1. U thomiwa ha mbekanyamushumo dza ndeme dza muvhuso
1.1 Khabinethe i khoḓa Muhasho wa Madzulo a Vhathu kha u ṋetshedza dzinnḓu kha thandela ya Madzulo a Vhathu yo Ṱanganelaho ya Ḓorobo ya Savanna kha Masipala wa Tshiṱiriki tsha Sedibeng kha zwigwada zwi shayaho. Vharangaphanḓa vha Afrika Tshipembe vho dzhoina vhafaramikovhe, hu tshi katelwa dzimeyara na vhaofisiri vha Masipala wa Tshiṱiriki tsha Sedibeng, kha u pennda nnḓu dzo fhelaho u fhaṱiwa na u ita dzingade musi dzi khou vuliwa.
Ho fhaṱiwa nnḓu dzi linganaho 18 000, dzi tshi fhaṱelwa vhaaluwa, vhaholefhali, na miṱa i rangwaho phanḓa nga vhana na vhafumakadzi. Khabinethe yo dovha ya ṱanganedza nḓivhadzo ya uri ṅwaha u ḓaho muhasho u ḓo oma thandela ine ya ḓo vhona uri hu fhaṱwe nnḓu dza 60 000.
1.2 Khabinethe i ṱanganedza mvelaphanḓa yo itwaho nga Tshepo “hope” thandela ya 10 000, ine ya khou thusa u fhelisa u sa tholwa ha vhaswa kha Ḓorobo ya Tshwane. Thandela ya dzimiḽioni kavhili ya Ḓorobo ya Tshwane, i tshi khou shumisana na Yunivesithi ya Pretoria, yo ḓiimisela u pfumbudza vhaswa vha sa khou shumaho vha linganaho 10 000 nga u vha fha zwikili na vhukoni zwine zwa ṱoḓea kha u thendara ha u wana thandela.
Musi vho no fhedza u pfumbudzwa, vhaswa vha ḓo oma u tshimbidza miṱanganelano i bvelelaho. U swika zwino, miṱanganelano i fhiraho 190 yo no ṋetshedza zwikhala zwa mishumo kha vhunzhi ha vhaswa. Hu tshi engedzwa kha zwezwo, mihasho ya kha Ḓorobo ya Tshwane i khou thola vhaṅwe vha vhaswa vho pfumbudzwaho.
1.3 Khabinethe i ṱanganedza u khwiniswa ha bada ya R25 (P6-1), bada ya khiḽomitha dza 42 i ṱumanyaho Gauteng na Limpopo. Thandela iyo ine ya vha hone vhukati ha Bapsfontein na Bronkhorstspruit, yo thola vhathu vha fhiraho 200. I ḓo dovha hafhu ya vhuedza sekithara ya vhulimi na ya migodi vhuponi uvho nga u engedza tsudzuluwo i ṱavhanyaho ya maṱiraka a tshimbidzaho thundu na tshumelo.
2. Tsheo dza Khabinethe dza ndeme
2.1 Khabinethe yo nyeṱulelwa nga Muhasho wa Saitsi na Thekhinoḽodzhi, une wa ḓo fara mushumo wa vhege yoṱhe wo sedzaho kha saintsi ya tshitshavha: Foramu ya Saintsi ya Afrika Tshipembe ya 2015 fhasi ha thero ine ya ri: “U vusuludza nyambedzano dza ngaha saintsi” ubva dzi 8 u swika dzi 9 Nyendavhusiku 2015, ngei Pretoria.
Vhuṱambo uvhu vhu ṋetshedza vhashumisani vha Afrika Tshipembe, vha kha dzhango na vhaḽedzani vha dzitshakatshaka tshikhala tsha u ambedzana na u guda mbekanyamaitele kha mukaṋo ure vhukati ha saintsi na tshitshavha.
2.2 Khabinethe yo tendela uri Vhuṱambo ha Ḓuvha ḽa Ḽifhasi ḽa Zwikepe zwo Vhambelanaho ḽa Dzangano ḽa Zwikepe zwa Dzitshakatshaka (IMO) vhu farelwe fhano Afrika Tshipembe nga 2020. Minisiṱiri wa zwa Vhuendi u ḓo isa tsheo iyi yo dzhiwaho nga Khabinethe kha muṱangano wa Khoro ya IMO une wa ḓo vha hone ubva dzi 23 Ḽara u swika dzi 04 Nyendavhusiku 2015.
3. Mbekanyamushumo dzine dza khou tevhela
3.1 Muphuresidennde Vho Jacob Zuma vha ḓo fara muṱangano wavho wa zwi elanaho na Matshaini Xi Jinping kha Madalo a Tshiofisi ane a ḓo dzhia maḓuvha mavhili ubva nga dzi 2 u swika dzi 3 Nyendavhusiku. Ndivho ya madalo aya ndi u khunyeledza Muhanga wa Tshumisano vhukati ha Afrika Tshipembe na China wa miṅwaha mitanu uya kha ya fumi une wa ḓo thoma u shumisa thendelano dzashu nga murahu ha u khunyeledzwa ha Mulevho wa Beijing nga 2010. U ḓo isa phanḓa nga u engedza Vhuḽedzani ho Fhelelaho ha Tshiṱirathedzhiki hune mashango aya mavhili a kovhelana.
Vhushaka ha Afrika Tshipembe na China vhu dzula vhu tshiko kha adzhenda ahoo ya mveledziso nga kha mbekanyamaitele ya mashangoḓavha zwi engedzaho vhuḓidini ha u thoma Pulane ya Mveledziso ya Lushaka (NDP), u shumisana kha zwa vhulimi, zwa mupo, mbambadzo na nḓowetshumo na zwa gwama musi shango ḽi tshi khou isa phanḓa na adzhenda ya u bveledzisa Afrika Tshipembe. Zwi dovha zwa ṋetshedza tshikhala tsha u sedzulusa mvelaphanḓa kha masia are hone a mbambadzo na tshumisano vhukati ha mashango aya mavhili, na u ṱavhanyisa na u khunyeledza masia maswa a tshumisano.
3.2 Muphuresidennde Vho Zuma vha ḓo ranga phanḓa vhurumelwa kha sesheni ya vhu 21 ya Khonfarentsi ya Madzangano kha Guvhangano ḽa Muhanga wa Mbumbano ya Dzitshaka kha zwa Tshanduko ya Kilima (UNFCCC) na sesheni ya vhu 11 ya Khonfarensti ya Mahoro ine ya khou shuma sa Muṱangano wa Mahoro kha Phurothokhoḽo ya Kyotol (CMP11) une wa ḓo vha hone ubva dzi 30 Ḽara u swika dzi 11 Nyendavhusiku nga 2015 ngei Paris, kha ḽa France.
Nyambedzano dza dzitshakatshaka dza thendelano ntswa ya mulayo dzi ḓo katela phindulo ya tshanduko ya kilima, ine ya ḓo vha hone ubva nga 2020 uya phanḓa. Zwi tshi elana na muingo wa Afrika Tshipembe sa shango ḽa Afrika ḽine ḽa khou bvelela ḽine ḽa ḓo ṱoḓa thikhedzo nga murahu ha 2020, Afrika Tshipembe ḽi ḓo isa phanḓa na u imelela tshiko tsha milayo ya ndinganyo na phambano ya dziUNFCCC.
Kha tshigwada tsha muṱangano wa 77+China, Afrika Tshipembe ḽi ḓo khwaṱhisa vhuthihi ha u bveledza mashango u kona u wana Thendelano ya Paris ine ya vha yavhuḓi, i tamisaho, yo ḓitikaho nga saintsi i bveledzaho tshikhala tsha mveledziso kha mashango ane a khou bvelela.
3.3 Muphuresidennde Vho Zuma vha ḓo rwelaṱari fulo ḓa Maḓuvha a 16 a u Lwa na u Tambudzwa ha Vhana na Vhafumakadzi nga dzi 25 Ḽara 2015 ngei Naauwpoort, kha ḽa Mahikeng fhasi ha thero ine ya ri: “Ndi khou Shela mulenzhe: Roṱhe ro khou isa Phanda Afrika Tshipembe ḽi sina Dzikhakhathi.” Maḓuvha a 365 a Nyito, ḽine ḽa vha fulo ḽi bvelaho phanḓa ḽi itaho uri vhathu vha ḓivhe ngaha khakhathi dzi itelwaho vhana na vhafumakadzi, na u ṱuṱuwedza vhathu uri vha vhe tshipiḓa tsha nyito dza u lwa na khakhathi idzo lwa ṅwaha wothe. Khabinethe i ta khuwelelo kha vhadzulapo vha Afrika Tshipembe uri vha tikedze fulo iḽi na u shumisa tshifhinga itshi kha u ḓivhisa zwitshavha na u ḽedzana na muvhuso kha u fhelisa khakhathi dzi itelwaho vhana na vhafumakadzi - #Ndi khou shela mulenzhe.
3.4 Mufarisa Muphuresidennde Vho Ramaphosa vha ḓo rangaphanḓa vhurumelwa ha muvhuso kha u ṱangana ho ḓowelelaho hune vha vha naho na Foramu ya Vhadzudzanyi vha Arika Tshipembe nga dzi 21 Ḽara 2015 sa tshipiḓa tsha vhuḓikumedzeli ha muvhuso na mbekanyamushumo i ahoo phanḓa ya u khwaṱhisa vhushaka na nyanḓadzamafhungo. Muvhuso u ḓo nyeṱulela vhadzudzanyi ngaha mafhungo a ndeme na pulane dzi ḓaho ngeno u tshi fha vhadzudzanyi tshikhala tsha u engedza dzangalelo kha muvhuso.
3.5 Afrika Tshipembe ḽi ḓo swaya Ḓuvha ḽa Ḽifhasi ḽa AIDS fhasi ha thero ine ya ri – “Uya kha Murafho u in a HIV: KHA RI TAKUWE, RI VHE NA NYITO. RI TSIRELEDZE. USA VHA HONE – ine ya vha mbidzo ya nyito kha tshitshavha. Thero ya ṋaṅwaha yo bva kha thero ya Ḓuvha ḽa Ḽifhasi ḽa AIDS ḽa Mbumbano ya Dzitshaka ya 2011 u swika 2015 ine ya vha: “U swika kha usa vha hone”. Ḓuvha ḽa Ḽifhasi ḽa AIDS ḽa 2015 ḽi ḓo isa phanḓa na u khwaṱhisa mufhindulano na u khethululwa na samba, na u ḓivhadza tshitshavha uri tshi dzhenisa hani fhungo iḽi na ungedza tswikelelo ya u thivhela, u alafha na tshumelo dza thikhedzo.
Vhuṱambo vhuhulwane ha u elelwa Ḓuvha ḽa Ḽifhasi ḽa AIDS vhu ḓo farelwa ngei KwaZulu-Natal. Izwi zwi ḓo vulela Afrika Tshipembe kha u fara Khonfarentsi ya Dzitshakatshaka ya AIDS ya vhu 21 ngei Sentharani ya Guvhangano ḽa Dzitshakatshaka ya Khosi Albert Luthuli ngei Durban ubva nga dzi 17 u swika dzi 22 Fulwana 2016. Afrika Tshipembe ḽi khou isa phanḓa na u vha na mvelaphanḓa kha u lwa na HIV na AIDS, nge ḽa engedza mbekanyamushumo ya shango ya u alafha HIV, hune vhathu vha fhiraho miḽioni tharu vha vha kha nyalafho ya athiriṱhirovairala, na u isa phanḓa na u fhungudza u pfukela ha vhulwadze ubva kha mme uya kha ṅwana na u rekhoda khwinifhadzo ya zwisumbi zwa lufhia.
3.6 Khabinethe i ṱuṱuwedza vhadzulapo vha Afrika Tsipembe uri vha dzhenelele kha vhuṱambo ha Izimbizo vhune ha ḓo vha hone u mona na shango nga Vhege yo Sedzaho kha Imbizo ya Lushaka ubva dzi 30 Ḽara u swika dzi 6 Nyendavhusiku 2015. Tshikhala itshi tshi konisa vhadzulapo uri vha davhidzane na miraḓo ya Khoro Khulwane.
Vhege yo Sedzaho kha Imbizo ya Lushaka i ḓo vha hone fhasi ha thero ine ya ri: “Roṱhe ri isa Afrika Tshipembe Phaḓa” na uri ri ḓo ḓivhadza tshitshavha ngaha u thomiwa na Pulane dza Mbuno dza Ṱahe nga muvhuso kha u engedza nyaluwo ya ikonomi na u sika mishumo, sa zwo sumbedziswaho nga Muphuresidennde Vho Zuma kha Mulaedza wavho wa Lushaka wa Luhuhi 2015. Miraḓo ya Khoro Khulwane vha ḓo shumisa tshikhala itsho kha u ṱuṱuwedza vhudzheneli ha tshitshavha kha kha u shumana na zwi sa khou tshimbilaho zwavhuḓi, hu tshi katelwa mafhungo a elanaho na khakhathi dzi itelwaho vhana na vhafumakadzi.
3.7 Ṅwedzi wa Nyendavhusiku ndi wa Vhupfumedzani na uri Afrika Tshipembe ḽi ḓo pembelela Ḓuvha ḽa Vhupfumedzani nga dzi 16 Nyendavhusiku ngei Port Elizabeth, Kapa Vhubvaḓuvha fhasi ha thero ine ya ri: “U ṱumanya ho fhandekanaho: U fhaṱa Afrika Tshipembe ḽa Vhuthihi zwi tshi ya kha shango ḽa lushaka lu bveledzeaho”. Ṅwedzi uyu ndi wa ndeme kha lushaka vhunga utshi ita uri hu vhe na u pfumedzana, mulalo na vhuthihi zwine zwa vha mutheo wa shango ḽashu ḽa demokirasi.
Khabinethe i ṱuṱuwedza vhadzulapo vhoṱhe vha Afrika Tshipembe uri vha shumise ṅwedzi uyu kha u swikelelana sa shango, vhunga shango ḽi tshi khou isa phanḓa na u shumisana kha u fhaṱa lushaka lu bvelelaho.
3.8 Khabnethe i humbudza vhabadeli vha muthelo vha sa athu ṋetshedzaho khumelamurahu dza muthelo dza ṅwaha wa muthelo wa 2014/15 uri ḓuvha ḽa u vala ndi dzi 27 Ḽara 2015. Khabinethe i livhuwa vhatheli vhoṱhe kha u shumisana na muvhuso kha u ṋetshedza tshumelo i ṱoḓeaho vhukuma i thusaho kha u khwinisa matshilo a zwitshavha zwa zwigidi u mona na shango.
3.9 Khabinethe i fhululedza Senthara ya Ndaela ya Khakhathi dzo Livhanaho na Mbeu ya Muhasho wa Mveledziso ya Matshilisano (GBVCC) kha u wina Pfufho ya u vha Senthara ya Nṱhesa kha Ḽifhasi ya u Shuma Thwii ngei Las Vegas, hune ha vha USA, yo ḓikumedzela u ṋetshedza thikhedzo na ngeletshedzo kha vhapondwa vha khakhathi dzo livhanaho na mbeu. Izwi zwi tou vha nganea ya u bvelela zwi sumbedzaho muvhuso u ṱhogomelaho une wo ḓi imisela u lwa na u fhelisa khakhathi dzo livhanaho na mbeu.
3.10 Khabinethe i fhululedza Eskom kha u fhedza maḓuvha a 100 hu songo vha na u tumuwa ha muḓagasi. Eskom yo swikelela tshipikwa tshayo nga Ḽavhuvhili ḽa dzi 17 Ḽara 2015. U fhela ha maḓuvha a 100 o fhelaho hu songo vha na u ṱuwa ha muḓagasi azwi ambi uri ri tea u ḓigeḓa. Zwo ralo Khabinethe i ita khuwelelo kha zwitshavha uri vha ise phanḓa na u dzhiela nzhele vhudzheneleli ha u vhulunga fulufulu.
3.11 Khabibethe i fhululedza vho khethwaho kha Pfufho dza 2015 dza Mitambo ya Afrika Tshipembe dzine dza ḓo vha hone nga dzi 22 Ḽara 2015 ngei Sand du Plessis Theatre kha ḽa Mangaung, vunḓuni ḽa Free State, dzi khou vha hone fhasi ha thero ine ya ri: “Vhukoni azwi ambi u vha wa nṱhesa; zwi amba u ita zwa nṱhesa”, hu khou pembelelwa miṅwaha ya fumi ya u humbula na hulisa vhathu na dzithimu vho shumaho lwa nṱhesa ngangomu na nnḓa ha mudavhi. Vhadzulapo vha Afrika Tshipembe vha ṱuṱuwedzwa u tikedza vhuṱambo uvho nga u vouthela Mutambi Makone wa zwa Mitambo wa Ṅwaha wa 2015.
4. Vhuimo ha khabinethe kha mafhungo a ndeme a mupo
4.1 Khabinethe yo dzhoina Muphuresidennde Vho Zuma na tshitshavha tsha dzitshakatshaka kha u lwa vho khwaṱhisa u ṱhaselwa lwa vhuthererosi he ha vha hone ngei Beirut (Lebanon), Baghdad (Iraq), Yola (Nigeria) na Paris (France), zwe zwa sia ho lozwea matshilo a vha sina mulandu na u tshinyadzwa ha ndaka. Afrika Tshipembe ḽi ima ḽo khwatha kha u hanedzana na u ṱhaselwa hu itelwaho vhadzulapo vha so ngo tshinyaho tshithu na u ombedzela u lwa hayo na fhungo ḽa vhuthororisi ḽi sa ṱanganedzei kha tshiimo tshiṅwe na tshiṅwe
4.2 Khabinethe i khou tikedza maga o dzhiwaho nga Komiti ya Minisiṱa dza Muvhuso kha Gomelelo na u Shayea ha Maḓi kha u fhungudza zwiitisi zwa gomelelo na u ṱuṱuwedza zwitshavha uri vha shumise maḓi nga nḓila yo teaho uri hu vhe na ṋetshedzo ya maḓi kha ḽa matshelo.
Muvhuso wo engedza nga R96,6 miḽioni kha R352,6 miḽioni ya u thoma ye ya vha yo vhetshelwa u tikedza vhuḓidini ha u fhungudza gomelelo kha shango. Izwi zwikatela u rengwa ha mathannge a maḓi a 45 u itela u ṋetshedzwa ha maḓi kha vhupo vhu kwameaho, u vhorwa ha maḓi fhasi na mbueledzo, u vhulunga maḓi na ndangulo ya ḓhoḓea na zwiko zwa maḓi.
Muhasho wa Mveledziso ya Mahayani na Mbuyedzedzo ya Mavu u ḓo vhona uri zwifuwo zwa kha vhupo vhu na gomelelo zwi pfuluswe zwi iswe kha mavu a muvhuso hune ha kha ḓivha na pfulo yavhuḓi. Hu tshi engedzwa kha izwi, Muhasho wa Tshumisano na Mavhusele na zwa Sialala wo ṱangana na dzimeyara kha u thoma maga o fhambanaho a u vhuluga maḓi fhasi ha ndededzo ya Muhasho wa Maḓi na Vhuthathatshili.
Izwi zwi katela u tevhedzwa ha ndededzo ya Muhasho wa Maḓi na Vhuthathatshili maelana na u thomiwa ha u ṱuwiswa ha maḓi na maṅwe maga a u anga nyimele iyi; u ṱola u tevhedzelwa ha u ṱuwisa maḓi na khumbelo dza ndifhiso ho teaho; u dzhiela nṱha u luguswa ha phaiphi dzi no bvuḓa, na u engedza thekhinoḽodzhi ya usa tambiswa ha maḓi u fana na u gwedzhwa ha maḓi nga maṱuku, u vhulunga maḓi a mvula na u shumisa maḓi ono shumaho kha u sheledza.
4.3 Muphuresidennde Vho Jacob Zuma vho ranga phanḓa vhurumelwa ha Afrika Tshipembe kha Samithi ya Vharangaphanḓa vha G20 ngei Antalya, kha ḽa Turkey ubva dzi 15 u swika dzi 16 Ḽara 2015. Thero ya samithi ho vha vhukateli, vhubindudzi na u shuma. Afrika Tshipembe Ii vhukati ha mashango a 51 o sainaho Thendelano ya u Tshintshana lwa Athomathiki kha Mafhungo a Muthelo ngei Berlin, kha ḽa Germany nga Tshimedzi 2015. Mashanago a ḓo thoma u kovhelana mafhungo nga 2017, zwine zwa ḓo tikedzwa nga vhusimamulayo zwenezwino phalamenndeni. Muphuresidennde Vho Zuma vho ṱanganedza u khunyeledzwa ha zwiteṅwa zwa maga a 15 zwa G20/Dzangano ḽa Tshumisano ya Ikonomi na Bvukulwa ha Mutheo wa Mveledziso na thandela ya Sundudza Muingo, zwe zwa vha zwa ndeme kha u vhona uri zwithu zwi nga ngona na u tsireledza mutheo wa mbuelo ya sub-Saharan Africa.
4.4 Miraḓo ya Mbumbano ya Zwigwada zwa Tshipembe ha Afrika (SACU) ya khantsele ya dziminisita vho ṱangana nga dzi 11 Ḽara 2015 ngei Windhoek, kha ḽa Namibia phanṱa ha u vhewa vhudzuloni ha vhahulwane vha SACU na u vha hone ha nyambedzano dzi songo dzudzanywaho vhukati ha Vharangaphanḓa vha SACU na Muvhuso. Khantsele yo shumisa tshkhala u sumbedzisa mvelaphanḓa yo itwaho kha Pulane dza Mbuno dza Rathi ubva tsha muṱangano wavho wa u fhedza na u khwaṱhisedza vhuḓikumedzeli havho kha SACU. Khantsele yo tendelana uri SACU i tea u fhirisa u kovhelana mbuyelo uya kha vhurangeli vhu bveledzeaho vhune ha ḓo tikedza ṱhanganelo kha dzingu. Miraḓo yo dzhia tsumbanḓila na pulane ya kushumele uya kha samithi ine ya ḓo farwa nga Fulwi 2016.
4.5 Khabinethe i tangganedza Mawanwa a Odithi ya 2014-15 a muvhuso wa vhukati na wa vundu. Muvhigo u sumbedzisa u khwinifhala hu tevhekanaho kha mawanwa a masia oṱhe a muvhuso wa vhukati na wa vundu. Zwi sumbedzisa vhuvhusi havhuḓi na kulangelele kwavhuḓi kwa masheleni vhunga vhunzhi ha mihasho yo vha na odithi dzavhudi. U khwinifhala hu sumbedzisa uri muvhuso u khou shuma nga mannḓa kha u vhona uri una vhuḓifhinduleli kha masia oṱhe a mushumo.
Nga nnḓa ha u khwinifhala, muvhuso wo tandulula u isa phanḓa na u tikedza mihasho ine ya khou wana mvelelo dzisi dzavhuḓi na u vhona uri muvhuso woṱhe u khou shuma zwavhuḓi.
4.6 Khabinethe i ṱanganedza u tholwa nga Muphuresidennde Vho ha Muhaṱuli Vho Mandisa Muriel Maya sa Mufarisa Muphuresidennde wa Khothe ya Nṱha ya Khaṱhulo uya nga tshiteṅwa 174(4) tsha Ndayotewa ya Riphabuḽiki ya Afrika Tshipembe ya 1996 na Vho Justice Nonkosi Zoliswa Mhlantla sa muhaṱuli wa Ndayotewa ya Khothe uya nga Tshiteṅwa 174(3) tsha Ndayotewa ya Riphabuḽiki ya Afrika Tshipembe ya 1996.
U tholiwa uho hu khwathisa vhuḓikumedzeli ha Afrika Tshipembe kha ndinganyo ya mbeu kha tshiimo tsha nṱhesa na u ṱavhanyisa tshanduko ya mulayo. Khabinethe i fhululedza vhothe vhahaṱuli na u vha tamela zwivhuya kha u dzhia vhuḓifhinduleli uvhu kha Mulayo wa Afrika Tshipembe.
4.7 Khabinethe i fhululedza Vho Dokotela S’thembile Ngidi vho itaho ḓivhazwakale nga u khunyeledza pfunzo kha Gudedzi ḽa Mishonga sa mufumakadzi wa u thoma wa murema kha ḽa KwaZulu-Natal wa u gudela u lafha lufhia vha dovha vha wa vhuvhili kha shango.
4.8 Khabinethe i khoḓa Radzifilimu wa Afrika Tshipembe Vho Reina-Marie Loader vhane dokhumenthari yavho yo wana ‘Ḽinanga’ vho wana pfufho nnzhi, hu tshi katelwa u nangwa kha kha Pfufho dza u Vhulunga Tshugulu dza 2015 nga Fulwi nga tshitenwa tsha Vhutsivhudzi ha Nṱhesa, Pfunzo na Ndambedzo, na u wina pfufho ya Filimu ya Vhulondo ha Nṱhesa nga 2015 na Festhivala ya Filimu ya Dzitshakatshaka ngei Doroboni ya New York kha ḽa USA.
4.9 Khabinethe i livhisa ndiliso dzayo kha muṱa na khonani dza Mufarisa Minisiṱa wa Maḓi na Vhuthathatshili Vho Pamela Tshwete, kha u ṱuwelwa nga mme avho Vho Mme Ruth Nomzi Zondeki.
4.10 Khabinethe i livhisa ndiliso dzayo kha muvhuso wa New Zealand , miṱa na khonani na Mbumbano ya Rugby ya New Zealand kha u ṱuwelwa nga mutambi makone Vho Jonah Tali Lomu, vho shelaho mulenzhe nga nḓila khulwane kha mutambo.
5. U tholwa
U tholiwa hoṱhe ho itwa nga murahu ha musi ho sedzuluswa na u khwaṱhisedzwa ha ndalukanyo na u sedzwa arali vhathu a vho vha si na mulandu.
5.1 U engedzwa ha Khonthiraka lwa miṅwaha miṱanu kha Vho Maswahle Diphofa – Mulanguli Muhulwane (DG): Muhasho wa Tshumelo ya Tshitshavha na Mavhusele.
5.2 U engedzwa ha khonthiraka lwa miṅwedzi ya 12 ha Vho Nonkululeko Sindane – DG: Muhasho wa Vhulamukanyi na Mveledziso ya Ndayotewa.
5.3 Vho Livhuwani Tommy Makhode sa Mufarisa Mulanguli Muhulwane: Kupulanele kwa Tshiimiswa na Thikhedzo kha Muhasho wa Saintsi na Thekhinoḽodzhi
5.4 Vho Rory Gallocher sa Muofisiri Muhulwane wa Mannḓalanga na Ndango ya Nnḓu dza Vhadzulapo.
5.5 Vho Dokotela Pradish Rampersadh sa Mulanguli Muhulwane muswa wa Khantsele ya Afrika Tshipembe ya Phurofesheni dza Saintsi ya Mvelo.
5.6 Vho Mark Barnes sa Muofisiri wa Tshigwada tsha Vhalanguli Vhahulwane kha Poswo ya Afrika Tshipembe.
5.7 Bodo ya Bannga ya Mveledziso ya Tshipembe ha Afrika:
- Vho Jabulani Philip Moleketi – (vho nangwa hafhu sa Mudzulatshidulo);
- Vho Msokoli Frans Baleni – (vho nangwa hafhu sa Mudzulatshidulo);
- Vho Martie Janse van Rensburg – (Mulangi asi wa ngomu);
- Vho Malijeng Theresa Ngqaleni – (Mulangi asi wa ngomu); na
- Vho Kameshni Naidoo – (vho nangwa hafhu sa Mulanguli Muhulwane).
5.8 Bodo ya Dzangano ḽa Ndindakhombo ya Khombo dzo khetheaho Afrika Tshipembe:
- Vho Margaret Octavia Ndlovu – (vho nangwa hafhu sa Mulanguli Muhulwane asi wa ngomu); na
- Vho Bulelwa Mnkangisa – (vho nangwa hafhu sa Mulanguli Muhulwane asi wa ngomu).
Mbudziso:
Vho Phumla Williams (Muambeli wa Khabinethe o tou farelaho)
Vhukwamani: 083 501 0139
