle (NHI) ya Aforika Borwa, hore setjhaba se tshwaele. NHI ke karolo ya mmuso ya ho etsa diphetho tse kgolo ho tsa kalafo.
Leano lena le sisinya bokgoni ba mmuso ba ho fana ka ditshebeletso tsa bongaka ho bohle ba etelang dikaho tsa kalafo. Le tla tshehetswa ka ditjhelete ka letlole la bohareng leo hape le tla ba teng ho dingaka tsa poraefete tse batlang ho nka karolo sekemeng sena. Hang ha ho se ho phethetswe tsohle, leano le tla kenngwa tshebetsong ho ya jwalo le dilemo le ho tsepamisa maikutlo haholo hore le qale dibakeng tse fumanang ditshebeletso tse nyane.
Letona la Bophelo bo Botle, Ngaka Aaron Motsoaledi, kajeno le tla tsebisa boraditaba ka phano ya NHI.
2.2. Kabinete e tjhaelletse monwana Leano le Kopanetsweng la Naha la Ntshetsopele ya Thuto ya Qalo ya Bana (ECD).
Leano lena le hlahisitswe ka ditherisano le bankakarolo ba fapafapaneng ka hara lekala lena. Le ile la sekasekwa ka ditherisano le setjhaba ka Tlhakola 2015.
Leano le kopanetsweng la ECD le tla netefatsa hore bana bohle ba banyenyane le bahlokomedi ba bona ba kgona ho fihlella ditshebeletso tse pharalletseng tsa ECD ho tloha tswalong ho fihla ho Kereiti ya R. Leano lena le atolosetsa tshebeletso ho bana ba dilemo tse robedi ba nang le mathata a kgolo. Leano ho ya pele le fana ka moralo wa peho leihlo le tekolo ho netefatsa hore le kenngwa tshebetsong ka bokgabane ho bana
bohle ho sa kgathallwe morabe, bong kapa bodumedi.
2.3. Kabinete e tjhaelletse monwana Pampiri e Tshweu ya Ditokelo tsa Batho ba phelang ka Boqhwala le Moralo wa ho kenngwa tshebetsong. Sena se matahantswe ho Merero ya Ntshetsopele ya Moshwelella e kenyeletsang ya boqhwala, e amohetsweng ke Kopano Kakaretso (UNGA) ya Matjhaba a Kopaneng (UN) ka Loetse 2015.
Leano le tla akofisa diphethoho le ditokiso tse mabapi le kenyeletso e tletseng, kopanelo le tekatekano bakeng sa batho ba phelang ka boqhwala.
2.4. Kabinete e tjhaelletse monwana phatlalatso ya Leano la Naha la Dikgwerekgwere bakeng sa tshwaelo ya setjhaba. Leano lena le beha ho phela hantle ha setjhaba bohareng ba ntshetsopele ka ho tlisa botsitso mahareng a ho aba mehlodi ya ditjhelete bakeng sa ho tshehetsa matsete ho tshebeletso e phahameng, phano ya ditshebeletso ho malapa a sa sebeletsweng hantle, ha ka nqa e nngwe ho baballwa le ho ntlafatsa meralo ya motheo e ntseng e le teng.
2.5. Kabinete e tjhaelletse monwana bakeng sa ho kenngwa Palamenteng ha Tlaleho ya Dinako tse itseng ya bo-5 ya Aforika Borwa (2009-2014) ya ho kenngwa tshebetsong ha Khonvenshene e mabapi le Phediso ya Mefuta yohle ya Kgethollo kgahlanong le Basadi. Tlaleho ena e fana ka kakaretso ya bohlwahlwa ba letoto la melao, maano le mananeo a kentsweng tshebetsong le ho hlakisa diphihlello tsa naha mabapi le matlafatso ya basadi le tekatekano ya bong. Tlaleho hape e ananela hore ho na le diphephetso le ditshita tse ntseng di le teng bakeng sa ho hlola ho se lekalekane le kgethollo ka hara naha.
2.6. Kabinete e tjhaelletse monwana phatlalatso ya Moralo wa Naha wa Tshebetso bakeng sa ho Lwantsha Bomorabe, Kgethollo ya Merabe, Lehloyo la Melata le ho hloka mamellano, bakeng sa hore setjhaba se tshwaele.
Moralo ona ke lewa le kopanetsweng le ho hlohlomiswa ka morero wa ho lwantsha bomorabe le ho aha Aforika Borwa ya demokerasi ya nnete e hlokang bomorabe le kgethollo ka bong.
E fana ka moralo bakeng sa mekgwa ya moshwelella o hokahantsweng o lokelang ho etswa ke naha ka bophara ho sebetsana le lefa la bomorabe le kgethollo ya merabe.
Sena se thusa Aforika Borwa ho kgema le ditshwanelo tsa yona tsa matjhaba, tsa lebatowa le tsa naha, haholoholo Boitlamo ba Durban le Lenaneo la Tshebetso le amohetsweng ke UN Khonferenseng ya Lefatshe kgahlanong le Bomorabe ka 2001.
2.7. Kabinete e ile ya tsebiswa ka kgatatelopele e seng e entswe mabapi le lenaneo la ho fallela ho mokgwa wa dijithale. E tjhaelletse monwna qalo ya nako ya ho kgantshwa habedi ha tumello ya kgaso ya dijithale ka hara Aforika Borwa ka la 1 Tlhakola 2016.
Ho falla ho tloha ho ditshebeletso tsa kgaso tsa analoko ho ya ho tsa kgaso ya dijithale ho lokolla mokgwa o batlehang haholo wa maqhubu a radio a loketseng bakeng sa phano ya ditshebeletso tsa kgaso tse phatlaletseng. Sena se tla eketsa bophehisani ba moruo wa Aforika Borwa ka ho tsoseletsa indaseteri ya kgaso, ho matlafatsa diindaseteri tse hlahisang disebediswa tsa elektroniki, ho hlahisa mesebetsi, le ho ntshetsapele dikateng tsa kgaso tsa lehae le tse fapafapaneng.
2.8. Kabinete e ile ya tsebiswa ka diphihlello tsa Tlaleho ya Matshwao a Ntlafatso ya Aforika Borwa ya Saense le Thekenoloji ya 2014 tse ntseng di etsahala tshebetsong ya Tshebeletso ya Naha ya Ntlafatso (NSI), e hlahiswang selemo ka seng ke Lekgotla la Naha la Boeletsi ka Ntlafatso.
Tlaleho e sebedisa matshwao a hlokolosi bakeng sa ho lekola tshebetso le nyehelo ya NSI ho dintlha tse ka sehloohong tsa naha jwaloka ha di hlahisitswe ho Morero wa Naha wa Ntshetsopele (NDP) le ditokomaneng tse ding tsa leano tse nyehelang ho ntshetsopele ya moruo wa kahisano.
2.9. Kabinete e tjhaelletse monwana ho hlophiswa botjha ha ditereke tsa bomakgiseterata bakeng sa Limpopo le Mpumalanga, le ho theha Lekgotla la Dinyewe la Makgiseterata la Lephalale jwaloka tulo ya Karolo ya Lekgotla le Phahameng la Limpopo, jwaloka mokgwa wa nakwana ho fihlela ho ahuwa Karolo ya tulo ya moshwelella sebakeng seo.
Ho hlophiswa botjha ha ditereke tsa bomakgiseterata le dibaka tsa tshebetso tsa Dikarolo tsa Lekgotla le Phahameng la Dinyewe ke karolo ya ho fetola maano ka morero wa lokisa botjha lefa la ho hloka toka la mehleng la ho aha dibaka tsa bodulo. Hape ke karolo ya tshwanelo ya diphethoho tse pharaletseng bakeng sa ho matlafatsa phumantsho ya toka, e matahantsweng le Molaotheo wa Aforika Borwa wa 1996.
2.10. Kabinete e tjhaelletse monwana tlaleho ya kgatelopele mabapi le ho kenngwa tshebetsong ha ditaelo tsa Kabinete Limpopo ho ya ka Karolo ya 100 (1) (a) ya Molaotheo.
Kabinete e tjhaelletse monwana ho hulwa ha Karolo 100 (1) (a) ka 31 Tlhakubele 2016 mafapheng a porofense a Limpopo a latelang: Bophelo bo Botle; Dipalangwang; Mesebetsi ya Setjhaba; Ditsela le Meralo ya motheo le la Matlotlo.
Kabinete hape e tjhaelletse monwana ho hulwa ntle le dipehelo ha Karolo 100 (1) (a) ho Lefapha la Thuto bakeng sa ho betla tsela bakeng sa lefapha la Matlotlo la Porofense ho kenya tshebetsong ka bokgabane Karolo 18 ya Molao wa Bolaodi ba Ditjhelete tsa Setjhaba, 1999 (Molao 1 wa 1999) ho Lefapha la Thuto la Limpopo, ka tshehetso e tswang ho mmuso wa naha.
Kabinete e tjhaelletse monwana ditaelo tse latelang ho Tonakgolo le diMEC tsa Ditjhelete le Thuto:
a) Matlafatso ya mafapha a porofense ka ho thaotha basebeletsi ba hlwahlwa;
b) Ho phethela ho thonngwa ha batho bakeng sa mesebetsi ya batsamaisi ba ka sehloohong; le
c) Ho sebetsana ka matla le ho hloleha ha boetapele le bobodu.
2.11. Kabinete e tjhaelletse monwana hore Aforika Borwa e tshware Khonferense ya Dipuisano tse Kgahlanong le Dithethefatsi ya maemo a hodimo ho tloha ka la 11 ho isa ka la 12 Tlhakubele 2016, e tla ba tlasa bolaodi ba Kopano ya Aforika.
Sena se sebetsa jwaloka kopano ya ho tswellisa Dipuisano tse Kgahlanong le Dithethefatsi tsa Russia le Aforika, ka morero wa ho fana maemo a kopanetsweng mabapi le ho lwantsha bothata ba lefatshe ba dithethefatsi. Sena se tla tekwa ho Kopano e Ikgethang ya UNGA ka Mmesa 2016.
Ntwa kgahlanong le dithethefatsi tse seng molaong e tsamaellana le NDP mme Dipuisano di tla fana ka lepatlelo la ho tswela pele ho matlafatsa Moralo Wa Naha o ka Sehloohong wa Dithethefatsi wa (2013-2017).
2.12. Kabinete e tjhaelletse monwana hore Lefapha la Bodulo ba Batho le tshware mmoho le Lenaneo la UN la Bodulo ba Batho Khonferense ya “Re etella pele Diphethoho ka hara Motsemoholo: Ho tloha Bodulong bo Bohlaswa ho ya ho Bodulo ba Batho bo kenyeletsang, bo bolokehileng, bo Hlwahlwa le ba Moshwelella”, ka Tlhakubele 2016.
Khonferense e tshehetsa ka bobedi lenaneo la matjhaba la ntshetsopele le la ntshetsopele ya lehae ka ho matlafatsa tshehetso bakeng sa Morero 11 wa Merero ya Ntshetsopele ya Moshwelella: Ho etsa metsemeholo le bodulo ba batho hore e be e kenyeletsang, e bolokehileng, e hlwahlwa le ho ba ya moshwelella.
Khonferense e etsa karolo ya dipuisano tse mabapi le ho kenngwa tshebetsong ha Lenaneo la Ntshetsopele la UN la kamora 2015 le “Lenaneo le Letjha la Metse ya Ditoropo” le tla amohelwa ke UN ka 2016.
2.13. Kabinete e tjhaelletse monwana hore Lekgotla la Diphuputso tsa Temo le tshware Khonferense ya bo-3 ya Lefatshe ya Diphuputso tsa Temo bakeng sa Ntshetsopele ka Mmesa 2016. Khonferense e tla hlwaya: dintlha tse ka sehloohong tsa diphuputso tsa matjhaba le tsamaiso ya ntlafatso hore ho tle ho fihlellwe merero ya ntshetsopelo ya bokamoso, haholoholo ho borapolasi ba malapa le metseng e futsanehileng.
3. Dibili
3.1. Kabinete e tjhaelletse monwana phatlalatso ya Bili ya Meralo ya Tlhophiso ya Mawatleng ya 2015 bakeng sa hore setjhaba se tshwaele. Bili e fana ka moralo wa semolao wa ho bula bokgoni ba moruo wa Mawatle ka ho kgothaletsa moralo o kopanetsweng. Bili e tla thusa dibopeho tsa dikaho tse teng tsa Operation Phakisa. E batla ho kgothaletsa tshebedisano le taolo ya tlhophiso e nang le boikarabelo ya mawatle.
4. Diketsahalo tse tlang
4.1. Moporesidente Zuma o tla etella pele mekete ya Letsatsi la Poelano ka la 16 December Port Elizabeth, ho la Kapa Botjhabela tlasa mookotaba: “Re ngotla karohano: Re aha bosetjhaba ba Aforika Borwa bo tshwanang ho ya ho puso ya naha e tswelang pele”.
4.2. Letona la Dikgokahanyo tsa Mehala le Ditshebeletso tsa Poso, Ngaka Siyabonga Cwele, o tla etelle pele kemedi ya Aforika Borwa ho UNGA mabapi le Seboka sa Mokgatlo wa Lefatshe wa Tlhahisoleseding (WSIS) ho tloha ka la 15 ho isa ka la 16 Tshitwe 2015, moo maemo a Aforika Borwa a naha, a nyehelang ho WSIS+10 a tla hlahiswa ka ntle le Pampiri.
5. Maemo a Kabinete Mabapi le Dintlha tsa Bohlokwa Maemong a Hajwale
5.1. Aforika Borwa e tshwere ka katleho Seboka sa bo-7 sa Africities sa metsemeholo le mebuso ya lehae ya Aforika Johannesburg ho tloha ka la 29 Pudungwana ho isa ka la 3 Tshitwe 2015. Tlasa mookotaba: “Re bopa bokamoso ba Aforika le batho: nyehelo ya mebuso ya mahae ya Aforika ho lenaneo la 2063 la Kopano ya Aforika”, seboka sena, se hohetseng bomeyara ba 15 000 le makhanselara a 500 000, ke se seng sa boikitlaetso bo tiileng ba ho aha Kopano ya maAforika.
Seboka se ne se tsepamisitse maikutlo hodima ho matlafatsa mebuso ya lehae ho phatlalla le kontinente ya Aforika, haholoholo tsamaiso ya ditjhelete le ho theha motheo o tiileng wa lekeno, bakeng sa ho fihlella Lenaneo la 2063 – Aforika eo re e batlang.
Seboka sena se tshehetsa merero ya NDP eo ho yona metsemeholo le mebuso ya mahae e bapalang karolo ya bohlokwa ntshetsopeleng ya rona ka kakaretso.
5.2. Kabinete e dula e na le boitshepo ba hore ha ditherisano di ntse di tswela pele ho Tulo ya bo-21 ya Khonferense ya Mekga (COP21) ho Khonvenshene ya Meralo ya UN e mabapi le ho Fetofetoha ha Tlelaemete (UNFCCC), ho tla fihlellwa tumellano e hlokang leeme le e tlamang.
Ho fetofetoha ha tlelaemete ke bothata ba lefatshe bo batlang tharollo ya lefatshe, boo ho ka sebetsanwang le bona feela ka kopanelo, tlasa tumello e phatlaletseng ya UNFCCC mme le mekga kaofela e etsa nyehelo.
Ka hara Aforika Borwa, re ka bua ka motlotlo hore re na le maano a tswetseng pele, a ntlafatsang le ho ba hlwahlwa, le meralo ya ho sebetsana le tlelaemete e dulang e fetofetoha. Maano ana a tataiswa ke pehelo e akaretsang ya ntshetsopele ya moshwelella, e leng lejwe la motheo la Pono ya 2030 jwaloka ha e hlahella ho NDP.
5.3. Ka ha sena ke kopano ya ho qetela ya Kabinete bakeng sa 2015, Kabinete e fetisetsa ditakaletso tse molemo ho maAforika Borwa kaofela bakeng sa sehla sa mekete e tlang. Ka moya wa sehla sena mme re ntse re imatahantse le moya wa Ubuntu, Kabinete e ipiletsa ho maAforika Borwa kaofela ho thusa batho le malapa a hlokang ka hara metse ya bona. Re setjhaba se kgathallanang, se hlomphanang le ho tshehetsa ba seng lehlohonolo bophelong. Selemo se setjha se tlang se re tlela bohle ka kgonahalo ya hore re itlame botjha bakeng sa ho sebeletsa bokamoso bo betere bakeng sa bohle.
6. Matshediso
6.1. Kabinete e fetisetsa matshediso le kutlwelobohloko ho lelapa le metswalle ya Mohamed Ismail (“Issy”) Dinat, ya hlokahetseng ka Labobedi, la 8 Tshitwe. Ho itela ha hae le ho nka karolo Ntweng kgahlanong le kgethollo di nyehetse bakeng sa tokoloho ya rona.
7. Dithonyo
Dithonyo kaofela di tla lokelwa ke ho netefatswa ha mangolo a thuto le tumellano e amehang.
7.1. Khomishene ya Diphuputso tsa Metsi:
a) Ngaka Nozibele Mjoli (Modulasetulo);
b) Moporofesara Sibusiso Vil-Nkomo (Motlatsi wa Modulasetulo);
c) Moporofesara Aldo Stroebel;
d) Mofumahadi Nompumelelo Msezane;
e) Ngaka Mosidi Makgae;
f) Mofumahadi Masaccha Khulekelwe Mbonambi;
g) Monghadi Mxolisi Adolphius Cassius Ndhlovu;
h) Ngaka Ntombifuthi Patience Nala; le
i) Moemedi ho tswa ho Lefapha la Saense le Thekenoloji.
7.2. Boto ya Metsi ya Amatola:
a) Mofumahadi NN Mnqeta (Modulasetulo);
b) Monghadi A Hadebe (Motlatsi wa Modulasetulo);
c) Monghadi EV Jooste;
d) Monghadi AP Le Roux;
e) Monghadi BE Hollingworth;
f) Monghadi C Mbande;
g) Mofumahadi TF Maenetja;
h) Mofumahadi M Nzimande; le
i) Moporofesara L Louw.
7.3. Boto ya Dikema tsa Tshebeletso ya Bobuelli ba Badudi:
a) Monghadi Vukile Charles Mehana, (o thontswe hape e le Modulasetulo);
b) Mofumahadi Beauty Nomhle Dambuza;
c) Monghadi Bhekumusa Gorden Dlamini;
d) Taureen Dylan Holmes;
e) Rajesh Jock;
f) Oupa Moshongoane Moshebi; le
g) Nomazotsho Yvonne Memani (o thontswe hape).
7.4. Boto ya Lekala la Ntshetsopele la Naha:
a) Mofumahadi Judy Hermans (Modulasetulo);
b) Monghadi Zolile Thando Ngcakani (o thontswe hape e le Motlatsi wa Modulasetulo);
c) Mofumahadi Suraya Bibi Khan (o thontswe hape);
d) Monghadi Abram Stefanus Hanekom;
e) Mofumahadi Sebenzile Matsebula;
f) Mofumahadi Mashila Matlala;
g) Monghadi Moses Mabokela Chikane (moemedi wa mmuso);
h) Mofumahadi Bernice Makgoro Mannya (moemedi wa mmuso);
i) Mofumahadi Thabitha Shange (moemedi wa mmuso);
j) Mofumahadi Farzana Suliman Varachia (moemedi wa mmuso).
7.5. Boto ya Thuso ya tsa Semolao ya Aforika Borwa:
a) Moporofesara Yousuf Abdoola Vawda;
b) Monghadi Nkosana Mabhuti Francois Mvundlela;
c) Mofumahadi Thulisile Mhlungu;
d) Mofumahadi Nonhlanhla Mgadza;
e) Mofumahadi Marcella Naidoo;
f) Monghadi Matome Leseilane; le
g) Mofumahadi Adila Chowan;
h) Mofumahadi Aneline Rhoda (setho sa nako e itseng); le
i) Monghadi Langelihle Ezrome Mtshali (setho sa nako e itseng).
7.6. Katoloso ya konteraka ya kgiro ya Monghadi Thabane Wiseman Zulu jwaloka Motsamaisi-Kakaretso (DG) ho Lefapha la Eneji.
7.7. Ngaka Mmaphaka Ephraim Tau jwaloka Motlatsi wa DG (DDG): Bolaodi ba Meru le Mehlodi ya Tlhaho ho Lefapha la Temo, le Ditlhapi.
7.8. Mofumahadi Kelebogile Sybil Sethibelo jwaloka DDG: Tsamaiso ya Ditheo ho Lefapha la Bonono le Setso.
7.9. Monghadi Omega Shelembe jwaloka DDG: Taolo ya Dikgwebo tsa Mmuso le Ntshetsopele ya Dikgwebo tsa Dikgokahanyo tsa Tlhahisoleseding le Thekenoloji ho Lefapha la Dikgokahanyo tsa Mehala le Ditshebeletso tsa Poso (DTPS).
7.10. Monghadi Edward Xolisa Makaya jwaloka DDG: Aforika ho Lefapha la Dikamano tsa Matjhaba le Tshebedisano-mmoho.
7.11. Mofumahadi Thulisile Glory Manzini jwaloka DDG: Tsamaiso ho DTPS.
Qetellong, Kabinete e fetisetsa teboho ya yona ho maAforika Borwa a imatahantseng le ho kenya ditokomane tsa ona tsa lekgetho tse bakileng ho kgutlisetswa kaofela ha ditokomane.
Sena ke diphesente tse 11.52 ho feta ka 2014, mme boimatahanyo ba balefi ba lekgetho ba ho kenya ditokomane ka nako bo feta diphesente tse 90 bakeng sa selemo sa boraro ka tatelano.
Boemo bona bo hodima ba boimatahanyo bo thusa mmuso ho fana ka ditshebeletso tse ntlafatsang boleng ba bophelo ba baahi bohle ba ona.
Nakong ena ya ho keteka, mmuso o kenya tshebetsong matsholo a fapafapaneng a batlang hore maAforika Borwa kaofela le baeti ba bapale karolo ya bona ya ho netefatsa hore nako ya mekete e thabelwa ka hara tikoloho e bolokehileng le ho tshireletseha.
Kabinete e etsa kgoeletso ho bohle ho sebetsa le Tshebeletso ya Sepolesa ya Aforika Borwa le ho tlaleha diketso dife kapa dife tsa botlokotsebe ka hara malapa a rona le ka hara setjhaba.
Bakeng sa ho mekamekana le tshubuhlellano ya batsamai ba tshelang madiboho, mafapha kaofela a mmuso a sebetsanang le madiboho a tla atolosa dinako tsa ona tsa tshebetso ho tloha ka la 10 Tshitwe 2015 ho isa ka la 14 Pherekgong 2016. Ana a kenyeletsa la Bophelo bo Botle, Temo, Sepolesa, Merero ya Lehae le Tshebeletso ya Lekgetho ya Aforika Borwa). Dintlha tse batsi di fumaneha ho www.home-affairs.gov.za.
Basebedisi bohle ba mebila ba kgothaletswa ho kgema le melawana ya mebileng, ho kenyeletswa ho kgema le lebelo le lekanyeditsweng; hore dipalangwang di loketse tsela; ho se kganne ka tlasa tshutshumetso ya tahi le ho tlama mabanta a tshireletso. Ditaaso di kgothaletswa ho netefatsa hore ha di sebedisa mebila ha di behe tsietsing bophelo ba bona kapa ba bakganni. Makala a kgatello ya molao a tla tswa ka bongata bo boholo bakeng sa ho sebetsana la batlodi ba molao.
Enquiries:
Mofumahadi Nebo Legoabe
(Sebueledi sa Kabinete se Tshwereng Mokobobo)
Mohala: 082 453 2874
