1. Maemo a Kabinete ka ga merero ye e lego ditabeng ka seemong sa bjale
1.1. Kabinete e lebogile Polelo ya Maemo a Setšhaba ya bošupa yeo e filwego ke Mopresidente Jacob Zuma ka Labobedi, Phupu 17, 2014. Mananeo ao a laeditšwego ke Mopresidenete ebile a hlahlwa ke Leanotlhabollo la Bosetšhaba (NDP) a tla hlathollwa ke dihlopha tša go fapana tša Ditona mo dibekeng tše di tlago.
Ka moya wa Mmogo, a re tšwetšeng pele Afrika Borwa, Kabinete e ipiletša go makala ka moka a setšhaba go šomišana le Mmušo go phethagatša Lenaneo la Mošomo le leswa, leo le thekgwago ke diphihlelelo tše di dirilwego mo Mengwageng ye 20 ya go feta ya Tokologo.
1.2 Kabinete e amogela go fihla bofelong ga boipelaetšo bja dikgwedi tše hlano tikologong ya Dikhamphani tša Polatinamo. Boipelaetšo bjo bo tšeerego lebaka le le telele bo bile le ditlamorago tše di šoro go bašomi, bengmošomo le ikonomi ya rena ka kakaretšo. Mola tokelo ya go ipelaetša e šireleditšwe ka gare ga Molaotheo le melao ya rena ya bašomi, Kabinete e ipiletša go bengmošomo le mekgatlo ya bašomi go ruma dipoledišano ka lebelo le go efoga boipelaetšo bja lebaka le le telele.
Katlego ya mananeo a hlabollo ya rena e laolwa ke ikonomi ya go tia le ya go atlega. Bjalo ka maAfrika Borwa, ka moka re na le maikarabelo a go godiša ikonomi ya naga ya rena.
1.3 Kabinete e tsebišitšwe ka maemo a fase ao Afrika Borwa e a filwego ke dietšentshi tša kelo ya maemo e lego ya Standard and Poor’s le ya Fitch mo bekeng ya go feta. Kabinete e boeletša gore mmušo o lemoga ditlhohlo tša kgolo tše Afrika Borwa e lebanego natšo. Mmušo o beile pele phethagatšo ye e phakišago ya NDP, ka diphetogo tša maikemišetšo a go bula bokgoni bja Afrika Borwa bja kgolo.
Mmušo o ineetše kaonafatšong ya tikologo ya bolaodi, phokotšong ya tlhokego ya bokgoni le phakišišong ya lenaneo la wona la peeletšo ya mananeokgoparara bjalo ka karolo ya go tloša mapheko ao a šitišago kgolo.
1.4 Kabinete e amogela dikutullo tša Dinyakišišo tša Kakaretšo tša Malapa tša 2013 tšeo di lokolotšwego malobanyana ke Kgoro ya Dipalopalo tša Afrika Borwa. Dikutullo tše di kgonthišiša kanegelo ye botse ya gore mananeo le dipholisi tša go tia tša mmušo di fetola maphelo a maAfrika Borwa go a dira a makaone.
Dinyakišišo di kgonthišiša gore phihlelelo ya ditirelo bjalo ka meetse, koleladitlakala, dintlo le thuto ya mahala di laeditše kgolo ye botse nako ka moka. MaAfrika Borwa ao a nago le meetse a diphaepheng a oketšegile go fihla go 89.9% mola palo ya malapa ao a lokeletšwego mohlagase e eme go 85% ka 2013.
Lenaneo la thušo ya leago la mmušo le tšwela pele go aba tšhireletšo ya nnete go malapa le ditšhaba tšeo di bego di tla tlaišwa ke leuba la bohloki le tlhokego ya mešomo.
Palo ya batho ba ba fihlelelago dithušo e oketšegile go tloga go 13,7% ka 2003 go fihla go 45,5% ka 2013. Phesente ya malapa a batho ba go bolawa ke tlala e fokotšegile go tloga go 29,3% ka 2002 go fihla go 13,4% ka 2013.
1.5 Kabinette e amogetše kemedi ya maemo a godimo ya Afrika ya go etwa pele ke Mopresidente Jacob Zuma yeo e tsenetšego Samiti ya Kopano ya Afrika ya bo23 ka fase ga kgwekgwe ye: “Temo le Tšweletšo ye e sa Hlaelego ya Dijo mo Afrika.” Samiti e thoma ka la 20 go fihla go la 27 Phupu 2014 go la Malabo ka Repabliking ya Equatorial Guinea.
Bjalo ka karolo ya kontinente, Afrika Borwa e tla tšea karolo dipoledišanong tša lenanethero la tlhabollo la Afrika ebile e tla huetša Samiti go matlafatša mananeo a naga a tlhabollo.
1.6 Kabinete e leboga Kgoro ya Bokgabo le Setšo, le Etšentshi ya Bosetšhaba ya Tlhabollo ya Baswa bakeng sa go eta pele meletlo ya Kgwedi ya Baswa ka fase ga kgwekgwe ye: “Baswa ba tšwetša pele Afrika Borwa.”
Ge re tšwela pele go keteka Kgwedi ya Baswa, Kabinete e boeletša lenaneo la mmušo la go šoma le baswa go fetola maphelo a bona le go fetola naga. Mo mengwageng ya go feta ye mehlano fela, R2,7 bilione e beetšwe thoko bakeng sa thekgo ya matlotlo ya borakgwebo ba baswa, dipasari tša baithuti di menagane ga bedi le mananeo a bana ba bannyane a matlafaditše kgato ya motheo wa bana.
Magato a bjalo a tla dula e le šedi ya mmušo, ge re laletša baswa go ba bašomišane ba rena tšwetšo peleng ya Afrika Borwa.
2. Diphetho tše bohlokwa tša Kabinete
2.1. Kabinete e lebogišitšwe ka ga kgatelo pele ye re e dirilego hlabollong ya Pholisi ya Bosetšhaba ya Magato a Phetogo ya Klaemete: Tshekatsheko ya Phokotšo ya Dikgase tša Lefaufau (GHG). Pego e sekaseka tiro ya Afrika Borwa taolong ye botse ya dikhuetšo tša phetogo ya klaemete le go fa maele a seabe sa Afrika Borwa maitekong a lefase ka bophara a go fokotša palo ya GHG ka Lefaufaung.
2.2. Gape Kabinete e amogetše pego ya ditshwaotshwayo ka ga Lenaneo la Bosetšhaba la Dikgase tša Lefaufau la Afrika Borwa, lebakeng la 2000-2010. Se se sepelelana le kopano ya Tlhako ya Bosetšhaba ye e Kopanego ka ga Phetogo ya Klaemete ye Afrika Borwa e e kgonthišišitšego ka 1997.
Go ya ka Kopano ye dinaga di swanela go romela dipego tša tšona tša kgatelopele mengwaga ye mengwe le ye mengwe e mebedi. Pego ya bjale ya ditshwaotshwayo e lokolletšwe setšhaba gore se dire ditshwaotshwayo. E tla feleletšwa gore e lokele go ka romelwa moragonyana mo ngwageng.
2.3. Kabinete e amogela tumelelo ya lefelo le leswa la kamano bakeng sa Lefelo la Bohwa bja Lefase la Maphungubwe ka Komiti ya Bohwa bja Lefase ya Unesco yeo e swerego Kopano ya yona ya bo38 ka Doha go la Qatar, go tloga ka la 15 go fihla ka la 25 Phupu 2014. Lefelo le leswa la kamano le bile gona ka lebaka la tshepedišo ye telele ya poledišano ya go ama beng ba naga, baemedi ba setšhaba, mekgatlo ye e sego ya mmušo le batšeakarolo ba go fapana ba mmušo.
Tumelelo ya lefelo le leswa la kamano ke kgatelopele ye e amogelwago bakeng sa maiteko a Afrika Borwa a go kaonafatša taolo le tšhireletšo ya mafelo a yona a bohwa bja lefase mola e dumelela maikarabelo le tlhabollo ye e swarelelago.
3. Ditiragalo tše di tlago
3.1. Afrika Borwa e tla ba monggae wa Kopano ya Foramo ya Tšhomišano mmogo le Tšhomišano ya Maphelo a Bomma, Masea le Bana Senthareng ya Dikopano ya Sandton, Gauteng, go tloga ka la 30 Phupu go fihla ka la 1 Mosegamanye 2014. Tšhomišano ke mokgatlo wa lefase woo o ka fase ga Mokgatlo wa Maphelo wa Lefase.
Go swara foramo mmogo go fa sebaka sa go šetša bohlokwa bja go matlafatša maphelo a bomma, masea le bana ka Afrika Borwa le go hlohleletša makala ka moka a setšhaba go tšea karolo kgatong ye.
Tokollo ya Palelomorago ya Lefase ka ga ka fao lefase le šomago ka gona go phethagatša Maikemišetšo a Tlhabollo ya Ngwagakete tša bo4 le bo5 go tla kgontšha gape batšeakarolo go tša makala a maphelo le ao e sego a maphelo go sekaseka kgatelopele le tše ba ithutilego tšona.
Gape e tla godiša boikarabelo bjo bogolo le maikarabelo go basadi, masea, bana le baswa ba ba lego seemong sa bosogana le bokgarebe, go ba kgontšha go lemoga tokelo ya bona ya go fihlelela maemo a godimo ao a fihlelelegago a maphelo mo mengwageng go fihla ka 2015 le go feta.
3.2. Afrika Borwa e tla swara Phadišano ya Boditšhabatšhaba ya Thutadipalo (IMO). IMO ke phadišano ya ngwaga ka ngwaga ya ditharollo ya baithuti ba dikolo tše di phagamego, ye e swarwago nageng ya go fapana ngwaga wo mongwe le wo mongwe. Se ke sebaka sa go laetša bokgoni bja naga ya rena bja go swara ditiragalo tša maemo a godimo le go tsebiša boradipalo ba Afrika Borwa ba maemo a godimo. Palomoka ya dinaga tše 109 e šetše e ngwadišitše go tsenela IMO.
4. Bao ba thwetšwego mošomong:
Kabinete e amogetše go thwalwa mošomong ga batho ba ba latelago:
4.1. Morena GO Hollamby bjalo ka Motlatšamolaodipharephare: Matlotlo le Taolo ya Theko ya Thoto ka Kgorong ya Merero ya Selegae.
4.2. Boto ya Kgwebo ya Peeletšo ya Setšhaba
a) Morena Mcebisi Hubert Jonas, bjalo ka molaodimogolo yo e sego wa phethišo le bjalo ka Modulasetulo (lebakeng la gagwe bjalo ka Motlatšatona wa Matlotlo); le
b) Morena Roshan Morar bjalo ka Motlatšamodulasetulo (lebaka la mengwaga ye meraro).
4.3. Komiti ya Ditsebi ka ga Molao wa Dikhamphani (lebaka la ka fase ga mengwaga ye mehlano)
a) Leloko le leswa, Ngaka Johannes Erasmus; le
b) Leresefe le tee, Mohumagadi Juanita Steenkamp.
Dipotšišo:
Phumla Williams
Seboleledi sa Kabinete sa Motšwaoswere
Mogala: 083 501 0139
