A. Merero e Bohlokwa Seemong sa Bjale
1. Kabo ya Moento wa Bolwetši bja Kokwanahloko ya Khorona (COVID-19)
1.1. Kabinete e thabišitšwe ke gore Legato la Bobedi la lenaneo la kabo ya moento le thomile botse le gore diketekete tša batho bao ba nago le maswanedi a go entelwa ba šetše ba entetšwe.
1.2. Mafelo ka moka a go entela go phatlalala le naga a ikemišeditše go thuša bao ba rometšwego tshedimošo ka ga go entelwa. Kabinete e gopotša batho ka moka bao ba etelago mafelo a go entela go latela melao ya tša maphelo ya go apara maske, go tlola sanithaesa le go bula sekgoba gore ba itšhireletše le go šireletša ba bangwe. Tshedimošo ya gore mafelo a a humanega kae e gwetšagala websaeteng ya: https://sacoronavirus.co.za/2021/05/12/active-vaccination-sites/.
1.3. Ge re le gare ka lesolo la lefase ka moka la go entela batho, Kabinete e thabišwa ke gore batho ba go feta dimilione tše pedi ba šetše ba ingwadišitše Lenaneong la Elektroniki la go Ingwadišetša go Entelwa (EVDS) go https://vaccine.enroll.health.gov.za.
1.4. Go netefatša gore ga go yoo a tlogelwago ka ntle, go na le mekgwa ya go fapafapana yeo ka yona motho a ka ingwadišago. Kabinete e ipiletša go bao ba nago le mengwaga e 60 le go feta gore ba ingwadiše lenaneong la EVDS. Maloko le bagwera ba batho ba mengwaga e 60 le go feta ba kgopelwa gore ba ba hlohleletše ba be ba ba thuše go ingwadiša.
1.5. Batho ba ka šomiša WhatsApp go ingwadiša, ka go romela lentšu le ‘Register’ go 0600 123 456 goba ka go romela molaetša wa SMS ka mokgwa wo: *134*832*nomoro ya boitsebišo#. Tirelo e ke mahala dinetwekeng ka moka tša dillathekeng ka Afrika Borwa. Batho ba ka ingwadiša le ka go letšetša mogala wa go se lefelwe wa 0800 029 999.
1.6. Kabinete e tšwetše pele ya gopotša maAfrika Borwa ka moka ka ga lephoto la boraro leo le tlago, ya ba ya bušeletša molaetša ka ga bohlokwa bja go thibela phetetšo ya COVID-19 ka go latela mekgwa ya go itšhireletša ya go apara maske mafelong a bohle, go bula sekgoba sa mitara le seripa, le go hlapa diatla nako le nako ka meetse le sesepe goba go šomiša sanithaesa ya alkhohole ya 70%.
2. Tsošološo ya Mešomo ka Presidente
2.1. Kabinete e amogetše pego ya mabapi le phethagatšo ya Tsošološo ya Mešomo ka Presidente yeo e nepilego go hloleng mešomo e meswa, go thekga ditsela tšeo batho ba iphedišago ka tšona le go šireletša mešomo ka makaleng ao a amegago kudu.
2.2 Pego e bontšha gore go fihla mafelelong a kgwedi ya Hlakola 2021, batho ba 532 180 ba ile ba holega go tšwa tsošološong ye yeo gape e hlotšego goba e lotilego mešomo e 422 786 ya ba ya thekga batho ba 109 394.
2.3. Menyetla ya mešomo e 161 972 e sa le gare e a hlolwa bjalo ka karolo ya Legato la Mathomo la tsošološo ya mešomo, gomme seo se tliša palomoka ya menyetla yeo e thekgilwego go 694 152.
3. Samiti ya Paris ya Mabapi le Thekgo ka Mašeleng ya Diikonomi tša Afrika
3.1. Kabinete e thekgile boipiletšo bja baetapele Samiting ya mabapi le Thekgo ka Mašeleng ya Diikonomi tša Afrika yeo e bego e swerwe go la Paris, nageng ya France, ka Labobedi la 18 Mopitlo 2021, gore dinaga tša Afrika di swanetše di kgone go fihlelela mašeleng ao a lotilwego a tlaleletšo ao bonnyane a ka bago US$100 bilione go tšwa dišegong tša mašeleng a Sekhwama sa Mašeleng sa Boditšhabatšhaba.
3.2. Kabo ye e tla thuša kholofelo ya gore go ka ba le tsošološo ya saruri ya ikonomi ka ditšhabeng tša Afrika tšeo di amilwego kudu ke leuba la COVID-19, gomme ya tliša le mošomo o mogolo lenaneong la tša ditšhelete la lefase.
3.3. Samiti ye e tiišeleditše pono yeo bontšhi bo nago le yona ya gore meento e swanetše e be gona dinageng ka moka, kudu tša Afrika le dinaga ka moka tšeo di hlabologago, go lebeletšwe boikgafo bjoo bo lebeletšego gore meento e swanetše e tšewe goba selo seo se loketšego bohle lefaseng.
3.4. Samiti e lemogile gape le lenaneo la go entela leo le tseneletšego la COVID-19 bjalo ka selo seo se loketšego bohle lefaseng. E ile gape ya ikgafa go netefatša le go akgofiša phihlelelego ya meento, dikalafi le diphekolo tšeo di bolokegilego ebile di rekega ka Afrika. Se se dirwa go ya le ka Seakgofiši sa Didirišwa tša COVID-19 sa Mokgatlo wa Lefase wa Tša Maphelo (yeo tsebegago ka la ACT-A) mmogo le lefelo la Phihlelelego ya Meento ya COVID-19 Lefaseng (yeo e tsebegago ka la COVAX).
3.5. Kabinete e bušeleditše le boipiletšo bjoo bo dirilwego ke Mopresidente Ramaphosa bja gore thekgo ya go beela ka thoko ga lebakanyana ga Melawana ya TRIPS ya Mokgatlo wa Kgwebišano wa Lefase go swanetše go thekgwe ke bohle. Kimollo e bjalo e tla netefatša tšweletšo yeo e oketšegilego ya meento le ditheknolotši tše dingwe tša maphelo bjalo ka karolo ya karabelo ya maleba go leuba le la tšhoganetšo.
4. Kabo ya Diyelwana ka Tafelkop
4.1. Kabinete e amogetše go abja ga naga ya dihekthara tše 189 mmogo le diyelwana go balemi ba 30 ba bathobaso go la Tafelkop seleteng sa Groblersdal ka Limpopo.
4.2. Se ke mošomomogolo wa tshepedišo ya pušetšo ya naga ebile ke karolo ya mošomo woo o tšwelago pele wa Komiti ya Ditona (IMC) mererong ya Pušetšo ya Naga tabeng ya go akgofiša pušetšo ya naga.
4.3. Balemi ba ba be ba dutše ba lema ditšweletšwa tša go fapafapana ka katlego mengwaga e 25 mo nageng ye gomme ba rekišetša mabenkele a dijo, mananeo a phepo ya bana dikolong gape le mebaraka ya dienywa le merogo ka Tshwane le ka Johannesburg.
5. Ditekanyetšo tša Mašeleng
5.1. Kabinete e amogetše go thoma ga ditekanyetšo tša mašeleng tšeo di fago dikgoro sebaka sa go hlaloša ka botlalo maano le ditlapele tša tšona tša ngwaga. Palamente, bjalo ka moemedi wa batho, e swara dingangišano tše tiilego tša mabapi le ditekanyetšo tša mašeleng ya ba ya netefatša gore mašeleng a setšhaba a šomišwa go hola setšhaba.
5.2. Ditekanyetšo tša mašeleng di itheile go ditlapele tša go fapafapana tšeo di adilwego ke Mopresidente Cyril Ramaphosa nakong ya Polelo ya gagwe ya Maemo a Bosetšhaba (SoNA) ka Dibokwane 2021. Di latela gape le Ponelopele ya 2030 ya Leanotlhabollo la Bosetšhaba le Tlhako ya Leano la Lebaka la Nako ya Magareng (MTSF) ya 2019-2024.
5.3. Ngwageng wo mmušo o lebeletše go godiša ikonomi ya borena, go thekga kgolo ya ikonomi le go hlola mešomo yeo e lego gore e a hlokwa. Re tla be re lebeletše kudu mananeo a mane a bohlokwahlokwa ao a bonagaditšwego nakong ya SoNA e lego: (a) Go fenya leuba la COVID-19; (b) Go akgofiša tsošološo ya ikonomi; (c) Go phethagatša mpshafatšo ya ikonomi go hlola mešomo ya saruri le go nepiša kgolo yeo e akaretšago, le (d) Go lwa le bomenetša gape le go matlafatša Mmušo.
6. Go Lwa le Bosenyi
6.1. Kabinete e ikopanya le Komišene ya Tekatekano ya Bong ge e amogela go kweba bophelo ka moka makga a tshela ga Morena Nowa Makula (32) yoo a bolailego lekgarebe la gagwe, Mme Nomzamo Mhlanti le bana ba bona ba bahlano. Se se romela molaetša woo o tiilego wa gore badirabošula ba bosenyi bjoo bo garošago matswalo ba tla lebana le letsogo la molao leo le tiilego.
6.2. Kabinete e kgadile dipolao tše šoro go la Khayelitšha ka Profenseng ya Kapa Leboa, gape le ka Zandspruit ka Gauteng tšeo di fetilego ka maphelo a batho ba 21. Kabinete e retile maphodisa ge a kgonne go šoma ka potlako go swara bagononelwa, gomme e ipileditše go setšhaba go šomišana le maphodisa go dira gore mebila ya rena e be yeo e boloketšego bohle.
6.3. Kabinete e amogetše tšhomišanommogo magareng ga makala a phethagatšo ya molao a mo gae le a boditšhabatšhaba ao a kgonnego go thopa diokobatši ka Afrika le ka Middle East. Mošomo wo, woo o etilwego pele ke Interpol, o akaretša dinaga tše 41 gomme o kgontšhitše go thopša ga diokobatši tša tšhelete yeo e batamelago dimilione tše lekgolo tša di-euro. Bjalo ka karolo ya mošomo wo, woo o atlegilego, maphodisa a Afrika Borwa a thopile diokobatši tša o ja tšhelete yeo e ka bago dimilione tše masometharo-pedi tša di-euro go tšwa sekepeng sa go rea dihlapi gomme a swara batho ba 10.
7. Boitokišetšo bja go Balwa ga Batho
7.1. Ba Setheo sa tša Dipalopalo ka Afrika Borwa (Stats SA) ba tla thoma ka lenaneo la go lekola go bala batho ka mafelong ao a kgethilwego bjalo ka go itokišetša nako ya go bala batho. Ba tla dira se e le go lekola boitokišetšo bja mananeo le ditshepedišo tša go bala batho.
7.2. Boingwadišo bja go lekola go balwa ga batho bo tla bula go tloga ka la 17 Mopitlo go fihla ka la 30 Phupu 2021. Metse le ditheo tšeo di kgethago go tlatša fomo ya dipotšišo ka mogala e tla humana mogala go tšwa go mošomedi wa senthara ya megala ya StatsSA.
7.3. Kabinete e hlohleletša metse le ditheo go ingwadiša go netefatša gore ba a balwa. Badudi ba hlohleletšwa go ingwadiša websaeteng ya getcounted.statssa.gov.za. Letšatšikgwedi la lenaneolegolo la go bala batho le tla tsebišwa e se kgale.
8. Go Abela Zimbabwe Thušo ya Ditlabela
8.1. Kabinete e fetišitše thušo ka ditlabela go batho ba Zimbabwe. Se se go latela kgopelo ya mmušo wa Zimbabwe go thušwa ka ditlabela morago ga Ledimo la Idai leo le hlotšego mafula a magolo ao a sentšego mananeokgoparara a ba a bolaya batho.
8.2. Afrika Borwa, ka Sekhwama sa Mašeleng sa Tsošološo ya Afrika le Tšhomišano ya Boditšhabatšhaba, e tshepišitše go thuša ka R50 milione go thekga Zimbabwe ka thušo ya ditlabela. Le ge go le bjalo, go phulega ga leuba la lefase ka moka la COVID-19 go ditetše phethagatšo ya protšeke ye.
8.3. Morwalo wa mathomo wa mekotla ya bupi ya di 12,5kg ye 450 000 e tla abelwa malapa ao a lego tlalelong ya go hloka thušo ya dijo e ile ya fihla Zimbabwe ka Labobedi la Letšatši la Afrika la di 25 Mopitlo 2021.
B. Diphetho tša Kabinete
1. Lenaneo la Kgwedi ya Baswa
1.1. Kabinete e fetišitše Lenaneo la 2021 la Kgwedi ya Baswa ka moeno wo: Ngwaga wa Charlotte Mannya Maxeke: Go godiša go thwalwa ga baswa bakeng sa setšhaba seo se akaretšago ebile se fetogago. Letšatši la Baswa la di 16 Phupu 2021 le tla ketekwa Seleteng sa Harry Gwala go la KwaZulu-Natal. Tiragalo ye e tla akaretša go tsebagatšwa ga Tsošološo ya Go thwalwa ga Baswa ka Mopresidente le go lokollwa ga Leano la Tlhabollo ya Baswa la 2021-2023 leo le tlago ka mohlako woo o kgontšhago kgolo le tlhabollo ya baswa ka Afrika Borwa.
1.2. Ditiragalo tšeo di beetšwego go tlo ba gona kgwedi ka moka ya Phupu go keteka Letšatši la Baswa di tla diragala ntle le go tshela melao ya tša maphelo ya mabapi le COVID-19.
2. Tšwelopele ka ga Kimollo ka Mmušo wa Bosetšhaba ka Profenseng ya Leboa Bodikela
2.1. Kabinete e hlaloseditšwe ka tšwelopele yeo e bilego gona mabapi le dikimollo go tšwa mmušong wa bosetšhaba ka Mmušong wa Profense ya Leboa Bodikela go ya le ka Karolo 100(1) ya Molaotheo wa Ripaboliki ya Afrika Borwa wa 1996. Kabinete e thabišitšwe ke tšwelopele yeo e bonalago ge go etla go bušetšeng dikgoro tša mmušo wa profense sekeng tšeo di bego di beilwe ka tlase ga tshepedišo ya mmušo wa naga.
2.2. Pego e tla alwa Komiting ya Lebakanyana ya Lekgotla la Bosetšhaba la Diprofense gore le e sekaseke go ya pele. Komiti e tla sekaseka pego ye kopanong ya yona yeo e beetšwego letšatši la 24 Phupu 2021.
3. Kimollo ya Mmasepala wa Selegae wa Emfuleni
3.1. Kabinete e fetišitše kimollo ka mmušo wa bosetšhaba ya go rarolla mathata a meetse le kelelatšhila ao a lebaganego le setšhaba seo se welago ka Mmasepaleng wa Selegae wa Emfuleni ka Seleteng sa Sedibeng ka Gauteng. Kimollo ye e ya le ka Karolo 63(2) ya Molao wa Ditirelo tša Meetse wa 1997 (Molao 108 wa 1997).
3.2. Seemo sa go se kgahliše sa taolo ya pušo le ditšhelete ka Mmasepaleng wa Selegae wa Emfuleni se dirile gore go se be le tlhokomelo ya mananeokgoparara a tša meetse le kelelatšhila. Se se hlotše go elela ga kelelatšhila yeo e sa emego gomme e elelela ditšhabeng tša kgauswi gape le ka Nokeng ya Lekwa, elego seo se beago maphelo kotsing e kgolo ka metseng e 120 000 yeo e dulago kgauswi le fao.
3.3. Kgoro ya Meetse le Kelelatšhila e laetšwe go okamela kimollo ye gore e tle e begele Kabinete ngwaga ka ngwaga. Kabinete e tšwetše pele ya fetiša go hlangwa ga Komiti ya Ditona (IMC) yeo e tla lebelelago dihlotlo tša mabapi le meetse tše ntšhi tšeo mebasepala e mentšhi e itemogelago tšona. Mabaka le maikemišetšo mmogo le maloko a Komiti ye a tla tsebišwa go se go ye kae.
C. Ditiragalo tšeo di sa Tlago
1. Ketelo ya Semmušo ya Mopresidente wa France
1.1. Mopresidente Ramaphosa o tla re ka Labohlano la 28 Mopitlo 2021 a amogela Mopresidente Emmanuel Macron wa Ripaboliki ya France Ketelong ya gagwe ya Semmušo, gomme o tla mo amogela a le Union Buildings ka Tshwane.
1.2. Ketelo ye ya mathomo ya Mopresidente Macron ka Afrika Borwa, e le ge a memilwe ke Mopresidente Ramaphosa, e nepišitše matlafatšong ya tšhomišanommogo ya togamaano gare ga dinaga tšetse pedi, gomme se se hlatselwa ke ditumelelano tše ntšhi ka mafapheng a go fapafapana a tšhomišano.
1.3. Ketelo ye e tla lebelela ditaba tša mabapi le karabelo ya lefase go COVID-19 gape le dikarabelo tša mabapi le ikonomi, tša maphelo, tša diphatišišo le tša tlhamobontšhi ge go etla tabeng ya leuba le le go ya pele.
1.4. Baetapele ba ba tla sekaseka gape go oketšwa ga menyetla yeo e tlo holago mahlakore ka bobedi ya tša kgwebišano le bobeeletši. Afrika Borwa ke mogwebišanimogolo wa France ka Afrika, mola France yona e le mogwebišanimogolo wa bobedi go tšwa malokong a kgwebišano a Yunione ya Yuropa.
2. Ketelo ka Tonakgolo ya Sudan
2.1. Tonakgolo ya Ripaboliki ya Sudan, Ngaka Abdalla Hamdok, ka memo ya Mopresidente Ramaphosa, o tla tšea Leeto la Mošomo a etla ka Afrika Borwa ka Labone la 17 Phupu 2021.
2.2. Mo ketelong ye, baetapele ka bobedi ba letetšwe go sekaseka mekgwa ya go matlafatša dikamano tša mahlakore ka bobedi, gomme ba ba ba sekaseka mathata ao kontinente e lebaganego nao.
3. Sehlopha sa Mopresidente sa go Bala sa Inthaneteng
3.1. Kabinete e memile maAfrika Borwa go ba gona Sehlopheng sa Mopresidente sa go Bala sa Inthaneteng ka Labone la 27 Mopitlo 2021 go tloga ka 16:30 go fihla ka 18:30. Tiragalo ye e tla ba gona ka mokgwa wa Zoom, gomme bao ba nago le kgahlego ba ka ingwadiša go tlo e tsenela ka go ya websaeteng ya www.nrc.org.za. Go tla sekasekwa puku ya Frantz Fanon ya mabapi le go dirolla seabe sa bokoloneale ya go bitšwa The Wretched of the Earth.
3.2. Kabinete e hlohleleditše maAfrika Borwa go thekga mokgwa wa go bala ka ge e le wona mabokgoni a motheo ao go ithuta ka moka go ithekgilego ka ona, gape le go hlama monyetla wa go fihlelela menyetla ya mešomo.
D Melaetša
1. Ditebogišo
Kabinete e rometše ditebogišo go:
- Moprofesa Pitika Ntuli, mmetli, sereti le mongwadi wa MoAfrika Borwa yoo a thopilego sefoka sa “You-2” seo e lego se sengwe sa difoka tša Kgetho ya Batho sa Difoka tša ngwaga ka ngwaga tša Global Fine Art go la Paris, France. Kalari ya Melrose ka Johannesburg e dirile dipontšho inthaneteng tša dibetlwa tša marapo tša Moprofesa Ntuli tšeo di bitšwago Azibuyele Emasisweni (A di Boele Motheong).
- Mopišopo Naledzani Sikhwari, morago ga go kgethwa go ba Mopišopo wa mathomo wa mosadi wa Dayosese ya Leboa ya Kereke ya Lutere ka Borwa bja Afrika morago ga mengwaga e masometshela ya boetapele bja Bapišopo ba banna. Go kgethwa ga Mopišopo Sikhwari go eta pele kereke ye ya go ba le mengwaga e 503 ke seka sa tekatekano ka setšhabeng.
- Mme Nolitha Fakude, morago ga go kgethwa go ba Mopresidente wa mathomo wa mosadi wa Lekgotla la Diminerale la Afrika Borwa morago ga mengwaga e 131 esale le hlongwa. Kabinete e lebogiša Mme Fakude, yoo gape elego Modulasetulo wa Anglo American ka Afrika Borwa, le go mo lakaletša mahlatse le mahlogonolo nepong ya gagwe ya go netefatša gore mebaene e kgatha tema e botse ebile e ba motheo wa kgolo ya ikonomi ka nageng ya borena.
2. Matshedišo
Kabinete e rometše matshedišo go meloko le bagwera ba:
- Morena Emmanuel Mojalefa ‘Mjokes’ Matsane, yoo a hlokofetšego kotsing ya sefatanaga ka Lamorena la 23 Mopitlo 2021 morago ga go diragatša ka Soweto. Bjale ka ge e be e le leloko la sehlopha sa dikgaphampshikela sa Trompies, o be a le karolo ya sehlopha seo se hlomilego lekala la mmino leo le ikgethilego ka Afrika Borwa.
- Moprofesa Stanislaus (Stan) Skumbuzo Mzilankatha Sangweni (87), yoo a hlokofetšego ka Labobedi la 18 Mopitlo 2021. Yena o gafile bophelo bja gagwe ntweng ya tokologo gomme o feditše mengwaga e 30 a le dinageng tšeo di fapafapanego. O šomile gape bjalo ka Molaodi wa Motšwaoswere wa Komišene ya Tša Ikonomi ya Ditšhabakopano ka lekaleng la Afrika, gomme o rile go boa Afrika Borwa a thwalwa go ba Modulasetulo wa Komišene ya Tirelo ya Setšhaba.
- Mmušo le batho ba Democratic Republic of the Congo go latela go thunya ga Thaba ya Nyiragongo ka Mokibelo wa la 22 Mopitlo 2021. Go dumelwa gore go ka ba go hlokofetše batho ba 15 gomme ba diketekete ba palakantšhitšwe ke go thunya ga leraga la go fiša.
- Motseta Ismael Coovadia, yoo e lego motseta wa peleng wa Afrika Borwa ka Israele, yoo a hlokofetšego ka Mošupologo wa la 24 Mopitlo 2021. Yena o kgathile tema e kgolo ntweng ya tokologo ka Afrika Borwa.
E Go Thwalwa
Batho ka moka bao ba thwetšwego mešomong mangwalo a bona a dithuto a tla tiišetšwa le go netefatšwa ka maleba.
1. Mme Elizabeth Rhulani Ngwenya o thwetšwe go ba Motlatša-Molaodipharephare (DDG) ka lekaleng Taolo ya Tshepedišo ka Kgorong ya Boeti.
2. Mme Irene Nomalungelo Mpolweni o thwetšwe go ba Molaodipharephare ka Kgorong ya Bagale ba Sešole.
Dipotšišo: Mme Phumla Williams – Seboleledi sa Kabinete
Mogala: 083 501 0139
