IsiTatimende somhlangano weKhabinethi samhlana ali-14 kuNtaka 2018

IKhabinethi ihlangene ngeLesithathu nakali-14 kuNtaka 2018, e-Tuynhuis, eKapa

A. IiNdaba Ezingundabamlonyeni
1. Ukukhula Komnotho

1.1. IKhabinethi ithokoza ukukhula nge-1.3% komnotho emnyakeni wee-2017. Lokhu kukhula nge-0.3% kwangomnyaka wee-2016. Ukuthuthuka komnotho ngaphasi kobujamo obubudisi nje kuvuselela ithemba ngekusasa lokuhluma komnotho.
1.2. Iimbalobalo zokukhula komnotho zitjengisa bona umnotho usendimeni ekhuphukako, njengalokha iZiko leeMali zeNarha lilindele ukukhula komnotho nge-1.5% nonyaka godu ukhuphukele ku-2.1% ngomnyaka wee-2020.
1.3. IKhabinethi ikhombela yoke imikhakha yomphakathi ukwakhela phezu komfutho lo womnyaka wee-2017, nokusebenzisana norhulumende ukutjhugululela amanwakhe kuzenzelwa ezibonakalako nokunzinzisa ukukhula komnotho, kuvulwe nemisebenzi.

2. UkuBuyekezwa KwemiThetho yeNarha

2.1. IKhabinethi ithokoza isitjhukumiso esamukelweko sokukhibelela umThethosisekelo weRiphabhliki yeSewula Afrika womNyaka we-1996 ngokukghonakalisa ukuthathwa kwenarha ngurhulumende ngaphandle kwembadela.

2.2. Ukusukela ngomnyaka we-1994 urhulumende usebenze ngamandla ukutjhugulula umlando wokuthathelwa inarha ngebeentjhaba nebandlululo. Ngokuhlonipha umthetho, urhulumende usebenze khulu ukukhuthaza ukusetjenziswa kwenarha, godu arhabisa indlela yokubonelela labo abathintekako ekuthathelweni inarha.

2.3. Indaba le idluliselwe eKomidini yokuBuyekezwa komThethosisekelo, ekufuze ibuyise umbiko ePalamende mhlana ama-30 kuRhoboyi wee-2018. Iintjhukumiso ezizokulethwa kusiBethamthetho seNarha zizabe zimphumela wethungelelwano lemihlangano nemiphakathi ezakulandelwa mihlangano yekomidi.

2.4. IKhabinethi ikhombela boke ababambindima ukuveza amazizo wabo ngesikhathesi semikhulumiswano, ezakudosela ekufikeleleni ipengu ezokuragela inarha yekhethu phambili. Njengorhulumende otjhejako nodzimelele ebantwini boke, sizakuthintana nabo boke ababambindima kilendaba.

2.5. IKhabinethi ikhuthaza godu imiphakathi ukulisa ukuzibeka enarheni namkha ukuzinghwathela yona ngokungasimthetho. Sililizwe elithanda ukuthula nelithobela umthetho elineendlela ezaneleko zokurarulula imiraro, kufaka hlangana nendaba yenarha.

2.6. ISewula Afrika ihlala ivulekele amabhizinisi nesisomali kezokulima. ISewula Afrika izimisele ukubona ukwanda kwesibalo sabalimi abarhwebako abaphumelelako ngalelihlelo.

3. IPhrojekthi yezomNotho weeNyamazana yomPhakathi weNofingxana e-Double Drift

3.1. IKhabinethi ithokoza ukuhlonywa kwePhrojekthi yezoMnotho weenyamazana yomPhakathi weNofingxana e-Double Drift Nature Reserve, esePumalanga Kapa nguNgqongqotjhe wezeBhoduluko, uDorh. Edna Molewa. Lokhu kufake hlangana ukunikelwa kwencwadi yobunini ye-Likhaya Lethu Communal Property Association (i-CPA) egameni likaNgqongqotjhe wezokuThuthukiswa kweeNdawo zemaKhaya nokuBuyekezwa kweNarha, uMma. u-Maite Nkoana-Mashabane.

3.2. Umphakathi we-Double Drift wemukwa amalungelo wokuhlala newamadlelo mThetho weNarha womNyaka we-1913. Ngomnyaka we-1994 umphakathi lo wafaka isibawo sokubuyiselwa inarha yawo esalungiswa ngomnyaka wee-2012 lapho kwahlonywa khona i-Likhaya Lethu CPA.

3.3. I-Likhaya Lethu CPA inamalunga womphakathi we-Double Drift ayi-1500 afumene iingidi ezisithandathu zamaranda evela emNyangweni wezeBhoduluko enqophe ukuthuthukisa umnotho webhizinisi yeenyamazana zommango eplasini ye-Naudeshoek (elimahekthara ayi-1 400). Lomsebenzi wenziwe ngokuhlanganyela nomNyango wezokuThuthukiswa kweeNdawo zemaKhaya nokuBuyekezwa kweNarha.

4. I-VBS Mutual Bank

4.1. IKhabinethi isitjhejile isimemezelo seBulungeloMali eliKhulu leSewula Afrika mayelana ne-VBS Mutual Bank. Abaphatheli abaqatjhiweko bazokusekela i-VBS Mutual Bank ukulungisa iintjhijilo zayo ibuyele esigeni ikwazi nokutlhogomela amakareko wesitjhaba nababekimali be-VBS. IKhabinethi ihlala izibophelele ekutjhugululeni umkhakha wezeemali ngaphandle kokukhinyabeza amakareko wababekimali.

5. Ijima Lesisomali

5.1. IKhabinethi ithokozela ijima le-‘CEOs Know’ elitjhotjhozelwa yi- Brand SA, ngokutjhebisana ne-Business Leadership South Africa, ngomnqopho wokukhuphula iSewula Afrika njengendawo yesisomali ngomnqopho wokukhangisa iSewula Afrika njengenarha yesisomali.

5.2. Lokhu kwakhela phezu komthangalasisekelo wethu ophuma phambili ephasini ngamakghono wezerhubhululo netuthuko we-InvestSAOne-Stop Shop, namano wesisekelo esiqinileko sokusekela abasisimali. Imikhakha yokuhluma kwenarha ivuliwe nayo emnothweni welwandle, amandla avuselelwako, umnotho otjheja imvelo nokwenjiwa kwerhasi ye-shale.

5.3. Ijimeli lifaka hlangana abo-CEO bamaKhamphani weentjhaba anzinze ngeSewula Afrika anikelana ngelemuko lawo ngokuraga netjalomali ngeSewula Afrika.

5.4. IKhabinethi ikhuthaza woke amaSewula Afrika ngommoya ka- “Thuma Mina” (Send Me) ophembetha esitjhabeni sekhethu ukobana abambe indima ngokwabelana ngeendaba zabo zepumelelo ngomnqopho wokukhuphula isithunzi sesitjhaba sekhethu nokukhulisa ikghonakalo yokukhula kwetjalomali yelizwe lekhethu.

6. IHlelo lokuThenga labaKhiqizi beGezi abaziJameleko  (ama-IPP)

6.1 IKhabinethi iwutjhejile umlandu oseKhotho ePhakemeko ofakwe ziinhlangano ezimbili ezizijameleko mayelana nesiqunto sikarhulumende sokutlikitla iimvumelwano zokuthenga igezi ezima-27 nama-IPP ama-27. Indaba le izakuphethwa yiKhotho ePhakemeko mhlana ama-27 kuNtaka wee-2018. Ngommoya wokuthobela umthethosisekelo, kugcine kutshwilisiwe ukutlikitlwa kweemvumelwanezi.

6.2 IKhabinethi ivumelana nokuzibophelela ekurarululeni iindaba ezimalungana namahlelo la. IHlelo lokuFumana umKhiqizi oziJameleko weGezi eVuselelwako  lizakuqinisekisa bona abathengi ngenarheni yekhethu bafikelela igezi ehlwengileko nengabizi khulu begodu lizakuletha isisomali etlhogeka khulu ngeSewula Afrika. Amaphrojekthi la azakuvula imisebenzi yasafuthi ezii-61 600, ama-95% wayo izakuba ngeyezakhamuzi zeSewula Afrika, kubonelelwa qangi ilutjha. 

6 6.3 IKhabinethi iqinisekisa ukuzibophelela kwayo etjhebiswaneni elihlangana kombuso namakhaphani wangeqadi njengalokha sinqophe amatjhuguluko wezamandla wekusasa nepilo engcono yabantu boke. Lokhu kuyatlhogeka kobana kunzinziswe ilawulo lomthethomgomo kuqinisekiswe nekghonakalo yobujamo beSewula Afrika njengenarha ekungasiswa kiyo emkhakheni wokuphehlwa kwegezi.

7 I-Listeriosis

7.1 IKhabinethi idlulisa amezwi wokutjhiriya asuka emrajini wehliziyo ebanganini nemindeni yalabo abalahlekelwe maphilo wabo ngemva kokutshwayeleka nge-Listeriosis, begodu ifisela labo abasaphathekileko ukuphola kwamsinyana. Bangaphezulu kwe-180 abantu abahlongakeleko kanti kwabikwa bona bama-940 abantu abasahlelwe bulwelobu eSewula Afrika.

7.2  IKhabinethi ikhuthazwa mizamo edephileko yomNyango wezamaPhilo, iPhiko elitjheja amaLwele aTshwayelanako leliZweloke (i-NICD) neHlangano yezamaPhilo yePhasiloke (i-WHO) yokukhandela ukurhagala komulwana we-listeria. Ngomzamo wokuqinisa amano la, uNgqongqotjhe wezamaPhilo uDorh. Aaron Motsoaledi, uzokubamba umhlangano nomKhandlu wabaHlengikazi weSewula Afrika ngeLesine, mhlana ali-15 kuNtaka wee-2018.

7.3  IKhabinethi yemukela iragelophambili elikarisako elenziweko ekutshwayeni umsuka wombulalalizwe lo we-Listeriosis. Ukubuyiselwa emva kwemikhiqizo esanyama emafemini amathathu we-Enterprise ne-Rainbow akhiqiza inyama – lapho kukholwakala bona ummulwana lo uqubuke khona – kwaba yipumelelo ezokuragela ekupheliseni ihlekelele le. Kokuthoma ubulwelobu bafunyanwa ngoMgwengweni wee-2017.

7.4  I-Listeriosis ibulwele obuyingozi kodwana obuvikelekako begodu bungelatjhwa ngokupheleleko ngemitjhoga yeemvikelazifo. Labo abasengozini ekulu bomma abasebantwini, amasana asesemancani, abantu abakhulileko nabantu labo amasotjabo womzimba abogabogako. Abantu abanamatshwayo womgomani, imisipha ebuhlungu, abagonyulukako nabathululako namkha abagijinyiswa yindeni kufuze barhabele kudorhodere nanyana emtholapilo oseduze.
7.5 IKhabinethi inethemba lokobana iSewula Afrika izoyehlula lehlekelele begodu ikhuthaza boke abantu ukuyelela imithetjhwana emihlanu yokuphepha nawuphatha ukugoma:

  • Hlamba izandla ngesibha namanzi ngaphambi kokuphatha ukugoma, nangemva kokuya ngendlwaneni;
  • Phekisisa ukugoma, ungagomi ukugoma okungakavuthwa ngombana ummulwana we-Listeria ua kwaphela lokha umkhiqizo wenyama nawuphekwe kuhle wavuthwa;
  • Ungaphatha ukugoma okuhlaza nokuphekiweko kanyekanye;
  • Beka ukugoma ezingeni lomfuthumela elifaneleko; begodu
  • Qinisekisa bonyana yoke imikhiqizo yebisi iyafuthunyezwa nanyana iyabiliswa bewuhlanze yoke imikhiqizo engaphekwako ngamanzi agelezako nanyana ngamanzi abilisiweko ngaphambi kokuyigoma.

7.6 Labo abanokuzaza mayelana ne-Listeriosis bangathintana ne-NICD ku: 011 386 6400.

8 IimBonelelo zezeHlalakuhle zikaRhulumende

8.1 IKhabinethi ibikelwe ngobujamo be-Ejensi yeemBonelelo zeSondlo noMhlalaphasi kaRhulumende yeSewula (i-SASSA) bokulungela ukusatjalaliswa kwemali yesibonelelo sezehlala- kuhle kubazuzi mhlana li-1 kuSihlabantakana wee-2018. Lokhu kukhambisana nesiqunto seKhotho yezomThethosisekelo (i-ConCourt) equnte ukwelula isikhathi sekontraka yagadesi ne-Cash Paymaster Services (i-CPS) ukufikela mhlana ama-31 kuNtaka wee-2018.

8.2 IKhabinethi ibuyelela ukuzibophelela kwayo ehlelweni likarhulumende lesizo lezehlalakuhle elisekabeni yamano wethu wokuphelisa umtlhago nokubuyisa isithunzi sabantu bekhethu. Ikhabinethi iyaneliswa ukuzwa bonyana abantu bazokubhadelwa iimbonelelo zabo zezehlalakuhle mhlana lii1 kuSihlabantakana wee-2018.

Amakarada we-SASSA wagadesi azokuhlala asebenza ukufikela ngoNobayeni wee-2018. Ikambiso yokutjhugululwa kwamakarada we-SASSA izokwenziwa ngendlela engazukuphazamisa ihlelo lokubhadelwa kweembonelelo zezehlalakuhle. Boke abakhongozeli bazakukhongozela iimbonelelo zabo emazikweni wangemihla afaka hlangana amabhanga, ama-Ofisi wePoso yeSewula Afrika (i-SAPO) nezinye iintolo ezikhethiweko.

8.3 IKhabinethi ikhombela labo abanganama-akhawundi webhanga bonyana baye emagatjeni we-SAPO ahlanu kwabo ukuyokuvula ama-akhawundi. IKhabinethi iyalele i-SASSA kunye neZiko likaRhulumende lezokuThintana nokuNikela ngeLwazi (i-GCIS) ukwenza ngokusemandlenabo ukubikela boke abakhongozeli ngamatjhuguluko angaba khona nakusukwa ku-CPS kufudukelwa ehlelweni elitjha elihlanganyelweko. IKhabinethi ihlala izibophelele ukuqinisekisa bona urhulumende uthobela isiqunto seKhotho yezomThethosisekelo (i-ConCourt). Ama-ofisi we-SASSA azokuhlala avuliwe alindele ukutjheja iimbawo ezitjha.

8.4 IKhabinethi ikhuthaza woke amalunga womphakathi, khulukhulu abakhongozeli nemindenabo, ukuthinta i-SASSA ku: 0800 60 10 11 nanyana bavakatjhele i-ofisi yakwa-SASSA eseduze nabo uyokufumana ilwazi elinabileko.

9 Ukutlolisela Ukuvowuda

9.1 IKhabinethi ihlanganyela neKomitjhini yezamaKhetho eziJameleko (i-IEC) noMengameli u-Cyril Ramaphosa ekuthokozeni woke amaSewula Afrika alalele isimemezelo sejima lokutlolisela ukuvowuda nanyana ukuhlalisa kuhle imininingwana yeemphande zabo kilepelaveke ephelileko yokuzitlolisela ukuvowuda. Le yipumelelo emaphorodlha ekulungiseleleni amakhetho wehlandla lesithandathu welizweloke neweemfunda alindelwe ukubanjwa ngomnyaka wee-2019.

9.2 Inani lezakhamuzi eliziingidi ezi-2 767 139 livakatjhele iintetjhi zokuvowuda kilepelaveke ephelileko.

9.3 Kilabo bavowudi abaziingidi ezi-2.76 abavakatjhele iintetjhi zabo zokuvowuda:

  • Ngaphezudlwana kwesigidi si-1.3 ngabatlolise kabutjha eentetjhini zabo zokuvowuda ezitja;
  • Abangaphezu kwee-800 000 batjhugululele eeyingini zokuvowuda ezitjha;
  • Pheze abavowudi abazii-500 000 bebatlolisa kokuthoma;
  • Kilabo bavowudi abatlolise kokuthoma, ama-82% wabo bangaphasi kweminyaka ema-30 begodu ama-54% wabo kubabantu bengubo;
  • I-Gauteng ibe nabatlolisa kokuthoma abanengi abama-23.69%, kwalandela iKwaZulu-Natala ngama-18.78% ne-Limpopo ngama-17.03%.

9.4 IPumalanga Kapa ibe nesibalo esiphezulu khulu sokutlolisela ukuvowuda ngama-87% kulandele iFreyistata ngaphezudlwana nje kwama-82% neKwaZulu-Natala, i-Limpopo neTlhagwini Kapa ngama-79% ngokutjhiyana kwazo leziimfunda. Ukutlolisa kwe-Gauteng yoke kube ma-67.3%.

9.5 I-IEC ibike bonyana irhelo labavowudi lijame enanini labavowudi eliziingidi ezima-26 250 939, ekulinani elilinganiselwa ema-75% wesibalo sabantu esilungele ukuvowuda ngokuya ngeenlinganiso zeZiko leemBalobalo leSewula Afrika (i-StatsSA) mayelana neminyaka yezakhamuzi ezilungele ukuvowuda.

9.6 Okungasenani izakhamuzi ezizii-300 000 ezivakatjhele iintetjhi zokuvowudela zihlangana nabavowudi abapheze babe ziingidi ezi-2.8 zalabo i-IEC gade inganamininingwana yeemphande zabo ngaphambilini.

9.7 Irhelo labavowudi elivuselelweko nelinqophileko liqinisekisa isithunzi nokwamukeleka kwalo ngaphasi kwekambiso yentando yenengi yethu yokuqinisekisa ukubanjwa kwamakhetho atjhaphulukileko, alungileko namukelekako.

9.8 IKhabinethi ikhombela woke amaSewula Afrika angakakghoni ukuvakatjhela iintetjhi zabo zokuvowudela eziseduze kilepelaveke egadungileko bonyana baye ema-ofisini we-IEC aseduze ukuyokuqinisekisa nokuhlalisa kuhle iiimphande zabo. Nakungasinjalo, bangasebenzisa ubunzinzolwazi be-IEC ngokuvakatjhela ku: www.elections.org.za/MyIEC lesisisetjenziswa siyafumaneka ama-iri ama-24 qobe lilanga kilabo abatlolisele ukuvowuda bonyana bahlole bebahlalise kuhle imininingwana yeemphande zabo.

10 Iimfiselabuhle Zokwelulama Zidluliselwa kuMhlengi Gwala oMgijimi

10.1 IKhabinethi nayo njengoNgqongqotjhe wezemiDlalo nokuziThabisa, uMm. uThokozile Xasa, inyefula isenzo selunya nenturhu esenziwe phezu komgijimi omumuntu omutjha , uMhlengi Gwala, osahlelwe ngomtjhinisarha asakhwele itsikirakhe KwaZulu-Natala.

10.2 IKhabinethi ifisela umgijimi lo ukuphola kwamsinyana begodu ithokoza khulu isiqhema sabelaphi be-St Augustine Hospital esimtlhogomeleko.
Ubelelesi abunandawo emphakathini wekhethu begodu iKhabinethi ikhombela imiphakathi bona usebenzisane nama-ejensi wezokuthotjelwa komthetho khona kuzakubotjhwa iinlelesi ezithinteka kilesisenzo.

11 Isomiso Simenyezelwe Njengehlekelele Yelizweloke

11.1 Ngaphasi koburholi bukaNgqongqotjhe wezokuBusa ngokuBambisana nezeNdabuko uZweli Mkhize, urhulumende umemezele isomiso njengehlekelele yelizweloke etlhoga bona kulwisanwe nayo kufakwe hlangana nomraro wokutlhayela kwamanzi.

11.2 IKhabinethi idlulisa amezwi wokuthokoza kwayo ebantwini abangeSewula Afrika abaraga nokonga amanzi nemizamo engapheliko yeKomidihlanganyela yaboNgqongqotjhe eTjheje zeSomiso, nababambisani kiyo yoke imikhakha karhulumende nomphakathi, ekuqalaneni nobujamo besomiso oburhageleko obusahlele iindawo ezithile ngelizweni zombelele.

11.3 Nangaphandle kobujamo bokobana iSewula Afrika ililizwe elingakanothi ngamanzi, iKhabinethi iqinisekise bonyana iSewula Afrika isese lilizwe elithandwa ziimvakatjhi.

B. IinQunto zeKhabinethi

1. IKhabinethi ivumele ukwethulwa ngePalamende kwesiVumelwano esiKhibelela isiHlomelelo 1 (iTjhebiswano kezeTjalomali) seHlangano yokuThuthukisa imiPhakathi ese-Afrika engeSewula (i-SADC) iKambiso yeeMali neSisomali (i-FIP) ukobana sizokulungiswa.

1.1. Umnqopho we-FIP kulungelelanisa imithethomgomo yeemali neyesisomali yamaZwe amaLunga ukobana ikhambisane neminqopho ye-SADC. Lokhu kuzakuqinisekisa bonyana nanyana ngiwaphi amatjhuguluko womthethomgomo enziwa liliZweni eliliLunga awakateleli ukwenziwa kwamatjhuguluko kamanye amaZwe amaLunga.

1.2. Iinkhibelelwezi zinqophe ukuvikela amalungelo waborhulumende ngomnqopho wokulawula nokulinganisa amalungelo wabasisimali naborhulumende.

2. IKhabinethi ivumele ukwethulwa ngePalamende kwemiThetho yamaZinga wokuPhathwa kweemBotjhwa eBuyekeziweko neThiywe kaButjha yiHlangano yeenTjhaba eziBumbeneko (i-UN) (imiThetho “ka-Nelson Mandela”).
2.1. Ukuthiywa kabutjha kwemiThetho yamaZinga wokuPhathwa kweemBotjhwa bonyana ibizwe “ngemiThetho ka-Nelson Mandela” kulitshwayo lokuhlonipha ilifa likaMengameli wethu wangaphambilini owabhadla iminyaka ema-27 ejele.

2.2. Kunatjiswe godu ephasini mazombe iLanga leenTjhabatjhaba likaMandela elihlonitjhwa mamaZwe amaLunga we-UN lamhlana ali-18 kuVelabahlinze ngomnqopho wokukhuphula ukuphathwa ngefanelo kweembotjhwa, kuyeleliswe iimbotjhwa bonyana ziyingcenye yomPhakathi bekuhlonitjhwe umsebenzi wabasebenzi bemajele njengomsebenzi wehlalakuhle yomphakathi.

2.3. Imithetho le izakusiza iSewula Afrika ukobana ikghone ukurhabisa amatjhuguluko wehlelo lamajele elithuthukako nelikhambisana nemigomo nemihlahlandlela yeentjhaba.

C. ImiThethomlingwa

1. IKhabinethi ivumele ukwethulwa ngePalamende komThethomlingwa wokuKhandela ubuLelesi beHloyo neKulumo eKhethulula ngoButjhaba womNyaka wee-2018.

UmThethomlingwa lo wenza bube mlandu ubulelesi behloyo nekulumo ekhethulula ngobutjhaba, godu wethula amagadango wokukhandela ubulelesobu. Unqophe ukulwisana nenturhu eqothele abantu bobutjhaba obuthileko. Umthethomlingwa lo unqophe ukuqinisa ukuzibophelela kweSewula Afrika ekusebenziseni ikambiso yeentjhabatjhaba kezamalungelo wobuntu.

2 IKhabinethi ivumele ukuthunyelwa ePalamende komThethommlingwa i-iKamva National e-Skills Institute (i-iNeSI) womNyaka wee-2018. LomThethomlingwa uqalelela ukuhlonywa kwe-iNeSI njengesakhiwo sangokomthetho esinomthetho waso wokutjheja iintjhijilo zamakghonofundwa wezecwephetjhe (amakghonofundwa abudijithali) ngelizweni. Ukuthuthukiswa kwamakghonofundwa wecwephetjhe namkha abudijithali kubonwa njengamaqalontangi karhulumende ekwakheni umnotho ohlanganyelweko welizwe elithuthukako nelikghonako.

Umthetho we-iNeSI uzakuba sihlanganisi nesitjhugululi ekukhutjhulweni kwamakghonofundwa abudijithali nekghono lokuhlela ngelizweni.

3 IKhabinethi ivumele ukwethulwa ngePalamende komThethomlingwa weenLinganiso zobuJamo bamaLwandle nemiLambo (i-Hydographic) womNyaka wee-2018. UmThethomlingwa lo unqophe ukuhlonipha nokwamukela ngokomthetho isikhundla se-Ofisi yomLinganisibujamo bamaLwandle nemilambo (i-Hydrographer), ekade sikhona ngaphakathi komNyango wezokuVikela (iButho lamaJoni weManzini leSewula Afrika) selokhu kwathonywa imisebenzi yokulinganiswa kobujamo bamalwandle nemilambo ngeSewula Afrika.

Lomthethomlingwa uzakusiza u-Hydrographer yeButho lamaJoni weManzini leSewula Afrika ukuhlonitjhwa ngokwesikhundla sakhe. Uqinisekise nokobana imisebenzi yokulinganiswa kwamalwandle nemilambo iba semthethweni. Lokhu kukhambisana nemigomo yeHlangano yezeManzini yeenTjhabatjhaba nesiVumelwano seenTjhabatjhaba sezokuPhepha kokuPhila eLwandle, ekusivumelwano seentjhabatjhaba esibeka amazinga wokuphepha kezokwakha, iinsetjhenziswa nepahla nokukhanjiswa kwemikhumbi yokurhweba ethutha ipahla.

D. ImiNyanya Ezako

1. INyanga neLanga lamaLungelo woBuntu

Imigidi yokukhumbula iNyanga neLanga lamaLungelo wobuntu izokubanjwa ngaphasi kwesihloko esithi: “UmNyaka ka-Nelson Rolihlahla Mandela: ukukhuphula nokudephisa isiko lamalungelo wobuntu hlangana nemiphakathi”.

Umgidi lo welizweloke uzokubanjwa mhlana ama-21 kuNtaka wee-2018 e-George Thabe Cricket Pitch, e-Sharpeville nge-Vereeniging. IKhabinethi ikhuthaza yoke Imikhakha ukuhlonipha lilanga lelizweloke, elihlonipha isiko lamalungelo wobuntu weSewula Afrika godu kukhunjulwe nabantu abafana noMadiba owanikela ngesikhathi sepilwakhe ukufikelela itjhaphuluko nekululeko esiyithabelako namhlanjesi.

2. IVeke yokuTjheja iiMbizo zeliZweloke

IVeke yokuTjheja iiMbizo zeliZweloke izakuthoma mhlana ali-9 ukufikela nakali-15 kuSihlabantakana wee-2018 ngaphasi kwesihloko esithi: “Sisoke siragela iSewula Afrika Phambili”. Nonyaka, imiGidingo yeKhulu lemiNyaka kaMandela iyingcenye ekulu yeveke yeMbizo, ngaphasi kwesihlokwana esithi: “Yiba liLifa”. IsiGungu sizakukhulumisana nemiphakathi eendaweni ezihlukahlukeneko ngelizweni. Amahlelo la waboNgqongqotjhe azokumenyezelwa msinyana.

3. Ukuqatjhwa Kwelutjha

3.1. UMengameli u-Ramaphosa ulindelwe ukuhloma iqhinga lemiSebenzi yokuQatjhwa kweLutjha ePhikweni lemiKhiqizo (i-Incubation Hub) e-Riversands e-Diepslooton mhlana ama-27 kuNtaka 2018. Leliqhinga, ngokutjhebisana neenkhamphani zangeqadi, linqophe ukuvulela abantu abatjha abasigidi amathuba wemisebenzi eminyakeni emihlanu ezako bakghone ukuzibandakanya kezomnotho, njengabasebenzi nanyana babe namabhizinisi wabo nanyana bavuselele ithando lokuraga nefundo.

4. Amakhambo wombuso we-Mozambique ne-Zimbabwe

UMengameli u-Ramaphosa uzakuthatha amakhambo wombuso ukuya elizweni le-Mozambique nele-Zimbabwe ngokulandelana ngoMgqibelo, mhlana ali-17 kuNtaka wee-2018. Amavakatjho la azakunqopha ekuqiniseni isikhozi neenarha ezimbilezi.

UMengameli godu uzakwabelana ngemibono ngezokuthula nokuvikeleka kilesisiphande nekhonthinenti, bakhulumisane ngeendaba zephasi ezithinta ngokufanako iinarhezi.

E. Imilayezo

1. IKhabinethi ithokozisa uNtsiki Biyela, onguMma wokuthoma onzima weSewula Afrika otlhodlhe iwayini bewahloma itshwayo lakhe. Uneziqu zokutjala amadireyibe (i-Viticulture) azifumana eYunivesithi ye-Stellenbosch nelemuko lomsebenzi leminyaka eli-13, iwayinakhe ebizwa nge-Aslina Wines ngomnyaka lo we-2018 izokuthengisa amabhodlela azii-12 000 e-United States of America, e-Germany, e-Taiwan ne-Ghana.

2. IKhabinethi ithokozisa u-Caster Semenya ekuphuleni irekhodi leSewula Afrika lamamitha ayi-1 000 egade sele lineminyaka ema-35. Lokhu ukwenze ephaliswaneni le-Athletix Grand Prix egade libanjelwe e-Tuks ePitori.
Ikwekwezethu le ithumbe iphaliswaneli ngesikhathi esima-2:35:44, waphula irekhodi lakade elenziwa ngomnyaka we-1983 ngu-Ilze Wicksell pheze ngemizuzwana emibili. IKhabinethi iyambuka godu u-Semenya ngokuphumelelisa ibhudango lakhe lakade lokufumana ifundo yeziqu zeyunivesithi lapho aqede iimfundo ze-Diploma ku-Sports Science eYunivesithi ye-Potchefstroom eseTlhagwini Tjingalanga.

3. IKhabinethi idlulisa ukutjhiriya kwayo ebanganini nomndeni weLunga eliHloniphekako, uMma. uLoliwe Fezeka, ohlongakalele engozini yekoloyi ePumalanga Kapa ngeveke ephelileko.

4.  IKhabinethi idlulisa godu ukutjhiriya kwayo kabahlobana nomZenda ojamele iSewula Afrika e-Sweden, uKosazana Faith Radebe, ohlongakele ngeLesibili, nakali-13 kuNtaka wee-2018. Ngaphambilini wayegade amHloli Zombelele wezobuHlakani eSewula Afrika.

D. Ukuqatjhwa

Koke ukuqatjhwa kulawulwa kufakazeleka kweencwadi zefundo kunye nokuhlanjululwa kwebizo lomuntu okufaneleko.

1. UDorh. Philemon Mjwara oqatjhwe esikhundleni sokuba mNqophisi Zombelele emNyangweni wezeSayensi neThekhnoloji isikhathi sekontraka esiluliweko seminyaka emithathu, ukuthoma mhlana li-1 kuSihlabantakana wee-2018.
2. Umm. uMemme Sejosengwe esikhundleni sokuba nguNobhala Zombelele e-Ofisini yeJaji eliKhulu isikhathi sekontraka esiluliweko seminyaka emithathu, ukuthoma mhlana li-1 kuSihlabantakana wee-2018.
3. Umm. uThuli E Radebe, esikhundleni sokuba mNqophisi wesiGungu eZikweni laMano wemiSebenzi yomBuso (i-Centre of Public Service Innovation) isikhathi sekontraga esiluliweko seenyanga ezisithandathu.
4. UNom. Thilivhali Archibald Ramawa esikhundleni sokuba mPhathi oyiHloko weeMali we-National Electronic Media Institute.

5. IBhodi ye-Sentech SOC Limited:
a. UNom Magatho Mello (ubuyiselwe esikhundleni njengomnqophisi  ongakaphathi nonguSihlalo);
b. UNom. Lumko Mtimde (njengomnqophisi ongakaphathi);
c. UDorh. Sandile Malinga (njengomnqophisi ongakaphathi); no
d. Mm. u-Elizabeth Malaka (njengomnqophisi ongakaphathi).

6. IBhodi ye-Broadband Infraco:
a. UNom. Mandla Ngcobo (ubuyiselwe esikhundleni njengomnqophisi ongakaphathi nonguSihlalo);
b. UMm. uNokuthula Selamolela (ubuyiselwe esikhundleni njengomnqophisi ongakaphathi);
c. UNom. Gift Mphefu (njengomnqophisi ongakaphathi);
d. UMm. Zandile Matilda Kabini (njengomnqophisi ongakaphathi); no-
e. Mm. u-Jennifer Schreiner (njengomnqophisi ongakaphathi).

7. IBhodi ye-SAPO:
a. UNom. Comfort Ngidi (ubuyiselwe esikhundleni sokuba nguSihlalo);
b. UMm. uNomahlubi Simamane (ubuyiselwe esikhundleni sokuba liSekela likaSihlalo);
c. U-Adv Juliana Galetlane Rasethaba (esikhundleni sokuba mnqophisi ongakaphathi); no;
d. Dorh. Charles Nwaila (esikhundleni sokuba mnqophisi ongakaphathi).

Imibuzo ingathunyelwa: kuMma uPhumla Williams – UmJaphethe womKhulumeli weKhabinethi (we-GCIS)
Inomboro kaFunjathwako: 083 501 0139

Share this page

Similar categories to explore