1. Tshiimo tsha khabinethe tsha mafhungo a ndeme a khou bvelelaho zwino
1.1. Khabinethe na yone i farisana na lushaka khathihi na tshitshavha tsha ḽifhasi kha u rabelela khotsi a lushaka, Muphuresidennde wa kale Vho Nelson Mandela. Kha tshifhinga tshino tshi konḓaho, roṱhe kha ri sumbedze lufuno na u pfela vhuṱungu na uri ri ite uri vho Madiba vha ḓihudze nga riṋe.
1.2. Khabinethe yo dzhiela nṱha anivesari ya vhu 58 he ha sainiwa Thendelano Mviswa ya Mbofholowo nga dzi 26 Fulwi 2013 ine ya vha mutheo wa Dimokirasi na Ndayotewa yashu. Khabinethe i vhidza maAfurika Tshipembe vhoṱhe uri “vha Shele Mulenzhe” kha u sendedza shango ḽashu tsini ha bono ḽa vhuthihi, ḽi sa ṱaluli nga muvhala, nga mbeu, ḽa dimokirasi na Afurika Tshipembe ḽi bvelelaho.
1.3. Khabinethe i khou ṱanganedza u ḓikumedzela ho vusuludzwaho nga Muhasho wa Mutakalo, u tshi khou shumisana na vhasedzulusi hu u itela u imedzana na mafhungo a ḓisaho khaedu kha u lwisa hune vha khou farisana kha u lwa na HIV. Khabinethe i dovha ya ṱanganedza ndugiselo nga Muhasho wa Mutakalo ya u ḓivhadza maitele o vhalaho a u ṱhaḓula kha zwiimiswa zwine zwa vha hone zwine zwa katela u engedzwa ha u tsivhudza kha zwa HIV na AIDS, na maga a u fhungudza zwiwo zwa u pfukela ha HIV.
1.4. Khabinethe i dovha ya isa ndiliso nga murahu ha musi ho vha na u tshoṱelwa hu si havhuḓi ha Khomphaundu ya Mbumbano ya Dzitshaka (UN) ngei Mogadishu, kha ḽa Somalia nga dzi 19 Fulwi 2013 he ha lovha vhathu vha 15 ho katelwa na maAfurika Tshipembe vhavhili. Ri vhidza zwigwada zwoṱhe zwa polotiki zwi re nnḓa ha maitele a zwa polotiki ngei Somalia u ri vha litshe zwa dzikhakhathi na u ri vha ise u ṅoṅorea havho kha Muvhuso wa Feḓerala wa Somali nga nḓila i vhuedzaho na maitele a u farelana.
1.5. Khabinethe i vhidza maAfurika Tshipembe vhoṱhe uri vha ṋetshedzele minethe ya 67 ya tshifhinga tshavho nga Ḓuvha ḽa Nelson Mandela (18 Fulwana) hu u itela u thusa u shandukisa zwitshavha zwavho na Afurika Tshipembe uri ḽi vhe khwine. Vhuṱambo ha ṋaṅwaha hu ḓo vha fhasi ha ṱhero “Kha vha ite Nyito; vha ṱuṱuwedze tshanduko; vha dzhie ḓuvha ḽiṅwe na ḽiṅwe ḽi Ḓuvha ḽa Mandela” ho sedzwa zwihulwane kha u kuvhanganya zwiḽiwa, u wana vhudzulo na u kona u vhala na u ṅwala.
1.6. Khabinethe yo zwi dzhiela nṱha uri sa tshipiḓa tsha Ḓuvha ḽa Nelson Mandela, hu ḓo rwelwa ṱari tshipiḓa tsha u thoma tsha u phaḓaladziwa ha garaṱa ya Smart ID. U rwelwa ṱari uhu ndi ha ndeme ngauri hu khou khaula u fhelisa zwa tshifhinga tsha mulovha zwa ḓomupasa Afurika Tshiphembe. Smart ID ndi garaṱa isi na vhukwamani ine ya kona u vhulunga zwidodombedzwa zwi bvaho fhethu hunzhi zwazwino na kha ḽa matshelo. Minisiṱa vha zwa Muno vha ḓo ṋetshedza zwidodombedzwa zwo fhelelaho musi vha tshi ḓivhadza hanefha vhukati.
1.7. Khabinethe i ṱanganedza u rwelwa ṱari ha fulo ḽa thandela dzi vhidzwaho 94+ dza Vho Madiba nga Muhasho wa Pfunzo ya Mutheo hu u itela u pembelela na u hulisa ḓuvha ḽa mabebo ḽa Vho Nelson Mandela. Fulo ḽi khou sedza kha u khwinisa themamveledziso kha zwikolo zwi fhiraho 94 uri zwi vhe zwiimiswa zwa u gudela hone zwa ndeme zwa thekhinoḽodzhi ya musalauno. Kha ṅwedzi wa Mandela une wa khou thoma nga Fulwana 2013, muhasho u ḓo vha u tshi khou rangaphanḓa u ṋetshedzwa ha zwikolo zwiswa zwo fhelaho nga vhege sa tshipiḓa tsha u ḓikumedzela kha u khwinisa pfunzo ya mutheo ya ndeme.
1.8. Khabinethe i ṱanganedza u fhedziwa na u ṋetshedzwa ha Buroho ya Khuliso ya Khosi Dalibhunga Mandela kha tshitshavha tsha Mvezo tshine tsha rangwa phanḓa nga Khosi Vho Mandla Mandela vhane vha vha muḓuhulu wa muphuresidennde wa kale Vho Nelson Mandela nga dzi 18 Fulwana 2013. U ṋetshedzwa hu ḓo ṱangana na ḓuvha ḽa mabebo ḽa avho muphuresidennde wa kale Vho Nelson Mandela vhane vha ḓo vha vha tshi khou fara miṅwaha ya 95 nga iḽo ḓuvha.
1.9. Khabinethe yo dzhiela nṱha u nyelelo nga Afurika Tshipembe, ya Ḓuvha ḽa Ḽifhasi nga Mbumbano ya Dzitshaka kha u lwa na u Shumisa Zwidzidzivhadzi na Vhukhakhi ha u zwi Isa kha maṅwe mashango nga ḽa 26 Fulwi 2013, ngei Kimberley. Ḓuvha ḽo shumiswa kha u khwaṱhisedza ndeme ya u shumana na khaedu dzine ḽifhasi ḽo livhana nadzo, dzi katelaho vhugevhenga, HIV na AIDS, u xelelwa nga vhuvha, khakhathi dza miṱani na u ḓihwala ha vhaswa.
1.10. Khabinethe i ṱanganedza u fariwa ha Samithi ya Saintsi, Thekhinoḽodzhi na Inovesheni ine ya ḓo farwa u bva nga dzi 20 u swika dzi 21 Fulwana. Samithi i ḓo vha i tshi khou sedza kha themendelo dza muvhigo wa Komithi ya Ṱholo ya zwa Dziminisiṱa, khwiniso ya u ṱanganyiswa na u shumisana kha Sisiṱeme ya Lushaka ya Inovesheni na khwaṱhisedzo ya nyambedzano vhukati ha muvhuso, nḓowetshumo na zwa pfunzo.
1.11. Khabinethe i ṱanganedza muvhigo kha zwe zwa swikelwa kha muvhundu wa Muyexe ngei Giyani, Vunḓuni ḽa Limpopo kha u ḓikumedzela kha zwe zwa thomiwa nga muvhuso zwa u khwinisa matshilo a vhathu. Khabinethe i dovha ya amba zwo ambiwaho nga Muphuresidennde vha tshi sumbedza u vhilaela uri kha khalo dzoṱhe dza muvhuso hu tea u ṱavhanyiswa tshumelo sa zwe zwa tendelaniwa kha dzipulane.
1.12. Khabinethe i ṱanganedza u rwelwa ṱari ha SIP-18 nga Mugivhela wa dzi 29 Fulwi 2013 hu tshimbilelanaho na zwa themamveledziso dza u ḓisa maḓi na tshampungane tsho kunaho. Thandela iyi i ḓo vhona uri hu vhe na nḓisedzo ya maḓi ya tshoṱhe i konaho u swikela thoḓea dza matshilele na u tikedza nyaluwo ya ikonomi.
1.13. Khabinethe yo ṱanganedza zwe ya vhudzwa nga ha vhufarisani vhune ha khou itwa kha sekhithara ya zwa u fhaṱa. Khabinethe i ṱanganedza mawanwa a ṱhoḓuluso ya vhuṱanzi ha zwa u kutela mitengo, u ambedzana na vhuaḓa kha nḓowetshumo ya phuraivethe ya u fhaṱa. Zwa u tendelana kha mitengo ya vhukhuruku zwo hulela lune zwi khou tea u dzhielwa maga a ndaṱiso nga mannḓalanga a muṱaṱisano. Khabinethe yo lindela mawanwa nga Dzulo ḽa Vhulamukanyi ha Muṱaṱisano ngeno i tshi khou dzhiela nṱha vhuṱanzi vhu sumbedzaho tshinyalelo kha dzangalelo ḽa lushaka musi ho vha na u gonyiswa ha mitengo he shango ḽa badelesa zwo vhangwa nga thendelano dzo vhaho hone dza mitengo ya vhukhuruku.”
2. Nyambedzano na tsheo dza ndeme nga khabinethe
2.1. Khabinethe yo tendela Puḽane Khulwane ya Lushaka ya Zwidzidzivhadzi (2013-2017) na uri i thome u shumiswa kha miṅwaha miṱanu i ḓaho. Pulane i khou shuma sa tshiolwa tsha u thivhela na u fhungudza u shumiswa ha zwidzidzivhadzi na zwikambi nga nḓila i si yone na masiandoitwa a katelaho zwa matshilisano na ikonomi kha lushaka lwa Afurika Tshipembe.
2.2. Khabinethe yo tendela u Fariwa ha Samithi ya Lushaka ya u Manḓafhadza Ikonomi yo Engedzwaho yo Tewaho kha Vharema nga Tshimedzi 2013. Samithi ya Lushaka i ḓo sumbedza u dzhenelela nga muvhuso hu u itela thikhedzo ya u shela mulenzhe lwa tshoṱhe kha ikonomi na tswikelo nga vharema kha ikonomi khulwane, nga nḓila ine zwa ḓo thusa u alusa ikonomi.
2.3. Khabinethe yo tendela Afurika Tshipembe uri na ḽo ḽi fare Khonfarentse ya “U Ranga phanḓa kha Tshanduko Ḓoroboni” na mbekanyamushumo ya zwa Madzulo ya Mbumbano ya Dzitshaka (UN-HABITAT) nga dzi 5 na dzi 6 Tshimedzi 2013. Khwaṱhisedzo ya khonfarentse iyi ndi u shela mulenzhe ha vhafumakadzi kha vhutshilo ha dziḓoroboni Afurika. Khonfarentse i ḓo ṋetshedza luvhanḓe Afurika uri ḽi kone u amba zwavhuḓi nga ha khaedu dza dziḓoroboni na u dovha u lugisa dziḓoroboni u itela mveledziso ya vhathu.
2.4. Khabinethe yo tendela Mvetomveto ya Nḓivhadzamulayotibe kha Miṱa na Puḽane ya u Thoma u zwi Shumisa. Mvetomveto ya Nḓivhadzamulayotibe kha Miṱa i ḓo konisa Muvhuso na vhatikedzamboho u shumisa muṱa sa tshiṱuṱuwedzi tsha u wanulula vhuvha ha lushaka. Nḓivhadzamulayotibe i kumedzela zwiṱirathedzhi zwihulwane zwiraru, Nyaluso ya vhutshilo havhuḓi ha muṱani, Pfarisano ya muṱa na u vhulunga Muṱa.
2.5. Khabinethe yo tendela u fhedzisiwa na u gazethiwa ha Tshiṱirathedzhi tsha vhuvhili tsha Lushaka tsha Tshomedzo ya Maḓi. Hetshi tshiṱirathedzhi tshi khou ḓadzisa kha Tshiṱirathedzhi tsha Tshomedzo ya Maḓi tsha Lushaka tsha 2004. Tshiṱirathedzhi tsha Tshomedzo ya Maḓi tsha Lushaka tsha Vhuvhili tshi sedzulusa uri maḓi ndi a ndeme hani kha ikonomi na u sedza khaedu nkene, mveledziso ya zwikhala na maga ane a thusa kha u ḓa na mutheo wo tendelaniwaho khawo u itela zwa ndeme kha shango. Tshiṱirathedzhi tsha vhuvhili tshi dovha tsha vhona uri hu vhe na maḓi a tshoṱhe, a linganaho na u a vhulunga u itela vhutshilo na vhupo ha khwine ha vhoṱhe na uri maḓi a khou farwa zwavhuḓi u itela ndinganyiso na nyaluwo ya tshoṱhe khathihi na mveledziso.
2.6. Khabinethe yo tendela muvhigo wa Mvelele dza muṱangano wa vhu 16 wa Khonfarentse ya Mahoro a Thendelano ya Ḽifhasi ya Mbambadzo ya Zwipitshisi zwi songo Andaho zwa Ḓaka zwa Fauna na Flora (CITES CoP 16), wo farwaho ngei Bangkok, kha ḽa Thailand u bva nga dzi 3 – 14 Ṱhafamuhwe 2013. Khabinethe yo dovha ya tendela uri Afurika Tshipembe ḽi ḓilugisele kha u ṋetshedza makumedzwa a mbambadzo u itela uri a sedziwe kha CITES CoP 17 nga 2016 ine ya ḓo farelwa Afurika Tshipembe.
2.7. Khabinethe yo ṱanganedza thambo u bva kha Bannga ya Mveledziso ya Afurika uri Afurika Tshipembe ḽi vhe muraḓo wa Khonsithiamu ya Themamveledziso zwi tshi khou itelwa Afurika (ICA) ye ya rwelwa ṱari kha Samithi ya G8 Gleneagles nga 2005. U bindudza huhulwane kha themamveledziso nga Afurika Tshipembe kha tshifhinga tsha vhukati hu ḓo aluswa nga u vha muraḓo wa ICA, nga maanḓa kha u bveledziwa ha datha na nḓivho ya zwibveledzwa na matshimbidzele a mveledziso ya mbekanyamaitele vhukati ha G20 na mashango a Afurika.
2.8. Khabinethe yo tendela makumedzwa a Phurothokhoḽo kha Mbambadzo ya Tshumelo ya Mveledziso ya Tshitshavha ya Tshipembe ha Afurika (SADC) kha Phalamennde u itela uri a dzudzanyiwe u ya nga tshitenwa tsha vhu 231 tsha Ndayotewa. Zwipikwa zwa phurothokhoḽo ndi u tendela tshumelo ya mbambadzo yo vhofholowaho vhukati ha madzingu ho sedzwa uri zwi khou tshimbidzwa nga nḓila yone, yo linganaho na uri hu na u vhuelwa kha thendelano. Hei phurothokhoḽo i dovha ya vha mutheo wa mbofholowo ya mbambadzo kha tshumelo vhukati ha muraḓo wa mashango a SADC ya dovha ya shuma sa mutheo wa nyambedzano.
2.9. Khabinethe yo dzhiela nṱha u rwelwa ṱari ha Digirii ya Mveledziso ya Madzulo a Vhathu (BHSD) i tshi khou farisana na Muhasho wa Pfunzo ya Nṱha na Vhugudisi khathihi na Yunivesithi ya ḓorobo khulwane ya Nelson Mandela. Digirii ya BHSD i khou sedza kha u bveledzisa vhalanguli na vhashumi vha zwa Madzulo a Vhathu vha re na vhukoni vhane vha ḓo vha vhe na nḓivho na zwikili zwi ṱodeaho kha u sika, u alusa na u ṱavhanyisa mveledziso ya madzulo a vhathu a tshoṱhe Afurika Tshipembe.
2.10. Khabinethe i vhidza mihasho yoṱhe ya muvhuso, mimasipala na mabindu a muvhuso a shumelaho Gauteng uri vha ṅwalise zwiendedzi zwoṱhe zwa muvhuso zwa e-thege.
2.11. Khabinethe yo tendela maga a u shuma kha u thomiwa ha Zhendedzi ḽa Vhulangi ha Mukaṋo (BMA). BMA i ḓo langa mupfuluwo, mukhwa wa kuitele na tshumelo dza mukano wa mavu na u tshimbidza tshumelo dza mihasho yoṱhe kha vhuimazwikepe ha u dzhena ngaho. Muhasho wa zwa Muno u ḓo rangaphanḓa kha u thomiwa ha BMA.
3. Khabinethe yo tendela u rumelwa ha Milayotibe i tevhelaho Phalamenndeni:
3.1. Mulayotibe wa Ndaulo ya Muingatengo wa Mukanoni, Mulayotibe wa Muingatengo wa Mukanoni wa 2013 na Mulayo wa Khwiṋiso ya Muthelo na Muingatengo wa Mukanoni wa 2013 – Milayotibe i ṋetshedza mutheo wa u tshimbidza zwa mbambadzo ya mashango a ḽifhasi na tsireledzo ya ikonomi na lushaka, zwine nga hezwo zwa ḓo ḓisa u lingana vhukati ha matshimbidzele a kulangele kwa zwa u fhirisa zwirengiswa mikananoni na mbambadzo.
3.2. Mulayotibe wa Khwiṋiso ya Ṱhoduluso ya zwa Maḓi – Khwiniso i sedza kha zwi tshimbilelanaho na tshanduko khulwane dza zwiimiswa, mbekanyamaitele, saintsi ya zwa maḓi na zwa mulayo wa mupo khathihi na u engedza u shela mulenzhe ha Khomishini ya Tsedzuluso ya Maḓi kha ṱhoḓea dza tsedzuluso ya maḓi Afurika Tshipembe hu u itela u vhona uri shango ḽo ima zwavhuḓi kha u fhindula ṱhoḓea na khaedu dza shango ḽo omaho sa Afurika Tshipembe.
3.3. Mulayotibe wa Khwiṋiso ya Vhulangi ha Milayo ya Mupo wa Lushaka wa 2013 – Mulayotibe u kumedza khwiniso ya mbetshelwa fhasi ya Mulayo wa Vhulangi ha zwa Mupo wa Lushaka wa 1998 (Mulayo wa vhu. 107 wa 1998) na u vhona uri zwiko zwa shango ḽashu zwa mupo zwo tsireledzea kha murafho wa zwino na u ḓaho sa zwe zwa vhekanyiswa zwone nga Puḽane ya Mveledziso ya Lushaka.
3.4. Mvetomveto ya Vhulangi ha Mupo wa Lushaka: Mulayotibe wa Khwiṋiso ya Ndeme ya Muya wa 2013, Hoyu Mulayotibe u khwiṋisa dziṅwe mbetshelwa dza fhasi ha Vhulangi ha Mupo wa Lushaka: Mulayo wa Ndeme ya Muya wa 2004 une wa langa ndeme ya muya kha shango u itela u tsireledza mupo nga u ṋetshedza maga a pfadzaho u itela tsireledzo ya u tshikafhadzwa na u tsitselwa fhasi ha mupo ngeno hu tshi khou aluswa mveledziso ya ikonomi na matshilisano.
3.5. Vhulangi ha Mupo wa Lushaka: Mulayotibe wa Khwiṋiso ya zwa Malaṱwa wa 2013 – Mulayotibe u khwiṋisa Mulayo wa zwa Malaṱwa wa 2008 (Mulayo wa vhu. 59 wa 2008) u langaho zwa vhulangi ha malaṱwa u itela u tsireledza mutakalo na mupo.
3.6. Vhulangi ha Mupo wa Lushaka: Mulayotibe wa Khwiṋiso ya Vhupo ho Tsireledzeaho wa 2013 – Mulayotibe u khwiṋisa Mulayo wa Vhulangi ha Mupo wa Lushaka: Mulayo wa Vhupo ho Tsireledzeaho wa 2003 (Mulayo wa vhu.57 wa 2003). Khwiṋiso dzi ṱanganyisa vhulangi ha vhuṅwe Vhupo ha Maḓini ho Tsireledzeaho kha sisiṱeme ya vhulangi ha vhuṅwe Vhupo ho Tsireledzeaho khathihi na uri zwo Ḓivhadziwaho u bva kha Ofisi ya Muphuresidennde zwi shume, zwa u fhambanyisa mishumo vhukati ha vhulangi ha zwa vhureakhovhe na zwa mupo.
3.7. Mulayotibe wa Khwiṋiso wa Bannga ya poswo ya Afurika Tshipembe – Tshipikwa tshihulwane tsha Mulayo wa Bannga ya poswo ya Afurika Tshipembe wa 2010 (Mulayo wa vhu 9 wa 2010) ndi u bveledza tshiimiswa tsha masheleni u itela u vhulunga nga huhulu khathihi na u bindudza, na u fhaṱa bannga ine ya ḓo vha yone ya u thoma u nangiwa nga vha holaho tshelede ṱhukhu.
3.8. Khabinethe yo tendela Mulayotibe wa Khwiṋiso wa Ndindakhombo ya vha sa Shumi wa 2012 uri lushaka lu kone u ṋetshedza vhupfiwa halwo na u dovha ha vha na vhukwamani na Vhafarisani vha zwa Matshilisano vha NEDLAC . Hoyu mulayo u khou khwiṋisa Mulayo wa Ndindakhombo wa vha sa Shumi, wa vhu 63 wa 2001. U khwiṋiswa hohu hu khou sedza kha fhungo ḽa vhashumi vha songo katelwaho kha Mulayo na uri u khou khwinisa mbadelo ya mbuelo kha vho bvisaho masheleni kha miṅwedzi ya malo u ya kha ya fumimbili khathihi na uri u khou fha tshikhala tsha u nanga vhaḽaifa ho sedzwa mbuelo dza musi ho wa lufu.
3.9. Khabinethe yo tendela u ṋetshedzwa ha Mulayotibe wa Khwiniso ya Vhukhethi wa 2013 Phalamenndeni. Mulayotibe wa Khwiniso u ṋetshedza vouthu dzo khetheaho kha khetho dza Buthano ḽa Lushaka, khathihi na u ḓiṅwalisa ha vhakhethi vhane vha vha vhadzulapo vha fhano vha re nnḓa ha Riphabuḽki uri vha kone u khetha nga nḓila yo khetheaho.
4. U tholiwa
4.1. Khabinethe i khou ima na u tholwa ha Vho Romeo Adams kha vhuimo ha Mufarisa Mulangi Muhulwane: Tshumelo dza Pfanavhanzhi – Muhasho wa Vhulamukanyi na Mveledziso ya Ndayotewa.
4.2. Khabinethe i khou ima na u tholwa ha Vho Irene Rofhiwa Singo kha vhuimo ha Muofisiri Muhulwane wa zwa Masheleni kha Muhasho wa Zwiko zwa Minerala.
4.3. Khabinethe i khou ima na u tholwa ha Vho Kalayvani Pillay Mufarisa Mulangi Muhulwane: Mveledziso ya zwa Mulayo kha Muhasho wa Vhulamukanyi na Mveledziso ya Ndayotewa.
4.4.Khabinethe i khou ima na u tholwa ha Vho Dr. Bismark Tyobeka kha vhuimo ha Muofisiri Mulangi Muhulwane wa Vhulangi ha Lushaka ha Nyukiḽia Afurika Tshipembe.
4.5. Khabinethe i khou ima na u tholwa ha Vho Tsietsi Mokhele sa Muofisiri Mulangi Muhulwane wa Vhulangi ha Tsireledzo ya zwa Maḓini wa miṅwaha miṱanu u bva nga dzi 1 Lambamai 2013.
4.6. Khabinethe i khou ima na u tholwa hafhu ha Miraḓo sa Vhalangi ngeno vha sa shumi kha tshiimiswa tsha bodo ya Lushaka ya Afurika Tshipembe kha Sisiṱeme ya u Tendelwa zwi Mulayoni, vhane vha khou fhedza u shuma ofisini iyi nga dzi 30 Ḽara 2013, uri vha dovhe vha shume lwa vhuvhili u bva nga dzi 1 Nyendavhusiku u swika dzi 30 Ḽara 2018.
- Vho Vernon Roderick Seymour
- Vho Phakamisa Zonke.
4.7 Khabinethe yo dovha ya sedza kha u tholwa ha miraḓo ya 13 kha Khoro ya Afurika Tshipembe ya Mafhungo a zwa Tshikhalani) u bva nga dzi 24 Fulwi 2013 u swika nga dzi 24 Fulwi 2015. Khabinethe yo dovha ya dzhiela nṱha u tholwa ha vhaimeli u bva kha Muhasho wa Vhupileli, Khoro ya Saintsi na zwa Ṱsedzuluso ya Nḓowetshumo (CSIR) na Muhasho wa Vhushaka ha Dzitshaka na Vhushumisani u bva nga dzi 24 Fulwi 2013 u swika nga dzi 24 Fulwi 2015.
a. Vho Dr Peter Martinez
b. Vho Nomfuneko Majaja
c. Vho Kim Victor Gorringe
d. Vho Dr Sandile Bethuel Malinga
e. Vho Pontsho Maruping
f. Vho Andiswa Mlisa
g. Vho Dr Valanathan Munsami
h. Vho Tenza Themba
i. Vho Ron Olivier
j. Vho Linden Petzer
k. Vho Hendrik Rheeder
l. Vho Adv Phetole Patrick Sekhule
m. Vho Dr Jo-Ansie Karina van Wyk
n. U nangwa u bva kha Muhasho wa Vhupileli
o. U nangwa u bva kha CSIR
p. U nangwa u bva kha Muhasho wa Vhushaka ha Dzitshaka na Vhushumisani.
4.8 Khabinethe yo dzhiela nṱha u tholwa ha Vho Obed Kutoane sa Muofisiri Mulangi Muhulwane wa Koporasi ya Afurika Tshipembe ya Ndindakhombo ya Zwikolodo zwa Mbambadzela nnḓa lwa miṅwaha miraru u bva nga dzi 1 Ṱhangule 2013 u swika dzi 30 Fulwana 2016.
4.9 Khabinethe yo dzhiela nṱha u dovha u tholwa ha Vho Phurofesa Linda De Vries sa Mudzulatshidulo wa Bodo ya Lushaka ya zwa u Gembuḽa a sa Shumiho kha Tshiimiswa lwa themo ya vhuvhili ya ofisi u bva nga dzi 1 Nyendavhusiku 2013 u swika dzi 30 Ḽara 2018.
4.10 Khabinethe yo dzhiela nṱha u tholwa ha Vho Ndwakhulu Samuel Mukhufhi sa Muofisiri Mulangi Muhulwane wa Tshiimiswa tsha Lushaka tsha Meṱhiroḽodzhi tsha Afurika Tshipembe lwa miṅwaha miṱanu u bva dzi 1 Ṱhangule 2013 u swika dzi 30 Fulwana 2018.
4.11 Khabinethe yo dzhiela nṱha u tholwa ha Vho Agnes Tsele-Maseloanyane sa muraḓo wa tshoṱhe wa Bodo kha Dzulo ḽa Dzikhamphani lwa miṅwaha miṱanu u bva nga dzi 1 Fulwana 2013 u swika dzi 30 Fulwi 2018.
Mbudziso: Phumla Williams (Muambeli wa Khabinethe o tou Farelaho)
Vhukwamani: 083 501 0139
