Xitatimente hi mayelana na Nhlengeletano ya Khabinete ya Ravunharhu, 30 Mhawuri 2023

A. Timhaka leti nga eka Mbango

1. Samiti ya vu 15 ya BRICS na hlambanyo wa Joni ra Vumbirhi

1.1. Afrika-Dzonga yi kotile ku rhurhela Samiti ya vu 15 ya BRICS leyi Hlambanyaka Joni ra Vumbirhi.
1.2. Khabinete yi kombisile ku khensa ntlawa wa Afrika-Dzonga wa vuswikoti lowu a wu rhangeriwile hi phuresidente wa tiko, Muchaviseki Cyril Matamela Ramaphosa loyi a tiyisiseke leswaku Samiti yi humelerile kahle eka levhele ya leswi tsariweke na switirhisiwa.
1.3. Phuresidente u ta vulavula na rixaka hi ku humelela ka kahle ka Samiti ya vu 15 ya BRICS na timhaka tin’wana ta nkoka.

2. Vuendzi bya ximfumo bya Phuresidente ya China

2.1. Afrika-Dzonga ri rhurherile vuendzi bya ximfumo bya Muchaviseki, Phuresidente Xi Jinping wa Rhiphabuliki ya Vanhu ya China hi Ravumbirhi, 22 Mhawuri 2023, ku ri karhi ku yiwa ka Samiti ya BRICS. Vuendzi bya ximfumo byi kombisile ku tlangela 25 wa malembe ya vuxaka bya vunakulorhi exikarhi ka Rhiphabuliki ya Afrika-Dzonga na Rhiphabuliki ya Vanhu ya China.
2.2. Rhiphabuliki ya Vanhu ya China sweswi eAfrika-Dzonga hi yona yi nga vuxaka bya nxaviso byikulu.
2.3. Rhiphabuliki ya Vanhu ya China endzhaku yi nyikerile switirhisiwa swa gezi swa xihatla swa ntsengo R167 wa gidi ra magidi naswona yi humesile mpfuno wa R500 wa gidi ra magidi wo pfuneta nhluvukiso.
2.4. Khabinete yi amukerile ku sayiniwa ko hambanahambana ka Mitwanano na Memorandamu yo Twisisa exikarhi ka mfumo wa Afrika-Dzonga na Rhiphabuliki ya Vanhu ya China eka swiyenge swa mabindzu, eneji, dyondzo ya le henhla.
2.5. Eka yin’wana ya misayino ya Mitwanano, i Nkwama wa Nhluvukiso wa China-Afrika exikarhi ka IDC na Bangi ya China. Nkwama lowu wu ta engetela ku tlakuka ka vuvekisi eAfrika-Dzonga.
2.6. Khabinete yi tlhele yi amukela ku pfuriwa nakambe ka mabindzu ya China yo xavisela-vambe nyama ya homu ya Afrika-Dzonga, ku engeteleni ku xavisela-vambe ma-avhokado ya Afrika-Dzonga ku ya China. Swivandlanene leswi swa xavisela-vambe swi ta pfula swivandlanene swintshwa eka vahumeleri va laha ekaya ku katsa van’wamapurasi lavantsongo.
2.7. Afrika-Dzonga yi le ku burisaneni na BYD, vamaki va le China no kula misava hinkwayo eka ku endla mimovha ya gezi hi xikongomelo mayelana no pfula ndhawu yo makela kona mimovha eAfrika-Dzonga. Leswi i ku engetela ka ku pfuriwa ka ndhawu yo makela kona ya BAIC (yin’wana ya vamaki va le China)

3. Langutiso wa Ikhonomi

3.1. Nkambisiso wa Vatirhi wa Kotara hi Kotara

3.1.1. Khabinete yi amukela mbuyelo wa Nkambisiso wa Vatirhi wa Kotara hi Kotara wa kotara 2 wu humesiwile hi Nhlangano wa Tinhlayonhlayo wa Afrika-Dzonga, lowu kombisake ku enhlanyana eka pfumaleko wa mitirho ku suka ka 32.9% eka kotara yo sungula ku ya 32.6% eka kotara ya vumbirhi.
3.1.2. Khabinete yi tlhela yi tsakisiwa hi 154 000 wa mitirho yintshwa leyi tumbuluxiweke eka kotara ya vumbirhi, leyi yisaka nomboro ya vanhu lava thoriweke eka 16.3 wa gidi ra magidi. Lowu tlakuko wa kotara ya kombo hi ku vuyeriwa hi ku landzelelana eka ku nonoka ka mitirho eAfrika-Dzonga kusihi na masunguleni ya Ntundu wa Vuvabyi bya Khoronavhayirasi hi tinhlayo ta mitirho ta 16.4 wa gidi ra magidi.
3.1.3. Khabinete yi tlhela yi lemuka ntlakuko eka ku hunguta pfumaleko wa mitirho eka vantshwa hi 131,000 no tlakuka hi nhlayo ya 105,000 ya vantshwa lava thoriweke ku ya ka 5.7 wa gidi ra magidi.

3.2. Xikombo xa Nxavo wa Vatirhisi (CPI)

3.2.1. Khabinete yi tlhela yi amukela xiviko xa Statsa SA xa leswaku Xikombo xa Nxavo wa Vatirhisi xa lembe na lembe xi yile ehansi eka 4.7% hi Mawuwani 2023, ku suka eka 5.4% hi Khotavuxika 2023.
3.2.2. Nxavo wa vatirhisi wa lembe na lembe wa swingolongondzwana a wu ri 5.5% hi Mawuwani 2023 ku suka eka 6.3% hi Khotavuxika 2023, loko nxavo wa vatirhisi va vukorhokeri a wu ri ehansi hi 4.0 ku suka ka 4.5% hi nkarhi lowu fanaka.

4. Nkwama wa Agro-Energy wu ta seketela vurimi na mabindzu ya vurimi.

4.1. Hi ti 27 Mhawuri 2023, Ndzawulo ya Vurimi, Antswiso wa Misava na Nhluvukiso wa Matikoxikaya, hi ku tirhisana na Bangi ya Nhluvukiso wa Misava na Vurimi, yi simekile R1,21 biliyoni ya Nkwama wa Afro-Energy ku seketela vurimi na xiyenge xa mabindzu ya vurimi ku endla tindhawu tin’wana ta eneji yin’wana no ya emahlweni na swakudya, fayiri na swinwiwa.
4.2. Sekitara hi yin’wana yi nga na vatirhisi va eneji swinene naswona no tiyisisa ntshamiseko wa sirhelelo wa swakudya eAfrika-Dzonga, mbuyelo wa xavisela-vambe na mitirho, hiyomhaka ku nghenelela loku ka mfumo ka nkoka ku tiyisisa ntshamiseko.
4.3. wa angarhela no seketela mabindzu ya vurimi ya mimpimo yo hambanahambana eka nkatseno wa maedlelo ya swa timali, na Bangi ya Nhluvukiso wa Misava na Vurimi eka vufambisi bya nkwama. Nkwama wu ta tlhela wu katsa vurimi hinkwabyo na migingiriko ya mabindzu ya vurimi leyi tirhisaka eneji swinene.

5. Ku simekiwa ka Swibumabumelo swa Khomixini ya ku Tekiwa ka Vulawuri bya Mfumo

5.1 Vulawuri bya Vuavanyisi bya Rixaka byi kumile swilo swa nkoka swa R10.2 biliyoni eka nkarhi wa MTEF sweswi na R2.55 biliyoni ya yona yi fambelanaka na Khomixini ya ku Tekiwa ka Vulawuri bya Mfumo
5.2 Khabinete yi pasisile no andlala ePalamende nhungu eka makumemune ya ku cinciwa ku tshwa ka milawu leyi kombisiweke eka kungu ra qingha. Ntirho wu yi le emahlweni wu tiyisisa leswaku lava nga na vutihlamuleri eka ku Tekiwa ka Vulawuri bya Mfumo va konanisiwa.

6. Ku lwisa vugevenga, vukungundwana na ku fohla ka vahlampfa

6.1 Tinhlayo ta Vugevenga ta kotara na Kotara ti kombisa leswaku hi fanele ku ti karhata tanihi sosayiti ku lwisana na ntungu wa vugevenga. Khabinete yi kombela un’wana na un’wana ku nghenelela nyipi no tirha hi vu’we ku endla leswaku makaya, tindhawu ta mitirho na swivandla swa mani na mani swi va na vuhlayiseki eka hinkwerhu.
6.2. Khabimete yi emahlweni yi amukela ku engeteriwa ka pfhumba ro lwisana na vugevenga ra “Operation Shanela” ku ya ka swifundzankulu swin’wana, ku katsa Kapa-N'walungu,  Kapa-Vuxa dyambu na KwaZulu-Natal.
6.3 Khabinete lemuka ku tivona ka nandzu ka sweswinyana no gweviwa ka vavanuna va ntsevu lava hehliwaka hi ku dlaya mulwisi wa vukungudwana, Manana Babita Deokaran, hi Mhawuri 2021. Yi kombela swiyenge swa nawu ku yisa emahlweni vulavisisi no tiyisisa leswaku vakunguhati va ku dlaya va nghenisiwa etibukwini ta nawu.
6.4 Khabinete yi bela mavoko maendlelo ya kahle eka ku lwisa vugevenga lebyi endleke leswaku Ndzawulo ya Xikaya sweswinyana ku sivela 67 wa Pakistani lava ringeteke ku nghena etikweni swi nga ri nawini eOR Tambo International Airport hi Nsoto, 13 Mhawuri 2023.

7. Samiti ya 2023 yo Cinca Maehleketelo ya Vavanuna

7.1. Ku gimetiwa ka Samiti yo Cinca MENtalities yi siyile fungho lowu nga susekiku eka vanhu 1500 a va ri kona, hi ku tlhotlha ka matimba na swiboho swo twisiseka leswi lulamiseke swilaveko swo cinca matikhomelo ya vavanuna na vafana. A yi khomeriwile eBirchwood Hotel and OR Tambo Conference Centre, samiti yi hlanganisile Swandla va Varhangeri va Tiyunivhesiti, Dini, Nhloko na Vatshami-switulu va khasele ya Tikholeji ta tiTVET, Swivumbeko swa Vayimeri va Vadyondzi na Vurhangeri, Vaofisirinkulu va SETA, Mabindzu ya Tindzawulo ta Dyondzo ya le Henhla, Sayense na Thekinoloji, Vaendli va tipholisi, vaponi, vadyondzisi va rihanyo, na vatisa ku cinca, leswi swi tiyisiwile hi ku avelana ku tiyimisela ku lulamisa Madzolonga yo ya hi Rimbewu (GBV) eka dyondzo ya le henhla na sekitara ya vuleteri (PSET).
7.2. Samiti yi endliwile va RIHANYO RA LE HENHLA na Khansele yo Lavisia Sayense ya Vanhu (HSRC) hi ku yimela Ndzawulo ya Dyondzo ya le Henhla na Vuleteri na Ndzawulo ya Sayense na Theknoloji. Xikongomela a ku ri ku burisana na varhangeri va sekitara, eka ku cinca maehleketelo no vulavula hi timintsu leti vangaka GBV.
7.3. Vumbhoni na vuxokoxoko swi kombisa leswaku matikhomela ya vavanuna hi yan’wana ya timintsu ta swivangelo swa GBV naswona Samiti yi koxa ku nghenelela ka vavanuna na vafana ku va xiave xa xitshunxo.
7.4. Samiti yi komberile ku hluvukisa vadyondzisi va rihanyo vo tala na vahluri eka tikhaphasi hinkwato ta hina, ku tirha tanihi hi va tisa ku cinca eka Maehleketelo ya Vavanuna, mimbhurisano yo tala ya vavanna eka tiyunivhesiti hinkwato, ku katsa dyondzo ra rimbewu leyi katsaka GBV, ringano wa rimbewu, ku anama ka rimbewu no cinca Maehleketelo ya Vavanuna eka kharikhulamu yi fambisana na kharikhulamu leyi nga kona eka dyondzo ya le henhla na sekitara ya vuleteri (PSET).

8. Gezi

8.1. Khabinete yi amukerile xitiviso xa xiyimo xa gezi etikweni no lemuka swiviko swa ku ya emahlweni ka ku antswa ka makumekelo ya gezi
8.2. Hambiswiritano masiku matsongo lama hundzeke hi vonile ku tlakuka ka ku tirhisisa gezi hi ku siyeyerisana ku ya xiteji xa mune, xiyimo xa antswa hikuva ku tlhelerile tiyuniti eka janereta, naswona Eskom yi ya emahlweni ku yisa ehansi switeji xo tirhisa gezi hi ku siyerisana.
8.3. Khabinete yi byeriwile leswaku ku na miganga leyi pfumala gezi hikwalaho ka ku tsemeka ka mphakelo wa gezi ku nga ri ku tirhisa gezi hi ku siyerisana. Ku tsemeka ka mphakelo wa gezi loku ku vangiwa hi ku tikeriwa ka mafambelo ya gezi kwalaho ka lavo koka gezi swi nga nawini, ku yiva kumbe ku onhetela switichitsongo na thirasifoma. Tindhawu leti kumbekeke ti katsa swiyenge swin’wana swa Soweto, Thembisa, KwaThema, Komane, Taung na Ditsobotla.
8.4. Holobye wa Gezi na Ndzawulo ya COGTA va sungurile phurogireme yo mbhurisana na miganga leyi khumbekeke ku twanana hi maendlelo lama nga ta pfumela ku cinciwa ka switirhisiwa leswi onhakeke kambe swi fambelana na ku alana ka ku nghenisa gezi swi nga ri enawini, ku tirhisiwana na miganga ku sirhelela switirhisiwa swa gez, no hakela vukorhokeri bya gezi.
8.5. Ntwanana wa Afrika-Dzonga na tikhaphani ta Chinese, eka ku sayina ntwanano, swi ta endla xiave xa ntikelo eka ku vekela switirhisiwa swa gezi leswi kotaka ku ti sirhelela hi swoxe.

9. Nawumbisi wa Matimba wa Xifundzankulu xa Kapa-Vupeladyambu

9.1 Khabinete yi burisanile mayela na ku ka swi nga fambisani na vumbiwa eka mpfampfaruto wa Nawumbisi wa Matimba wa Xifundzankulu xa Kapa-Vupeladyambu.
9.2 Mpfapfarhuto wa nawumbisi wu onha xiyenge xa xidulu 4 na 5 xa Vumbiwa lexi kombisaka matimba na matirhelo lama katsaka ku avelana matimba ya huvonkulu ya xifundzankulu na tiko.
9.3  Khabinete yi lemukile leswaku nawumbisi lowu i ku ringeta ku tlhelela endzhaku ka Vandla ra Xidimokirasi (leyi nga tirhisiwa hi Democratic Alliance) swo navela maendlelo yo lawula lama lavaka ku tekela ehansi Afrika-Dzonga ya Nhlangano na nkatsano.
9.4 Swi fanerile leswaku Nawumbisi wa WC ku ka ku nga katsiwa fikelelo wa vukorhokeri bya miganga yikulu ya vanhu va ntima ya Khayelitsha, Gugulethu, Nyanga, Langa, the Cape Flats, Delft, Central Line, na yin’wana.

7.5 Khabinete yi lerisile vaHolobye va Vululami na COGTA ku nghena eka mbhurisano na mfumo wa xifundzankulu wa Kapa-Vupeladyambu mayelana na tindlelal to ku xitshunxo xa xiphiqo tanihiloko swi nyikiwile  eka xiyenge xa 146 xa Vumbiwa na tirhisano wa mimfumo.

B. Swiboho swa Khabinete

1. Ku Engeteriwa ka Mphakelo wa Mali ya Mpfuno ya Matekisi.

1.1. Khabinete yi pasisile ku engeteriwa ka nkarhi wa phakelo wa Mali ya Mpfuno hi tin’hweti ta 12 tin’wana. Ku engeteriwa swi ta nyika Ndzawulo ya Swifambo karhi wo ringanela ku pfuna vafambisi va titekisi lava ha faneleke ku kuma mali ya mpfuno. Ku fika sweswi, 88 580 wa vafambisi va titekisi va pfuniwile.
1.2. Nkwama wu tumbuluxiwile ku pfuna swibazana, matekisi na vachayeri va le xihundleni lava hluphiweke hi swa timali hi nkarhi wa Xitsongwatsongwana xa Khorona loko migingiriko ya pfariwile hinkwayo, hi ku landzelela swileriso leswi a swi boxiwile.

2. Phepha ra Rihlaza ra Nhluvukiso wa Vupfhumba eAfrika-Dzonga

2.1 3Khabinete yi pasisile ku humesiwa ka Phepha ra Rihlaza ra Nhluvukiso wa Vupfhumba eAfrika-Dzonga leswaku vaaka tiko va hoxa rito. Pholisi yi lava ku hluvukisa no kurisa vupfhumba eAfrika-Dzonga, no lulamisa swirhalanganyi eka ku kurisa vupfhumba.
2.2 Pholisi yi ta kurisa vupfhumba bya le matiko-xikaya na madoroba hi ku khutaza vuhlengeteli na ku vonakala ka swilo swa le matiko-xikaya. Pholisi yi lava ku tlhela yi languta eka vufambisi bya vupfhumba na tirhisano; vufambisi bya vuhlayiseki na vusirheleri; ku hundzuluka; na ku tirhisa thekinoloji, eka swin’wana.
2.3 Vaakatiko va na 90 wa masiku ya ku hoxa rito eka pholisi. Phepha ra Rihlaza ri kumeka eka www.tourism.gov.za.

3. Pholisi ya Rixaka ya Ndhawu ya Vutshila na Micino

3.1 Khabinete yi pasisile Pholisi ya Rixaka ya Ndhawu ya Vutshila na Micino. Pholisi yi lava ku andlala matimu ya ku tekeriwa ehansi no pfumaleka ka ndzingano wa rimbewu, leswi landzaka rimbewu na fikelelo wa ikhonomi eka Ndhawu ya Vutshila na Micino.
3.2 Pholisi yi lava ku endla xivono na tirhisa tipholisi, maendlelo, tindlela ta masungulelo na nkarhi lowu nga ta vuyerisa ntshamiseko na ntikelo wa sekitara ya ndhawu ya vutshila na micino eka swifundzankulu hinkwaswo swa kaye, na vacini va Afrika-Dzonga na vaendli va vutshila lava yimelaka tiko hi vutinyungubyisi ekhothinete na le misava.

4. Valango wa Xiviko xa Mixavo ya Swakudya swa Nkoka.

4.1 Khomixini ya Mphikizano yi ke ku valangeni eka mixavo ya swakudya swa nkoka lowu kucetelaka ku boxiwa ka swivilelo swa ku tlakuka ka mixavo ku sukela ku tiyisisiwile Xiyimo xa Khombo hi Nyenyankulu 2020.
4.2 Ku yisa emahlweni ko valanga nxaco wa swakudya swa nkoka wu hlohloteriwa hi xilaveko xo tiyisisa fikelelo ma kumeko wa swakudya swa nkoka eka vaxavi.
 4.3 Khomixini yi lemukile switandzhaku swa ‘ku tlakuka ka mafurha hi xihatla”, laha mixavo yi tlakuka hi xihatla hakanyingi hikwalo ko tlakuka ka makumelo no enhla switsongo loko tshikelelo wa makumekelo ya swona wu ya hansi. Yi tlhele yi katsa ku languta ntumbululo wa swakudya na timakete to xavisa swo dya tanihi hi xin’wana swo engetela ku vilela.
4.4 Khabinete yi lemukile swibumabumelo leswi vekiweke swa Khomixini leswi katsaka ku swivutiso swa makete ku andlala swihlawulekisi swa xivumbeko eka makete leswi rhangelaka eka ntlakuko wa nxavo wa swakudya no hunguta mphikizano.
4.5 Khabinete yi pasisile leswaku Tlilasitara ya Ikhonomi yi veka kungu ra qingha ra leswi faneleke ku endliwa eka mixavo ya swakudya, nhlayiso wa swakudya na kumeko wa swakudya.

C. Ku thoriwa

Ku thoriwa hinkwako ku  ya hi ku tiyisisiwa ka vuthwaseri na ku kamberiwa loku  faneleke ka vuhlayiseki.

1. Manana Nosiphiwo Mzamo tanihi Muofisirinkulu wa Xirho xa Huvonkulu (CEO) ya State Diamond Trader.
2. Tatana Loyiso Tyabashe Tanihi CEO ya Vandla ra Nyutliya ya Eneji ra Afrika-Dzonga (ku thoriwa nakambe).
3. Ku thoriwa ka swirho swo ka swi nga ri swa Huvonkulu ku tirhela Bodo yo Lawula bya Mihlaluko eka nkarhi wa malembe ya nharhu.

3.1 Tatana Aubrey Ngcobo tanihi Mutshami-Xitulu
3.2 Manana Lauriette Lynne Sesoko
3.3 Qgweta. Derrick Jeffrey Block
3.4 Manana Thembela Beryl Taboshe
3.5 Tatana Abdul Qadir Chogle
3.6 Dokodela Percy Derrick Manzini
3.7 Manana Princess Mangoma
3.8 Manana Sizakele Makhanya
3.9 Manana Ntebaleng Rolland Setlako
3.10 Manana Marcia Xolisile Mkhari
3.11 Manana Leanda Marsha Mtshali – (ku thoriwa nakambe).

4. Ku thoriwa ka Valawurinkulu vo ka va nga ri swirho swa Bodo ya Huvonkulu ya Vuhlayiseki bya le Lwandle bya Mfumo wa Afrika-Dzonga (SAMSA) eka nkarhi wa malembe yanharhu.

4.1 Tatana Mahesh Fakir – Mutshama-Xitulu
4.2 Tatana Tau Morwe – Xandla xa Mutshama-Xitulu
4.3 Qgweta Aurelia Nosipho Sobekwa
4.4 Dokodela Natalie Skeepers
4.5 Manana Nogolide Feziwe Nojozi
4.6 Tatana Sihle Nguse

D. Mitirho Leyi Taka

1. N’hweti ya Ndzhaka

1.1. N’hweti ya Ndzhaka yi ta tlangeriwa ehansi ka nkongomelo wa: “tlangela ku hambana ka mindzhavuko ya hina eka Afrika-Dzonga ya xidimokirasi. Miganga yi komberiwa ku tirhisa N’hweti ya Ndzhaka hi Ndzhati ku aka rixaka, tanihiloko hi tlangela ku fuma ka ndzhaka ka rixaka ra hina no hambanahambana.

2. N’hweti ya Vatirhela Mfumo (PSM)

2.1. Vatirhela mfumo va ta tlangela PSM ekarhi ka ti 1 na 30 Ndzhati 2023. N’hweti yi tirha tanihi xitsundzuxo xo i ncini ku tirha, no nyika hina xivandlanene xo kombisa ku vatirhela mfumo va nga endla xiave njhani no cica vutomi bya le migangeni.

3. Vhiki ra Vukorhokeri bya Sentara ya Thusong

3.1. Ku tlangela ka lembe na lembe ka Vhiki ra Vukorhokeri bya Sentara ya Thusong ri ta khomiwa ku suka ti 18 ku fika ti 22 Ndzhati 2023. MaAfrika-Dzonga va rhambiwa ku ta vona nxanxamelo wa vukorhokeri lebyi nyikiwaka eka Sentara ya Vukorhokeri ya Thusonga ya leka ka vona, leyi ku nga yona yi nyikaka vuxokoxoko bya mfumo na vukorhokeri kusuhi na vanhu.

4. Siku ro Tlangela Vukorhokeri bya Maphorisa ya Afrika-Dzonga

4. 1 Hi ku xixima tingwazi ta hina ta xinuna na xisati leti hundzeke emisaveni va ri etirhweni, Siku ro tlangela Vukorhokeri bya Maphorisa ya Afrika-Dzonga ri ta endleriwa eUnion Buildings hi Sonto, 3 Ndzhati 2023. Mfungho wa Rixaka wu ta hahisiwa wu ya hansi ku suka paleni hi siku ra nkhuvo.

E. Marungula

1. Ku hoyozela

Khabinete yi hundzisele ku hoyozela na ku navelela leswinene eka:

  • Manana Natasha Joubert, Muhluri wutshwa wa xidlodlo xa N'wambhuri wa Afrika-Dzonga2023, tanihiloko a sungula gondzo ra yena ra N'wambhuri wa Afrika-Dzonga.
  • Tatana Brad Binder, loyi a nga kuma xiyimo xa vumbirhi eka Austrian MotoGP. 
  • The Springboks ku hlula All Blacks no va navelela swakahle eka Khapu ya Misava ya Rhabi leyi taka.
  • India, Ku va tiko ro sungula ku fikelela ku fikisa xibamubamu ekusuhi na pala ya dzonga en’wetini.
  • Nhlawulo wa le Zimbabwe
  • Khabinete yi hoyozela vanhu va le Zimbabwe ku va va tirhisile lunghelo ra vona ra xidimokirasi ro ya hlawula no tiyisisa ku tiyimisela ku tirha na Zimbabwe eka ku tiyisa rhigini na khabinete.

2. Ku chavelela

Khabinete yi kombisile ku chavelela eka ndyangu na vanghana va:

  • Tatana Derek Watts (74), khale ka muhaxi wa le ka makombakule na muteki wa mahungu loyi a nga ta tsundzukiwa tanihi hi xikandza xa ntlangu wa ka makombakule wa Carte Blanche no tiyimisela ka yena ku lavisisa vuteki bya mahungu.
  • Manana Sylvia Ncediwe Mdunyelwa, muyimbeleri wa jeze tlhelo muekiti, loyi a tirheke na mufi Victor Ntoni na Ngcukana brothers, Winston Mankuku, Nick Carter na Merton Barrow.
  • Midyangu na vanghana va 64 wa vanhu lava loveke eka muako lowu hisiweke eMarshaltown, eJoni.

Swivutiso: Manana Nomonde Mnukwa – Muvulavuleri wa Mfumo wo Khomela
Riqingho ra le nyongeni: 083 653 7485

Share this page

Similar categories to explore