Kabinete e kopane ka Laboraro la 10 Diphalane 2018 ka Tuynhuys, Motsekapa.
A. Merero ye bohlokwa seemong sa bjale
1. Ikonomi le lesolo la dipeeletšo
1.1. Kabinete e amogela magatotharollo a go swana le boikgafo bja go reka ditšweletša tša ka mo nageng, lemanoga leo le tieletšego la go hlatloša diyantle, ditharollo tše dirišwago magatong a kgwebo ya tša temo le go thekgwa ga dikgwebopotlana le dikgwebo tša magareng. Ditsebišo tše di tšwa Samiting ya Mešomo ya matšatši a mabedi malobanyana mo, ye bego e e swerwe ka fase ga Khansele ya Tlhabollo ya Ikonomi ya Bosetšhaba le Bašomi.
1.2. Ditlamorago tša Samiti ya Bašomi di latela go tsebagatšwa Maano a Hlohleletšo le go Tsošwa ga Ikonomi, ao a nepilego go bušetša sekeng kgolo ya ikonomi le go hlola mešomo ye nyakegago kudu. Tšhatha ye Mpsha ya Meepo yeo e kwanetšwego le go rungwa ka therišano le intasteri ya meepo, bašomi, batho bao ba amegago setšhabeng le bakgathatema ba bangwe e hlatholla ditlamego tša kgolo ya ikonomi, go swarelela ga yona le diphetogo ikonoming.
1.3. Kabinete e dira boipiletšo go bakgathatema ka moka go tšea karolo mo Tšhatheng ya Meepo e le gona go ruma le go hlola tielelo lefapheng la meepo.
2. Kantoro ya Merero ya Selegae ya Kokstad le neeletšano ya dithaetleletiti
2.1. Kabinete e bile le Mopresidente Cyril Ramaphosa ge a be a lebogiša Kgoro ya Merero ya Selegae ge e butše kantoro ya yona ya Kokstad gola Kwazulu-Natal. Mopresidente o butše kantoro ya Merero ya Selegae bjalo ka karolo ya lenaneo la mmušo la go oketša mafelo a kabo ya ditirelo a Merero ya Selegae go fihlelela dinyakwa tša badudi tša dikarata tša boitsebišo (di-Smart ID) le ditokumente tše dingwe.
2.2. Go feta mo, Mopresidente Ramaphosa o fane ka dithaetleletiti tše 443 go bao ba holegago go tšwa Protšekeng ya Dintlo ya Franklin. Ye ke karolo ya lenaneo la pušetšosekeng go netefatša gore baamogedi ba ditirelo tše ba itemogela mehola ye feletšego ya go ba beng ba ntlo le gore ba kgona go fihlelela mebaraka ye lego molong ya dithoto.
2.3. Kabinete e tšea gape sebaka se go hlohleletša badudi go ya go itšeela dipasa tša bona ka bjako morago ga go amogela taletšo ya go ya go di tšea.
3. Kwano ya go lefa ka botlalo ya diamogedi tša maphoto a diyalemoya
3.1. Kabinete e amogela kwano ya go lefa ka botlalo yeo e fihleletšwego mo tabeng ya go amana le Taletšo ya go Dira dikgopelo tša diamogedi maphoto a diyalemoya tšeo di nyakegago kudu. Kwano ye e fana ka boitshepho mererong ya dipholisi mo lefapheng la theknolotši ya tshedimošo le ya dikgokagano (ICT).
3.2. Kwano ye ya go lefa ka botlalo e tsamaišana le boipiletšo bja Mopresidente Ramaphosa bja go thomiša ka tshepedišo ya go aba abaganya laesense ya maphoto a radio ao a nyakegago kudu.
3.3. Ka gona go kgatha tema go ya pele mo phethagatšong ya Sengwalwa sa Makgoraditsela ya Pholisi ya Bosetšhaba ya ICT ya Mohlakanelwa, bakgathatema bao ba nago le kgahlego ba filwe go fihla ka la 8 Dibatsela go fana ka dikgopolo tše ngwadilwego fase mo pholising ye šišintšwego le tlhahlo ya pholisi go balaodi.
4. A Dikgwebo tše nnyane tša mathomothomo tša Afrika Borwa tša boreatlhapi
4.1. Kabinete e amogela ka atla tše pedi dikgwebo tše nnyane tša mathomothomo tša boreatlhapi mo lefapheng la boreatlhapi ebago dikgwebo tša Port Nolloth le Hondeklipbaai gola Kapa Leboa, tšeo di tsebagaditšwego ke Tona ya Temo, Kagodithokgwa le Boreatlhapi, Morena Senzeni Zokwana.
4.2. Tsebagatšo ye e šupa go phethagatšwa ga pholisi ya boreatlhapi ya dikgwebo tše nnyane. Ditokelo tša go rea ditlhapi di fa barei ba ditlhapi ba lefelo le seriti, bao ba bego ba rea ditlhapi ka tsela ye sego molaong ka gobane ka wo motsotso ba šireleditšwe lekga la mathomothomo.
4.3. Metsana ye mebedi ya dikgwebo tše nnyane tša boreatlhapi yeo e tla bego e holega go tšwa mo pholising ye e amogetše tlhahlo ya motheo go tša kgwebo ebile e thušitšwe go ngwadiša dikgwebo ka maikemišetšo a go dira kgopelo ya maloka a mengwaga ye lesome tlhano a go rea ditlhapi.
5. Sehla sa metšhelo
5.1. Kabinete e lebogiša balefi ba motšhelo ba go balelwa dimilione tše tharo bao ba rometšego bohlatse bja ditefo tša bona tša metšhelo bao seripa sa bona ba rometšego bohlatse bja metšhelo ya bona ka eFiling. Ka la 31 Diphalane, sehla sa metšhelo sa 2018 se fihla mafelelong go balefi ba motšhelo ba e sego ba lebakanyana le balefi ba motšhelo ba lebakanyana bao ba ikgethetšego go romela bohlatse bja ditefo tša bona tša metšhelo lekaleng la Ditirelo tša Afrika Borwa tša Lekgetho (SARS). Balefi ba metšhelo ba lebakanyana bao ba ikgethelago go romela bohlatse bja bona bja tefo ya metšhelo ka eFilling ba filwe go fihla ka la 31 Pherekgong 2019 go ka romela.
5.2. Kgoboketšo ye maleba le ya go dirwa ka nako ya metšhelo e netefatša go ikema ka noši matlotlong a mmušo, le gona dithomelo tša bohlatse bjo nepagetšego bja metšhelo bo netefatša balefi ba metšhelo ba go latela molao. Letseno la metšhelo le thuša mmušo go thekga diprotšeke tša naga ye tša kabo ya ditirelo ka ditšhelete le mananeo a mangwe a tlhabollo ya ikonomi maphelong a batho.
6. Ditefo tša thušo ya tšhelete ya leago
6.1. Kabinete e sedimošitšwe ke Komiti ya Magareng ga Ditona: Dithušo tša Tšhelete tša Leago yeo modulasetulo wa yona e lego Tona Nkosazana Dlamini-Zuma. Ga e sale go tloga ka la 1 Diphalane 2018, baamogedi ba go feta dimilione tše lesome ba lefilwe ka go šomiša o mongwe wa mekgwa ye ya go lefa – Poskantoro ya Afrika Borwa (SAPO)/Postbank; Grindrod Bank le dikgwebo tše bjalo ka Boxer, Shoprite, le Pick n Pay.
6.2. Mmušo o kgonne go šutišetša ditefo tša dithušo tša tšhelete tša Leago go tšwa go Cash Paymaster Services (CPS) go ya ka fao o laetšwego ke Kahlolo ya Kgorotsheko ya Molaotheo. Baamogedi ka moka ba kheše ba CPS ba šutišitšwe ebile CPS e tsebišitšwe ka go fedišwa ga kontraka ga e sale go tloga ka la 30 Lewedi 2018.
6.3. Kabinete e lebiša ditebogo tša yona mošomong wa mafolofolo wa phetleko wo o eteletšwego pele ke Komiti ya Magareng ga Ditona ya go thekgwa ke Sehlophatšhomo sa Sethekniki sa Balaodipharephare. Kabinete e thabela gape mošomo wa bahlankedi ba go tšwa SAPO, Etšensi ya Tšhireletšego ya Leago ya Afrika Borwa (Sassa) le dikgoro tše: Tlhabollo ya Leago; Mananeokgoparara a Dikgokagano le Ditirelo tša Poso; Peakanyo, Tekodišišo le Tshekatsheko ya Phethagatšo ya Mošomo, Matlotlo a Bosetšhaba; Tirelo ya Maphodisa a Afrika Borwa (SAPS) le Tshepetšo ya Dikgokagano le Tshedimošo ya Mmušo (GCIS).
6.4. Kabinete e leboga baamogedi ka moka ba dithušo tša tšhelete tša leago ka tšhomišanommogo ya bona nakong ye ya diphetogo.
7. Meketeko ya mengwaga ye lekgolo ya Albertina Sisulu
7.1. Kabinete e sedimošitšwe ka ditokišetšo tša meketeko ya mengwaga ye lekgolo ya Mama Albertina Sisulu tšeo di tla kgatlampanago ka kgwedi ya gagwe ya matswalo ebago Diphalane. Mama Sisulu o belegwe ka la 21 Diphalane 1918 ebile Modulasetulo wa IMC Meketekong ya Mengwaga ye lekgolo, Tona Jeff Radebe, o gona mo go tlo hlatholla ditiragalo tšeo di tlago tša go amana le meketeko ya mengwaga ye lekgolo.
8. Go ahlolwa ga papago ngwana wa kua Springs
8.1. Kabinete e amogela go ahlolwa ga monna wa go tlaiša bana ba gagwe, yo a feleditšego a filwe leina la gore ke Lekgema la Springs. O ahloletšwe mengwaga ye 35 kgolegong ka maitekelo a polao ya morwa wa gagwe, tlaišo ya bana le go se ba hlokomele, gotee le go šomiša gape le go gweba ka diokobatši. Dikgaruru tša bong di santše e le tlhobaboroko ye šoro setšhabeng sa gaborena, ke ka lebaka leo re bonego dipego tša go katwa ga ngwana yo monyenyane malobanyana mo kua resturenteng ya Dros go la Silverton.
8.2. Kabinete e gatelela boipiletšo bja yona go makgotla a phethagatšo ya molao go dira botšohle bja ona go sekiša babonwamolato ba bosenyi bjo bja go šiiša namana tša mmele. Kabinete e dira gape boipiletšo go rena ka moka go šoma mmogo go fediša kgatako ya ditokelo tša bana le maloko a setšhaba ao maphelo a bona a lego kotsing kudu.
9. Boipelaetšo bja kua Westbury
9.1. Kabinete e amogela magatotharollo a kua Westbury ka Tona ya Maphodisa Bheki Cele ao e lego karolo ya leano le nabilego la go lwantšha lemena la diokobatši le dikgaruru tša go amana le dihlopha tša bosenyi mo lefelong le.
9.2. Magatotharollo a a akaretša go thwalwa ga Sehlophatšhomo sa Mathadinthakwe (TRT - Maberethe) le ponagalo ye kgolo ya go ba gona ga maphodisa. Se sengwe se bohlokwa ke gore go tla ba gape le dinyakišišo ditatofatšong tša bofora Seteišeneng sa Maphodisa sa Westbury.
9.3. Kabinete e dira boipiletšo setšhabeng sa Westbury le setšhabeng ka moka go šomišana le maphodisa go netefatša gore re epolla ka medu ditiragalo tša bosenyi, diokobatši le dihlopha tša bosenyi mafelong a bona a go fapafapana.
10. Bosenyi
10.1. Kabinete e lebogiša makoko a phethagatšo ya molao ka go phethagatša dinyakišišo tšeo di tseneletšego tša mafelo ka moka tša go amana le dimolo tša mabenkele, mabenkele a kgwebo le dimoske tšeo pheletšo ya tšona e bilego go golegwa ga babelaelwa ba 19. Tšona di be di amana le Seboka sa Toka, Thibelo ya Bosenyi le Tšhireletšego. Ba bararo ba babelaelwa ba golegilwe mabapi le didirišwa tša go gotetša mollo tikologong ya Durban, go akaretšwa Moske wa Verulam. Babelaelwa ka moka ba letetšwe go lebana le melato ya go akaretša polao le maitekelo a polao le go gataka Molao wa Dithuthupi.
10.2. Kabinete e netefaletša maAfrika Borwa ka moka gore go lwantšha bosenyi ke taba ye tlago pele ga tšohle le gore mmušo o tla tšwelapele go tšea magato a maleba go netefatša tikologo ye bolokegilego le ye šireletšegilego go badudi ka moka ba Afrika Borwa.
11. Go fetošwa ga leina: Makhanda
11.1. Kabinete e amogela go fetošwa ga leina la Grahamstown gola Kapa Bodikela go ba Makhanda ka tlhompho ya moporofeta wa moXhosa, mofilosofi le monna wa sešole yo a lwantšhanego le bokoloniale.
11.2. Diphetogo tše ke karolo ye bohlokwa ya leeto la rena la temokrasi ebile di tla thuša go tliša moya wa phedišano ye nabilego setšhabeng le go hlola kgahlego ye tseneletšego ya histori ya rena ya mohlakanelwa.
B. Diphetho tša Kabinete
1. Kabinete e dumeletše moakanyetšo wo o sekasekilwego wa kabo mo phethagatšong ya Protšeke ya Kgašo ya Tšhutišo ya Ditšithale. Moakanyetšo wo o diriša lemanoga leo le ithekgilego ka mebaraka/dikgwebo ka tšhomišano le ka dikgwebišano le sektara ya praebete le intasteri. Ka lona lemanoga le, mmušo o ka se hlwe o amega mo dithekišetšanong tša mapokisana a ditšithale a dithelebišene, go dirwa ga dintlophahlo, thwalo ya mapokisana ka dinamelwa le go tsentšhetša malapa a maleba didirišwa tše.
Se se fa Afrika Borwa kgatelopele mo phethagatšong ya protšeke ka mokgwa wa go akaretša makala ka moka, wa go rekega le go phethwa ka nako, le ka mokgwa wa go fokotša kotsi mmušong. Se se tla rotoša babogedi ba tšhutišo ya ditšithale go fihla palong ya 85% le go feta, e le ge ba fetoša dikgašo ka moka tšeo e sego tša ditšithale.
2. Kabinete e dumeletše Sengwalwa sa Afrika Borwa sa Metheo ya Kobamelo seo se tla romelwago Ditšhabakopano (UN). Sengwalwa se se fana ka kgatelopele ye nago le tshedimošo ya mohuta wa kakaretšo, ya kgonthe le ya dipalopalo ya go latela ga Afrika Borwa ditlamegong tšeo di lego dikwanong tše senyane tšeo di saenetšwego tša UN.
C. Ditiragalo tše di tlago
1. Tlhahlo ya Pholisi ya Tekanyetšokabo ya Paka ya Magareng (MTBPS)
1.1. Tona ya Ditšhelete Tito Mboweni o tla fana ka Tlhahlo ya Pholisi ya Tekanyetšokabo ya Paka ya Magareng (MTBPS) ka Laboraro, 24 Diphalane 2018, yeo e tla utollago peakanyolefsa ya tekanyetšokabo ya bosetšhaba go netefatša go swarelela ga matlotlo a mmušo.
2. Kgwedi ya Dinamelwa
2.1. Lenaneo la ngwaga wo la Kgwedi ya Dinamelwa le tla gatelela bohlokwa bja mananeokgoparara a dinamelwa tše bjalo ka mafapha a dikepe, difofane, ditimela le ditsela bjalo ka tšeo di kgontšhago go gola ga ikonomi.
2.2. Kabinete e dira boipiletšo setšhabeng go diriša dinamelwa tša bohle le go phethagatša maihlamelo a polokego ya mebileng ka mafolofolo go ralala ngwaga ka moka. Anke re šomišeng kgwedi ye go keteka le go bušetša sekeng setlwaedi sa go nametšana difatanaga ge re eya mešomong go fokotša sephethephethe ditseleng tša rena. Polokego ya ditseleng mo mebileng ya rena e santše e le tlhobaboroko, le gona baotledi le basepelakadinao ba swanetše go šomiša ditsela ka maikarabelo.
D. Melaetša
1. Ditebogišo
1.1. Theleskoupu ya seyalemoya ya Afrika Borwa e bago MeerKAT e tla ba e kopane le Breakthrough Listen, lesolo la boditšhabatšhaba leo le phuruphutšago bophelo ka ntle ga lefase. E laetša tsebo ya rena le mananeokgoparara ao re tsebagalago ka ona maemong a boditšhabatšhaba. Theleskoupu ya seyalemoya ya MeerKAT ya diamogedi tše 64 ya Afrika Borwa ye tsebagaditšwego ka Mosegamanye lenyaga, ke theleskoupu ye tseneletšego kudu ya go swana e le noši lefaseng ka bophara.
1.2. Kabinete e lebogiša sehlopha sa badiradiphatišišo go tšwa Yunibesithing ya Wits bao ba phethagaditšego pšalollo ya go dira histori le ye atlegilego ya sebete go tšwa go mmagongwana yo a fetetšwego ke HIV go ya go ngwana wa gagwe wa go se fetelwe ke HIV. Sehlopha sa dingaka se akaretša Moprofesara Jean Botha, Ngaka Francesca Conradie, Ngaka Harriet Etheredge, Ngaka June Fabian le Moprofesara Caroline Tiemessen.
1.3. Kabinete e lebogiša batho ba Equatorial Guinea ka meketeko ya go ikema ka bobona ya mengwaga ye 50. Afrika Borwa e ipshinne ka dikamano tša botseta gotee le Rephabliki ya Equatorial Guinea ga e sale go tloga ka la 5 Mopitlo 1993.
2. Mahloko
2.1. Kabinete e lebiša mahloko a yona go ba lelapa, bagwera le bašomimmogo ba mohu Boma Edna Molewa, Tona ya Merero ya Tikologo. Tona Molewa o be a iswanetša a le noši ka mekgwa le ka tsela tša go fapafapana, go tloga ka tema yeo a e kgathilego tokologong ya rena go lwela tekatekano ya basadi setšhabeng sa gaborena. E be e le gape konokono ya bosetšhaba le ya lefase ka bophara ya go botegela tikologo ya planete ye swarelelago yeo batho ka moka ba ka e abelanago le go ipshina ka yona.
2.2. Kabinete e lebiša mahloko a yona go mmušo le batho ba Indonesia. Mmušo o šetše o laeditše thekgo ya wona, fao go lego maleba, le gona Kabinete e lebogiša bašomedi ba tlhakodišo ba Afrika Borwa bao ba kgathago tema mo matsapeng a kimollo sehlakahlakeng sa Indonesia sa Sulawesi seo se wetšwego ke tšhišinyego ya lefase le tsunami.
2.3. Kabinete e lebiša mahloko a yona go ba lapa le bašomimmogo ba Mohumagadi Rowena Baird yo a hlokofetšego bekeng yona ye. Mohumagadi Baird e be e le mmegaditaba wa go tuma kudu wa seyalemoya e bile o be a tsebega.
E. Bao ba thwetšwego mešomong
Batho ka moka bao ba thwetšwego mešomong mangwalo a bona a dithuto a tla tiišetšwa le go netefaletšwa ka maleba.
1. Khomišene ya Boditšhabatšhaba ya Tshepedišo ya Bogwebi:
a. Ngaka F Ismail (Modulasetulo);
b. Morena B Mokgatle;
c. Mohumagadi T van Meelis;
d. Morena ED Vlok;
e. Mohumagadi P Mbiko;
f. Morena JC de Beer;
g. Mohumagadi VNN Ncwaiba;
h. Morena W Sihlobo; le
i. Mohumagadi AV Hlatshwayo.
Dipotšišo:
Mohumagadi Phumla Williams – Seboleledi sa Kabinete sa Motšwaoswere
Mogala: 083 501 1039
