U thomiwa ha mbekanyamushumo dza ndeme dza muvhuso
1.1. Khabinethe i ombedzela khuwelelo ya Muphuresidennde Vho Jacob Zuma uri sekithara dzoṱhe dza tshitshavha dzi shumisane kha u tikedza ikonomi na u tsireledza mishumo fhasi ha nyimele i konḓaho ya ikonomi ya zwino.
Thendelano vhukati ha muvhuso, nnḓu dza migodi na madzangano a vhashumi i sumbedza u ḓikumedzela ha sekithara dzoṱhe kha u tsireledza mishumo na u fhungudza masiandoitwa a ndozwo ya mishumo.
Khabinethe i ita khuwelelo kha maAfrika Tshipembe uri vha tikedze u thomiwa ha thendelano iyi. Thendelano i khou shuma sa yone pulane ya sekithara dzoṱhe dzine dzo sedzana na zwikhukhulisi zwa u tsireledza mishumo.
1.2 Khabinethe yo ṱanganedza Mivhigo ya Mvelele dza Kotara dza tshifhinga tsha u bva dzi 1 Ṱhafamuhwe u swika dzi 30 Fulwi. Khabinethe i takadzwa nga mvelaphanḓa yo itwaho nahone yo dovha ya dzhiela nṱha fhethu hune ha ṱoḓa u dzhenelelwa. Vhudavhidzani ha Muvhuso (GCIS) i ḓo tshimbidza zwa nḓivhadza mafhungo kha vha nyanḓadzamafhungo u itela u ṋea mafhungo nga ha u thomiwa ha mbekanyamushumo dza muvhuso. Shedulu iyi i ḓo davhidziwa nga vhuya.
1.3 Khabinethe yo ṱanganedza nḓivhadza mafhungo nga ha muṱangano wa G20 we wa farwa ngei Ankara, kha ḽa Turkey u bva nga dzi 3 uswika dzi 5 Khubvumedzi 2015. Muṱangano wo vha wo dzhenelwa nga Dziminisiṱa dza zwa Masheleni na zwa Mishumo na Mulanguli wa Bannga ya Mbulungelo ya Afrika Tshipembe. Muṱangano wa vhoṱhe wa Dziminisiṱa dza zwa Masheleni na dza Mishumo wo haseledza maano ane a nga ḓisa mishumo minzhi ya khwine, u fhungudza u sa eḓana na thikhedzo ya nyaluwo i katelaho.
1.4 Muṱangano wa Dziminisiṱa dza zwa Masheleni na Vhalanguli vha Bannga ya Vhukati vho sedzesa kha, ikonomi ya Ḽifhasi, muhangarambo wa nyaluwo ya tshifhinga tshilapfu yo linganelaho; u bindudza na themamveledziso; mafhungo a mithelo ya dzitshakhatshakha, u lambedza u itela mveledziso, na u shanduka ha kilima. Khabinethe yo dzhiela nṱha uri nyaluwo ya ḽifhasi a i khou swika he ya vha yo lavhelelwa hone. Fhedziha, Khabinethe yo ṱanganedza u fulufhedziswa huswa nga G20 kha u bvela phanḓa na u ṱola mvelaphanḓa, u ṱhaṱhuvha u phaḓalala na u tandulula khombo dzi no khou thoma sa zwine zwa ṱoḓea kha u ṱuṱuwedza fulufhelo na vhudziki ha masheleni.
G20 yo ṱanganedza mvelele dzavhuḓi dza Muṱangano wa ngei Addis Ababa nga ha u Lambedza Mveledziso he Afrika Tshipembe ḽa ita mushumo wa ndeme sa mudzulatshidulo wa G77 khathihi na China.
1.5 Khabinethe yo ṱanganedza u rwelwa ṱari na u fungwa ha muḓagasi wa ngei Kouga Wind Farm kha ḽa Kapa Vhubvaḓuvha nga dzi 4 Khubvumedzi 2015.
Kouga Wind Farm i ḓo ṋetshedza 300 gigawatt-wa awara dza muḓagasi wo kunaho nga ṅwaha. Izwi zwi ḓo isa muḓagasi miṱani ine i nga eḓana 50 000. Ndi tshipiḓa tsha pulane ya shango ya u ita zwithu nga nḓila dzo fhambanaho nahone uya kha nḓisedzo ya fulufulu ya tshifhinga tshilapfu.
Mathomoni a ṅwaha, Muhasho wa Fulufulu wo ṱanḓavhudza zwikhala u itela sekithara ya phuraivethe uri i shele mulenzhe kha vhubveledzi ha muḓagasi nga u tendela Vhabveledzi vha Muḓagasi vho Ḓiimisaho vhaswa vha 13 vhane vha ḓo engedza 5 243 megawatts kha giridi ya lushaka.
1.6 Khabinethe yo dzhiela nṱha mvelaphanḓa ya mipfuluwo ngei Yoropa ine ya bvisela khagala u konḓa ha ndangulo ya mipfuluwo na vhushaka na mbekanyamaitele dza dzitshakhatshakha dza mashango o fhambanaho.
Afrika Tshipembe ḽi khou lingedza nga nḓila i fanaho u tandulula mafhungo a mipfuluwo nga nḓila i ṱanganedzeaho ya vhuthu. Thaidzo ya mipfuluwo ngei Yoropa ndi khaedu ya dzingu ine ya ṱoḓa tshumisano ya mivhuso yo fhambanaho. U shela mulenzhe ha shango ḽiṅwe na ḽiṅwe na tshumisano na zwitshavha, na madzangano a zwitshavhani hu a ṱoḓea kha u tandulula fhungo heḽi ḽa mipfuluwo.
1.7 Khabinethe i fhululedza mushumo wa Bodo ya Mikano ya Masipala (MDB) ye maḓuvhani a si mangana ya fhedza u ta na u tetshulula mikano ya mimasipala kha mavunḓu a ṱahe shangoni ḽashu.
MDB yo shuma mushumo wayo u ya nga milayo ya mushumo wayo nahone yo shumisa maanḓa ayo o teaho u dzhia tsheo dza u fhedzisela.
Khabinethe yo ṱahisa mbilaelo nga ha maṅwe mahoro a polotiki ane a khou ṱhasela MDB na u lingedza u nyadza u ḓiimisa hayo na u tea hayo tshitshavhani.
Khabinethe i ita khuwelelo kha mahoro oṱhe a polotiki u ḓi bvisa kha u nyadza mushumo wa tshiimiswa itshi tsha ndeme tsho ḓiimisaho tshine tsha tikedza demokirasi yashu. Hu na nḓila dzo teaho dzi ṋetshedzwaho nga mulayo dzi ṱaṱisaho tsheo dza MDB.
1.8 Khalaṅwaha ya u vhiga u Eḓanyiswa Mishumoni (EE) yo vula nga dzi 1 Khubvumedzi 2015 u itela u vhiga nga kha inthanethe kana nga nḓila yo ḓoweleaho, nahone i khou vala nga dzi 1 Tshimedzi 2016 (nḓila yo ḓoweleaho) na nga dzi 15 Phando (nga inthanethe).
Khabinethe i humbudza vhatholi vhoṱhe u kumedza mivhigo yavho kha Muhasho wa zwa Mishumo. Mivhigo iyo i thusa shango u kona u ṱola mvelaphanḓa zwi tshi ya kha u tandulula khethululo na u eḓanyisa vhashumi.
Muhasho wa zwa Mishumo u kha fulo na shango ḽoṱhe fhasi ha thero ine ya ri: “U ḓisa tshanduko – zwi ita uri mabindu a vhe na mutsindo” kha u khwaṱhisa u simula nau vhona uri hu khou tevhedzelwa zwo teaho.
2. Tsheo dza Khabinethe dza ndeme
2.1. Khabinethe yo ṱalutshedzwa nga ha Muvhigo wa fhelaho wa Zwipikwa zwa Mveledziso zwa Miḽeniamu (dziMDG) wa khunyeledzo wa Afrika Tshipembe. Khabinethe yo tendela mvetamveto ya muvhigo wa khunyeledzo nga ha MDG une wa ḓo kumedzwa kha Mbumbano ya Dzitshakha ngavhuya ṋaṅwaha.
U ya nga muvhigo, nga murahu ha miṅwaha ya 20 ya mveledziso, ho no itwa mvelaphanḓa khulu kha nḓisedzo dza tshumelo dza mutheo kha lushaka na u fhungudza vhushai ho ḓiṋeaho maanḓa. Honeha, Afrika Tshipembe ḽi khou bvela phanḓa u na tandulula thaidzo tharu dza vhushai, u sa eḓana na u shahea ha mishumo.
Muvhigo u sumbedza nḓila iyaho kha adzhenda ya mveledziso miṅwahani yavhuḓi ya phanḓa ha 2015 na zwipikwa zwa mveledziso zwa tshifhinga tshilapfu.
2.2. Khabinethe yo tendela themendelo nga Minisiṱa wa Vhuendi u ṋetshedza nga u ṱavhanya thendelano ya u hira kha Tag Yachts (PTY) Ltd. Zwipikwa zwayo ndi uri hu thomiwe vhubveledzi ha catamarans ngei Vhuimangalavha ha Port Elizabeth. Izwi ndi u khwaṱhisedza vhuḓifhinduleli he vha ṋewa ha Yuniti ya Nḓisedzo ya vhubveledzi ha maḓanzheni. Fhasi ha Operation Phakisa uri hu thomiwe Tshigwada tsha u Fhaṱa Magungwa ngei Kapa Vhubvaḓuvha. U tendelwa uhu hu khou ya nga Tshiteṅwa tsha Shishi tsha 57 tsha Mulayo wa Vhuimangalavha wa Lushaka, wa 2005 (Mulayo 12 wa 2005).
2.3. Khabinethe yo tendela u kumedzwa ha Dzimbalombalo kha Thendelanomviswa ya Afrika kha phalamennde uri hu tendelaniwe.
Thendelanomviswa iyi ndi mbekanyamaitele ya muhangarambo wa u bveledzisa dzimbalombalo Afrika, zwine zwa ḓo ta milayo ya phurofeshenala i langaho vhubveledzi na ndangulo ya dzimbalombalo dza lushaka, madzingu na kha vhuimo ha dzhango.
Dzimbalombalo ndi dzone mutheo wa vhuṱoli havhuḓi na vhulavhelesi, nahone dzi vhona uri zwipikwa zwi a swikelelwa na uri mvelele dzi a swikelelwa. Thendelanomviswa i ṋea nyendedzi dza vhubveledzi ha dzimbalombalo dza maimo a nṱha dzi ṱoḓeaho kha vhulavhelesi ha Pulane ya Mveledziso ya Lushaka (NDP), na mbekanyamushumo dza muvhuso na zwoṱhe zwa ndeme.
2.4. Khabinethe yo tendela Muhasho wa Vhupulani, Tsedzuluso na Ndaulo uri u ise phanḓa Mbekanyamushumo ya Twende Mbele u itela u vhulunga kha tshumisano kha mafhungo a tsedzuluso na ndaulo kha ḽa Afrika.
Mbekanyamushumo ya Twende Mbele i ḓo thusa Afrika Tshipembe u fhaṱa na u ita fomala vhuḽedzani vhu re hone vhu si fomala, vhune hu nga katela thendelano dza vhavhili. Izwi zwi tikedza nndwa ya u khwinisa matshilo a vhathu fhano Afrika Tshipembe, zwine zwo ṱumana na u khwinisa Afrika kha Ḽifhasi ḽa khwine.
3. Milayotibe
3.1. Khabinethe yo tendela u kumedzwa ha Mulayotibe wa Khwiniso wa u Engedzwa ha Vhutsireledzi, wa 2015 ngei Phalamenndeni.
Mulayotibe u khwinisa u Mulayo wa u Engedzwa ha Vhutsireledzi ha Madzulo, wa 1997 (Mulayo 62 wa 1997) u itela u khwaṱhisa, u bvisela khagala na u tsireledza pfanelo dza vho dzulaho afho.
Khwiniso dzine dza khou bva kha Mbekanyamaitele dza u Pandela na Vhutsireledzi ha Madzulo a Mavu Fhethu ha Vhulimi ha Vhubindudzi, nga ndivho ya u wana thandululo kha u sa tsireledzea ha madzulo nga u ṱanganya vhukando ha mbuedzedzo ya mavu fhasi ha tsireledzo ya mulayo ya khwine na maitele a thandululo ya khuḓano.
Nzudzanyo dza zwiimiswa dzire hone na vhungomu a zwi eḓani u kona u tandulula ndeme na tshikalo tsha khuḓano dza pfanelo na vhutsireledzi ha madzulo vhu wanalaho fhethu ha vhulimi ha vhubindudzi.
4. Mbekanyamushumo dzine dza khou tevhela
4.1. Sa tshipiḓa tsha u pembelela Ṅwedzi wa Vhufa zwino nga Khubvumedzi, Muphuresidennde Vho Jacob Zuma vha ḓo tibula Tshihumbudzi tsha Matola na Senthara ya Vhupinduleli ngei Mozambique nga Ḽavhuṱanu ḽa dzi 11 Khubvumedzi 2015, na Tshihumbudzi tsha Khosi Bhambhatha ngei Greytown, kha ḽa KwaZulu-Natal nga dzi 22 Khubvumedzi 2015.
4.2. Muphuresidennde vha ḓo ṋea mulaedza nga Ḓuvha ḽa Vhufa ngei Vleifontein Makhado kha ḽa Limpopo nga dzi 24 Khubvumedzi 2015. Thero ya u pembelela Ṅwedzi wa Vhufa ṋaṅwaha ndi: Nḓivho yashu ya sialala, vhufa hashu: U ya kha u topola, u ṱuṱuwedza na u vhulunga vhufa ha Afrika Tshipembe.”
MaAfrika Tshipembe vha khou ṱuṱuwedzwa u sedzulusa vhufa hashu ha mupo nga u dalela phaka dza lushaka dzine dzi ḓo vha dzi sa badelisi u bva nga dzi 14 u ya kha dzi 18 Khubvumedzi 2015, sa tshipiḓa tsha Vhege ya Dziphakha dza Lushaka dza Afrika Tshipembe ya vhufumi ya ṅwaha muṅwe na muṅwe.
4.3. Muhasho wa Pfunzo ya Mutheo u ḓo ita Vhuṱhaṱhuvhi ha Lushaka ha Ṅwaha ha vhuṱanu (ANA) ṅwedzi uno wa Khubvumedzi 2015 kha u ṱola mvelaphanḓa ya mvelelo dza u guda kha u vhala na mbalo vhukati ha gireidi 1 u swika kha ya 9.
ANA i ḓisa vhuṱanzi ho linganywaho ha vhulavhelesi ha mvelaphanḓa ya u dzhenelela ha muvhuso na u endedza hafhu mveledziso ya u dzhenelela ho pikwaho.
Vhabebi na vhaunḓi vha ṱuṱuwedzwa u tikedza vhagudi nga tshifhinga tsha ṱhaṱhuvho na u vhona uri mvelele dzi khou shumiswa u tandulula fhethu hu ṱoḓeaho mveledziso. Tsumbatshifhinga ya ANA ya 2015 i hone kha: www.education.gov.za
Khabinethe i ita khuwelelo kha vhagudisi u vhea ṱhoḓea dza vhagudi phanḓa nga u vhona uri ANA i bvela phanḓa hu si na u thithiswa.
4.4 Khabinethe i khou livhuwa maAfrika Tshipembe vhe vha shela mulenzhe kha Ḓuvha ḽa u Vhala ḽa Dzitshakhatshakha ḽe ḽa vha hone nga dzi 8 Khubvumedzi 2015 u ṱuṱuwedza uri vhathu vha vhale na u ṱuṱuwedza ndeme ya u vhala. Maṅwalwa ashu o ḓisaho Demokirasi ane a vha Thendelanomviswa ya Mbofholowo o amba uri ri ḓo lingedza uri “mahothi a u guda a vulelwe vhathu vhoṱhe.”
Muhasho wa Pfunzo ya Mutheo u khou ita khumbelo uri uno ṅwedzi maAfrika Tshipembe vhoṱhe vha shele mulenzhe kha fulo ḽa u vhala ḽine ḽa khou lingedza u ṱuṱuwedza u vhala zwitshavhani zwashu. Khabinethe i khou ita khuwelelo kha muṅwe na muṅwe uri vhathu vha nikele nga dzibugu dziḽaiburari dza zwikoloni, u shumisa tshifhinga tshashu u ya ra vhalela vhana zwitshavhani zwashu.
4.4. Vhege ya Senthara ya Tshumelo ya Thusong ya Ṅwaha ya Lushaka ine yo thoma nga dzi 13 u swika dzi 18 Khubvumedzi 2015 i ḓo phurofaiḽa tshumelo dza senthara na yuniti dza mimoḓoro kha u ḓisa tshumelo dza muvhuso tsini na maAfrika Tshipembe. Izwi zwi vhumba tshipiḓa tsha Ṅwedzi wa Tshumelo ya Tshitshavha.
Khabinethe i ṱuṱuwedza maAfrika Tshipembe u shumisa tshumelo dzo fhambanaho na mafhungo a ṋewaho nga Senthara ya Tshumelo ya Thusong u alusa na uri vha ḓimanḓafhadze.
Khabinethe i ita khuwelelo kha maAfrika Tshipembe uri vha hulise vhashumeli vha muvhuso vhane vha vha vhomakone kana zwiimiswa zwa muvhuso nga u zwi nanga phanḓa ha dzi 30 Khubvumedzi 2015 hu tshi itelwa Pfufho dza Vhukoni dza Batho Pele dza Lushaka dza Vhuraru 2015, dzine dza ḓo farwa fhasi ha thero: “Batho Pele – U vhea Vhathu Phanḓa”. Zwidodombedzwa zwinzhi zwi wanala kha: www.dpsa.gov.za.
4.5 Khabinethe i dzhiela nṱha uri Buthano Guṱe ḽa UN ḽa Miṱangano ya Misi ya vhu70 (UNGA 70) ḽi ḓo thoma nga dzi 15 Khubvumedzi 2015 ngei Ofisini Khulwane dza UN ngei New York. U bva nga dzi 25 u swika dzi 27 Khubvumedzi 2015, Samithi ya nga ha u Ṱanganedzwa ha Adzhenda ya Mveledziso Phanḓa ha ṅwaha wa 2015 i ḓo ṱangana.
Khanedzano Guṱe ya Muṱangano wa vhu70 wa UNGA i ḓo farwa u bva nga dzi 28 Khubvumedzi u swika dzi 6 Tshimedzi 2015. Samithi ya u fhedzisela ya AU ye ya farelwa Afrika Tshipembe yo ita khuwelelo kha miraḓo ya mashango uri vha shumise luvhanḓe lwa Buthano Guṱe ḽa UN u katela fhungo ḽa khwiniso ya Khoro ya Vhutsireledzi vhukati ha mbekanyamaitele dza ndeme dza dzitshakhatshakha kha khanedzano dzavho na vhaḽedzani vha si vha Afrika; zwihulusa, u katela zwiṱatamennde zwavho zwa tshifhinga tsha khanedzano dza Buthano Guṱe ḽa Vhuthihi ha Dzitshakha, ṱhoḓea ya u lulamisa ḓivhazwakale ya u sa tevhela mulayo kha Dzhango ḽa Afrika.
4.6 Khabiethe i dzhiela nṱha uri Afrika Tshipembe ḽi ḓo vha ṋemuḓi wa Samithi ya vhuvhili ya Muṱangano wa Tshumisano ya China na Afrika (FOCAC) nga dzi 04 u swika dzi 05 Nyendavhusiku 2015. Muvhuso wa Afrika Tshipembe u ḓo vha u tshi khou shumisana na wa China, Tshigwada tsha Afrika tsha Vhaambasada ngei Beijing na Addis Ababa, na Khomishini ya AU nga ha ndugiselo dzo livhaho kha Samithi ya FOCAC. Hu khou lavhelelwa uri Samithi ya FOCAC i ḓo ṱanganedza Thendelano ntswa na Pulane dza Mushumo (2016-2018). Afrika Tshipembe ḽi kati ḽi khou amba na madzangano oṱhe kha u lugisela maṅwalo a mvelele idzi mbili dza ndeme.
Milaedza ya u fhululedza
4.7 Khabinethe i ṱanganedza nḓivhadzo nga Buthano Guṱe ḽa Guvhangano ḽa Mitambo ya Commonwealth uri Durban ḽi ḓo vha ṋemuḓi wa Mitambo ya Commonwealth ya 2022, zwine zwa vha lwa u thoma hune vhuṱambo uhu ha ḓo farelwa mavuni a Afrika.
Durban ḽi ḓo shumisa themamveledziso ya Tshiphuga tsha Ḽifhasi tsha FIFA tsha 2010 u vha ṋemuḓi, hune ha khou lavhelelwa uri mitambo iyi i ḓo ḓisa R20 biḽioni kha ikonomi, zwine zwa pindulelea kha u engedza R11 biḽioni kha nyaluwo ya Zwibveledzwa Guṱe (GDP).
4.8 Khabinethe i fhululedza vhagidimi vhashu kha u fhedza vhe kha vhuimo ha vhu13 ngei kha Migidimo ya Dzingwena dza Ḽifhasi ya vhu15 kha ḽa Beijing, China na u wina medala muthihi wa musuku na mivhili ya buronzi.
4.9 Khabinethe i tama u fhululedza Bafana Bafana kha u kunda kha Mandela Challenge ya vhu21, musi vha tshi kunda Senegal 1-0. Gundo iḽi ḽi ḓa nga murahu ha musi vho kundwa nga Mauritania mafheloni a vhege nahone ri fulufhela uri izwi zwi ḓo khwaṱhisa fulufhelo ḽa tshigwada uri tshi kone u dzhenela Tshiphuga tsha Afrika tsha Dzitshaka.
Nga u kunda kha Mandela Challenge, Dzangano ḽa Bola ya Milenzhe ḽa Afrika Tshipembe ḽo engedza ndambedzo yaḽo kha Tshikwama tsha Vhana tsha Vho Nelson Mandela u bva khaR1 miḽioni u ya kha R1, 5 miḽioni.
4.10 Khabinethe i tamela tshigwada tsha Springbok mashudu kha Tshiphuga tsha Ḽifhasi tsha Rugby tsha vhu malo tshine ṋemuḓi watsho ndi England u bva nga dzi 18 Khubvumedzi u swika dzi 31 Tshimedzi 2015 nahone i ita khuwelelo kha maAfrika Tshipembe uri vha vhumbane vha tikedze tshigwada tsha lushaka.
4.11 Khabinethe i kha ḽithihi na Muphuresidennde musi vha tshi fhululedza Yunivesithi ya Witwatersrand kha u tumbula havho huhulu ha mashambo ngei Maropeng kha Fhethu ha Vhufa ha Dzitshakhatshakha ha Cradle of Humankind kha ḽa West Rand, Gauteng.
U tumbula uhu huswa hu tevhela mishumo ya vhaṱoḓisisi nga vhorasaintsi fhasi ha thikhedzo ya Muhasho wa Saintsi na Thekinoḽodzhi na Senthara ya Vhukoni ya Mutheo ya Ṱhoḓisiso ya Lushaka ngei Yunivesithi ya Witwatersrand.
4.12 Khabinethe i kha ḽithihi na Muphuresidennde vha tshi fhululedza tshivhidzo tsha Kereke ya Catholic kha u dzhiela havho nṱha ha fomala Vho Tshimangadzo Samuel Benedict Daswa sa Sainthi wa u thoma Afrika Tshipembe. Vhuṱambo vhu ḓo itwa nga dzi 13 Khubvumedzi 2015 ngei Ṱhohoyanḓou, kha ḽa Limpopo, Kereke ya Catholic i ḓo fara vhuṱambo uho vhune khaho Vho Tshimangadzo Samuel Benedict Daswa vha ḓo ḓivhadzwa. Vho Daswa vho vha vhe ṱhoho ya tshikolo kha Vunḓu ḽa Limpopo. Vho rwiwa, vha kanḓwa nga matombo nahone vha fhiswa u swika vha tshi lovha nga mulandu wa lutendo lwavho lwa Catholic nga Luhuhi 1990.
5. Mafhungo a ndeme kha mupo
5.1. Khabinethe i ṱanganedza zwipikwa zwo kumedzwaho vhukati ha Koporasi ya Ndangulo ya Vhuendi Nḓilani na maanḓalanga a vhuendi mavunḓuni u ḓivhadza u shuma ha mapholisa a vhuendi awara dza 24 uri hu tandululwe khombo dza mabulayo a vhathu magondoni ashu.
Khabinethe i humbudza vhashumisi vhoṱhe vha magondo uri tsireledzo magondoni ndi vhuḓifhinduleli ha muṅwe na muṅwe nahone mvelaphanḓa ya mafulo a tsireledzo magondoni yo ḓitika nga musi vhathu vhoṱhe vha tshi tevhedza milayo ya badani. Zwenezwi musi ri khou dzhena kha khalaṅwaha ya holodei dza zwikolo, Muhasho wa Vhuendi u ḓo khwaṱhisa mafulo a tsireledzo magondoni.
Khabinethe i ita khuwelelo kha vhareili uri vha fhelise khombo dza mabulayo a vhathu magondoni ashu nga u ṱhonifha tswayo dza magondoni, na u reila vha so ngo shumisa zwikambi, zwiendedzi zwi so ngo tendelwaho nḓilani zwi so ngo wanala nḓilani dzashu.
5.2. Khabinethe i dzhiela nṱha XIV World Forestry ine zwazwino i khou bvela phanḓa ngei Durban nahone yo dzhenelwa nga vhurumelwa vhu eḓanaho 3 200. Muṱangano uyu, wone wa u thoma u farwa Afrika, wo katela vhathu vho imelaho sekithara dzo fhambanaho u fana na muvhuso, madzangano a si a muvhuso, sekithara ya phuraivethe, na zwigwada zwa phurofeshinala kana zwa sainthifiki. U shela mulenzhe ho ṱanḓavhuwaho na khanedzano dzi katelaho nga ha mafhungo a vhusimamaḓaka zwi ḓo tshimbidza mihumbulo yavho nga ha adzhenda dza ḽifhasi nga ha mvelaphanḓa ya tshifhinga tshilapfu na u fhaṱa vhuledzani huswa.
5.3. Khabinethe i dzhiela nṱha tshiṱatamennde tsho bviswaho nga Vhurumelwa ha US ha Vhudipulomati Afrika Tshipembe vhu tsivhudzaho uri vhahanedzi vha mivhuso vha nga ṱhasela madzangalelo a Amerika kha ḽa Afrika Tshipembe.
Khabinethe i ombedzela uri muhasho wa Minisita wa Vhutsireledzi ha Muvhuso u fulufhedzise lushaka uri tsireledzo ya maAfrika Tshipembe vhoṱhe ndi ya ndeme. Mazhendedzi ashu a shumaho na vhatevhedzi vha mulayo a ḓo dzula o sedza uri a tsireledze vhadzulapo na ndaka yavho.
Ndiliso
5.4. Khabinethe i kha ḽithihi na Muphuresidennde Vho Zuma vha tshi rumela ndiliso kha vha muṱa, dzikhonani na vhashumisani kha u fhira shangoni ha Muhaṱuli Vho Thembile Lewis Skweyiya.
Vho shela mulenzhe zwihulu kha shango ḽashu sa ramilayo a lwelaho tshiṱalula, mulwela pfanelo dza vhathu, Muhaṱuli Khothe Khulwane na Muhaṱuli wa Khothe ya Ndayotewa.
5.6. Khabinethe i rumela ndiliso dzayo kha muṱa na vhalanda vha Muṱahabvu, Khosi Vho Lekunutu Cavendish Mota vha Batlokwa vha Mota ngei kha ḽa Free State.
6. U tholwa
U tholiwa hoṱhe ho itwa nga murahu ha musi ho sedzuluswa na u khwaṱhisedzwa ha ndalukanyo na u sedzwa arali vhathu a vho vha si na milandu.
6.1 Vho Mmabatho Ramagoshi – Muthusa Mulanguli Guṱe: Ndaulo ya Nḓivho na Nyanḓanyo ya Mbekanyamaitele kha Muhasho wa Vhafumakadzi.
3.2 Ṱhoho ya Lushaka: Lufhafha lwa Ṱhoḓisiso ya Vhugevhenga ha Ndeme. Minisiṱa wa Mapholisa vha ḓo ita nḓivhadzo masiari a ṋamusi.
Mbudziso: Vho Phumla Williams (Muambeli wa Khabinethe o tou farelaho)
Luṱingo: 083 501 0139
