Isitatimende Somhlangano WeKhabhinethi wangomhla zingama-26 Mbasa 2016

1. Ukuqaliswa kokusebenza Kwezinhlelo Zikahulumeni Ezisemqoka

1.1. IKhabhinethi iyalwamukela uhambo lukaMongameli u-Jacob Zuma lokuHambela Kombuso ezweni lase-Islamic Republic of Iran, oludlondlobalisa ubudlelwano bezomnotho kanye nezokuhwebelana phakathi kwawo womabili lawa mazwe, ngokucikicwa kwezivumelwano ezihlukahlukene kanye nezibophezelo.

UMongameli u-Jacob Zuma kanye noMongameli u-Hasan Rouhani bakuqinisile ukusebenza ngokubambisana emikhakheni yezokuhwebelana, ezemfundo kanye nokuthuthukiswa kwamakhono; ezesayensi kanye nobuchwepheshe; ezamandla, kubandakanya nokuhlolwa kwegesi yamakhemikhali kaphethiloli ongakahluzwa kanye namandla okukwazi ukuhluza; ezolimo; ezezimayini kanye nokuhlomula kwezezimbiwa phansi; ezokuthuthukiswa kwengqalasizinda kanye nezokuthutha; ezezimali, ezokubhanga kanye nezemishwalense kanye nezokuvakasha. Konke lokhu kunegalelo ekuqalisweni kokusebenza koHlelo Lokuthuthukiswa Kwezwe (i-NDP).

Ngasohlangothini lwamazwe omhlaba, abaholi ababili bavumile ukuqinisa ikhwela elihlatshwayo lokuguqulwa kweNhlangano Yezizwe Ezihlangene (i-UN) ikakhulukazi Umkhandlu Wezokuvikeleka weNhlangano Yezizwe Ezihlangene, ngokubhekelela izimfuno zamazwe asathuthuka.

1.2. Le miphumela iqinise kabusha Uhambo Lokusebenza lukaMongameli oluya ezweni lase-United Arab Emirates (i-UAE) lapho yomibili le mibuso ivuselele isibophezelo sayo maqondana nokuhlanganiswa kanye nokukhushulwa kobudlelwano obumbaxambili, ikakhulukazi emikhakheni yezokuhwebelana, ezokutshalwa kwezimali kanye neyezomnotho ukuba bube ukubambisana okubanzi okunobuqhinga.

Lokhu kwakhelwe ohambweni lukaMongameli uJacob Zuma Lokuhambela Kombuso ngoLwezi wezi-2011 olwabonakalisa ukusungulwa kweKhomishana Ehlanganyelwe ye-SA-UAE eyadlondlobalisa umgqigqo ophelele wezokuhwebelana phakathi kwamazwe omabili kusukela ezigidini eziyi-13 zamarandi ngowezi-2011 kuya ezigidini ezingama-27 zamarandi ngowezi-2015.

INingizimu Afrika kanye ne-UAE baphinde bavumelana ukuthi bazokwandisa ukusebenza ngokubambisana ukuze basebenzise amathub ngendlela efunwa yibona Kwezomnotho Wasolwandle, ukukhulisa ukuhanjiswa emazweni angaphandle kwemikhiqizo yezolimo yaseNingizimu Afrika, imikhiqizo ekhiqiziwe ikakhulukazi ukuthengwa kwezinto zezokuzivikela kanye namaxhama okubambisana.

Lolu hambo luphinde lwakhulisa amandla iNingizimu Afrika enawo ukwakha ingqalasizinda esophe amathuba azotholwa yizinkampani zaseNingizimu Afrika embukisweni i-EXPO 2020 ozobe ubanjelwe eDubai, kanjalo nokusebenza ngokubambisana emkhakheni wezoxolo, ukuvikeleka kanye nozinzo.

1.3. IKhabhinethi izamukelile izinyathelo eziqinile ezibekwe nguNgqongqoshe Wezemidlalo Nokungcebeleka uFikile Mbalula ukubumba kabusha ukubukeka kwesimo sezemidlalo nokungcebeleka esiqhekekile nesibandlululayo ngendlela ejulile esebenzisa uMqulu waso Woguquko. Lokhu kuzodlondlobalisa uguquko maqondana nohlelo lwezemidlalo olubumbene olusekelwe ngaphansi kwemigomo yentando yeningi labantu, ukulingana, ukusebenzela obala, ukumeleleka kwabantu ngokwehlukahlukana kwabo, ukufinyeleleka kanye nokubamba iqhaza okukhuphukile ngokuhambelana nezinjongo zoHlelo Lokuthuthukiswa Kwezwe.

1.4. IKhabhinethi iyazamukela izinkulumo zamavoti esabiwomali ezethulwa yiminyango eyehlukene ezihambisana nemibiko ebanzi eqhakambisa inqubekelaphambili esiyenziwe maqondana nokwenziwa ngcono kwezimpilo zabantu baseNingizimu Afrika.

Lokhu kubonisa ukuqaliswa ukusebenza koHlaka Lokusebenza Lwesikhathi Esimaphakathi olusisondeza eduzane nokufezekiswa koMbono wezi-2030 woHlelo Lokuthuthukiswa Kwezwe.

IKhabhinethi inxusa abantu baseNingizimu Afrika ukuba balandelele izinkulumo zokwabiwa kwezimali ezinkundleni zabenzindaba ezinhlobonhlobo ukuze baqonde kangcono ngoHlelo Lokusebenza lukaHulumeni.
1.5. IKhabhinethi inxusa ukuba kube khona ukuzibophezela okuqhubekayo ukuze kuvikelwe uguquko olunengqondo lwendawo yokusebenzela ngokubhekelela imiphumela evela Embikweni Wonyaka weKhomishana ye-16 Yokuqashwa Kwabantu Ngokulingana wabo bonke abaqashi abaqokiwe owethulwa ngaphansi kwendikimba ethi “Uguquko lubalulekile”. Umbiko usiza uhulumeni ukuba aqonde isimo sokuqashwa kwabantu ngokulingana ezweni kanye nenqubekelaphambili yaso ekuguqulweni kwendawo yokusebenzela onyakeni wezi-2015.

1.6. IKhabhinethi ihalalisele uMnyango Wezokuhlaliswa Kwabantu ngokwakhiwa kwezindlu eziyizigidi eziwu-4, 3 kanye namathuba okwakhiwa kwenzindlu kusukela kwafika umbuso wentando yeningi labantu. Lawa mathuba abandakanya izindlu ezixhaswe ngokuphelele eziyizi-2, 806 235 (izindlu ze-BNG), izindlu zomphakathi/eziqashisayo eziyizi-121 784, izi-6329 zoHlelo Lokuxhaswa Komuntu Ngamunye Oluxhunywe Kwezezimali kanye neziza zokwakha ezinezinsizakalo eziyizi-986 608.

Leli banga eliyingqophamlando eselihanjiwe selihlinzeke umpheme kubantu abangaphezu kwezigidi ezingama-20 kanti-ke ukubhiyozela le mpumelelo umnyango sewethule umkhankaso kazwelonke wokudweba isithombe sempumelelo yezwe lakithi.

Ukwethulwa kukazwelonke kubanjelwe e-COSMO City, okungomunye wemiklamo yezindlu edidiyelwe eseqhulwini ezweni lonkana nawo ogubha iminyaka eyishumi ukhona.
IKhabhinethi ibonge bonke abantu baseNingizimu Afrika ngegalelo labo, ukuzimisela kanye nokusebenza kanzima ekuqinisekiseni ukuthi isithunzi sabantu baseNingizimu Afrika abaswele siyabuyiselwa ngezinhlelo zokuhlaliswa kwabantu.

1.7. IKhabhinethi income uNobhala-Jikelele weNhlangano Yezizwe Ezihlangane ngokuhlanganisa Umcimbi Osezingeni Eliphezulu Wokucikicwa Kwesivumelwano sase-Paris, esamukelwa ngamazwe ayi-176 ngoZibandlela wezi-2015. Ukucikicwa Kwesivumelwano sase-Paris kuwuphawu lwesinyathelo sokuqala ekuqalisweni kokusebenza kwaso okuzohola imizamo yamazwe omhlaba ukunciphisa ukukhiqizwa kwezintuthu ezingcolisa umoya kanye nokuhlangabezana nazo zonke izinselele eziphonswe ukuguquguquka kwesimo sezulu. IKhabhinethi isilangazelele isiphetho sezinqubo zezigunyazo zalapha ezweni ngaphakathi ezihlukahlukene, yibo bonke abantu, ukuvumela ukuqaliswa ngesikhathi kokusebenza ngokuphelele Kwesivumelwano sase-Paris ngowezi-2020.

1.8. IKhabhinethi iphinde yaqaphela ukuthi uMnyango Wezemvelo usubambisene noMnyango Wezokuvakasha ekuhlanganiseni amalebhu okuhanjiswa kwezinsizakalo abizwa ngokuthi yi-“Biodiversity Lab: Ukukhulisa igalelo lezomnotho lemithombo yezemvelo yaseNingizimu Afrika” kusukela mhla ziyi-10 kuMbasa kuya mhla ziyi-13 kuNhlaba 2016.

Inhloso ukufezekisa amandla ezomnotho emvelo enothile yaseNingizimu Afrika eyingxubevange aveziwe ohlakeni lokuqala lweQhinga Likazwelonke Lezomnotho Yezemvelo Eyingxubevange olwagunyazwa yiKhabhinethi ngoNtulikazi wezi-2015 ukuze umphakathi ukwazi ukubamba iqhaza kulona.

2. Izinqumo zeKhabhinethi eziqavile

2.1. IKhabhinethi igunyaze Uhlelo Lokusebenza Lwenqubomgomo Yezimboni (i-IPAP) lowezi-2016/17 – 2018/19, oluyinsika eqavile yoHlelo Olunamaphuzu Ayisishiyagalolunye lukaMongameli futhi olunegalelo maqondana nokuqaliswa kokusebenza koHlelo Lokuthuthukiswa Kwezwe.

Lesi yisibuyekezo sonyaka wesishiyagalombili sezinhlelo eziyimpumelelo zezimboni zikahulumeni esakhela ezinzuzweni, izithangami zezinqubomgomo kanye nezinhlelo zezibuyekezo ezidlulile.

I-IPAP yowezi-2016/17 ifuna ukuzuza inqubomgomo yezezimboni enomthelela ophezulu ezimweni ezinzima zezomnotho. Lokhu kubandakanya imithelela eqhubekayo yokuwohloka kwamandla omnotho emhlabeni wonke kubandakanya nesimo esimazonzo embonini yezensimbi nezimbiwaphansi kanjalo nesomiso esibi kakhulu kanye nezinye izingqinamba ezinkulu ezikhona ezweni lakithi ngaphakathi.

Izimpumelelo zangonyaka odlule zibandakanya ukuphephiswa kwemisebenzi ebalelwa ezi-67 000 kanye nokusungulwa kwemisebenzi eqotho emisha sha eyizi-7 000 emkhakheni Wezendwangu, Izimpahla Zesikhumba kanye Nezicathulo. Umkhakhana ongaphansi kwezokukhiqizwa kwemikhiqizo yezolimo ungomunye wemikhakha emikhulukazi lapha ezweni yezokukhiqiza ngokuqasha abantu, ngokuhlinzeka ngemisebenzi elinganiselwa ezi-216 090 ngowezi-2015 uma kuqhathaniswa nezi-208 822 ngowezi-2014. Izigidi ezingaphezu kwama-600 zamarandi zotshalomali ezihehekile ngowezi-2015/16, ezindlale isisekelo sokuqinisa ukuthuthukiswa kwamabhizinisi ngokugxila kakhulu emiphakathini yasezindaweni ezisemakhaya.

2.2. IKhabhinethi igunyaze Uhlaka Lokusebenza Lokugcina Lokuthuthukiswa Kwezindawo Ezisemadolobheni Ezididiyelwe kanye Nohlelo Lokuqaliswa Ukusebenza lowezi-2016/19. Umphumela ophelele woHlaka Lokusebenza Lokuthuthukiswa Kwezindawo Ezisemadolobheni Ezididiyelwe ukuguqulwa kokuklaywa kwemingcele yedolobha. Lokhu kuwuphawu lesivumelwano esisha samadolobha kanye namadolobhana amancane aseNingizimu Afrika, esizoqhubezela phambili ukukhula kwezindawo ezisemadolobheni siziqhubekisele ohlakeni lokukhula okuqinile kwamadolobha namadolobhana amancane ahlangene, axhumene futhi adidiyelwe, aphephile, anezinsiza ezanele futhi ayizindawo ezinhle zokusebenza kanye nokuhlala kuzo.

Lokhu kuphendula emyalelweni woHlelo Lokuthuthukiswa Kwezwe wokuthi kusungulwe inqubomgomo yokuthuthukiswa kwezindawo ezisemadolobheni ezoqinisekisa ukuhlela okufanelekile, utshalomali lwezingqalasizinda kanye nokuphathwa kwalo ukuze kwesekwe ukukhula kanye nokuthukulula amandla ezomnotho amadolobha kanye namadolobhana amancane ethu.

2.3. IKhabhinethi igunyaze ukushicilelwa koHlaka lweNqubomgomo Yezinsizakalo Zokuthuthukiswa Kwemikhakha Yemisebenzi Kazwelonke – Ukwakha Uhlelo Lwezinsizakalo Zokuthuthukiswa Kwemikhakha Yemisebenzi Oluyimpumelelo Noludidiyelwe lwaseNingizimu Afrika, eMqulwini Kahulumeni ukuze kutholwe imibono yomphakathi.

Uhlaka lweNqubomgomo uma seluqalisiwe ukusebenza luzohlinzeka ngendlela yokusebenza ehlanganisiwe yezinsizakalo zokuthuthukiswa kwemikhakha yemisebenzi eziseqophelweni eliphezulu zazo zonke izakhamuzi. Lokhu kuzokwenza izakhamuzi zikwazi ukukhetha imikhakha yemisebenzi ngomqondo ophusile ukuze zikwazi ukuqashwa, zibe negalelo emphakathini futhi zakhe umnotho waseNingizimu Afrika.

Izinsizakalo Zokuthuthukiswa Kwemikhakha Yemisebenzi zidlala indima esemqoka ekusizeni umsebenzi wezimakethe zabasebenzi kanye nezinhlelo zezemfundo zikwazi ukuhlangabezana nezinjongo zazo. Lokhu kunegalelo maqondana nokufezekiswa kwezincomo zoHlelo Lokuthuthukiswa Kwezwe zokugqugquzela ukukhula komnotho kanye nokuqashwa kwabantu, ukuqondaniswa kwabasebenzi abaqashiwe nemisebenzi yabo; kanye nokwandisa ukuthuthukiswa kwamakhono kanye nesibalo sabantu abaneziqu zemfundo yasenyuvesi.

2.4. IKhabhinethi lithiwe fahla fahla maqondana nokuqaliswa kokusebenza Kohlelo Lokulinganisa Lukazwelonke futhi lagunyaza umbiko Wonyaka wezi-2014/15 kanye Nohlelo Lokulinganisa Lukazwelonke lesihlanu lowezi-2016/17 kuya kowezi-2018/19, njengengxenye yombhidlango wokwenza ukuhanjiswa kwezidingo-ngqangi.

Uhlelo Lokulinganisa Lukazwelonke lususelwa oHlakeni Lokusebenza leNqubomgomo Yokulinganisa Kazwelonke oluqinisekisa ukuthi ubufakazi obuqotho nobunenjongo obuvela ekulinganisweni buyafakwa ezinhlelweni zokuhlela, ukwabiwa kwezimali, ukwenziwa ngcono kwezinhlangano, ukubuyekezwa kwezinqubomgomo, kanjalo nasezinhlelweni eziqhubekayo kanye nokuphathwa kwemiklamo ukuze kwenziwe ngcono ukusebenza.
Izilinganiso ezingama-47 seziphothuliwe noma zisaqhutshwa, ezikhava izigidigidi ezingama-75 zamarandi ezindleko zikahulumeni. Imibiko yokulinganisa eyi-15 yagunyazwa kwathi eyi-12 yabekwa ezithebeni zeKhabhinethi kuze kube manje. Izinhlelo zokwenza ngcono eziyi-14 ziyaqaliswa ukusebenza kanti futhi inqubekelaphambili maqondana nazo ikhombisa izinguquko ezinkulu kakhulu, ukukhulisa umthelela wazo.

2.5. IKhabhinethi ithiwe fahla fahla maqondana nemiphumela yokulinganisa kanye nezincomo ezigunyaziwe ngenhloso yokwandisa umthelela osukela ekuqalisweni ukusebenza Kohlelo Lemisebenzi Yomphakathi Eyandisiwe Yomkhakha Wezenhlalo (i-EPWP-SS).

Lolu Hlelo ludlala indima esemqoka yokuvikelwa kwesimo senhlalo yabantu abantu abangakhubazeke ndawo abangasebenzi, kokubadonsela emsebenzini onomkhiqizo bese bethola umthobanhlizinyo njalo ngenyanga olinganiselwa esambeni se-R1 517. 69. Iningi lezinhlelo zomkhakha wezenhlalo lihlinzeka ngezinsizakalo ezikhethekile emiphakathini entekenteke nehluphekayo. I-EPWP-SS ikhule ngesivinini esikhulu phakathi kwesigaba sokuqala nesigaba sesibili, kusukela ezinhlelweni ezi-5 kuya ezinhlelweni ezingama-22 okuholele kulo mkhakha ukuba ufezekise amathuba emisebenzi ayizi-175 769 esigabeni sokuqala kanye namathuba emisebenzi ayizi-866 246 esigabeni sesibili, nokungaphezulu kakhulu kobekusophiwe okungamathuba emisebenzi ayizi-750 000.

Izincomo zigxile ekwenzeni ngcono ukuqaliswa kokusebenza ukuze kuncishiswe ukungasebenzi ngendlela egculisayo ekuthathweni kwezinqumo, ukuqaliswa ukusebenza (izinkokhelo zemithobanhliziyo) kanye nokuhlinzekwa ngokuqeqesha, kanjalo nokuxhumanisa.

2.6. IKhabhinethi ithiwe fahla fahla maqondana nemiphumela kanye nezincomo ezigunyaziwe zedizayini kanye nokuqaliswa ukusebenza kokulinganiswa Kwesabelo Sokuthuthukiswa Kwezindawo Zokuhlala Ezisemadolobheni kanye Nohlelo Lokwenziwa Ngcono kwaso.

Imiphumela yeseka ukugcinwa kweSabelo Sokuthuthukiswa Kwezindawo Zokuhlala Ezisemadolobheni njengesabelo sokunezezela esikhokhela umqondo ovulekile wokuhlaliswa kwabantu okuqhubekayo nokulinganayo ukuze kuhlomule abantu abahluphekayo kanye namakhaya anemali engenayo engenkulu kakhulu.

Lokhu kuwusizo kakhulu ekufezekiseni izinjongo zoHlaka Lokusebenza Lwesikhathi Esimaphakathi; ukuhlinzekwa kwamathuba okwakhiwa kwezindlu eziyisigidi esi-1 495 ezindaweni zokuhlala eziseqophelweni eliphezulu ngowezi-2019.

2.7. IKhabhinethi igunyaze umbiko maqondana Nokuqaliswa Ukusebenza kanye Nokulinganiswa Komthelela Wezobuchwepheshe kanye Nezindaba Zabasebenzi zoHlelo Lwezezimboni, impendulo yabaphathi embikweni kanye nohlelo lokwenza ngcono oluthunyelwe nguMnyango Wezokuhwebelana kanye Nezezimboni.

Lolu Hlelo lwethulwa nguMnyango Wezohwebo kanye Nezezimboni ngowe-1992 ukuze kuqiniswe ukuthuthukiswa kwamakhono kwezesayensi, ezobunjiniyela kanye nezobuchwepheshe. Lunegalelo ekusungulweni kwamathuba emisebenzi ngokukhiqiza inqwaba yabacwaningi abanamakhono aphezulu kanye nabaphathi bezobuchwepheshe embonini kanye nokwenza ngcono ubuqhudelwano bezinhlangano zamabhizinisi ezibambe iqhaza.

Uhlelo luyingxenye esemthethweni, esemqoka futhi egculisayo yokweseka okuqanjwe kabusha okunikezela ngalokho okuyifanele ngempela imali yakho kukhona kokubili ukuthuthukiswa kwezobuchwepheshe kanye nokuthuthukisa ukuphathwa kwezindaba zabasebenzi kanye namakhono ahlobene nezezimboni. Luphinde futhi luqhathaniseke ngokuvumelanayo nezinye izinhlelo zasemazweni aphesheya.

2.8. IKhabhinethi ithiwe fahla fahla maqondana nemiphumela yoMbiko Wethimba loNgqongqoshe Lokwenziwa Komsebenzi wokuphenya ngezinsolo ‘zokuthengiswa kwezikhala zemisebenzi yothisha’ ezibandakanya abantu abathile, izinyunyana zothisha kanye nezikhulu zeMinyango ethile Yezemfundo Yezifundazwe. IKhabhinethi igunyaze izincomo zokubhekana ngendlela enohlelo neqondiswe ngqo emiphumeleni.

Embikweni walo wokugcina Ithimba loNgqongqoshe Lokwenziwa Komsebenzi lihlinzeke ngohlaziyo lwendima edlalwe yibo bonke ababambiqhaza ohlelweni lokukhethwa kanye nokuqashwa kothisha.
Uphinde uqaphele izinkinga ezinkulu ezisohlelweni lwamanje lokuqokelwa ezikhaleni zomsebenzi emkhakheni wezemfundo yamabanga aphansi; futhi uphinde uhlinzeke ngezincomo ukusiza uMnyango Wezemfundo Eyisisekelo kanye nomkhakha wezemfundo yamabanga aphansi jikelele ukwazi ukubhekana nezingqinamba ezihlonziwe.

3. IMithethosivivinywa

3.1. IKhabhinethi igunyaze ukuhanjiswa koMthethosivivinywa Wokuchibiyela Ezamahlathi Kazwelonke ePhalamende. UMthethosivivinywa uchibiyela uMthetho Wezamahlathi Kazwelonke, we-1998 (uMthetho onguNombolo 84 we-1998).

Ukuqaliswa ukusebenza kwezichibiyelo kuzokwenza ngcono ukuphathwa kwezamahlathi okuqinile futhi kuphinde kugqugquzele ukubamba iqhaza kwamaqempu abantu abantekenteke, abathembele emahlathini ukuze bakwazi ukuphila, eMkhandlwini Wezokululeka Ngezamahlathi Kazwelonke.

4. Imicimbi ezayo

4.1. UMongameli uJacob Zuma uzohambela umcimbi wokugcotshwa kanye nokufungiswa kukaMongameli wase-Uganda u-Yoweri Museveni eKampala ngomhla ziyi-12 Nhlaba 2016. Lolu hambo oluphumayo luzophinde luqinise ubudlelwano obumbaxambili phakathi kweNingizimu Afrika ne-Uganda.

4.2. UMongameli u-Jacob Zuma uzokwengamela Usuku Lukazwelonke Lomkhuleko ozobanjelwa Ezinkundleni Zemidlalo i-ABSA e-Durban mhla zingama-29 Mbasa 2016. Abaholi bezenkolo kanye nabaholi bezinhlangano zomphakathi bazohlanganyela nohulumeni ekukhulekeleni okunye ukuqiniswa kombuso wentando yeningi labantu, ubumbano lukazwelonke, ukubumbana komphakathi kanjalo Nokhetho Lohulumeni Bezindawo lowezi-2016 oluyimpumelelo nolunokuthula.

4.3. IKhabhinethi ithiwe fahla fahla maqondana nezinhlelo zoMnyango Wezobuciko Namasiko zokusingatha Inyanga ye-Afrika ngoNhlaba 2016 ngaphansi kwendikimba ethi: “Ukwakha i-Afrika Engcono kanye Nomhlaba Ongcono” njengengxenye yemigubho yezwekazi yokusungulwa kweNhlangano Yobumbano lwase-Afrika (i-OAU), manje esiyaziwa ngokuthi Ubumbano lwaseAfrika (i-African Union) kanye nomsebenzi esiwenzile.  UMongameli uJacob Zuma uzokwethula Inyanga yeAfrika ngoSuku Lukazwelonke Lomkhuleko ngomhla zingama-29 kuMbasa 2016.

Ngowezi-2016 Inyanga ye-Afrika izogxila ezinhlelweni eziqanjwe kabusha zokuthuthukiswa kwabantu besifazane kanye nentsha, ngenkathi sigubha iminyaka engama-60 yeMashi Yabantu Besifazane kanye neminyaka engama-40 Yemibhikiso Yentsha eSoweto.

Abantu baseNingizimu Afrika bayanxuswa ukuba babambe iqhaza ohlelweni oluzobe luhlanganise iminxa ehlukahlukene olubandakanya imisebenzi enhlobonhlobo efaka phakathi imisebenzi yobuciko obubukwayo, imidlalo yeshashalazi, umculo, izifundo kanye nezingqungquthela kanjalo nokubungazwa kweminyaka eyi-10 yeSikhwama Samasiko Omhlaba Wase-Afrika. Inyanga yase-Afrika isebenza njengenkundla yokuzixhumana kabusha kanye nokuzibophezela kabusha Obumbanweni lwama-Afrika kanye Nasekuvuselelweni kwe-Afrika ekuhlanganiseni abantu bezwekazi lase-Afrika ndawonye. 

4.4. Ngomhla zingama-20 Nhlaba 2016 uhulumeni uzohola umgubho kazwelonke weminyaka eyikhulu yeNyuvesi i-Fort Hare ophikweni oluse-Alice eMpumalanga Kapa. Ukulungiselela umgubho omkhulu, uMongameli u-Jacob Zuma usesungule iKomidi loNgqongqoshe Abahlukahlukene (i-IMC) ukuba lihlele liphinde lididiyele le ngqophamlando yomgubho weminyaka eyikhulu.

Lesi sikhungo sokufunda esiyingqophamlando sasebenza njengesikhonkwane ngesikhathi sethu sokuzabalazela inkululeko futhi siphinde saziwe njenge “mbiza yobuholi base-Afrika” ngenxa yokuthi iyona nyuvesi eyafunda izingqalabutho zomzabalazo wokulwisana nobandlululo ezinjengo-ZK Matthews, Nelson Mandela, Robert Sobukwe, Oliver Tambo no-Govan Mbeki. Iyona kuphela inyuvesi eseNingizimu ne-Afrika eyake yakhiqiza izinhloko zombuso ezinhlanu: u-Nelson Mandela waseNingizimu Afrika, u-Yusuf Lule wase-Uganda, u-Robert Mugabe waseZimbabwe, uNtsu Mokhehle waseLesotho kanye no-Sir Seretse Khama waseBotswana.
Njengengxenye yemigubho yeminyaka eyikhulu yeNyuvesi i-Fort Hare iKhabhinethi inxusa bonke abafundi bangaphambilini bale nyuvesi kanye namalungu omphakathi ukuba abelane ngezinkumbulo anazo nge-Fort Hare emkhankasweni Wokuxoxa Indaba Yakho esebenzisa isibambo esithi #MyFortHare.

4.5. IPhini likaMongameli uCyril Ramaphosa uzohola ithimba lezinthunywa zaseNingizimu Afrika eliya Esithangamini Sezomnotho Womhlaba Wonke (i-WEF) sama-26 e-Afrika esizobe sibanjelwe eRwanda phakathi komhla ziyi-11 kanye ne-13 Nhlaba 2016. Isithangami sisingathwe ngaphansi kwendikimba ethi: “Ukuxhumanisa Izinsiza zase-Africa ngokusebenzisa Ukuguquka Kwezobuxhakaxhaka Bukagesi”.

Uhulumeni esebenzisa Uhlelo lwakhe Olunamaphuzu Ayisishiyagalolunye uqhubezela phambili ukuguquka kwezwe kwezobuxhakaxhaka bukagesi. Useqalile ukukhipha isigaba sokuqala sohlelo lwakhe oluqanjwe kabusha lwezinxakanxaka zokuxhumana oluzoxhuma izikhungo zikahulumeni ezingaphezu kwezi-5 000 komasipala bezifunda abayisishiyagalombili esikhathini esiyiminyaka emithathu. Uxhaso lwemali ebalelwa ezigidini ezingama-740 zamarandi selwabiwe ukweseka lokhu kukhishwa kwalesi sigaba.

4.6. INDABA 2016 eNkosi Albert Luthuli Convention Centre e-Durban kusukela mhla ziyi-7 kuya mhla ziyi-9 Nhlaba 2016, iyisithangami Sobumbano lwama-Afrika esizokhuthaza imikhiqizo yethu yezokuvakasha kubathengi basemazweni aphesheya.

Ezokuvakasha, njengenye yezinsika eziyisithupha zokukhula komnotho woHlelo Lokuthuthukiswa Kwezwe, zibe negalelo lezigidigidi ezingama-357 zamarandi kwiSamba Somkhiqizo Wezwe (i-GDP) ngowezi-2014 futhi zixhase nge-9% esambeni esiphelele sabantu abaqashiwe eNingizimu Afrika. Umkhandlu Wezokuhamba Nokuvakasha Womhlaba Wonke ulinganisa ngokuthi ezokuvakasha zizoba negalelo lezigidigidi ezingama-560 zamarandi kwi-GDP yethu ngowezi-2025 kanti futhi ziyoxhasa ngemisebenzi engaphezu kwezigidi ezimbili.

Ukukhulisa umthelela Wezokuvakasha Emnothweni Wasolwandle kuyinsika esemqoka yoHlelo Olunamaphuzu Ayisishiyagalolunye, okususelwe emandleni angakathintwa muntu ezilwandle zethu, angaba negalelo ekukhuleni komnotho. Umnotho wasolwandle kanye nezokuvakasha zihlinzeka ngamathuba amangalisayo okukhula komnotho kanye nokusungulwa kwamathuba emisebenzi.

4.7. Ekugujweni koSuku Lwabasebenzi mhla lu-1 Nhlaba 2016, iKhabhinethi igcizelela ukuzibophezela kwezwe ukuvikela amalungelo abasebenzi ngokusebenzisa imithetho yethu yabasebenzi enenqubekelaphambili.
Kusukela ngowe-1994 uhulumeni esebenzisa imithetho enjengoMthetho Wezobudlelwano Nabasebenzi, uMthetho Wezimo Zokusebenza Eziyisisekelo, uMthetho Wokuqashwa Kwabantu Ngokulingana kanye noMthetho Wezempilo Emsebenzini kanye Nokuphepha useqhubezele phambili amalungelo abasebenzi.

4.8. IKhabhinethi inxusa abafundi beBanga le-12 ukuba baqale ukuthwebula amafomu okufaka izicelo noma bafake izicelo nge-inthanethi ezikhungweni zemfundo ephakeme njengengxenye yoMkhankaso othi Apply Now/Khetha Career Guidance.

Umkhankaso obanjwa njalo minyaka yonke nguMnyango Wezemfundo Ephakeme Nokuqeqesha, uzobanjwa kuzwelonke kuze kube nguMandulo 2016 futhi uzosiza abafundi ukuba bakhethe ngomqondo ophusile lapho befaka izicelo ezikhungweni zemfundo ephakeme.

Abafundi bayagqugquzelwa ukuba baxhumane neSikhungo Sezinsizakalo Zokuthuthukiswa Kwemikhakha Yemisebenzi ngokuthumela i-SMS noma u-“please call me” ku-072 204 5056 noma ku-086 999 0123, nge-imeyili kuleli kheli: careerhelp@dhet.gov.za, ku-Facebook kuleli kheli: www.facebook.com/careerhelp noma ku-Twitter kuleli kheli:  http://twitter.com/rsacareerhelp.

5. Isimo seKhabhinethi ezindabeni ezisematheni

5.1. IKhabhinethi igqugquzela ababambiqhaza abafanelekile ukuba baphawule ohlakeni olubuyekeziwe loMqulu Wokuthuthukiswa Kwabamnyama Kwezomnotho Wezezimboni zaseNingizimu Afrika Zezezimayini kanye Nezimbiwa Phansi, lowezi-2016 olwashicilelwa kuSomqulu Kahulumeni.

Uhlaka olubuyekeziwe loMqulu Wezezimayini luphinde luhlanganise izinqubomgomo zenguquko zikahulumeni kanye nomthetho wokuthuthukisa ukwenziwa lula kwebhizinisi, ukusungula incanciselo yezokulawula, ukuqagulwa kanye nokuqiniseka. Luphinde lwahanjelaniswa nezimiso zoMthetho Wokuthuthukiswa Kwabamanyama Kwezomnotho, wezi-2003 (uMthetho onguNombolo 53 wezi-2003) kanye Namakhodi Enkambiso Enhle (Amakhodi e-DTI).

5.2. IKhabhinethi ikuqaphelile ukuthi ukugunyazwa kokuthengwa okuhlongozwayo kwe-SAB Miller yi-AB InBev kusengaphansi kokucutshungulwa ngabasebagunyeni ezemiqhudelwano. IKhabhinethi iyayamukela indlela yokusebenza okuvunyelwene ngayo ethathwa nguNgqongqoshe Wezokuthuthukiswa Komnotho kanye ne-AB InBev kwabasemagunyeni ezemiqhudelwano maqondana nezindaba ezinhlobonhlobo ezithinta umphakathi. Ukuzibophezela kwenkampani kusebenza njengomkhombandlela, ezindabeni ezithinta umphakathi, kwezinye izinkampani ezihlangene kanye nasekuthengweni okunezimo ezifanayo.

Lokhu kubandakanya isibophezelo okuvunyelwene ngaso yinkampani sokuchitha isigidigidi samarandi eminyakeni eyisihlanu ezayo ukukhuthaza ukufuya nokulima kwabalimi abancane kanye nokuthuthukiswa kwabaphakeli bempahla balapha ezweni ngaphakathi, amabhizinisi amasha, ubuchwepheshe bamandla kanye namanzi anele kanye nokuthuthukiswa kwentsha. Ukuzibophezela ngemisebenzi kubandakanya nesithembiso sokugwema ukudilizwa kwabasebenzi bengazikhethelanga bona njengomphumela wokuhlangana kwezinkampani kanye nokugcina amazinga okuqashwa enkampanini iminyaka emihlanu ezayo, kuyingxenye yesivumelwano esiyingqophamlando esingakaze sibonakale phakathi kwenkampani nohulumeni ukweseka ezezimboni, ukuthuthukiswa kwamabhizinisi amancane kanye nokusungulwa kwamathuba emisebenzi.

5.3. Ngakolunye uhlangothi oluseceleni, iKhabhinethi ikuqaphele ukuqaliswa kokusebenza kwezimiso zoMthetho Wokuchibiyela Imincintiswano ezikwenza kube icala lobugebengu ukuthi abaqondisi kanye nabaphathi bavumelane ngasese ekuphekeni kwamanani, amathenda noma izimakethe. Lezi zimiso ziyingxenye yezinyathelo zokukhuphula ukulwisana nombimbi olucekela phansi umnotho futhi lubeke amanani aphezulu kubathengi.
Sinxusa amabhizinisi eNingizimu Afrika ukuba ancintisane ngokugxila emananini aphansi, ukuqamba kabusha okuthe xaxa, ikhwalithi eyenziwe ngcono yezimpahla ezinikezelwayo noma insizakalo ephezulu kubathengi kunokuba kuvunyelwane ngasese.

5.4. IKhabhinethi iyiqaphelile indlela ephezulu umkhakha wezokubhanga olawulwa ngayo la eNingizimu Afrika – kanye nasemhlabeni jikelele, kanye nesidingo sokuba iNingizimu Afrika ithobele amazinga omhlaba wonke njenge-Basel III kanye nemithetho ephikisana nokushintshisana ngemali Yombutho Wethimba Lokusebenza Lezezimali (i-FATF), ebivele kakade isigunyaziwe yiKhabhinethi, futhi yasekelwa yimitheshwana engaphansi eyagunyazwa nguHulumeni. Uhlelo lama-Twin Peaks nalo luzolawula ukuziphatha kwezimakethe emkhakheni wezokubhanga kanye nakwezezimali ngobubanzi."

5.5. IKhabhinethi iyamukele imiphumela evela eMhlanganweni Wasentwasahlobo wezi-2016 Wesikhwama Sezezimali Somhlaba Wonke kanye Namaqembu Ebhange Lomhlaba owabanjwa ngaphansi kwendikimba ethi “Izinselele Zomhlaba Wonke, Izixazululo Zomhlaba Wonke”. Indlela yokusebenza embaxantathu yokokhwezela ukukhula ezingeni lomhlaba wonke yahlongozwa, egqugquzela amazwe ukuba asebenzise izilinganiso zenqubomgomo ukuqhubezela ukukhula, okuwokuphathelene nezezimali, isikhwama sezimali zikahulumeni kanye nezinguquko zokwakhiwa kwazo.

Amazwe anendawo yezezimali kanye nesikhwama sezimali zikahulumeni agqugquzelwa ukuba enze okuthe xaxa ukusimamisa izimfuneko; nakuba kunjalo, ukuqaliswa ukusebenza kwezinguquko zokwakheka kwazo kwakusemqoka kubo bonke. Kwabaningi lokhu kubandakanya utshalomali engqalasizindeni, ukuqamba kabusha kanye nokwenza ngcono indawo yokulawula, phakathi kokunye. 

5.6. IKhabhinethi ikhumbuza bonke labo abafanelekayo ukuba ngabavoti abangakabhalisi futhi baqinisekise imininingwane yabo ukuthi basangakwenza lokho ngokuhambela iHhovisi labo eliseduze nabo leKhomishana Yokhetho Ezimele (i-IEC). Lokhu kuyadingeka ukuze uqinisekise igama lakho ohlwini labavoti oluzovumela abavoti abafanelekile ukuba basebenzise ilungelo labo lentandoyeningi mhla zi-3 Ncwaba 2016.

IKhabhinethi inxusa abavoti abafanelekileyo ukuthi baqinisekise ukuthi bayahlangabezana nesidingo sokuhlinzeka ngekheli ehhovisi eliseduzane nabo leKhomishana Yokhetho Ezimele. Imibuzo mayelana nokhetho ingaqondiswa esikhungweni sezokuxhumana se-IEC ku-0800 11 8000, esivulwa kusukela ngoMsombuluko kuya kuLwesihlanu, kusukela ngehora lesi-7 ekuseni kuya ehoreni lesi-9 kusihlwa.

5.7. IKhabhinethi ihalalisele uTransnet, Uphiko Lwezokushushisa Lukazwelonke,  Inhlangano Yezokusakaza yaseNingizimu Afrika (i-SABC) kanye neMinyango Yezemfundo Ephakeme Nokuqeqesha, Wezobudlelwano Namazwe Omhlaba kanye Nokubambisana kanye Nowezokuthuthukiswa Kwezomthethosisekelo ngokukleliswa njengaba “Qashi Abahehayo Kakhulu” eNingizimu Afrika yinkampani eqopha abaqashi, i-UNIVERSUM.

5.8. IKhabhinethi income uNgqongqoshe Wezesayensi Nobuchwepheshe, uNaledi Pandor, othole Umklomelo Wokusebenza Ngobungqaphambili ovela kwi-Federal Republic of Germany ngegalelo lakhe ekuthuthukisweni kwesayensi emhlabeni wonke jikelele. Umklomelo wokutuswa usunikezwe abantu emhlabeni wonke jikelele ngezimpumelelo zabo kwezepolitiki, kwezenhlalo noma ezigabeni zobuhlakani babo.

5.9. IKhabhinethi ihalalisele uMqondisi-Jikelele Wezemvelo uNosipho Ngcaba ngokuthola Indodo Yokuhlonishwa Impilo Yakhe Yonke yowezi-2015/16 Yokunakekela Ezemvelo eyinikwa yimagazini yezemvelo, i-The Enviropaedia.

5.10. IKhabhinethi ishayele ihlombe iciko uKemang Wa Lehulere ngokuba "Iciko Lonyaka" lowezi-2017 elixhaswe yi-Deutsche Bank.  UWa Lehulere, ohlola ukufaneleka kwesimo sobuciko eNingizimu Afrika yangemuva kobandlululo, uzokwethula umbukiso wakhe ehamba yedwa e-Germany e-Deutsche Bank Kunst Halle e-Berlin ngonyaka ozayo.

5.11. IKhabhinethi ihalalisele uMnyango Wezokuvakasha ngokuwina umklomelo weNqubomgomo Engungqaphambili Yomphakathi/Yokweseka emncintiswaneni Wezindondo wezi-2016 Wezokuvakasha Ezinobuhlakani wase-Afrika. Le ndondo inikezelwa emnyangweni womkhakha kahulumeni, isiphathimandla noma isikhungo esenze isibophezelo esicacile kanye negalelo ekuthuthukiseni ezokuvakasha ezinobuhlakani.

5.12. IKhabhinethi ihalalisele umdlali wegalofu u-Branden Grace ngokuwina umqudelwano wakhe wokuqala we-PGA Tour e-RBC Heritage eHilton Head, eMelika.

5.13. IKhabhinethi iphatheke kabi ngokudlula emhlabeni kuka-Bertie Lubner owaba namagalelo amangalisayo ekuthuthukisweni kweNingizimu Afrika njengomholi wezamabhizinisi, umuntu ophanayo kanye nosihlalo kanomphela wokuhlonishwa weNhlangano yamaJuda aseNingizimu Afrika.

5.14. IKhabhinethi idlulise amazwi enduduzo nokudabuka okukhulu kubangani kanye nemindeni yezisulu eziyishumi (uTiisetso Tselo, Sesi Mtshali, Sana Sibeko, Mphikeleli Malindi, Gugulethu Sithole, Vusi Nkabinde, Daphney Linda, Sicelo Kheswa, Sphamandla Gedle noSimphiwe Nhlapo) zengozi ebuhlungu yebhasi eyehla ngenkathi bebuya eMbuthanweni Wokuthwelwa Komqulu Wezethembiso Zokhetho we-ANC eBhayi. IKhabhinethi iphinde yafisela labo abalimalayo ukululama okusheshayo.

5.15. IKhabhinethi idlulise amazwi enduduzo emndenini kanye nakubangani bakaDkt Herman Nditsheni Netshidzivhani, ungoti wokuqala wenzalo omnyama waseNingizimu Afrika. Njengomsunguli womtholampilo wezenzalo eSibhedlela i-Park Lane eGoli, uNetshidzivhani wasiza abantu abaningi baseNingizimu Afrika ukuba bakwazi ukuqala imindeni yabo.

5.16. IKhabhinethi idlulise amazwi enduduzo emndenini kanye nakubangani baka-Dene Smuts, iLungu Laphambilini le-Democratic Alliance ePhalamende. IKhabhinethi imthulele isigqoko ngegalelo lakhe elihle kakhulu ekuthuthukisweni kwentando yeningi labantu yethu esekelwe ngumthethosisekelo.

5.17. IKhabhinethi ihlanganyela kanye noMongameli u-Jacob Zuma ekufiseleni uMama u-Winnie Madikizela-Mandela ukululama okusheshayo futhi iyacela ukuba kuhlonishwe umndeni nempilo yawo yangasese ngalesi sikhathi. U-Winnie Mandela uhlonishwa ezweni lonke ngegalelo lakhe emzabalazweni wethu wokulwela inkululeko owaba negalelo ekuqedweni kwezinqubomgomo zengcindezelo kanye nokulethwa kwentandoyeningi eNingizimu Afrika.

6. Abaqashiwe

Ukuqashwa kwabo bonke abalandelayo kuzokwamukelwa ngokusemthethweni kuphela uma sekuqinisekiswe ubufakazi beziqu zabo zemfundo futhi uma sebenikeziwe izimvume ezifanelekile.

6.1. Ukuqashwa kuka-Paul Steenkamp eMkhandlwini Wezokweluleka Kazwelonke maqondana Nokuqamba Kabusha.

6.2. Ukuqashwa kuka-Clarinda Elizabeth Simpson njengeSikhulu Esiphezulu Sezezimali se-SENTECH.

6.3. Ukuqashwa kukaLumko Caesario Mtimde njengoMphathi Omkhulu weSikhungo Sezinsizakalo Zomhlaba Wonke kanye Nokufinyeleleka saseNingizimu Afrika.

6.4. Ukuqokwa kabusha kuka-Adv Rory Wayne Voller njengePhini likaKhomishana weKhomishana Wezinkampani Nemisebenzi Yobuciko.

6.5. Ukunwetshwa kwenkontileka kaLungisa Fuzile njengoMqondisi Jikelele kuMnyango Wezezimali Kuzwelonke.

6.6. Ukunwetshwa kwenkontileka kaNosipho Ngcaba njengoMqondisi Jikelele woMnyango Wezemvelo.

6.7. Ukuqashwa kuka-N Mafu njengePhini likaMqondisi Jikelele: Ukusimamiswa kanye Nokuphathwa Kwababambiqhaza eMnyangweni Womakadebona Kwezempi.

6.8. U-TLM Makotoko njengoMphathi Omkhulu Wemisebenzi woMnyango Wezemvelo.

Imibuzo:
Donald Liphoko 082 901 0766

Share this page

Similar categories to explore