A. Merero ye Bohlokwa Seemong sa Bjale
1. Ekonomi
1.1. Setatamente sa Pholisi ya Ditekanyetšo tša Lebaka la Magareng la 2020 seo se abilwego ke Tona ya Ditšhelete Tito Mboweni ka Laboraro la 28 Diphalane 2020, se bea leano leo le fokotšago tšhomišo ya ditšhelete ka mmušo. Le thekga gape kgolo ya ekonomi go thuša tlhomo ya mešomo ye e hlokagalago kudu. Dikabo tše di dirilwego di thekga maikemišetšo a rena a go tsošološa ekonomi yeo e phuhlamišitšwego ke leuba la Bolwetši bja Coronavirus (COVID-19) gore e goketše dipeeletšo.
1.2. Kabinete e amogela lesolo la Operation Vulindlela, leo le tlago thekga go tsenya tirišong ga Leano la Tsošološo le Kagoleswa ya Ekonomi ka go akgofiša dipeakanyoleswa tša mananeo tšeo di beilwego pele.
1.3. Kabinete ga e tekateke ka maikemišetšo a yona a go dira gore ekonomi e gole gape gomme ka go realo magato a rena a boima ao re a tšerego a tla akgofiša maitapišo a rena a go aga ekonomi ye e tiilego kudu.
2. COVID-19
2.1. Kabinete e tshwenywa ke maitshwaro a batho ba bangwe bao ba itshwarago ka tsela ye mpe ya go se kgathale bjalo e ka rego COVID-19 ga e sa le gona. Kabinete e ipiletša go batho ka moka ka Afrika Borwa go tšwela pele go obamela ditshepedišo tša maphelo tša go tlogela sekgoba magareng ga bona le batho ba bangwe, go apara dimaseke ge ba le bathong le go hlapa diatla tša rena ka meetse le sesepa goba ka go tšhela sanithaesa sa alekhohole, le go efoga go ba fao batho ba kgobokanego ka bontši gona.
2.2. Maitshwaro a mohuta woo a go ba le šedi ka fao go swanago a tšwela pele go ba boitšhireletšo bjo bogolo kudu go rena le go ba bangwe kgahlanong le baerase ye. Ditiro tša rena tše di nago le maikarabelo di tla netefatša gore re fokotša dipalopalo tša diphetetšo mola ka go le lengwe re tšwela pele go aga leswa ekonomi ya rena.
2.3. Kabinete e tšwela pele go re hlohleletša ka moka go taonelouta app ya go se lefelwe ya selefouneng ya COVID Alert SA go Apple App Store goba go Google Play Store. App ye – yeo e sa lefišwego ke dinetweke tša diselefoune e ka taoneloutwa ka ntle le go lefišwa datha – e tla kaonafatša go latišiša batho bao ba ka bego ba fetetšwe ke baerase ye ka go tsebiša badiriši ba yona ge eba ba bile kgauswi le bašomiši ba bangwe ba yona bao diteko tša bona di laeditšego gore ba fetetšwe ke baerase ya COVID-19 mo matšatšing a 14 ao a fetilego. App ye ga e kgoboketše tshedimošo efe goba efe ya sephiri goba ya latišiša fao modiriši a lego gona.
2.4. Kabinete e tla ahlaahla dipoelo tša kopano ya Lekgotla la Bosetšhaba la Taelo ka ga Coronavirus yeo e tlogo swarwa bekeng ye e tlago. Mopresidente Cyril Ramaphosa ka morago ga fao o tla sedimoša setšhaba ka ga tshedimošo ya moragorago ka ga leano la Afrika Borwa leo le amantšhitšwego le dikotsi ka nepo ya go laola go phatlalatšwa ga COVID-19.
3. Kago ya Mananeokgoparara
3.1. Dipoledišano le Ditherišano ka ga Dikgwebišano ka ga Boitokišetšo bja Protšeke ya Mananeokgoparara tša Afrika Borwa tšeo di swerwego ka Midrand, Gauteng go thoma ka la 3 go fihla ka la 4 Dibatsela 2020 di iša pele lenaneo la phethagatšo ya mananeokgoparara.
3.2. Tiragalo ye e bontšhitše diprotšeke tše kgolo tše 27 tša mananeokgoparara tšeo boleng bja tšona ge di kopane bo fihlago go R210 pilione go babeeletši ba ka Afrika Borwa le ba boditšhabatšhaba, go akaretšwa le baromiwa ba dihlongwa tša ditšhelete tša tlhabollo le dipanka tša tlhabollo tša dinaga tša mehutahuta.
3.3. Dipoledišano tša boitokišetšo bja diprotšeke di netefatša gore diprotšeke di sekasekwa ka fao go tseneletšego go lekola ge eba di ka kgona go tšwetšwa pele go ya go ile le go hwetša thekgo ya keletšo ka ga ditheransekešene yeo e tlago di dira gore di lokele dipeeletšo.
3.4. Magareng ga diprotšeke tšeo di hlagišitšwego go babeeletši ke lefelo la Ngqura-Coega la tšweletšo ya gase ya tlhago yeo e dirwago seela ka Kapa Bohlabela; Lenaneo la Kago ya Dintlo tša Setšhaba la Bolaodi bja Taolo ya Kago ya Dintlo tša Setšhaba; diphaephe tša makhura a difofane ka Boemafofaneng bja Boditšhabatšhaba bja Cape Town; lefelo la mananeokgoparara a diphatšamaru leo le tlogo hlongwa ke Setheo sa tša Lefaufau sa Bosetšhaba sa Afrika Borwa, le phaka ya mahlale le theknolotši ka Limpopo.
3.5. Diprotšeke tše di na le bokgoni bja go thwala palo ye kgolo ya maAfrika Borwa ebile di bopa karolo ye bohlokwa ya maitekelo a tlhomo ya mešomo a Leano la Bosetšhaba la Tsošološo le Kagoleswa ya Ekonomi la Afrika Borwa leo le sa tšwago go tsebagatšwa semmušo ke Mopresidente Ramaphosa.
3.6. Kabinete e leboga tsenyoletsogo ye e dirilwego ke lekala la phraebete, leo le fanego ka botsebi bjo bo hlokagalago ka tshenyegelo ya bona.
3.7. Kabinete e amogela go šišinywa ga ditsebi tše 25 ka lekala la phraebete tšeo di tlogo thuša setheo sa Mananeokgoparara sa Afrika Borwa go dira gore diprotšeke tšeo di rulagantšwego di phethagale.
3.8. Godimo ga fao, Kabinete e amogela tsebišo ye e dirilwego ke Tona ya Mešomo ya Setšhaba le Mananeokgoparara Patricia de Lille ya gore lekala la twantšho ya bomenetša bjo bo amanago le mananeokgoparara le tla netefatša gore go ba le taolo ya maitshwaro a mabotse ya dikonteraka tša mananeokgoparara.
3.9. Kantoro ya Mananeokgoparara le Dipeeletšo ka Kantorong ya Mopresidente e tla re mo matšatšing ao a tlago ya fana ka dintlha mabapi le dipeeletšo tšeo di dirilwego ke babeeletši mo dipoledišanong le ditherišanong ka ga kgwebišano tšeo di bego di swerwe mo bekeng ye.
1. Khonferensthe ya Dipeeletšo ya Afrika Borwa (SAIC)
1.1. Afrika Borwa e tla ba monggae wa SAIC ya yona ya boraro ka la 17 le la 18 Dibatsela 2020, yeo e tlago lebelela kudu dipeeletšo ka nakong ya COVID-19, mabapi le go di tiišeletša le go di hloma.
1.2. Khonferentshe ya ngwaga wo e tla nepiša kudu go kabo ya boikgafo bja bjale ka nepo ya go fihlelela tlhomo ya mešomo le tlhabollo ya ekonomi. Godimo ga fao, mmušo o tla hlagiša magato ao a tšerwego go phethagatša seemo se sekaone sa dipeeletšo, go lebeletšwe kudu kagoleswa ya ekonomi le pušetšosekeng.
1.3. Khonferentshe ye e aga go dikatlego tša dikhoferentshe tše pedi tše di fetilego tšeo di swerwego ka 2018 le 2019 ka go latelana, tšeo di kgonnego go hwetša R664 pilione, go realo e le go hloma motheo wa peeletšo le kgolo ya ekonomi ye e akgofišitšwego.
2. Mohlagase
2.1. Kabinete e amogetše kgopelo ya gore go hlongwe tšhupaene ya mafelelo ya go fehla mohlagase ka phefo ya dimekawate tše 140 (MW) ka Polaseng ya go Fehla Mohlagase ka Phefo ya Nxuba ka Kapa Bohlabela, e lego karolo ya tikologo ya bone ya Lenaneo la ka mo nageng la Borekedi bja Batšweletši ba bao ba ikemego ba Mohlagase wa go Dirišwa Leswa. Ge ditšhupaene ka moka tša go fehla mohlagse ka phefo di hlomilwe, di tla tšweletša dikikawate tše dipilione tše 460 ka ngwaga go methopo ya kabo ya mohlagase le go tšwetša pele kudu boikgafo bja rena go phetogo ya tlelaemete.
2.2. Go šoma ka botlalo go tša kgwebo ga Yuniti ya 2 ya Eskom ka Setešeng sa Mohlagase sa Kusile ka Mpumalanga go tšweletša 800 MW go methopo ya tšweletšo ya mohlagase. Kusile ke seteše sa mohlagase sa mathomo ka Afrika sa go hloma theknolotši ya go tloša oksaete ya salefa go gase – e lego theknolotši ya maemo a godimo ye e šomišwago go tloša oksaete ya salefa, ya go swana le salefataeoksaete, go meši ya digase tša ka diphalanteng tša mohlagase tšeo di tšhumago malahla goba oli – e lego seo se sepelelanago le melawana ya bjale ya boditšhabatšhaba ka ga boleng bja moya.
2.3. Kabinete e amogetše gape tsebišo ye e dirilwego ke Total SA ya gore e hweditše gase ye ntši kudu ka lewatleng la ka borwa bja Mossel Bay ka Kapa Bodikela. Se se tla tsenya letsogo go matsapa a mmušo a go katološa tšweletšo ya mohlagase go realo e le go dumelela ekonomi go gola le go goketša dipeeletšo tše ntši.
3. Kopano ya Bosetšhaba ya Mekgatlo ya Dithekisi
3.1. Kwano ye e amogetšwego mo bekeng ye e fetilego ka Kopanong ya Bosetšhaba ya Mekgatlo ya Dithekisi ye e bego e swerwe bekeng ye e fetilego e bohlokwa go ageng ga lekala la dinamelwa tša bohle leo le šomago gabotse leo le bolokegilego. Dipoelo tša kopano ye di batametša naga ye go tsenya semmušong mokgwa wa maatlafatšo wa intasteri ya dithekisi gomme di tla e bea go kgolo ya go ya go ile.
3.2. Kabinete e amogela boikgafo go dinako tša mošomo ka mo intastering ye ya dithekisi, bjo bo netefatšago gore go ba le go obamela melao ya bašomi ya ka mo nageng ye le go maatlafatša mokgwa wa taolo wa ka mo intastering ye.
4. Kgwedi ya Temošo ka ga Ditokelo tša Bagolofadi
4.1. Mmušo o šomišana le makala a setšhaba a mehutahuta go netefatša gore go ba le maatlafatšo ya bagolofadi ka botlalo. Kgwedi ya Temošo ka ga Ditokelo tša Bagolofadi, ye e thomilego ka la 3 Dibatsela gomme ya tla ya fela ka la 3 Manthole 2020, e tla ketekwa ka fase ga morero wa: “Mmogo re Aga Ditšhaba tšeo di Akaretšago Bagolofadi.”
4.2. Lebakanako le le fana ka sebaka sa go tliša temošo ya ditokelo tša bagolofadi. Kgwedi ye ya tšwetšopele ka ga temošo mabapi le ditokelo tša bagolofadi e nepišitše go ipiletša go bobedi makala a setšhaba le a phraebete go akgofiša go thwalwa ga bagolofadi mešomong, go dira gore bagolofadi ba se ke ba tlogela mešomo ba ya go ye mengwe le go fa bagolofadi mafelo a mešomo ao ba ikwago ba amogetšwe go ona.
5. Thibelo ya Bosenyi
5.1. Kabinete e kgalema polao ya ditiro tša botlaela le ye šoro ya bahlankedi ba maphodisa bao ba gafetšego maphelo a bona go direla setšhaba le go se šireletša. Go bolaya le go hlasela bahlankedi ba maphodisa ke tlhaselothwii go tirišo ya molao le go Molaotheo wa Repabliki ya Afrika Borwa wa 1996.
5.2. Kabinete e lebiša mahloko a yona go ba lapa le bagwera ba bahlankedi ka moka ba maphodisa bao ba hlokofetšego ge ba dira mošomo ba go swana le Setšene Mzoxolo Gxotani go tšwa go Sehlopha sa Boikarabelo bja Leano ka East London ka Kapa Bohlabela, Mokhomantara wa Seteše sa Maphodisa sa Groblersdal Mokolonele Jeffrey Seroka ka Limpopo, Mohlankedi wa Bohlodi bja Bosenyi Ofentse Mokgadinyane le Setšene wa Letseka Billy Mahooe ka Foreisetata; le Setšene Sibongile Teka le Konstabole Kganyisa Sitofile ka Kapa Bodikela.
5.3. Kabinete e tšwela pele go kgalema go thunywa le go bolawa ga batho ba seswai ba menwaga ya magareng ga ye 30 le ye 40 ke banna bao ba bego ba swere dithunya ka Gugulethu ka Kapa Bodikela ka Mošupologo wa la 2 Dibatsela 2020.
5.4. Kabinete e netefaletša setšhaba gore maphodisa ka go šomišana le ditšhaba a tla netefatša gore bao ba amegago mo ditirong tša bosenyi ba a golegwa gomme ba lebana le letsogo la molao ka botlalo.
6. Difoka tša Kgašo tša Dinaga tše di Hlabologago tša Borwa bja Afrika (SADC)
6.1. Kabinete e ipiletša go dihlongwa tša kgašo ka moka tša Afrika Borwa go romela ditsenelo tša tšona go phadišano ya Difoka tša Kgašo tša SADC tša 2021. Bagaši ba ditaba go tšwa go dinagamaloko tša SADC ba laletšwa go tsenela goba go romela ditšhišinyo tša bona tša bao ba ka kgethwago go amogela difoka tše.
6.2. Difoka tša Kgašo tša SADC di tšwetša pele maikemišetšo a SADC go fihleleleng ga tlhabollo ya tša ekonomi, khutšo le tšhireletšo, le kgolo, go fediša bohloki, gammogo le go maatlafatša maemo le boleng bja bophelo bja batho ba Borwa bja Afrika.
6.3. Difoka tša Kgašo tša SADC ke setlabelo se maatla sa go hlohleletša kanegelo ya Afrika ye mpsha, yeo e nago le bokgoni bjo bo hlokago mellwane le kholofelo ye e mpshafaditšwego go fihlelela bokamoso bjo bokaone.
7. Ditlhahlobo tša Marematlou (NSC) tša 2020
7.1. Kabinete e bile le Mopresidente Ramaphosa ge a lakaletša baithuti ba marematlou ba ngwaga wa 2020 mahlatse le mahlogonolo ka ditlhahlobong tša bona tša NSC tšeo di thomilego lehono ka la 5 Dibatsela gomme tšona di tla fela ka la 15 Dibatsela 2020. Re ipiletša go batswadi ka moka, bahlokomedi ba bana le setšhaba ka bophara go thekga le go hlohleletša baithuti bao ba tlogo ngwala ditlhahlobo ge ba fetša mengwaga ya bona ye 12 ya go ithuta.
7.2. Leuba la COVID-19 le amile go tsena ga dikolo le boitokišetšo bja ngwaga wo go ditlhahlobo tša Kreiti ya 12. Le ge go le bjale, Kgoro ya Thuto ya Motheo le dikolo di tsebagaditše lenaneo la thuto la tlaleletšo go lokišetša baithuti go ngwala ditlhahlobo. Kabinete e na le tshepo ya gore baithuti ba ba na le bokgoni bja go tšweletša dipoelo tše kaone.
B. Dipheto tša Kabinete
1. Leanotiro la Mmušo (PoA)
1.1. Kabinete e dumeletše Pego ya mathomo ya PoA ya Mmušo yeo e tšweletšwago gabedi ka ngwaga ya lebakanako la go tloga ka Pherekgong go fihla ka Phupu 2020. Mošomo wo o dirilwego mo lebakeng le la nako o phethagatša Tlhako ya Togamaano ya Lebaka la Magareng la 2019-2024.
1.2. Lebakanako leo le lekodišišitšwego le sepelelane le seabe sa tšhitišo sa leuba la lefase ka bophara la COVID-19, leo le dirilego gore methopo ya mmušo le mešomo ya yona e fetišetšwe go šireletšeng maphelo le go iphediša ga batho.
1.3. Le ge go le bjale Kabinete e thabišwa ke kgatelopele ye e dirilwego go tsenya tirišong diphethagatšo tše bohlokwa tšeo di bego di emetšwe. Le ge e le gore tše dingwe tša diphethagatšo di ile tša šitišwa, Kabinete e kgotsofetše ka mananeo a pušetšosekeng ao a bego a ukangwe a makala a maleba. Dintlha ka botlalo tša dipego tše di tla hlalošwa ka botlalo ka dikopanong tšeo di rulagantšwego tša tshedimošo ya babegi ba ditaba ka makala a.
C. Ditiragalo tše di tlago
1. Afrika Borwa e Dumelelana le Kwano ya Kamano le Tirišano (TAC) le Dinaga tša ka Borwa Bohlabela bja Asia (ASEAN)
1.1. Tona ya Dikamano tša Boditšhabatšhaba le Tirišano, Ngaka Naledi Pandor, o tla emela Mmušo wa Afrika Borwa ka kopanong ya tumelelo ya Afrika Borwa go TAC le ASEAN.
1.2. Moletlo wo wa go saenela tumelelano ye wo o tlago swarelwa inthaneteng o tla swarwa ka Labobedi la 10 Dibatsela 2020. Tona Pandor o tla kgatha tema ka mo tiragalong ye a le Cape Town, fao a tla bago mmogo le Dihlogo tša Komiti ya Lesolo la ASEAN go tšwa ka Pretoria.
1.3. Afrika Borwa e na le dikamano tša botseta le tša ekonomi le dinagamaloko tša ASEAN. Tumelo ya naga ye go TAC e tla dira gore kamano le ASEAN e be ya semmušo bjalo ka seboka sa dinaga.
1.4. Tumelo ya Afrika Borwa go TAC ke gape sebaka sa go thuša tirišano ya tša sepolotiki le tša ekonomi le mokgatlo wo o bohlokwa wa boditšhabatšhaba.
D. Melaetša
1. Ditebogišo
1.1. Kabinete e ba le Mopresidente Ramaphosa ge a lebogiša Ngaka John Pombe Magufuli ge a kgethilwe bjalo ka Mopresidente wa United Republic of Tanzania. Re letetše go šomišana le Ngaka Magufuli go maatlafatša dikamano tše maatla tša dinaga tše pedi tše, gammogo le ka mererong yeo dinaga tše di nago le kgahlego go yona ka seleteng sa SADC, gammogo le ka khonthinenteng ya Afrika le lefaseng.
1.2. Kabinete e lebogiša Mohumagatšana Shudufhadzo Musida ge a filwe sefoka sa Mohumagatšana wa Afrika Borwa wa 2020 ebile e mo lakaletša mahlatse le mahlogonolo ka mošomong wa gagwe bjalo ka moemedi wa Brand South Africa. O ba karolo ya sehlopha sa maAfrika Borwa ao a emišetšago folaga ya Afrika Borwa godimo ka nepo ya go bea naga ye maemong a godimo lefase ka bophara.
1.3. Kabinete e lebogiša Banyana Banyana, bao ba thomilego ka go šireletša sefoka sa bona sa Sebjana sa COSAFA ka go fenya sehlopha sa Angola ka 2-0 ka Port Elizabeth, Kapa Bohlabela ka Labobedi la, 3 Dibatsela 2020.
2. Mmahloko
Kabinete e romela mahloko go ba lapa le bagwera ba:
2.1. Morena Enuga Sreenivasulu Reddy, yo a hlokofetšego a na le mengwaga ye 96. O belegwe ka lapeng la batho bao ba kgathago tema ka dipolotiking ka mafolofolo ka India Borwa. O ile a eta pele lesolo la Mokgatlo wa Dinagakopano kgahlanong le kgethologanyo ebile o thekgile ka mafolofolo lesolo la go lwela tokologo la ka Afrika Borwa go feta seripagare sa ngwagakgolo, ebile o ralokile tema ye bohlokwa go tšwetša pele dikiletšo tša boditšhabatšhaba kgahlanong le naga ye.
Dipotšišo: Mohumagadi Phumla Williams – Seboleledi sa Kabinete
Mogala: 083 501 0139
Letšatšikgwedi: Labone la 5 Dibatsela 2020
E abilwe ke: Tirelo ya Tshepedišo ya Dikgokagano tša Mmušo (GCIS)
www.gcis.gov.za; www.gov.za
