Khumbelo ya pfanelo ya u medza zwimela

Ngaha malugana na Pfanelo dza u Ṱavha Zwimela Zwiswa

Pfanelo ya u ṱavha zwimela zwiswa ndi lushaka lwa pfanelo ya ndaka ine ya fhiwa vhaṱavhi vh zwimela zwiswa zwo fhambanaho. Vhaṱavh zwa zwimela zwiswa vha fhiwa pfanelo dza u ṱavh zwimela zwiswa u itela u tsireledza kha u shumiswa nga nḓila i si yavhuḓi hu si na thendelo.

Arali vha ṱavha tshimela tsha lushaka luswa vha tshi khou ṱoḓa u badelwa mushumo wavho, vha fanela u ṅwalisa lwonolwo lushaka kha Muṅwalisi wa Pfanelo dza Vhaṱavhi. Musi vho no ṅwalisa tshmela tsh lushaka luswa, vha mbo ḓi vha muṋe wa muhumbulo o ṅwaliswaho. Muṱavhi muṅwe na muṅwe o ḓiimisaho kana tshiimiswa tsha u ṱavha tshi nga ita khumbelo ya Pfanelo dza u Ṱavha Zwimela Zwiswa. Vhaṱavhi vha vhbvannḓa vho tendelwa u ita khumbelo na kha mazhndedzi ane a wanala Afrika Tshipembe.

Vhaṱavhi vha zwimela vha fhiwa pfanelo kha tshaka dza zwimela dzine dza sumbedzwa kha Mulayo wa Pfanelo dza Vhaṱavhi vha Zwimela Zwiswa, wa 1976 (Mulayo wa vhu 15 wa 1976).  Hezwi zwimela zwo tevhekanywa kha Thebulu ya 1 ya Ndangulo.

Ṱhoḓea dza u fha Pfanelo  Ṱavha Zwimela Zwiswa:

Uri vha fhiwe Pfanelo dza u Ṱavha Zwimela Zwiswa, tshaka dza zwimela dzi fanela u vha zwiswa, Zwi sa fani na zwiṅwe, Zwi tshigwada tshithihi, zwi sa shanduki (DUS) zwa dovh zwa vhana dzina ḽi ṱanganedzeaho (dzina ḽa tshigwada). Lushaka lu a ṱoḓea:

• Tshiswa arali:
  • Tshithu tshine tsha khou ṱavhiwa ngatsho (mbeu kana thada ya tshimela) ya lushaka lwonolwo i sa athu u vhuya ya ṱavhiwa Afrika Tshipembe lwa tshifhnga tshi fhiraho ṅwaha. 
  • Tshith tshine tsha khou ṱavhiwa ngatsho kana tshimela tsho nambatelaho tshi sa athu u rengiswa lwa miṅwaha ya rathi, kana arali hu tshiṅwe tshimela, lwa miṅwaha miṋa.

• Zwi sa fani na zwiṅwe (Distinct) arali tsho fhambana lune zwa vhonala na dziṅwe tshaka dza lushaka luthihi.
• Zwi tshigwada tshithihi (Uniform) arali zwimela zwo fhambanaho zwi tshi yelana nahone zwi tshi fana kha zwiṅwe zwiteṅwa. 
• zwi sa shanduki (Stable) arali zwimela zwa lushaka lukene, musi zwo no kaṋiwa lunzhi zwi tshi sala zwi tshi kha ḓi fana na zwimela zwa u thoma.

Tshifhinga tsha Pfanelo dza u Ṱavha Zwimela Zwiswa
Musi lushaka lwavho lwo ṱhanganedzwa, vha ḓo fhiwa ṱhanziela ya Pfanelo dza u Ṱavha Zwimela Zwiswa. Pfanelo dza u Ṱavha Zwimela Zwiswa dzi shuma lwa miṅwaha ya 25 kha miri ine ya na miri, na miṅwaha ya 20 kha tshaka dza zwimela ṱhukhu, ho vhalelwa u bva nga datumu ye ṱhanziela ya vhuḓiṅwalisi ya bviswa ngayo.

Vha dzhiele nzhele: sa muṋe wa Pfanelo dza u Ṱavha Zwimela Zwiswa, vha fanela u tsireledza ndaka yavho na u khwaṱhisedza uri a hu na u dzhenelela ha vhathu hu siho mulayoni.

Tsireledzo ya tshifhinganyana

Vha nga ita khumbelo ya kha Muṅwalisi wa Pfanelo dza Vhaṱavhi vha Miri Miswa uri vha wane tsireledzo ya tshifhinga nyana u swikela ndingo dzoṱhe dzi tshi fhedziwa na vhone vha tshi fhiwa pfnelo dza muṱavhi wa miri miswa. Tsireledzi ya tshifhinganyana i themendelwa kha zwimela zwe ndingo dza hone dza szhia tshifhinga tshi fhiraho ṅwaha.

Vhuḓifhinduleli havh ndi vhufhio?

Nga tshifhinga tsha pfanelo dzavho vha fanela u:

• londota lushaka na u khwaṱhisedza uri matheriaḽa wa melisa u dzula u hone.
• Badela mbadelo dza ṅwaha dzo randelwaho.

Arali vha kundelwa u ita nga u ralo, Muṅwalisi u ḓo phumula Pfanelo dzavho dza u Ṱavha Zwimela Zwiswa.

Zwine vha tea u ita

1. Vha Kwame Thebulu ya 1 ya Mulayo wa Pfanelo dza Vhaṱavhi vha Zwimela Zwiswa u ḓivha arali tshimela tsho tendelwa.
2. Arali lushaka lwa tshimela lu siho kha thebulu, vha ḓise khumbelo uri tshi ḓivhadzwe khathihi na ḽiṅwalo ḽa u ombedzela kha Muṅwalisi wa Pfanelo dza Vhaṱavhi vha Zwimela.
3. Arali lushaka lwa tshimela lu siho kha thebulu, vha ḓadze fomo ya khumbelo i na zwidodombedzwa zwi evhelaho zwo fhelela:
   • Zwidodombedzwa zwavho, hu tshi katelwa madzina, dziḓiresi na hune vha bva hone
   • Thendelo yo tou ṅwaliwaho ine ya bva kha muṋe, arali vha sa athu u ṱavha, lushaka lwo khethiwaho kana u bveledzwa
   • Tshivhalo tsho dzinginywaho, tshine tsha tea u tevhedza Khethekanyo ya 10 ya Mulayo
   • Shango ḽine lushaka lwa tshimela lwa ḓo ṱavhiwa kana u tumbulwa khaḽot
   • Zwidodombedzwa zwa khumbelo dza u thoma dza maṅwe mashango dza Pfanelo dza Muṱavhi wa Zwimela zwiswa kana zwine zwa sa fanele u dzheniswa kha lushaka lwa muhumbeli lwa tshimela this fanaho, hu tshi katelwa na datumu ya u faila, nomboro ya khumbelo, maga a vhutshuitshisi, na datumu dza thendelo na vhunzhi tshivhalo tsho shumiswaho
   • Arali matheriaḽa wa zwithu zwine zwa shumiswa u ṱavha na/kana matheriaḽa wo kaṋiwaho wo no ṋetshedzwa uri u rengiswe kana u kha makete, zwidodombedzwa zwa shango, datumu na tshivhalotshe zwa bvelela
   • Khweshenee y thekhinikhaḽa yo ḓadzwaho. Vha sumbedze zwi khagala kha khweshenee ya thekhiniki uri ndi dzifhio dziṅwe tshaka dza lushaka lwa tshimela luswa dzine tsha fanela u vhambedzwa nadzo u vhona phambano
   • Maanḓa a muimeleli 
   • Mbadelo ya i lingwa
   • Matheriaḽa wa u ṱavha: Datumu na vhunzhi ha matheriaḽa wa u ṱavha une vha fanela u u rumela u a wanala musi vho humbela.

Tshifhingambekanywa

• Mushumo wa u lingulula wa pfanelo dza vhaṱavhi vha zwimela zwiswa u fhedza khalaṅwaha nthihi u yak ha mbili.

Zwi ita vhugai

Plant Breeders Rights Tariffs 2024/2025
 

Fomo dzi no tea u ḓadzwa

Fomo dza khumbelo na khweshenee ya thekhiniki dzi nga wanala kha ofisi ya Muṅwalisi na kha webusaithi ya muhasho ya: http://agriculture%2C%20land%20reform%20and%20rurual%20development/: khethekanyo dza/ zwiko zwa u dzhenethiki/ Pfanelo dza u Ṱavha Zwimela Zwiswa.

Vha kwama inyi

1. Ofisi ya Muṅwalisi

Muṅwalisi: Pfanelo dza Vhaṱavhi vha Zwimela zwiswa
Vhulandi Zwiko zwa Dhznethiki
Private Bag X973
PRETORIA
0001
253 Harvest House
30 Hamilton Street
Arcadia
Pretoria

Muṅwalisi wa Pfanelo dza Muṱavhi wa Zwimela zwiswa: 
Noluthando Netnou Nkoana
Luṱingo: +27 12 319 6183
Fekisi:+27 12 319 6385
E-mail: NoluthandoN@daff.gov.za

Muofisiri wa Vhuṅwalisi ha Tshaka dzo Fhambanaho dza zwimela: Zwimela zwa u khavhisa na zwa mitshelo
Marcini Govender
Luṱingo: +27 12 319 6226
Fekisi: +27 12 319 6385
E-mail: MarciniG@daff.gov.za

Muofisiri wa Vhuṅwalisi ha Tshaka dzo Fhambanaho dza zwimela: Vhulimi na zwimela zwa miroho
Elna de Bruyn (CJ)
Luṱingo: +27 12 319 6096
Fekisi: +27 12 319 6385 /0866923788
E-mail:  ElnaDB@daff.gov.za

2. Senthara dza u sedzulusa dza DUS

Roodeplaat – Zwimela zwa miroho, miroho na zwimela zwa u khavhisa
Heléne Nel
Division Variety Control
Private Bag X11
GEZINA
0031
Luṱingo: 083 230 4806 / 083 230 4791 / 082 656 3689/90/91/92
Fekisi: 083 235 9378
Imeiḽi: HeleneN@daff.gov.za

Stellenbosch – Mitshelo ya tshipala, siṱrouberi, nḓirivhe, miroho ya khufhi na Proteacea
Robyn Hierse or Carensa Petzer
Division Variety Control
Private Bag X5044
STELLENBOSCH
7599
Luṱingo: (021) 809 1648 / 1650 / 1653 / 1655
Fekisi: (021) 887 2264
Imeiḽi: RobynH@daff.gov.za/CarensaP@daff.gov.za

Nelspruit - Citrus and Subtropical fruits
Mark Schaffner
Division Variety Control
Private bag X11208
NELSPRUIT
1200
Luṱingo: (013) 753 7099 / 7100
Fekisi: (013) 752 3854
Imeiḽi: MarkS@arc.agric.za