Pego ya Kopano ya Kabinete ya la 22 Phato 2018

Kabinete e kopane ka Laboraro la 22 Phato 2018 ka Tuynhuys Motsekapa.

A. Merero ye bohlokwa seemong sa bjale

1. Ekonomi

1.1. Ditiragalo tša moragorago tša ekonomi ka Turkey di feleleditše ka go phuhlama kudu ga ditšhelete tša mebaraka ye e sa tšwelelago, go akaretšwa Ranta ya Afrika Borwa.

1.2. Go tšwa ga dithoto ka mo mebarakeng ye go akgofile gomme ditšweletšo tša diponte di hlatlogile, gomme se sa dira gore kgolo ya ekonomi le tlhomo ya mešomo e nanye. Bolengkgolo bja tšhelete ya Turkey ya ka dinageng tša ka ntle le maemo a fasefase a methopo ya tšhelete ya ka ntle di bakile gore naga e tsene ka gare ga mathata a go tšwa ga dithoto ka mebarakeng kudu le fao go nago le tshenyo, ka ge melaotshepetšo ya ditšhelete e thomile go ba seemong sa tlwaelo ka diekonoming tšeo di gatetšego pele.

1.3. Kabinete e lemoga gore Afrika Borwa e na le maatla ka go dilo tše mmalwa, go akaretšwa panka ya bogareng ye e ikemego, pušo ye e nepišitšwego go infoleišene fao e lego gore infoleišene e dula e le maemong ao a nepišitšwego, maemo a fase a sekoloto sa tšhelete ya dinaga tša ka ntle le leano leo le kwagalago la tiišetšo ya tšhelete. Kabinete e ikgafile go tšwetša pele go hlokomela maatla a.

1.4. Ka lona lebaka le, mmušo o tla tšwela pele go phethagatša dipeakanyoleswa tša go oketša bokgoni bja kgolo ya ekonomi le go kaonafatša seriti sa diphetho tša rena tša melaotshepetšo.

1.5. Mmušo o tla tšwela pele go dirišana le ba kgwebo, bašomi le setšhaba go bušetša sekeng boitshepo ka ikonoming le go rarolla mathata a peakanyo mabapi le kgolo ya ekonomi. Ka go šoma mmogo re ka kgona go fetošetša maano a rena go ba ditiro tše di bonagalago tša go iša ekonomi ya Afrika Borwa pele.

2. Motšhelo wa Bete (VAT)

2.1. Kabinete e amogela pego ye e adilwego ke Phanele ya Ditsebi ya Ditona yeo e lekodišišitšego lenaneo la dilo tšeo di sego tša swanela go lefišwa VAT gomme ya šišinya gore mo go lona go akaretšwe borotho bjo bošweu, folouru ya borotho, folouru ya dikuku, ditšweletšwa tša kelatšhila le diyunifomo tša sekolo.

Kabinete e hlohleletša maAfrika Borwa go hlagiša maikutlo a bona ka ga pego ye, yeo e buletšwego maikutlo a setšhaba go fihla ka la 31 Phato 2018. Tona ya Ditšhelete, Morena Nhlanhla Nene, go tloga fao o tla tšea sephetho a na le tshedimošo mabapi le gore ke ditšhišinyo dife tšeo di ka phethagatšwago. Ditšhišinyo di ka romelwa ka go ngwalela go vatsubmissions@treasury.gov.za

3. Kgwedi ya Basadi

3.1. Kabinete e ipiletša go badudi ka moka go tšwela pele ka lesolo la go netefatša polokego le maatlafatšo ya basadi ka setšhabeng sa rena. Re ipiletša go makala ka moka a setšhaba gore a obamele masolo a rena ao a ikemišeditšego go lwantšha dikgaruru tša go amana le bong (GBV).

3.2. Ge Kgwedi ya Basadi e le kgauswi le go fela, Kabinete e tšwela pele go hlompha basadi ka moya wa go swana le wo re hlomphago basadi ba 1956 bao ba ilego ba gwantela Union Buildings ka Pretoria e le ge ba lwantšha mmušo wo mošoro wo o kgethilego go šomiša melao ya dipasa ya kgethologanyo go nyatša seriti sa bona.

3.3. Go tloga mola temokrasi ya rena e thomago ka 1994, go bile le magato a magolo go netefatša gore basadi ba ba le ditokelo tša go swana le tša banna ka thutong, ka mešomong, ka dithotong, ka go hwetšeng ga bohwa le ka go hwetšeng ditirelo tša toka. Ka go tšwetša pele ekonomi ye e akaretšago mang le mang, re šoma ka maatla go netefatša gore basadi ba kgatha tema ka botlalo ka ekonoming le go tšwetša pele ekonomi ye e akaretšago mang le mang.

3.4. Bjalo ka karolo ya go keteka Kgwedi ya Basadi, Kgoro ya Temo, Kagodithokgwa le Boreahlapi – ka go dirišana le Kgoro ya Tlhabollo ya Dinagamagae le Peakanyoleswa ya Naga, le khamphani ya Total South Africa – e tla re ka Labone la 23 Phato 2018 ya swara moletlo wa Kabo ya Difoka tša Ngwaga le Ngwaga tša bo 19 tša Mohlomi wa Kgwebo yo Mokaone wa Mosadi ka East London ka Kapa Bohlabela.

3.5. Mmušo, gotee le badirišani ba ona, o tla swara Seboka sa Bosetšhaba ka ga Bong ka nepo ya go tšwetša pele tumelelano ka ga ka fao go ka rarollwago GBV bokaone ka gona.

3.6. Tona ya Maphodisa, Morena Bheki Cele, o kgafile leswa maloko a Tirelo ya Maphodisa ya Afrika Borwa (SAPS) gore ba beye pele melato ye e amanago le tlaišo ya basadi le bana. Ge mosadi goba ngwana a bega bosenyi goba tlaišo, bosenyi bjoo bo swanetše go šalwa morago ka tšhoganetšo yeo bo e swanetšego gomme bo swanetše go šongwa go fihla mafelelong.

4. Go tšeela naga

Kabinete e leboga maAfrika Borwa bao ba kgathilego tema ka ditheeletšong tša setšhaba tšeo di bego di sepetšwa ke palamente mabapi le kgonagalo ya tekodišišo ya Karolo ya 25 ya Molaotheo wa Repabliki ya Afrika Borwa wa 1996 go dumelela go tšeya naga ka ntle le tefelo. Komiti ya Palamente ya Tekodišišoleswa ya Molaotheo e phethile ditheeletšo ka Diprofenseng ka moka. Dingangišano ka ga ditheeletšo tše gammogo le maikutlo ao a ngwadilwego bjalo a tla tšeelwa sephetho ke Palamente.

Ditherišano ka ga taba ya beng ba naga ka Afrika Borwa e bohlokwa gomme ge re dirišana mmogo re ka kgona go netefatša gore dipeakanyoleswa tša naga di ka tšwela pele go thuša go godiša ekonomi ya rena kudukudu ka lefapheng la temo le go rarolla tlhokego ya tekatekano ka go beng ba naga ka nageng ya rena.

Mopresidente Cyril Ramaphosa o thwetše Komiti ya Ditona yeo modulasetulo wa yona e lego Motlatšamopresidente David Mabuza go kgokaganya le go tsenya tirišong magato a go akgofiša kaboleswa ya naga, katološo ya tšhireletšo ya go dula nageng ye itšego, kabo ya thekgo ya tša temo le peakanyoleswa ya tlhokego ya tekatekano go naga, ka gare ga lenaneokakaretšo leo le kwešišegago la kaboleswa ya naga le tlhabollo ya tša temo.

5. Lesolo la Dintlwana tša botshwelamare tše Loketšego Dikolo (SAFE)

5.1. Kabinete e amogela go tsebišwa semmušo ga Lesolo la SAFE ka Mopresidente Ramaphosa, bjalo ka karolo yeo mmušo o arabelago mathata a dintlwana tša botshwelamare ao dikolo tša ka mo nageng tšeo di hlokago kudu di lebanego le ona.

5.2. Lesolo la SAFE le etilwe pele ke Kgoro ya Thuto ya Motheo, ka go dirišana le Thraste ya Bosetšhaba ya Tirišano ka tša Thuto le Nelson Mandela Foundation.

5.3. Kabinete e ipiletša go mafapha a setšhaba ka moka, go akaretšwa dikgwebo tše kgolo le mekgatlo ye e sego ya mmušo, go thekga lesolo leo le ikemišeditšego go fediša tlhaelelo ya mananeokgoparara a dikolo ka ditšhabeng tšeo di hlokago.

6. Setlamo sa Bosetšhaba sa Thušo ya Ditšhelete tša Baithuti (NSFAS)

Kabinete e sedimošitšwe ke Tona ya Thuto le Tlhahlo tša Godingwana, Mohumagadi Naledi Pandor, ka ga mathata ao NSFAS e lebanego le ona. Ka nepo ya go bušetša sekeng le go rarolla mathata ao NSFAS e lebanego le ona mabapi le kabo ya ditšhelete go baithuti bao ba nago le maswanedi, Kabinete e thekgile go thwalwa ga Mosepediši, Ngaka Randall Carolissen.

Go thwalwa ga Ngaka Carolissen go phatlalatša semmušo Lekgotlataolo la bjalo ka NSFAS. Mosepediši gammogo le bolaodi ba tla šoma mmogo go rarolla ditšhalelomorago le mathata a mangwe ao sehlongwa se se lebanego le ona go realo e le go netefatša gore thekgo ya ditšhelete go baithuti e sepedišwa gabotse ka 2019, le gore mathata ka moka ao a sa šaletšego morago a 2017 le a 2018 a a rarollwa.

7. Go fokotša bašomi

Kabinete e hlobja boroko ke ditsebišo tšeo di sa tšwago go dirwa mabapi le kgonagalo ya go fokotša bašomi le tahlegelo ya mešomo ka diintastering tše dingwe, go akaretšwa ka meepong le ka lefapheng la kgašo. Re bušeletša boipiletšo bja rena go dikgwebo gore di fokotše bašomi fela bjalo ka selo sa mafelelo, le go nyaka mekgwa ye mengwe ye e lego gona le ya boithomelo ya go tšwetša pele mešomo.

Mmušo o tšwela pele go dirišana le dikgwebo le bašomi, ebile o tšwela pele go dumela gore ge re šoma mmogo, re ka kgona go godiša ekonomi ya rena le go hloma mešomo.

8. Bogaši

Kabinete e amogela ditaba tša gore Lekgotlakgašo la Afrika Borwa (SABC) le tla gaša dipapadi tša English Premiership League. Le ge e le gore se e tla ba sebaka sa go hwetša letseno go SABC, mmušo o holofela gore go gašwa ga dipapadi tše go ka se šitiše dipapadi tša ka nageng le gape go mpefatša seemo sa ditšhelete sa mogaši wa setšhaba, ka ge a na le mathata a go rekišwa mo nakong ye.

Kabinete e lemoga Taletšo ya Dikgopelo tša kabo ya dilaesentshe ya sepekthramo sa kabo ya ditirelo tša bogaši bja ngwadišo yeo e dirilwego ke Setheo seo se Ikemego sa Dikgokagano sa Afrika Borwa.

Le ge e le gore merero mabapi le kabo ya dilaesentshe e le mošomo wa molaodi fela, go latela Karolo ya 192 ya Molaotheo, tshepedišo ya kabo ya dilaesentshe e swanetše go dirwa ka mokgwa wo o sa phuhlamišego bogaši bja go se lefelwe ka nakong ya go fetogela go tloga go bogaši bja manakana go ya go bja titšithale goba ya hlohleletša maitshwaro ao a sego a phadišano. E swanetše go netefatša gore bafiwadilaesentshe ba baswa ba kgona go phadišana ka go lekantšhwa le phatlalatša.

B. Diphetho tša Kabinete

1. Kabinete e dumeletše go romelwa ga Tumelelano ye e hlomago Lefelo la Kgwebišano ya go se Lefelwe la ka Khontinenteng ya Afrika ka Palamenteng go ya go dumelelwa. Tumelelano ye e tla feletša ka phihlelelo go mebaraka ye meswa le ye e gatelago pele ka Afrika ka bophara, kudukudu ka mebarakeng ye meswa ka Bodikela bja Afrika le ka Leboa la Afrika. E tla fana ka dibaka tša diromelwantle go ditšweletšwa tša Afrika Borwa. Se gape se tla sepelelana le mokgwa wa tlhabollo ye e kopantšwego ka khonthinenteng. Se tla hlohleletša tlhabollo ya diintasteri, peeletšo le tlhomo ya mešomo ka khontinenteng.

2. Dinyakišišo ka ga kabo ya dilaesentshe tša sepekthramo

Kabinete e dumeletše dipoelo tša dinyakišišo tšeo di kgopetšwego go dirwa ke Lekgotla la Dinyakišišo tša Mahlale le Diintatseri, tšeo di bego di nyaka go tseba tekano ya sepekthramo go phihlelo ya phatlalatša le kabo ya dilaesentshe ka mo intastering ye. Dinyakišišo tše di tiišetša gore sepekthramo se ka fiwa dilaesentshe go bobedi dikhamphani tša Netweke ya go Hloka Mathale ya Phihlelelo ya Phatlalatša (WOAN) le go dikhamphaning tšeo e lego kgale di le ka intastering.

Se se tla, gareng ga tše dingwe, fihlelela ditlamego tša melaotshepetšo ya bosetšhaba, tshenyegelo ya kgokagano; sa tloša mapheko a mabapi le go tsena kgašong ka dikhamphani tše nnyane le tša magareng, le go tšwetša pele dipeeletšo tša bjale. Tona ya Mananeokgoparara a Dikgokagano le Ditirelo tša Poso, Ngaka Siyabonga Cwele, o tla swara seboka sa tshedimošo ya ba kgašo go ala pego ye ka bophara.

3. Kgatelopele ka ga Profense ya Leboa Bodikela

Kabinete e amogetše pego ya kgatelopele ya bone ya mabapi le tsenogare ya Karolo ya 100(1) ka profenseng ya Leboa Bodikela. Kabinete e kgotsofetše ka ga kgato ya phethagatšo, gomme go fihleletše dikatlego tše mmalwa mabapi le go hloma semmušo protšeke ye ka mo profenseng.

Memorantamo wa Tirišano gareng ga mmušo wa bosetšhaba le wa profense o saennwe ke Sehlophatšhomo sa Ditona (IMTT) ka profenseng ya Leboa Bodikela;

Basepediši ba bahlano ba dikgoro tšeo di beilwego ka fase ga Karolo ya 100(1)b ba thwetšwe ebile ba hlomamišitšwe semmušo bjalo ka bahlankedi bao ba ikarabelago;

Ditshepedišo le ditaelo gareng ga Ditona tša Bosetšhaba tša maleba le Balekgotlaphethiši (di-MEC) ba profense di saennwe go latela Karolo ya 100(1)(b); gomme

Mokgokaganyi wa kakaretšo wa taolo ya tsenogare ya ka profenseng ya Leboa Bodikela o thwetšwe.

Kabinete e tšwetše pele go laetša tebogo go tsenogare ya ka pela ye e dirilwego ke Lebotho la Bosetšhaba la Mašole a Afrika Borwa (SANDF) le Setheo sa Thekgo ya Mananeokgoparara a Mebasepala go mathata a disoretšhe ka Masepaleng wa Selegae wa Ditsobotla ka Leboa Bodikela. Go tšhologa ga soretšhe, e lego seo se fetogilego kotsi ya maphelo go setšhaba, go fedišitšwe.

Kabinete e retile mošomo wo o dirilwego go fihla mo lebakeng le ke Basepediši ka fase ga boetapele bja IMTT, bao modulasetulo wa bona e lego Tona Nkosazana Dlamini Zuma.

4. Leano la Methopo leo le Kopantšwego (IRP)

Kabinete e dumeletše go phatlalatšwa ga IRP la moragorago gore setšhaba se fe maikutlo ka ga lona.

Leanotlhabollo la Bosetšhaba le hlatha tlhokego ya gore Afrika Borwa e beeletše ka go netweke ye maatla ya mananeokgoparara a ekonomi ye e hlametšwego go thekga maikemišetšo a ekonomi le a setšhaba a naga ye a lebaka la magareg le a lebaka le letelele. Lenaneokgoparara la enetši ke karolo ye bohlokwa yeo e thekgago tiragalo ya ekonomi le kgolo go ralala le naga; le swanetše go tia le go ba le kakaretšo ka fao go lekanego go fihlelela dinyakwa tša intasteri, tša kgwebo le tša malapa.

Go phethwa ga IRP go tla fana ka bonnete bjo bo hlokagalago go bakgathatema ba ka diintastering gammogo le go badiriši mabapi le tšhireletšego go kabo ya mohlagase ka lebakeng la magareng le ka go lebaka le letelele.

Tona ya Enetši, Morena Jeff Radebe, le kgoro ya gagwe ba tla rerišana le Komitiphethiši ya Lekgotla la Bosetšhaba la Tlhabolo ya Ekonomi le Bašomi ka Labohlano la 24 Phato 2018 mabapi le sethalwa sa pego, seo gape se tlago phatlalatšwa ka gare ga Kuranta ya Mmušo le wepsaeteng ya Kgoro ya Enetši (www.energy.gov.za) pele la Mošupologo wa la 27 Phato 2018 le dikela.

5. Kabinete e dumeletše Molaotshepetšo wa Dikgokagano tša Mmušo, wo o tlago šoma mafapheng a mmušo ka moka. Molaotshepetšo wo o hlaloša melawana le maemo go bašomi ba dikgokagano tša mmušo. Gape o gapeletša dikgoro tša mmušo ka moka go aba ditekanyetšo tša mabapi le dikgokagano le kabo ya ditšhelete go lekala leo la bašomi ba dikgokagano ka botlalo. Molaotshepetšo wo o tla phethagatša Melawana ya bjale ya Maitshwaro ka go Tirelo ya Mmušo.

6. Kabinete e dumeletše Leano la Mafelelo la go Rarolla Tšhilafatšo ya Moya ka Ditšhabeng tšeo di Pitlaganego tša go Hwetša Letseno la Fase tša Afrika Borwa gore le tsenywe tirišong. Leano le le fana ka mokgwa wo o kgokagantšwego wa go fokotša tšhilafatšo ya moya ye e amanago le dibešwa tša fosili ka ditšhabeng tšeo di pitlaganego tša go hwetša letseno la fase.

Tšhilafatšo ya moya ya bjale ka mo ditšhabeng tše e fetile Maemo a Bosetšhaba a Boleng bja Moya Tikologong ya Kgauswi ao a beilwego ka go Molao wa Bosetšhaba wa Taolo ya Boleng bja Moya Tikologong wa 2004 (Molao wa 39 wa 2004). Leano le le fana ka ditsenogare tša go fokotša tšhilafatšo ebile le šišinya mananeo a temošo ao a tlago laetša seabe sa tšhilafatšo ya moya ye e tšwelago pele. Le fana gape ka dikgetho tše itšego tša enetši.

7. Kabinete e dumeletše Leano la Dinamelwa tšeo di nago le Segwera go Tikologo, leo le tlago tsenya letsogo go fokotšeng ga meši ya digase tša lefaufaung (GHG) tikologong.  Mo lebakeng le, lefapha la dinamelwa le na le tekano ya 10, 8% ya palomoka ya meši ya GHG, gomme dinamelwa tša tseleng di rwele maikarabelo go 91.2% ya meši ye ya GHG. 

Leano le le tsebagatša ditsenogare tše mmalwa tšeo di tlago tliša meši ye mennyane. Le šišinya mekgwa ye mengwe ya dinamelwa tšeo di tšweletšago GHG ye nnyane ka tikologong. Leano le le šetše le sepetše ka ditherišanong tša setšhaba ka 2017.

8. Kabinete e dumeletše go romelwa ga tšhatha ye e hlomago Mokgatlo wa Polokego ya tša Bofofiši (SASO) wa Dinaga tše di Hlabologago tša Borwa bja Afrika ka Palamenteng go yo dumelelwa. Tšhata ye e hlagiša tlhako ya semolao le ya dihlongwa ya go hloma SASO, go thuša Dinagamaloko tša SADC ka tlhokomedišišo ya tšona ya polokego ya bofofiši bja setšhaba. E tla nolofatša gape le go hloma lenaneokgoparara leo le šomago gabotse le la go hloka mathata la bofofiši bja setšhaba ka go Dinagamaloko tša SADC.

9. Kabinete e dumeletše Pampiri ya Ditherišano ka ga Bokgabo, Setšo le Bohwa ya 2018. Pampiri ye ya Ditherišano e phumola dintlha tše dingwe tša Pampiri ya Ditherišano ka ga Bokgabo, Setšo le Bohwa ya 1996. Pampiri ye ya Ditherišano e ngwadilwe ka morago ga tekodišišo ya Pampiri ya Ditherišano ya 1996, e lemogile diphihlelelo ka mahlakoreng ka moka a bokgabo, setšo le bohwa gomme ya hlaloša makala ao a tšwetšego pele go ba tlhohlo ge go tšwetšwa pele kago ya setšhaba le kamano ya setšhaba ka temokrasing ya rena.

Pampiri ye ya Ditherišano e ikemišeditše gore go be le lefapha la bokgabo, setšo le la bohwa la Afrika Borwa leo le gatelago pele, la mafolofolo le leo le fetošwago leo le tlago tsenya letsogo go kago ya setšhaba, kamano ya setšhaba le go kakaretšo ya bohle ka go ekonomi ya setšhaba.

10. Kabinete e dumeletše Tlhako ya Melaotshepetšo ya Bosetšhaba ka ga Bohwa bja Setšo bja ka Meetseng, yeo e amantšhago Kwano ya Mokgatlo wa Thuto, Mahlale le Setšo wa Mokgatlo wa Dinagakopano, Molao wa Bosetšhaba wa Methopo ya Bohwa wa 1999 (Molao wa 25 wa 1999) le melao ye mengwe ya maleba ya bosetšhaba.

Molaotshepetšo wo o thekgwa ke molawana wa gore bohwa bja setšo ke bja batho ka moka ba Afrika Borwa. O hlatha mehutahuta ya bakgathatema le magato ao a swanetšego go tšewa go tšwetša pele bohwa bja setšo bja ka meetseng, le go tliša temošo ya bohlokwa bja bjona le kago ya bokgoni.

11. Kabinete e dumeletše Lenaneo la Ditempe la Ngwaga ka Ngwaga la 2018 le 2019 go tšwa ka go Tirelo ya Poso ya Afrika Borwa. Ditempe tše di laetša ditšo tše di farologanego tša Afrika Borwa, boitšhupo bja setšhaba, histori, bohwa bjo bo humilego, bagale le bagaleadi, tikologo gammogo le tlhabollo ya ekonomi ya setšhaba. Ditempe tše di tšwela pele go šoma bjalo ka batseta ba bannyane ba Afrika Borwa ka ge di etela lefaseng ka bophara ka mararankodi a poso.

12. Kabinete e dumeletše ditlhamo tša molokoloko wa ditšhelete tša tšhipi tša meketeko tšeo di ka kgoboketšwago tšeo di tlogo abja ka 2019 ke khamphani ya SA Mint.

C. Melaokakanywa

1. Kabinete e dumeletše go romelwa ga Molaokakanywaphetošwa wa Melao ya Dikgetho wa 2018 Palamenteng. Molaokakanywa wo o fetoša dikarolwana tše tharo tša molao, e lego Molao wa Khomišene ya Dikgetho wa 1996 (Molao wa 51 wa 1996); Molao wa Dikgetho wa 1998 (Molao wa 73 wa 1998) le Molao wa Dikgetho tša Mebasepala wa Mebušoselegae wa 2000 (Molao wa 27 wa 2000).

Molaokakanywa wo o dira diphetošo tše mmalwa go beakanya ditshepedišo tša dikgetho tša Khomišene ya Dikgetho ye e Ikemego (IEC). Tše dingwe tša diphetošo tše di šišinywago di hlagiša gore IEC e ka šomiša methopo ya tshedimošo ka moka ye e hwetšagalago go hwetša tshedimošo ye e hlokagalago go ngwala le go tšwetša pele lenaneo la bakgethi la bosetšhaba leo le tlwaelegilego. O hlagiša gape gore go iletšwe tšhomišo ya leina le dikhutsofatšo tša lona, maswao a lloko goba tšhomišo ya dingwalwa tšeo di lego tša IEC.

2. Kabinete e dumeletše go romelwa ga Molaokakanywaphetošwa wa Dikgokagano tša Elektroniki Palamenteng. Molaokakanywa wo o fetoša Molao wa Dikgokagano tša Elektroniki wa 2005 (Molao wa 36 wa 2005) go tsenya tirišong Pampiri ya Ditherišano ka ga Molaotshepetšo wa Bosetšhaba wo o Kopantšwego wa Theknolotši ya Tshedimošo le Dikgokagano (ICT), ka nepo ya go fetošetša Afrika Borwa go ba setšhaba seo se akaretšago mang le mang, sa tsebo ya boitlhamelo le sa titšithale. O hlagiša gape gore go fetošwe lefapha le ka go diriša maatlafatšo ya bathobaso ekonoming ye e akaretšago bohle.

Gareng ga tše dingwe, o hlagiša gore go fokotšwe ditshenyegelo tša dikgokagano. O fokotša gape pušeletšo ya mananeokgoparara le go hlohleletša phadišano ye e theilwego go ditirelo ka go diriša tirelo ya WOAN.

3. Kabinete e dumeletše gore go phatlalatšwe Molaokakanywaphetošwa wa Merero ya Ditšhelete wa 2018 gore setšhaba se fe ditshwaotshwao ka ga ona. Diphetošo tše di ka dikarolwana tše hlano tša melao:

• Molao wa Phuhlamoditšheleteng wa 1963, go maatlafatša taolo ya dikontraka tše kwanetšwego, go sepelelana le boikgafo bja G20 commitments;
• Molao wa Diphenšene tša Mašole wa 1976, go rarolla tlhagišo ya kgethologanyo le go netefatša gore go ba le go se abe mešomo go ya ka bong go lemoga mehuta ye e fapanego ya dikamano;
• Molao wa Dipanka wa 1990, go dumelela gore dikhamphani tša mmušo tše di nago le maswanedi go dira kgopelo ya dilaesentshe tša go bula dipanka, go eya ka tumelelo ya Kabinete;
• Molao wa Phenšene ya Mošomo wa Mmušo wa 1996, go fetoša molawana wa go fa molekane yo o hlalanego le yena tšhelete ya phenšene ge go na le tlhalo, go netefatša gore tefelo ya tšhelete ya maloko a phenšene go balekane bao ba bego ba nyalane le bona ga e fetišetšwe go ba sekoloto; le
• Molao wa Phrofešene ya Bolekodi bja Dipuku tša Ditšhelete wa 2005, go rarolla ditlhohlo le mellwane yeo Lekgotla leo le Ikemego la Taolo ya Balekodi ba Dipuku tša Ditšhelete le lebanego le yona ge le phethagatša maikarabelo a lona a taolo le a tlhokomedišišo.

4. Kabinete e dumeletše go romelwa ga Molaokakanywa wa Maitshwaro a Mašole wa 2018 Palamenteng. O rarolla taolo ya tshepedišo ya molao wa mašole, go hloma le go thwalwa ga ditirelo tša maphodisa a sešole, le ditheeletšo tša kgalemo.

Molaokakanywa wo o tla fediša Molao wa bjale wa Magato a Kgalemo ya Tlaleletšo a Sešole wa 1999 (Molao wa 16 wa 1999). Molaokakanywa wo o tla nyalelanya Maitshwaro a Mašole a SANDF le a UN, kudukudu go mašole ao a lego masolong a go tliša khutšo.

5. Kabinete e dumeletše go phatlalatšwa ga Molaokakanywaphetošwa wa Dikhamphani wa 2018 ka gare ga Kuranta ya Mmušo gore setšhaba se fe ditshwaotshwao ka ga ona. Molaokakanywa wo o fetoša Molao wa Dikhamphani wa 2008 (Molao wa 71 wa 2008). O fokotša morwalo wa taolo le wa tshepedišo go beng ba dikgwebo le go maatlafatša kgoketšo ya Afrika Borwa go babeeletši.

D. Ditiragalo tše di tlago

1. Kgwedi ya Boeti ka Lewedi e tsebagaditšwe semmušo ka la 16 Phato 2018 ka Tsitsikamma ka Kapa Bohlabela, ka fase ga morero wa: “Boeti le phetošo ya titšithale”, wo o swanago le morero wa Letšatši la Lefase la Boeti la Mokgatlo wa tša Boeti wa Lefase wa UN leo le tlogo swarwa ka la 27 Lewedi 2018.

Go ya ka pego ya Lekgotla la Lefase la Maeto le Boeti ye e lokollotšwego ka Dibatsela 2016, boeti bo thwetše batho ba 1.55 milione thwii le ka mokgwa o mongwe ka Afrika Borwa, gomme seabe sa bjona sa thwii ka go palomoka ya letseno la ditšweletša tša ka nageng ke R118 pilione.

Kabinete e ipiletša go maAfrika Borwa ka moka go thekga lefapha le le bohlokwa la ekonomi. Go bohlokwa gape gore re šomele go fihlelela lefapha la boeti leo le akaretšago mang le mang kudu leo le bulago dibaka tša go hloma dikgwebo, tša ekonomi le tša mešomo ka ditšhabeng tša rena.

2. Kabinete e dumeletše Lenaneo la Kgwedi ya Tirelo ya Setšhaba la 2018 ka fase ga morero wa: “Thuma Mina: Re iša Tirelo ya Setšhaba Bathong: Batho Pele: “Re ba Setšhaba, Re a Kgathala ebile Re Direla setšhaba”. Lenaneo le la ditiragalo tša kgwedi ka moka le tla hwetšagala wepsaeteng ya mmušo ya (www.gov.za).

3. Letšatši la Bosetšhaba la Segopotšo la SAPS le tla ba ka la 2 Lewedi 2018, gomme ditiragalo tša segopotšo di tla thomišwa go tloga ka la 31 Phato. Se ke go gopola bahlankedi ba maphodisa le bašomi ba maresefe bao ba bolailwego ba le mošomong, ka ge ba lefile ka setopo ba direla setšhaba.

Kabinete e ipiletša go maAfrika Borwa ka moka go lemoga le go keteka maphelo a bagale le bagaleadi ba bao ba hlokofetšego ba le mošomong. E ipiletša go ditšhaba ka moka go ralala le naga go theošetša folaga fase bogareng bja kota, le go dira setu ka ditirelong tša sedumedi ka la 31 Phato go fihla ka la 2 Lewedi 2018, bjalo ka leswao la go thekga SAPS.

4. Afrika Borwa e tla swara Khonferentshe ya Boditšhabatšhaba ka ga Mahlale, Theknolotši, Boentšeneere le Taolo, ye e rulagantšwego ke mokgatlo wa Lefase wa tša Dinyakišišo, go tloga ka la 24 go fihla ka la 25 Phato 2018 ka Motsekapa. Khonferentshe ye, yeo e tlago fana ka dibaka go bakgathatema gore ba abelane dikgopolo le maitemogelo a bona le batheeletši ba lefase ka bophara, e tiišetša leswa gore Afrika Borwa ke lefelo le legolo la go swarela ditiragalo tša lefase ka bophara.

5. Kabinete e ipiletša go maAfrika Borwa ka moka go kgatha tema ka ditiragalong tšeo di ketekago Kgwedi ya Bohwa ka Lewedi. Kgwedi ya Bohwa e a hlomphiwa go hlohleletša setšhaba go keteka botee bja sona se dutše se farologane le go tšwela pele go aga naga yeo batho ba yona ba kgathalelanago le go hlomphana.

E. Melaetša

1. Ditšhišinyo tša maina ao a tla thopago Difoka tša Bosetšhaba

Kabinete e bušeletša taletšo ya Mopresidente Ramaphosa go maloko a setšhaba ya gore ba šišinye maina a badudi le badudi ba dinaga tša ka ntle bao ba tsebegago bao ba dumelago gore ba swanetše go amogela ditlhompho tša godimodimo tša ka mo nageng, e lego Difoka tša Bosetšhaba. Letšatši la mafelelo la ditšhišinyo tša maina ke la 7 Lewedi 2018.

2. Eid

Kabinete e lebišitše mahlatse le mahlogonolo go setšhaba sa Mamoselemo ka Afrika Borwa le lefaseng ka bophara ge ba keteka Eid-ul-Adha maabane ka Laboraro la 22 Phato 2018. Mamoseleme a go feta a 2 500 go tšwa ka Afrika Borwa a etetše Nageng ya Bogoši ya Saudi Arabia go ba le Mamoseleme ao go akanywago go ba a dimilione tše pedi go tšwa lefaseng ka bophara kopanong ya sedumedi ya Hajj.

3. Mahloko

3.1. Kabinete e ba le Mopresidente Ramaphosa ge a lebiša mahloko go ba lapa le bagwera ba Mama Zondeni Sobukwe, yo a bego a tsebja ka la “Mother of Azania”. Mopresidente Ramaphosa o begile gore a direlwe Tirelo ya Poloko ya Semmušo ye e Kgethegilego ya Legoro la Bobedi. E be e le mogaleadi wa ntwa ya tokologo le molwelatokologo go maAfrika Borwa ka moka, yo a tšweditšego pele bolwelatokologo bja gagwe go fihla ka nakong ya rena ya temokrasi. Ka la 28 Moranang 2018 – le bjalo ka katološo ya meketeko ya Letšatši la Tokologo – Mopresidente Ramaphosa o abile Sefoka sa Bosetšhaba sa Luthuli sa Silibere go Mama Sobukwe. Gape e be e le mosadi wa Mopresidente wa mathomo yo a hlomilego mokgatlho wa dipolotiki wa Pan Africanist Congress (PAC), e lego Robert Mangaliso Sobukwe. Ngwaga wo wa 2018 gape ke ngwaga wa bo 40 go tloga mola Morena Sobukwe a hlokofalago. Mama Sobukwe o tla bolokwa ka Mokibelo wa la 25 Phato 2018, ka Mabitleng a Kroonvale, Graaff-Reinet ka Kapa Bohlabela.

3.2. Kabinete e ba gape le Mopresidente Ramaphosa ge a hlagiša mahloko ka ga go hlokofala ga Mohlomphegi Kofi Atta Annan, Mongwaledipharephare wa peleng wa UN (UNSG). Morena Annan e bile moAfrika wa mathomo wa mothomoso go ba UNSG gomme o šomišitše maemo a gagwe go tšwetša pele nepo ya Afrika. Lehu la gagwe ke tahlegelo ye kgolo go setšhaba sa lefase ka bophara.

3.3. Kabinete gape e hlagiša mahloko a yona ka ga go hlokofala ga seopedi seo se tumilego lefaseng ka bophara le molweladitokelo tša botho wa Amerika, Aretha Franklin.

3.4. Kabinete e ba le setšhaba sa boditšhabatšhaba ge se romela mahloko go Mmušo wa Italy le batho ba ona, le go ba malapa a batšwasehlabelo, ka morago ga go phuhlama ga leporogo la difatanaga la Morandi ka borwa bodikela bja toropokgolo ya Genoa. Kabinete e lakaletša gape bao ba gobetšego gore ba fole ka pela.        

3.5. Kabinete e lebiša mahloko a yona go ba lapa le bagwera ba raekonomi wa tša dipolotiki yo a hlomphegago lefaseng ka bophara le Serutegi sa Afrika Samir Amin, yo a hlokofetšego ka la 12 Phato a na le mengwaga ye 86. Bophelo bja gagwe ka moka e be e le motšwetšapele wa go se lape wa tokologo ya Dinaga tše di sego tša Hlabologa, gomme dikgopolo tša gagwe di fetošitše ka fao re kwešišago bokapitale le boimpheriale ka gona.

3.6. Kabinete e lebiša gape mahloko a yona go mmušo le go batho ba India ka ga tahlegelo ya maphelo ka go mafula ao a sa tšwago go hlaga le go phohlela ga naga ka nagaseleteng ya Kerala.

3.7. Mahloko a rometšwe gape go mmušo le go batho ba Sudan ka morago ga ge bana ba sekolo ba 24 ba kgamilwe ke meetse go latela gore sekepe se nego se ba nameditše se nwele ka Nokeng ya Nile.

F. Bao ba thwetšwego mešomong

Batho ka moka bao ba thwetšwego mešomong mangwalo a bona a dithuto a tla tiišetšwa le go netefaletšwa ka maleba.

1. Mohumagadi Deshni Subbiah bjalo ka Molaodi wa Lekgotlataolo la Koporase ya Inšorentshe ya Dikoloto tša Diromelwantle ya Afrika Borwa SOC Limited.

2. Mohumagadi Thezi Rosemary Mabuza, o thwetšwe leswa bjalo ka Motlatšamokhomišenare wa Khomišene ya Badiriši ya Bosetšhaba.

3. Balaodi bao e sego ba khuduthamaga go Lekgotla la Balaodi la Pankatlhabollo ya Naga le Temo:

• Moatbokheiti Sandra Coetzee (o thwetšwe leswa); le
• Mohumagadi Mathane Eveline Makgatho (o thwetšwe leswa).

4. Balaodi bao e sego ba khuduthamaga go Lekgotla la Khamphani ya Maemafofane ya Afrika Borwa:

• Ngaka Nolulamo Nobambiswano Gwangwa (Modulasetulo);
• Mohumagadi Phydelis Ntombifuthi Mvelase;
• Morena Yershen Pillay;
• Morena Bonang Francis Mohale;
• Morena Pascalis Mathealira Mokupo;
• Mohumagadi Nosizwe Nokwe-Macamo; le
• Morena Nqobizitha Irvin Phenyane.

5. Balaodi bao e sego ba khuduthamaga go Lekgotlataolo la Setheotlengwa sa Bosetšhaba sa Ditsela sa Afrika Borwa:

• Morena Themba Barrange Mhambi (Modulasetulo);
• Morena Alderman Robert Haswell;
• Mohumagadi Nkareng Mpobane;
• Morena Thamsanqa Piet Matosa; le
• Mohumagadi Dladla.

6. Lekgotla la Keletšo la Bosetšhaba ka ga Boitlhamelo:

• Mohumagadi Claire Busetti (o thwetšwe leswa);
• Morena Paul Steenkamp (o thwetšwe leswa);
• Mohumagadi Thulile Mthethwa;
• Morena Isaiah Clive Engelbrecht;
• Rejoyce Gavhi-Molefe;
• Moprofesara Derrick Ian Swartz (Modulasetulo);
• Ngaka Tiisetso Elizabeth Lephoto;
• Mohumagadi Ilse Karg (o thwetšwe leswa ebile ke moemedi wa Kgoro ya Kgwebišano le Diintasteri (dti) );
• Ngaka Molapo Qhobela (o thwetšwe leswa);
• Moprofesara Crain Arthur Soudien (o thwetšwe leswa);
• Ngaka Thulani Humphrey Dlamini (o thwetšwe leswa);
• Morena Dhesigen Pydiah Naidoo (o thwetšwe leswa);
• Ngaka Shadrack Moephuli (o thwetšwe leswa);
• Moprofesara Roseanne Denise Diab (o thwetšwe leswa);
• Ngaka Boitumelo Phakathi; le
• Mohumagadi Mamello Matikinca.

7. Setheo sa Bosetšhaba sa tša Lefaufaung sa Afrika Borwa:

• Mohumagadi Xoliswa Kakana (Modulasetulo);
• Moprofesara Azwinndini Muronga;
• Morena Johan Prinsloo (o thwetšwe leswa);
• Morena Willie van Biljon (o thwetšwe leswa);
• Morena Eugene Jansen (o thwetšwe leswa);
• Morena Ashley Naidoo (o thwetšwe leswa ebile ke moemedi wa Kgoro ya ya Merero ya Tikologo);
• Morena Lindelwa Simphiwe Hamilton (o thwetšwe leswa ebile ke moemedi wa Kgoro ya Tšhireletšo);
• Mohumagadi Nomfuneko Majaja (moemedi wa dti);
• Mohumagadi Mariam Paul (moemedi wa Kgoro ya Dikgokagano tša Megala le Ditirelo tša Poso);
• Mohumagadi Leago Stella Takalani;
• Mohumagadi Lumka Msibi;
• Moatbokheiti Icho Kealotswe Matlou;
• Mohumagadi Matsie Matooane (o thwetšwe leswa);
• Mohumagadi Innocentia Mmule Pule (o thwetšwe leswa); le
• Mohumagadi Mbaliyethu Mfeka (o thwetšwe leswa).
• 8. Setheo sa Dinyakišišo sa Bosetšhaba:
• Moprofesara Tinyiko Maluleke (o thwetšwe leswa);
• Moprofesara Nadine Felicity Petersen;
• Ngaka Sarah Mosoetsa (o thwetšwe leswa);
• Ngaka Nompumelelo Obokoh (Modulasetulo);
• Moprofesara Haroon Bhorat;
• Moprofesara Zebion Vilakazi;
• Moprofesara Sinah Saurabh;
• Moprofesara Nomalanga Mkhize;
• Moprofesara Glenda Elisabeth Gray;
• Ngaka Bongani Ngqulunga;
• Mohumagadi Mpho Letlape (o thwetšwe leswa);
• Morena Mashangu Ronny Lubisi (o thwetšwe leswa); le
• Mohumagadi Claire Busetti (o thwetšwe leswa).

Dipotšišo:
Mohumagadi Phumla Williams – Seboleledi sa Kabinete sa Motšwaoswere
Selefouno: 083 501 0139