A. Maemo a Renang
1. Seboka sa bo XV sa BRICS le Johannesburg II Declaration
1.1. Afrika Borwa e ile ya tshwara Seboka sa bo XV sa BRICS ka katleho mme haeba ha etsahala nalane ya ho tekena Johannesburg II Declaration.
1.2. Kabinete e lebisa diteboho ho Sehlopha sa Afrika Borwa se neng se eteletswe pele ke Hlooho ya Naha, Motlotlehi Cyril Matamela Ramaphosa ya ileng a netefatsa hore Seboka sena se atleha ka hohlehohle, ho mokotaba wa teng ha mmoho le boitukisetso.
1.3. Mopresidente o tla tshetlehela setjhaba puo mabapi le katleho ya Seboka sena sa bo XV sa BRICS le dintlha tse ding tsa bohlokwa.
2. Ketelo ya Semmuso ya Mopresidente wa Tjhaena
2.1. Afrika Borwa e ile ya amohela ketela ya Motlotlehi Mopresidente Xi Jinping wa People’s Republic of China ka Labobedi la la 22 Phato 2023 pele ho Seboka sa BRICS. Ketelo ena e ne e boetse e hlwaya dilemo tse 25 tsa dikamano pakeng tsa Afrika Borwa le People’s Republic of China.
2.2. Ha jwale, People’s Republic of China ke yona naha e kgolo eo Afrika Borwa e hwebelanang le yona.
2.3. People’s Republic of China nakong e fetileng e ile ya nehelana ka disebediswa tsa tshohanyetso tsa ho phaella motlakase tse bitsang dimilione tse R167 mme e ile hape ya fana ka diranta tse dimilione di 500 bakeng sa ntshetsopele.
2.4. Kabinete e ananela taba ya ho tekenwa ha Ditumellano tse ngata pakeng tsa Afrika Borwa le People’s Republic of China makaleng a kenyeletsang kgwebo, motlakase le thuto e phahameng.
2.5. Hara ditumellano tse tekennweng re ka bala China-Africa Development Fund pakeng tsa IDC le Banka ya Tjhaena. Letlole lena le nyolla matsete a Afrika Borwa.
2.6. Kabinete e boetse ya ananela ho bulwa hape ha mmaraka wa ho romela nama ya kgomo naheng ya Tjhaena ho eketsa ho thomello ya di-avocado e seng e tswella hona jwale. Menyetla ena e tla tswela borapolasi menyetla ho kenyeletsa ba ntseng ba thuthuha.
2.7. Afrika Borwa hona jwale e ntse e le dipuisanong le BYD, e leng khamphane e kgolo ya Tjhaena e hlahisang makoloi a tsamayang ka motlakase hore e tlo bula lekala la yona mona Afrika Borwa. Sena e tla be e le phaello ka mora ho bulwa ha lekala la khamphane ya BAIC Afrika Borwa (e nngwe ya dikhamphane tsa makoloi tsa Tjhaena).
3. Mabala-a-Nkwe ka tsa Moruo
3.1. Tlaleho ya Kotara ya Dipalopalo tsa Khiro
3.1.1. Kabinete e ananela Tlaleho ya Kotara ya Dipalopalo tsa Khiro tsa kotara ya bobedi tse lokolotsweng ke Lefapha la Dipalopalo la Afrika tse bontshitseng ho fokotseha hanyane ha palo ya batho ba sa sebetseng ho tloha ho persente tse 32.9 ka kotara ya pele ho ya ho tse 32.6 ka kotara ya bobedi.
3.1.2. Kabinete e boetse e thabisitswe ke ho thehwa ha mesebetsi e metjha e 154 000 e thehilweng ka kotara ya bobedi e leng se ekeditseng palo ya batho ba sebetsang ya fihlela ho dimilione tse 16.3. Ena ke kotara ya bosupa ka tatelano eo palo ya batho ba sebetsang e eketsehang Afrika Borwa mme e beha palo ya batho ba sebetsang ho dimilione tse 16.4 e leng palo e neng e le teng pele ho COVID-19.
3.1.3. Kabinete e boetse e elelletswe ho fokotseha ha palo ya batjha ba sa sebetseng ka palo ya 131 000 ka ho hira batjha ba 105 000 e leng se behileng palo ya batjha ba sebetsang ho dimilione tse 5.7.
3.2. Sekgahla sa Tshebediso ya Tjhelete (CPI)
3.2.1. Kabinete e boetse ya ananela tlaleho ya Lefapha la Dipalopalo la Afrika Borwa la Sekgahla sa Tshebediso ya Tjhelete e theohetseng ho persente tse 4.7 ka Phupu 2023 e tloha ho tse 5.4 ka Phuptjane 2023.
3.2.2. Sekgahla sa maemo a tjhelete bakeng sa thepa e ne e le persente tse 5.5 ka Phupu 2023 se tloha ho persente tse 6.3 ka Phuptjane 2023 mme ha e le sekgahla se malebana le ditshebeletso sona se ne se le ho persente tse 4.0 se tloha ho tse 4.5 hona ka nako e tshwanang.
4. Letlole la Motlakase Bakeng la Tshehetso ya Borakgwebo
4.1. Ka la 27 Phato 2023 Lefapha la tsa Temo, Tlhabollo ya Mobu le Ntshetsopele ya Metse ya Mahaeng le ile la sebedisana le Banka ya Mobu ho thakgola Letlole lena la Tshehetso ya Motlakase le bitsang dibilione tse R1,21 ho tshehetsa borakgwebo ho ba le mokgwa o mong wa ho fehla motlakase hore ba tle ba kgone ho tswela pele le tlhahiso ya dijo, fibre le dino.
4.2. Lekala lena ke le leng la a sebedisang motlakase ka matla le la bohlokwa tlhahisong ya dijo, thomellong ya thepa dinaheng tsa kantle, tlhahisong ya menyetla ya mesebetsi, e leng se etsang ho be bohlokwa hore mmuso o kenelle ho tlisa botsitso.
4.3. Letlole lena le kenyeletsa dikgwebo tsohle ka tsela e ikgethileng mme lona le laolwa ke Banka ya Mobu. Letlole lena, le tla boela le kenyeletsa le dikgwebo tsohle tsa tsa temo tse sebedisang motlakase ka matla.
5. Ho Kengwa Tshebetsong ha Dikgothaletso tsa Komeshene ya Diphuputso tsa ho Hulwa ha Mmuso ka Nko
5.1. Lekala le hapang thepa Lekaleng la Naha la Botjhotjhisi le se le hapile thepa e bitsang dibilione tse R10.2 mme dibilione tse R2.55 ho yona ke tse mabapi le ho Hulwa ha Mmuso ka Nko.
5.2. Kabinete e tjhaetse monwana mme ya fetisetsa Palamenteng dintlafatso tse robedi ho tse 14 tsa melao bakeng tsa ho tjhaelwa monwana tse ileng tsa hlwauwa nakong ya leano la teng la ho di kenya tshebetsong. Mosebetsi o ntse o tswela pele ho etsa hore bohle ba ikarabellang ho hulweng ha mmuso ka nko ba tlo ikarabela.
6. Twantsho ya Bonokwane, Bobodu le ho Kena Naheng Ena ka Tsela e Seng Molaong
6.1. Dipalopalo tsa Kotara e sa tswa feta tsa Bonokwane di bontsha hore mosebetsi o sa le moholo oo re tlamehang ho o etsa re le naha ho lwantsha bonokwane. Kabinete e etsa kgoeletso ho motho ohle ho kenya letsoho mosebetsing wa ho etsa malapa a rona, moo re sebetsang teng le dibaka tsa setjhaba ho ba tse bolokehileng.
6.2. Kabinete e boetse e ananetse ho iswa ha leano la twantsho ya bonokwane le bitswang “Operation Shanela” diprofensing tse ding tse kenyeletsang Kapa Leboya, Kapa Botjhabela le KwaZulu-Natal.
6.3. Kabinete e nketse hloko ho dumela molato le ho ahlolwa ha babolai ba mme Babita Deokaran ya neng a lwantsha bonokwane ya neng a bolawe ka Phato 2021. Kabinete e boetse e etsa kgoeletso ho ba qobellang molao ho tshwara baromi ba babolai bana.
6.4. Kabinete e thabetse mosebetsi wa Lefapha la Ditaba tsa Lehae wa ho lwantsha bonokwane ka ho kgona ho thibela ho kena ho seng molaong ha batho ba 67 ba naha ya Pakistani Boemafofaneng ba Matjhaba ba OR Tambo ka Sontaha sa la 13 Phato 2023.
7. Seboka sa 2023 sa ho Fetola Menahano ya Banna le Bashemane
7.1. Seboka se sa tswa tshwarwa sa ho Fetola Menahano ya Banna le Bashemane se tlisitse phapang ho batho bohle ba 1 500 ba neng ba le teng ho sona moo ho neng ho sekasekwa mekgwa ya ho fetola tsela eo banna le bashemane ba itshwarang ka yona. Seboka sena se ne se tshwaretswe Birchwood Hotel le OR Tambo Conference Centre, mme se ne se kopantse Batsamaise ba Diyunivesithi, Dihlooho tsa Makala a thuto Diyunivesithing, Basuwehlooho le Dihlooho tsa Makgotla a laolang di-TVET College, Makala a Tshehetso ya Baithuti le Baetapele ha mmoho le Batsamaisi ba ka Sehloohong ba di-SETA. Hara ba bang re ka bala Mafapha a kang la Thuto e Phahameng, Saense le Mahlale, ba ralang maano, mahlatsipa a tlhekefetso, matitjhere, ba tlisang phapang setjhabeng le bohle ba inehelang ho lwantsha Tlhekefetso ya Basadi (GBV) ka tshehetso ya Lenaneo la Thupello la ka mora ho Qeta Sekolong (PSET).
7.2. Seboka sena se ne se hlophisitswe ke ba ha HIGHER HEALTH le ba Moifo wa Dipatlisiso ka Tsela eo Batho ba Phelang ka Yona (HSRC) bakeng sa Lefapha la Thuto e Phahameng le Thupello ha mmoho le la Saense le Mahlale. Sepheo le morero e ne e le ho bontshana le boetapele bona ka tsela ya ho fetola tsela eo banna ba nahanang ka yona le ho fumana sesosa sa GBV.
7.3. Dintlha le bopaki di bontsha hore boitshwaro ba banna ke se seng sa disosa tsa GBV mme Seboka sena se kgothaletsa hore banna le bashemane e be karolo ya tharollo ya pharela ena.
7.4. Sebokeng sena ho entswe kgoeletso ya hore ho eketswe palo ya baithaopi ba tla sebetsa ditsing tsena tsa thuto ho ba manqosa a tla leka ho fetola menahano ya banna ha mmoho le ho memela banna ba bangata ho kena dipuisanong tsa ho lwantsha GBV, ho tlisa tekatekano ya bonng ha mmoho le ho kenyeletsa leano lena lenaneong la PSET.
8. Motlakase
8.1. Kabinete e hlabilwe malotsana ka maemo a motlakase naheng mme ya ananela le ditlaleho tsa ho ntlafala ha ho fehlwa ha ona.
8.2. Leha matsatsing a mmalwa a fetileng ho tingwa ha ona ka sepheo sa o baballa ho ile ha nyollelwa mokgahlelong wa bone, empa ntlafalo e teng e tla etsa hore Eskom e fokotse ho tingwa hona ho ya mekgahlelong e tlase.
8.3. Kabinete e ile ya tsebiswa hore ho na le dibaka tseo phepelo ya motlakase e kgaohileng empa e se ka lebaka la ho tingwa ka sepheo sa ho o baballa. Ho kgaoha hona ho bakelwa ke ho ikgokela ho seng molaong ha motlakase, ho utsuwa ha mmoho le ho sengwa ha metjhini le dithapo tse fepelang motlakase. Dibaka tse amehang haholo ke tse kenyeletsang dikarolo tsa Soweto, dikarolo tsa Thembisa, KwaThema, Komane, Taung le Ditsobotla.
8.4. Letona la Motlakase ha mmoho le Lefapha la Puso ya Kopanelo ba tla qala letsholo la ho buisana le setjhaba sa dibaka tse amehang bakeng la ho lokisa meralo ena e senyehileng, empa sena se tla etswa ka tlasa tumellano ya ho etsa tshepiso ya setjhaba ya ho lwantsha ho sengwa ha meralo ena ha mmoho le ho fedisa kgokelo e seng molaong le ho lefella tshebediso ya motlakase.
8.5. Tumellano ya moraorao ya Afrika Borwa le dikhamphane tsa Tjhaena ka mokgwa wa ho tla le meralo ya motheo ya tlhahiso ya motlakase e tshwarellang.
9. Tshisinyo ya Molao wa Matla a Tshebetso a Mmuso wa Profensi ya Kapa Bophirima
9.1 Kabinete e ile ya hlajwa malotsana ka ho se tsamaisane ha Tshisinyo ya Molao wa Matla a Tshebetso a Mmuso wa Profensi ya Kapa Bophirima le Molaotheo.
9.2 Moralo ona wa molao ha o tsamaisane le Shetjule ya bo 4 le ya bo 5 ya Molaotheo e hlakisang matla le mesebetsi e kenyeletsang matla a kopanelo pakeng tsa mmuso wa profensi le wa naha.
9.3 Kabinete e hlokometse hore moralo ona wa molao ke boiteko ba mokga wa Democratic Alliance wa ho leka ho aha mmuso wa karohano ho Afrika Borwa ena e kopaneng.
9.4 Re tlameha ho hlakisa haholo taba ya hore moralo ona o qhelela ka thoko dibaka tsa batho ba batsho tabeng ya phano ya ditshebeletso. Dibaka tsena di kenyeletsa tse kang Khayelitsha, Gugulethu, Nyanga, Langa, Cape Flats, Delft, Central Line, ha re bala tse mmalwa.
9.5 Kabinete e laetse Letona la Toka le la Puso ya Kopanelo ho buisana le mmuso wa Kapa Bophirima ho latela dipehelo tsa tharollo ya mathata ho ya ka karolo ya bo 146 ya Molaotheo le meralo e itseng ya mmuso.
B. Diqeto tsa Kabinete
1. Ho Eketswa ha Nako ya ho Lefuwa ha Letlole la Kimollo ya bo Raditekesi
1.1. Kabinete e tjhaetse monwana ho eketswa ha nako ya ho lefuwa ha Letlole la Kimollo ya bo raditekesi ka dikgwedi tse ding tse 12. Nako ena e tla thusa Lefapha la Dipalangwang ho lefa boraditekesi ba so kang ba fumana tjhelete ya kimollo. Ho fihlela kajeno ho se ho lefilwe bo raditekesi ba 88 580.
1.2. Letlole lena le ne le thehelwe ho thusa boraditekesi tsa mefuta yohle ba ileng ba thefuleha ditjheleteng ka lebaka la ho kginwa ha ditshebeletso ka lebaka la sewa sa kokwanahloko ya Khorona.
2. Tokomane ya Meralo ya Maano a Mmuso mabapi le Ntshetsopele ya tsa Bohahlaudi Afrika Borwa
2.1. Kabinete e tjhaetse monwana ho phatlalatswa ha Tokomane ya Meralo ya Maano a Mmuso mabapi le Ntshetsopele ya tsa Bohahlaudi Afrika Borwa bakeng sa maikutlo a setjhaba. Moralo ona ka ona ho ikemiseditswe ho ntshetsapele le ho bapatsa tsa bohahlaudi Afrika Borwa le ho tobana le mathata a kgolo ya lekala lena.
2.2. Moralo ona o tla bapatsa bohahlaudi ba dibaka tsa mahaeng le tse haufi le ditoropong ka ho bapatsa dihlahiswa tsa teng. Moralo ona o boetse o tsepamisa maikutlo ho taolo ya tsa bohahlaudi le tshebedisano mmoho; polokeho le tshireletso; diphetoho le ho thabela thekenoloji le tse ding.
2.3. Setjhaba se na le matsatsi a 90 ho ntsha maikutlo a sona. Tokomane ya Meralo ya Maano a Mmuso e a fumaneha ho www.tourism.gov.za.
3. Leano la Naha la Motjeko wa Theatre
3.1 kabinete e tjhaetse monwana Leano la Naha la Motjeko wa Theatre. Leano lena ka lona ho ikemiseditswe ho shebana ha mmoho le ho se lekalekane ho susumeletswang ke borabe le maemo a moruo ho tsa motjeko wa theatre.
3.2 Leano lena ka lona ho ikemiseditswe ho tla le mekgwa le ditsela tsa ho ntlafatsa metjeko ya di-theatre diprofensing tsohle tse robong e le hore ba di-theatre tsa Afrika Borwa ba kgone ho emela naha ena kontinenteng le matjhabeng.
4. Tlaleho ka Leano la ho Beha Leihlo Manane a Theko ya Dijo
4.1 Komeshene ya Ditlhodisano haesale e behile leihlo manane a dijo tsa sethatho ho latela ho fetoha ha manane a theko ya dijo ho tloha nakong ya phatlalatso ya Nako ya Koduwa Naheng ka Tlhakubele 2020.
4.2 Ho tswelapele le ho behwa leihlo ha manane a dijo ho bakilwe ke tlhoko ya hore setjhaba se kgone ho fihlela theko ya dijo tsa sethatho.
4.3 Komeshene e elelletswe ho nyoloha ka sekgahla ha manane a theko ha dijo ha di nyoloha, empa e re ha di theoha ona a theohe hanyane feela. Komeshene ena e boetse ya elellwa hore tsela eo boramabenkele ba sebetsang ka yona le yona ke e nngwe ya mabaka a sena.
4.4 Kabinete e elelletswe dikgothalletso tsa Komeshene tse kenyeletsang ho etsa diphuputso ka mmaraka ho kgona ho utlwisisa tsela eo o sebetsang ka yona e kenyeletsang ho nyoloha ha manane a theko le a tlase ha re tla ho tlhodisano.
4.5 Kabinete e Tjhaetse monwana taba ya hore Lekala la tsa Moruo le tle ka moralo wa ho lwantsha ho nyoloha ha manane a theko ya dijo, keketso ya tlhahiso ya tsona ha mmoho le ho etsa hore batho bohle ba kgone ho di fihlela.
C. Khiro
Pele batho bohle ba hirwa, ho hlahlobisiswa mangolo a bona a thuto le a mang a hlokahalang.
1. Mme Nosiphiwo Mzamo e le Motsamaisi ya ka Sehloohong (CEO) wa State Diamond Trader.
2. Ntate Loyiso Tyabashe e le Motsamaisi ya ka Sehloohong wa South African Nuclear Energy Corporation (o kgethilwe hape).
3. Ho Hirwa ha Ditho tseo e seng tsa ka Nako Tsohle Botong ya Taolo ya Boemakepe Bakeng la Dilemo tse Tharo
3.1 Ntate Aubrey Ngcobo e le modulasetulo
3.2 Mme Lauriette Lynne Sesoko
3.3 Moatevokate Derrick Jeffrey Block
3.4 Mme Thembela Beryl Taboshe
3.5 Mme Abdul Qadir Chogle
3.6 Ngaka Percy Derrick Manzini
3.7 Mme Princess Mangoma
3.8 Mme Sizakele Makhanya
3.9 Mme Ntebaleng Rolland Setlako
3.10 Mme Marcia Xolisile Mkhari
3.11 Mme Leanda Marsha Mtshali – o kgethilwe hape
4. Ho Hirwa ha Ditho tseo e seng tsa ka Nako Tsohle ho Boto ya South African Maritime Safety Authority (SAMSA) Bakeng la Dilemo tse Tharo
4.1 Ntate Mahesh Fakir – Modulasetulo
4.2 Ntate Tau Morwe – Motlatsa Modulasetulo
4.3 Moatevokate Aurelia Nosipho Sobekwa
4.4 Ngaka Natalie Skeepers
4.5 Mme Nogolide Feziwe Nojozi
4.6 Ntate Sihle Nguse
D. Diketsahalo tse tlang
1. Kgwedi ya Botjhaba
1.1. Kgwedi ena ya botjhaba e tla ketekwa ka tlasa lepetjo le reng: “Re keteka setso sa rona se fapafapaneng ho Afrika Borwa e nang le demokrasi.” Ho etswa boipiletso ho setjhaba ho sebedisetsa kgwedi ena ya Botjhaba e leng ya Lwetse ho kopanya setjhaba leha re tla be re keteka setso sa rona se fapafapaneng.
2. Kgwedi ya Ditshebeletso tsa Setjhaba (PSM)
2.1. Mmuso o tla keteka Kgwedi ya Ditshebeletso tsa Setjhaba pakeng tsa la 1 le la 30 Lwetse 2023. Kgwedi ena e ba sehopotsa hore ho bolelang ho fana ka ditshebeletso, le hore basebeletsi ba mmuso ba shebe ka moo ba ka fetolang maphelo a setjhaba ka teng.
3. Beke ya Thusong Service Centre
3.1. Selemong sena mokete wa Selemo le Selemo wa Beke ya Thusong Service Centre o tla ba ho tloha ka la 18 ho isa ho ka la 22 Lwetse 2023. Maafrika Borwa a kotjwa hore a elellwe ditshebeletso tse fumanehang sitsing se haufi le ona sa Thusong Service Centre, eo e leng sitsi seo ho sona ho fumanehang ditshebeletso tsohle ha mmoho le ditlhahisoleseding tsa mmuso.
4. Letsatsi la Sehopotso la Mapolesa
4.1. Ho tlotla mapolesa ohle a hlokahalletseng mosebetsing, Letsatsi la Naha la Sehopotso la Mapolesa le tla ketekelwa Union Buildings ka Sontaha sa la 3 Lwetse 2023. Letsatsing leo folakga ya naha e tla fofela tlase ho tlotla bahale bana.
E. Melaetsa
1. Diteboho
Kabinete e lebisa ditebo le ditakaletso tse ntle ho:
- Mme Natasha Joubert, Mmabotle e motjha wa Afrika Borwa wa 2023.
- Ntate Brad Binder, ya tswileng bobeding lebelong la Austrian MotoGP.
- The Springboks ka ho hlola All Blacks mme re ba lakaletsa mahlohonolo Mohopeng wa Lefatshe wa Rabi oo ba yang ho ona.
- India, ka ho ba naha ya pele ya ho tsorama ka katleho sebakeng se ka borwa mane haufi le kgwedi.
- Dikgetho tsa Zimbabwe
Kabinete e lebohela setjhaba sa Zimbabwe ka ho sebedisa tokelo ya sona ya ho kgetha mme e boetse e hatella boinehelo ba yona ba ho sebedisana le Zimbabwe ho ntlafatsa dibaka tse ka borwa ho kontinente ha mmoho le kontinente kaofela.
2. Matshidiso
Kabinete e fetisetsa matshidiso le kutlwelo bohloko ho malapa le metswalle ya:
- Ntate Derek Watts (74), mokaubere wa moqolotsi wa ditaba le sebohodi sa theleveshene ya tla hopoleha haholo lenaneong la TV la Carte Blanche.
- Mme Sylvia Ncediwe Mdunyelwa, sebapadi sa dipale le sebini sa jazz ya neng a sebetse le mofu Victor Ntoni le bara ba ha Ngcukana, Winston Mankuku, Nick Carter le Merton Barrow.
- Malapa le metswalle ya batho ba 64 ba neng ba bolawe ke mollo moahong o neng o tjhe Marshaltown, Johannesburg
Ditlhakisetso: Mme Nomonde Mnukwa – Sebuelli sa Kabinete se Tshwereng Mokobobo
Mohala: 083 653 7485
