Inkhulumo YaMengameli Cyril Ramaphosa Lemayelana Nekupheliswa Kwesimo Senhlekelele Savelonkhe Lebesisungulelwe Kubukana Nelubhubhane Lwe-COVID-19

Bantfu Bakitsi baseNingizimu Afrika,

Kulamalanga lange-750, iNingizimu Afrika beyiloku iseSimeni Senhlekelele Savelonkhe.

Lesi simo lesingatayeleki lesingakate sesibe khona kulelive letfu.

Kumenyetelwa kwesimo lesibucayi savelonkhe bekuyindlela yekubukana nesimo setemphilo lesibucayi semhlaba wonkhe jikelele lesaba lusongo lwekufa etimphilweni nakunhlalakahle yebantfu bakitsi.

Kute nakancane kungabata kutsi lokuphendvula ngalendlela bekusidzingo lesikhulu ngaphasi kwaletimo. Lokumenyetelwa kweSimo Senhlekelele Savelonkhe mhla ti-15 Indlovulenkhulu 2020 kwanika hulumende emandla ekutsatsa tinyatselo letavimba bantfu labanyenti kutsi bangaguleli kufa kwaphindze futsi kwaphephisa bantfu labanyenti ekufeni.

Letinyatselo taba yimphumelelo lenkhulu ekwenteni lwesuleleko lushaye ngelwelunwabu, lokwenta tibhedlela tetfu tihhamuleke ekwetfwaleni umtfwalo lomkhulu, kwaphindze futsi kwasinika sikhatsi lesisidzingako kwakha nekutfutfukisa sakhiwonchanti, imitfombolusito
kanye nemakhono kukhona kulawula linani lebantfu lelikhulu labagula ngesizatfu se-COVID-19.

Simo Senhlekelele Savelonkhe saphindze futsi saniketa sisekelo setemtsetfo mayelana nekwetfulwa kweSibonelelo Sekuhhamula Labaphundlwe Yinhlekelele se-R350, lesichubeka nekuletsa kuhhamuleka kulabo labatsintfwe kakhulu ngulolubhubhane lwe-COVID-19.

Sente kutsi kusungulwe sikimu se-COVID TERS, lokwente kutsi kube nekwesekelwa ngemholo kwebasebenti labatigidzigidzi.

Simo Setenhlekelele Savelonkhe siphindze futsi saletsa kuhhamuleka kumabhizinisi lamancane, kwelulwa kwebungiko kwetimoto nemalayisensi ebashayeli betimoto, kanye nekulawulwa kwalolubhubhane etikhungweni tetemfundvo, emkhatsini waletinye tintfo.

Tonkhe letinyatselo betidzingeka futsi hhayi-nje kubukana nemitselela lemibi
yalolubhubhane kutemphilo yebantfu, kepha nekunciphisa tindleko letinkhulu emmangweni nakutemnotfo. Loku-ke ngiyo kanye injongo simo senhlekelele lesentelwe kona: kunika emandla kuphendvula kutinhlekelele lokuyimphumelelo ekusindziseni timphilo tebantfu.

Nanoma kunjalo, emmangweni wentsandvo yelinyenti lokhululekile nalovulekile, emandla lengetiwe laniketwa simo senhlekelele ngewesikhashana kantsi futsi anemkhawulo.

Afanele kutsi asetjentiswe kuphela-nje uma ngabe adzingeka ngalokungangabateki.
Njengobe bengishito eNkhulumeni yami yebunjalo Belive, manje sesingene esigabeni lesisha salolubhubhane lwe-COVID-19.

Kugucuka kwesimo salolubhubhane lapha eveni letfu kwabonakala kakhulu ngekucubuka kwalolubhubhane kwesine ngeNgongoni nangaBhimbidvwane.

Nanoma-nje sabhalisa linani lelikhulu lelwesuleleko ngekucubuka kwesine 
kunekucubuka kwesikhatsi lesendlulile, bekunetehlakalo letimbalwa tekugula lokumatima, kulaliswa esibhedlela kanye nekufa.

Ngesikhatsi selucubuko lwesitsatfu ngaKholwane kulomnyaka lophelile, linani lelikhulu lelisemkhatsini lemalanga onkhe lekufa lokuphatselene ne-COVID-19 kwaba nge-420.

Ngelucubuko lwesitsatfu ngeNdlovana kulomnyaka lophelile, linani lelikhulu lelisemkhatsini lemalanga onkhe lekufa lokuphatselene ne-COVID-19 kwaba nge-240.

Kuleliviki leliphelile, lelinani leli lehlile laya kulishumi nakubili.

Etikhungweni tetfu tetemphilo sesibona iphethini lefanana nalena. 

Kulemibhedze leyetayelekile le-108 000 kulelive, iyi-1 805 lelele tigulane te-COVID-19
kwamanje,

Kulemibhedze le-5 600 yeMayunithi Etekunakekelwa Lokukhulu (ema-ICU) kulelive, i-175 lelele tigulane te-COVID-19.

Loku kuyincenye yekwehla lokusenta kutsi sikhone kubuyela esimeni setfu lesetayelekile etikhungweni tetemphilo. 

Loku kukhombisa kutsi nanoma-nje leligciwane lichubeka lijikeleta, alisabangi
simo sekugula lokubucayi lokudzinga kutsi ulaliswe esibhedlela noma linani lekufa lelilinganako.

Nanoma-nje lolubhubhane lusengakapheli, futsi nanoma-nje lolubhubhane lusasehleti natsi, lesimo lesi asisadzingi kutsi sichubeke kuSimo Senhlekelele Savelonkhe.

Kuchubekela embili, lolubhubhane lutawulawulwa ngekwemibandzela yeMtsetfo Wetemphilo Wavelonkhe. Luhlaka lweMitsetfosimiso Yetemphilo lushicilelwe kute kutsi ummango uphawule ngalo.

Ngemuva kwekuvala kwekuphawula kwemmango, ngeMgcibelo,16 Mabasa 2022 futsi nekuphawula sekubukiwe, lemitsetfomgomo lemisha itawuphetfwa bese iyamenyetelwa.

Njengoba Simo Setenhlekelele Savelonkhe lesitawumenyetelwa ngekwemibandzela
yeMtsetfo Wekulawula Tinhlekelele akusahlangabetwana nato, Ikhabhinethi seyincume kuncamula Simo Senhlekelele kusukela kucala lamuhla ebusuku.

Umtsetfo Wekulawula Tinhlekelele ubeka kutsi tinhlangotsi letitsite talemitsetfomgomo
titawuchubeka tisebente sikhatsi lesibekelwe umkhawulo mayelana ‘nekwelulama nekuvuka ngemuva kwalolubhubhane nekubuyela esimeni lesifanele’.

Ngalokufanele-ke leminye imigomo letsite itawuchubeka isebente sikhatsi lesingemalanga lange-30 ngemuva kwekuncanyulwa kweSimo Setenhlekelele Savelonkhe kucinisekisa kucilika lokubalulekile kwetemphilo yesive kanye naletinye tinsita letidzingekako kutsi tingatsikameteki ngesikhatsi lemitsetfomgomo lemisha seyicala kusebenta ngekwemibandzela yeMtsetfo Wetemphilo Wavelonkhe. 

Loku kusho kutsi yonkhe imitsetfomgomo neticondziso letentiwe ngekwemibandzela 
yeMtsetfo Wetekuphatsa Simo Senhlekelele Savelonkhe ngemuva kwekumemetelwa kwesimo senhlekelele savelonkhe ngekubukana ne-COVID-19 iyasuswa lamuhla ebusuku ngaphandle kwetinyatselo letimbalwa tetingucuko tekuchubekela embili.

Letinyatselo tetingucuko tekuchubekela embili, letitawuvele-nje titiphelele ngemuva kwemalanga lange-30, nguleti letilandzelako: Kwekucala, sitawudzingeka kutsi sigcoke tifonyo tetfu etindzaweni temmango letingekhatsi. Loku kuyadzingeka kute kutsi kuvikelwe kwesuleleka etindzaweni lekungasulelwana kuto kakhulu, ikakhulu ngoba bantfu labanyenti
basesengakagomi.

Sifonyo asidzingeki uma ungaphandle kwesakhiwo.

Kwesibili, lemikhawulo lekhona kwamanje mayelana nemibutsano itawuchubeka njengesinyatselo sekugucuka nekuchubekela embili. Loku kusho tindzawo letingekhatsi naletingaphandle tingetfwala bantfu lange-50% wemitsamo yato ngekungabekelwa umkhawulo welinanikhulu, kuphela-nje uma ngabe bufakazi bekugoma noma imiphumela yeluhlolo lwe-COVID-19 ayisiyo lemidzala ngetulu kwema-awa lange-72 iyadzingeka ekungeneni kuleto tindzawo.

Uma kungakhokhwa bufakazi bekugoma noma imiphumela yeluhlolo lwe-COVID-19, umkhawulo welinanikhulu webantfu laba-1 000 ngekhatsi etakhiweni bese kuba bantfu laba-2 000 utawusebenta.

Kwesitsatfu, lemitsetfomgomo lekhona kwamanje mayelana nekuhamba uye kulamanye emave emhlaba yona iyachubeka nekusebenta.
Loku kusho kutsi bahambi labangena ngekhatsi eNingizimu Afrika bafanele kutsi bakhombise bufakazi bekugoma noma imiphumela yeluhlolo lwe-PCR lekhombisa kutsi kute ligciwane lengesimidzala ngetulu kwema-awa lange-72.

Uma ngabe umhambi akakhiphi sitifiketi sekugoma noma bufakazi bemiphumela yeluhlolo lwe-COVID-19 lolukhombisa kubabete ligciwane, batawudzingeka kutsi bente luhlolo lweligciwane uma befika.

Uma ngabe bane-COVID-19, batawudzinga kutsi bahlale bodvwana emalanga lalishumi.

Kwesine, ticondziso letiniketa kukhokhelwa kweSibonelelo Sekuhhamula Labaphundlwe Yinhlekelele se-R350 titawuchubeka tisebente.

Loku kutawenta Litiko Letekutfutfukiswa Kwetenhlalakahle liphetse imitsetfomgomo
letawenta kutsi lesibonelelo sichubeke. Kwesihlanu, ticondziso tekwelulwa kwekwebungiko kwetimoto nemalayisensi ebashayeli betimoto, emakhadi emalayisensi ebashayeli, emadiskhi ebashayeli, emaphemithi ekushayela kanye bekubhaliwa kwetimoto titawuchubeka.

Yonkhe leminye imitsetfomgomo yenhlekelele itawuphela lamuhla ebusuku.

Ifaka ekhatsi imitsetfomgomo yekususwa kwebantfu kulabanye, lephatselene netikolwa kanye nekuya emakhaya ebantfu labadzala, etetitfutsi temmango, lemayelana nekusoka, lemayelana netitfutsi tekuhambisa imitfwalo, kanye nalemayelana nekwenta kube licala kungayitfobeli lemigomo.

Lokuphela kweSimo Senhlekelele Savelonkhe  kuphindze futsi kusho Tigaba Tekucaphelisa Tekhorona atisasebenti.

Letinyatselo letimbalwa tetingucuko tekuchubekela embili letisele tinemkhawulo, futsi tivumela cishe wonkhe umshukumo wetenhlalo netemnotfo kutsi uchubeke ngalokwetayelekile.

Beyibaluleke kakhulu kunciphisa bungoti lobuchubekako bekucubuka kwe-COVID-19 nenhlekelele.

Iphindze futsi yacinisekisa kutsi bantfu bayachubeka nekutfola R350 wabo weSibonelelo Sekuhhamula Labaphundlwe Yinhlekelele nekutsi futsi kute kutsikameteka mayelana nemalayisense ebashayeli.

Ngichazile, kutsi leti tinyatselo letimbalwa tetingucuko tekuchubekela embili letitawuphela ngemuva kwemalanga lange-30. Loku kutawenta kutsi kubukwane nalolubhubhane, ngalokufanele, ngeMitsetfomgomo Yetemphilo noma leminye imitsetfomgomo.


Kunasinye sinyatselo lesitawuchubeka ngetulu kweSimo Setenhlekelele Yavelonkhe.

Lesi Sikimu Sesincephetelo Salabete Liphutsa i-COVID-19 Vaccine Injury No-Fault Compensation Scheme.

LeSikimi sacala kusebenta ngaMabasa kulomnyaka lophelile kwenta kutsi kube nesincephetelo lesisheshako futsi lesitfolwa kalula ngulabo labatfola kulimala lokumatima ngesizatfu sekutfola umgomo we-COVID-19.

Sikimu Sesincephetelo Salabete Liphutsa se-COVID-19, lesiphetfwe
Litiko Letemphilo, sitawuchubeka ngemuva kwekuphela kweSimo Senhlekelele Savelonkhe. 
LeSikimu sitawuvalwa ngemuva kwekufezekisa injongo yaso.

Bantfu bakitsi baseNingizimu Afrika,

Kuphela kweSimo Senhlekelele Savelonkhe kuligcatsi lelikhulu kakhulu ekulweni kwetfu
nalolubhubhane.

Kuluphawu lwenchubekelembili lesiyente sisonkhe kanye nesikhumbuto saloko
sive setfu lesikubeketele sendlula kuko.

Kusikhatsi sekukhumbula labo labafa kanye nalabo bantfu labasashukwashukwa yimiphumela lemibi yalesifo.

Kuphindze futsi kube sikhatsi sekuhlonipha basebenti labanakekela ngetemphilo, emaphoyisa, emasotja, emavolontiya kanye nebasebenti labasembili ngekutikhandla kwabo nekuniketa tinsita ngesikhatsi lesibi kakhulu salolubhubhane.

Lokuphela kweSimo Senhlekelele Savelonkhe sitatimende lesicinile sekutinikela nekutikhandla kwetfu kuphila timphilo tetfu nekwakha live letfu kabusha ngisho nanoma leligciwane litawuchubeka libe khona emkhatsini wetfu. Kufanele kutsi kusinike kutetsemba kubuyela siphile kahle imphilo besiyiphila ngembi kwalolubhubhane, ngekwenta-nje lokumbalwa lokutsite kuvikela labo lesihlala nabo.

Kufanele kunike emabhizinisi etfu kuciniseka kutsi angasebenta aphindze futsi achube lutjalomali ngaphandle kwaleminye imikhawulo lekungenteka kutsi ibe khona.

Ngalokubalulekile, ekupheleni kweSimo Senhlekelele Savelonkhe ngamunye wetfu sitawetfwala sibopho sekuvikela temphilo tetfu kanye naleto talabanye.

Sibopho setfu lesikhulu kucinisekisa kutsi sigomela i-COVID-19 siphindze futsi
sikhutsata nalabanye kutsi bagome.

Kugoma kungusona sivikelo setfu se-COVID-19 lesihamba embili.

Kugoma kuphindze futsi kube sikhali lesihamba embili sekunciphisa ematfuba ekucubuka 
kwelwesuleleko lwesikhatsi lesitako lokwetfwesa tikhungo tetfu tetemphilo umtfwalo lomatima kakhulu – futsi loku-ke kutawudzinga kutsi siphindze simemetele simo lesiyinhlekelele.

Sifanele, nanoma kunjalo, kutsi sichubeke sicilike futsi sihlale sicaphele.

Sifundzile kutsi leligciwane alicombeleki, nekutsi futsi simo singagucuka ngemandla.
Ngako-ke, sitawuchubeka nekusebentisana neNhlangano Yetemphilo Yemhlaba kanye naleminye imitimba kutsi sivisise kukhuphuka kwetehlakalo kuletinye tincenye temhlaba kanye nekuhlola lwatiso lwetesayensi loluvelako.

Kusukela kwefika leligciwane emathekwini etfu eminyakeni lemibili leyengcile, sisebentisane,
ngenjongo nekutsatsa sincumo, sekulehlula lolubhubhane.

Nanoma-nje lolubhubhane lusengakapheli, futsi nanoma-nje sichubeka nekucilika,
siyatetsemba kutsi sisesimeni lesincono manje kunanoma ngusiphi lesinye sikhatsi lesendlulile kulamalanga lange-750.

Siyetsemba kutsi lokubi kakhulu sekwendlulile, futsi siyatetsemba kutsi kunemalanga lancono letako.

Manje sesikhatsi sekukhulisa umnotfo wetfu futsi sakhe imisebenti.

Manje sesikhatsi sekubuyisa live letfu emzileni lofanele.

Manje sesikhatsi sekwelapheka, sekwelulama kanye nekwakha kabusha.

Ngiyabonga.
 

Share this page

Similar categories to explore