Ikulumo yesitjhaba ngomhlonitjhwa JG Zuma, umongameli Weriphabhliki Yesewula Afrika, kuhlalohlanganisela lezindlu Zepalamende, Ekapa

03 Jun 2009

Somlomo oHloniphekileko;
Sihlalo womKhandlu weNarha oNgamele iimFunda;
Sekela likaSomlomo weNdlu yesiBethamthetho seNarha neSekela likaSihlalo womKhandlu weNarha oNgamele iimFunda;
Sekela likaMongameli weRiphabhliki, Kgalema Motlanthe;
Mongameli wangaphambilini weRiphabhliki, Thabo Mbeki;
Makekere wethu, Mongameli wokuThoma weSewula Afrika yentando yenengi, Isithwalandwe Nelson Rolihlahla Mandela;
MaSekela waboMongameli bangaphambilini;
Bondunakulu Abahloniphekileko naboSomlomo beemFunda zethu;
Malunga Ahlonphekileko wezoBulungiswa;
Sihlalo waboRhulumende bemaKhaya eSewula Afrika, bomeyara nabadosiphambili ekambisweni yethu yaborhulumende bemakhaya;
Sihlalo weNdlu yeNarha yamaKhosi weNdabuko, kanye namakhosi wendabuko ahloniphekileko;
Baphathi bamaZiko kaRhulumende aseKela iNtando yeNengi;
Mphathi weBhanga EliBulungako;
Badosiphambili bezeKolo;
Banqophisi Zombelele kanye nabanye abadosiphambili bemisebenzi yomphakathi;
Mongameli wePalamende ye-Afrika, Mhlonitjhwa Idriss Endele Moussa;
Bazenda abahloniphekileko naboKomitjhinara abaPhezulu;
Mvakatjhi eziKhethekileko, makhomreyidi, nabangani;
MaSewula Afrika,

Dumelang, Avuxeni, Molweni,

Ngomhlaka 22 kuSihlabantangana, iinkulungwana zamaSewula Afrika zaphuma zakuyokuvowuda. Basebenzisa ilungelo labo lentando yenengi etjhutjhunyezwa yitjisakalo yokutjhugulula amaphilo wabo bona abe ngangcono.

Ngokuphuma kwabo ngobunengi, baqinisekisa bona ngokusebenzisana singenza okunengi ekulweni nomtlhago nekwakheni ipilo engcono yabantu boke.

Bebakhuthazwa mbono wokufakwa ngaphakathi komphakathi, iSewula Afrika ekungeyabantu boke, isitjhaba esihlangeneko ngokuhluka kwemihlobo, abantu abasebenzisanako ekwenzeleni woke umuntu okukhulu nokuhle.

Siyazithoba ngegunya lamandla wekhetho esilinikelwe sitjhaba senarha yekhethu, esikhethe urhulumende waso ngendlela ethembisako.

MaLunga aHloniphekileko,

Eminyakeni embalwa egadungileko isitjhaba sekhethu sidlule eenkhathini ezinikela iselela. Sithokoza ngombana sinekambiso yomthethosisekelo enamandla nesebenza ngokuzeleko, enamaziko ahlangeneko nabumbeneko ekulwisaneni nalobu budisi ngokutjhelela nangesithunzi. Umnyanya wanamhlanjesi ngewokugidinga umsebenzi owenze ikululeko esinayo le. Godu kukugidinga isiko lethu lokuragela phambili nokuzibophelela ngokuhlanganyela.

Lokhu kufakazelwa kukuba khona kwakamakekere wethu uMadiba, owakha isisekelo salokho okwazuzwa yinarha yekhethu, kanye nalokho kwakaMongameli wangaphambilini uThabo Mbeki owaragela phambili wakha phezu kwaleso sisekelo.

Iragelo phambili leli lifakazelwa godu liphuzu lokobana loyo obekanguMongameli wangaphambili uKgalema Motlanthe gadesi sele aliSekela likaMongameli weRiphabhliki emva kwamatjhuguluko enzekako anokuthula, lokhu kusenze saba yinarha ehlukileko ngeendlela ezinengi.

MaSewula Afrika,

Njengobana nazi, bonyana ukulwisana nomtlhago kuhlangana namahlelo aphezulu kilayo atjhejwe ngurhulumende. Ngomhlaka 9 kuMrhayili, mhlana kwethulwa esitjhabeni uMongameli, senza isibopho ebantwini beSewula Afrika nephasi loke bona:

"Lokha nakusese namaSewula Afrika ahlongakala ngabonobangela bamalwele alaphekako;
Lokha nakusese nabasebenzi abasatlhaga ngokondla imindeni yabo nabasatlhaga ukuthola umsebenzi;

Lokha nakusese nemiphakathi enganamanzi ahlanzekileko, izindlu ezisezingeni elifaneleko nanyana ukuthuthwa kwendle okungikho;

Lokha nakusese nabahlali bemaphandleni abangakghoni ukuziphilisa ngehlabathi yenarha abahlala kiyo;

Lokha nakusese nabantu bengubo abasakhethululwako, abasasetjenziswa ngokungakafaneli nanyana abasahlukunyezwako;

Lokha nakusese nabantwana abanganandlela nanyana ithuba lokuthola ifundo efaneleko;

Angeze saphumula, begodu angeze sesaba besiphambuke, ejimeni lethu lokurarha umtlhago.

Ekuphumeleliseni umnqopho lo, urhulumende wethu ukhombe iindawo ezilitjhumi okuziindawo eziqakathekileko, eziba yingcenye yeQhinga leNdlela yokuSebenza lesiKhathi EsiPhakathi ka-2009 ukuya ku-2014.

Ihlelweli lisungulwe ngesikhathi sobujamo obumbi bezomnotho.
Unyaka odlulileko ube ngunyaka lapho zomnotho zephasi zibe nesikhathi sobudisi esingakatjhejwa eminyakeni elitjhumi esikiyo le.

Nanyana iSewula Afrika ingakathinteki ngendlela iinarha ezinengi zithinteke ngayo, imiphumela yalokhu ibonakala kuhle emnothweni wekhethu. Singene ebujameni bomnotho ofadalalako

Kuqakatheke khulu gadesi kunangaphambilini bonyana sisebenze ngokubambisana ngehlelo elifanako ekuziphenduleleni kilobu bujamo obumbi bezomnotho.

Sithatha iNdlela yokuSebenza yeSewula Afrika njengesithomo sokuziphendulela ebujameni obumbi bomnotho weentjhabatjhaba, efikiswe ekugcineni ngurhulumende, abasebenzi namabhizinisi ngoMhlolanja unyaka lo. Kufanele sisebenze njenganje khona sizakwehlisa umthelela wokwehla komnotho khulukhulu kilabo ababa bongazimbi.

Sesithomile ukusebenzela ukuphungula izinga lokulahleka kwemisebenzi. Kunesivumelwana esihlongozweko phakathi kwakarhulumende nabahlanganyeli bomphakathi ekusungulweni kwebandulo labasebenzi lokha nakunganamsebenzi.

Abasebenzi abazobe baqalene nokukhutjhwa emsebenzini ngonobangela wobujamo obumbi bomnotho bazokuhlaliswa emsebenzini, isikhatjhana bese babandulwa kabutjha babandulelwe amakghono amanye.

Imikhulumiswano ngemininingwana ephathekako iragela phambili phakathi kwabahlanganyeli bomphakathi neenhlangano ezizokuthinteka emahlelweni anjengala, sekufakwe phakathi nomKhakha wezeFundo namaZiko weBandulo.

Sizokusekela umsebenzi weKomitjhini YokuBuyisana NokuLamula ukusiza abaqatjhi nabasebenzi bonyana bathole ezinye iindlela zokukhupha abantu emsebenzini ngokulandela ikambiso efaneleko yezomthetho.

Bekube kunamhlanjesi, abokomitjhinara beKomitjhini YokuBuyisana Nokulamula baphephise imisebenzi engehla kweenkulungwana ezine ngekambiso yokubonisana, bebanikela isiyeleliso esiragela phambili nesekelo kubasebenzi abakhutjhwe emsebenzini.

Ikhophoretjhini Yokuthuthukiswa kwamaFemu ihlome ihlelo lokusekela ngeemali iinkhamphani ezisebudisini. Sizokuqinisekisa godu bonyana urhulumende uthenga ipahla yakhe enengi nemisebenzi eyenzelwa abantu ekhayapha, ngaphandle kokuqalela phasi ukuphalisana kwephasi mazombe nanyana ukukhuphula intengo ibe ngaphezu kwamazinga amukelekako.

Ukwakhela phezu kwepumelelo yokungena hlangana komgomo wezerhwebo, iPlani yokuSebenza Komgomo wamaFemu enyusweko izokuhlonywa. Imikhakha edosa phambili esele ikhonjiwe yeenthuthi, amakhemikhali, ukukhiqizwa kweensimbi, zokuvakatjha, zezambatho nezamahlathi. Ukungezelela kilokhu, kuzakubekwa godu emisebenzini, zemikhiqizo emincani kanye nezamakontraga hlangana nezinye, ngetjisakalo yokwakha amathuba wemisebenzi enesithunzi.

Njengehlangothi lesiGaba sesibili seHlelo eLandisiweko lemiSebenzi yesiTjhaba, iHlelo lomSebenzi womPhakathi lizokuragwa ngokurhabako. Linikela izinga okungeliphasi lomsebenzi ojayelekileko kilabo abawutlhogako, kube ngakelinye ihlangothi lithuthukisa ubujamo bepilo emiphakathini.

Ukwehla komnotho kuzokuthinta ibelo lelo inarha yekhethu ekhamba ngalo ekulungiseni iinselela zehlalakuhle nezomnotho esiqalene nazo. Kodwana lokhu akukazokutjhugulula ituthuko yethu.

Lokho esikukhombileko nesakubeka phambili ukuya ngomgomo, kanye namaplani esiwabeke ngaphambi kwabakhethi, azokuhlala ayisika yehlelo lakarhulumende wethu lo. Ngomoya womphakathi weSewula Afrika, asihlanganeni khona sizakuthola isisombululo sisoke. Sesifikile isikhathi sokobana sisebenze ngamandla.

Urhulumende wethu uzokuqala phambili, angeze abuyela emva!

Amagadango ahlelwe kuQhinga leNdlela yokuSebenza lesiKhathi EsiPhakathi kufanele atjheje ubudisi obulethwa miraro yomnotho. Ukwehla lokhu akukafaneli kwenze bonyana sitjhugulule amahlelo wethu. Kunalokho kufanele kusikhuthaze bonyana senze lokhu ngebelo nangetjisakalo.

Indlela yokuSebenza itjheje khulu amahlelo aphambili alitjhumi.

Siyazibophelela bonyana ngokusebenzisana singarhabisa ukukhula komnotho besitjhugulule umnotho khona sizakwakha imisebenzi esezingeni elifaneleko namaphilo adzimeleleko.

Sizokusungula ihlelo elikhulu lokwakha umthangalasisekelo womnotho nezehlalakuhle yomphakathi. Sizokuthuthukisa besithome amano wokuthuthukiswa kweendawo zemaphandleni ahlanganiswe nenarha nokubuyekezwa kwezelimo nokuba nokugoma okwaneleko.

Sizokuqinisa amakghono neensetjenziswa zabasebenzi. Sizokuthuthukisa ubujamo bezamaphilo wawo woke amaSewula Afrika. Ngokusebenzisana nawo woke amaSewula Afrika, sizokuqinisa ukulwisana nobulelesi nobukhohlakali. Sizokwakha imiphakathi ehlangeneko, etjhejako nedzimeleleko.

Ngokusebenzisana ne-Afrika nephasi loke, sizokuragela phambili ngokuthuthukisa i-Afrika nokusebenzisana okungezelelweko kweentjhabatjhaba.
Sizokwenza isiqiniseko sokoba iinsetjenziswa zisebenza beziphathwa ngokudzimeleleko.

Godu, ngokusebenzisana nabantu nangokusekelwa ziinsebenzi zikarhulumende, sizokwakha urhulumende othuthukako, sithuthukise ukwenziwa ngcono kwemisebenzi yomphakathi begodu siqinise amaziko wentando yenengi. Kulithabo kimi ukuletha tjhatjhalazi amaphuzu aqakathekileko wehlelo elizokusetjenziswa.

Ukulethwa kwemisebenzi enesithunzi kuzokuba sekabeni yemigomo yezomnotho begodu kuzokudlala indima eqakathekileko ekurherheni itjalomali nemizamo yokulethwa kwamathuba wemisebenzi. Ngokukhambisana neenthembiso zethu, kufanele siragele phambili ngokuthuthukisa umnotho ofaka hlangana koke.

Ngalendlela, sizokusebenzisa amahlelo karhulumende wokuthenga, ukukhutjhwa kwamalayisense nokusekela ngeemali ukusiza amabhizimisi asakhasako nokuthuthukisa ukuthonywa kweHlelo eliBanzi lokuThuthukisa abaNzima ngomNotho
nemigomo yokuQatjha ngokuLinganisa. Ukuthoma ukusebenza kuzokwenziwa ngokutjheja ifuneko yokulungisa ukungalingani ebekukhona esikhathini esidlulileko.

Itjhuguluko leli lizokwenziwa ngokusekela abomma, ilutjha, nabantu abakhubazekileko.

Sizokwehlisa umthwalo wokuphatha emahlombe wamabubulo amancani. Indaba yokungathuthuki ngonobangela wemithetho ekhona yakhe yavezwa mkhakha lo amahlandla ambalwa.

Kelinye ihlelo lokungena hlangana ekwakheni amathuba wokusisa, urhulumende uzokusebenzisa ikambiso eyodwa nehlangeneko yokutlolisa amabubulo. Lokhu kuzokwenza ngcono ukusetjenzelwa kwabathengi nokuphungula iindleko zokurhweba eSewula Afrika. Elinye iphuzu eliqakathekileko ekwakheni amathuba wemisebenzi liHlelo Elandisiweko lemiSebenzi yesiTjhaba. Umnqopho wesigidi sinye semisebenzi sewufinyelelwe. IsiGaba sesibili sehlelo sinqophe ekuletheni amathuba wemisebenzi angaba ziingidi ezine ngo-2014. Kusukela gadesi bekube nguNobayeni ka-2009, sihlela ukuletha amathuba wemisebenzi abalelwa ku-500 000.

Lokha nasisakha ibhoduluko lamathuba wemisebenzi namabhizimisi, urhulumende uyavuma bonyana abanye babahlali bazokuragela phambili ngokufuna isizo likarhulumende. Isibonelelo semali yezehlalakuhle sizokuhlala siyindlela ekhamba phambili yokulwa nomtlhago. Kusukela ngomhlaka 31 kuNtaka 2009, abantu ababalelwa ngehla kweengidi ezi-13 bathola isibonelelo semali yezehlalakuhle, bese kuthi abangehla kweengidi ezibunane babo kube bantwana.

Sisitjheje khulu isidingo sokuhlanganisa isibonelelo semali yezehlalakuhle nemisebenzi nanyana okwenzeka kezomnotho khona sizakukhuthaza ukuzijamela kwalabo abakghonako. Okuqakatheke khulu kilesisikhathi kukobana, abomakhelwana kufanele basizane. Gadesi sekusikhathi sebumbano. Asisizaneni njengabomakhelwana.

Asivumelaneni bonyana akukameli kube nomntwana ozokuyokulala angakagomi ngombana ababelethi bakhe bangasebenzi. Nange singasebenzisana, singenza okunengi. Mvakatjhi eziKhethekileko, njengengcenye yesibili yehlelo lamano eliqakathekileko, sizokuragela phambili ngehlelo lethu lokwakha umthangalasisekelo womnotho newezehlalakuhle.

IButhelelo lokuThuthukiswa komThangalasisekelo karhulumende elisandukusungulwa lizokwenza isiqiniseko sokobana, iindleko zezakhiwo ezihlelelweko ezingaba ziingidi e-R787 njengombana zihlelwe kusabelo seemali ekuthomeni konyaka lo lithonywa ngendlela efaneleko.

Isekelo leemali leli lifaka phakathi ukwatjelwa kwehlelo lokwakha iinkolo, iinthuthi zomphakathi sekufakwe phakathi ikambiso yehlelo leembhesi ezirhabako, zezindlu, amanzi kanye nekukhanjiswa kwendle.

Omunye umthangalasisekelo omkhulu yiphrojekthi yokusisa kuBhegere yePhasi yeBholo eRarhwako ye-FIFA ka-2010. Njengorhulumende nesitjhaba sokana, sifunga bonyana iBhegere yePhasi izokutjhiya ilifa lelo abantwana bethu nemiphakathi izokuzuzakilo eminyakeni eminengi ezako.

Sisezingeni elifaneleko lokuhlangabezana neendingo zethu begodu sizimisele ukunikela iphasi iBhegere yePhasi ehle khulu kunekhe zabakhona. Sibeka amahlelo woke ngefanelo ukuqinisekisa bonyana iBhegere yeenHlangano, ezokuthoma ngomhlaka 14 kuMgwengweni iba yipumelelo ekulu.

Ngenyanga kaSihlabantangana kilonyaka ophezulu, ngazisa ubudosiphambili bebubulo lamateksi bonyana bujamise imikhulumiswano mayelana nokusebenza kwekambiso yehlelo leembhesi ezirhabako bekube ngemva kwamakhetho. Sithembise ukunikela ngesikhathi esaneleko semikhulumiswano khona sizakusebenza kuhle ngeenghonghoyilo zebubulweli. Ngomhlaka 11 kuMgwengweni, uNngqongqotjhe weenThuthi uzokuthoma ngemikhulumiswano nebubulweli.

Umhlangano uzokuthoma umlandelande wemikhulumiswano nabakghonakalisi abathintekileko ehlelweni leembhesi ezirhabako. Sinethemba lokobana iindaba ezingakalungi kuzokusetjenzwa ngazo bona woke umuntu aneliseke. Lokhu kuzokufaka phakathi iphuzu eliqakathekileko lokuthi abakghonakalisi bazokuzuza bunjani kilelihlelo.

MaLunga aHloniphekileko,

Enye ituthuko ezokusiza iBhegere yePhasi kukhupha imithangalasisekelo yokurhatjha ngokwedijithali netshwayo elizokusabalalisa iinrhatjhi. Ngaphezu kwakho koke, sizokwenza isiqiniseko sokobana iindleko zezokuthintana ziyaphunguka ngamaphrojekthi ezako ukwelula umthamo obanzi wokuthintana.

Kufanele senze isiqiniseko sokobana asitjhiyi iindawo zemakhaya ngemva etuthukweni ekarisako le. Njengehlangothi lokuthuthukiswa kwezakhiwo zomphakathi sizokunikela ngezindlu zokuhlala abantu abazikghonako neendawo zokuhlala ezinesithunzi. Sizokuragela phambili ngesithembiso sokobana ukuhlaliswa kwabantu akusikukwakha izindlu kwaphela.

Kumayelana nokutjhugulula amadorobha wethu amakhulu namancani nokwakha imiphakathi ehlangeneko, edzimeleleko, nenakekelako ngokufikelela lula emsebenzini neendawo zokuzithabisa emphakathini, sekufakwe phakathi iintlabagelo zezemidlalo nezokuzithabisa.

Ngomoya lo, sizokusebenzisana nePalamende ukurhabisa ikambiso yomThethomlingwa wokuPhathwa kokuSetjenziswa kweNarha. Ngokusebenzisana nabantu bethu abaseendaweni zemakhaya, sizokwenza isiqiniseko sokobana amano wokuthuthukiswa kweendawo zemakhaya ahlanganiswa nenarha nokubuyekezwa kwezelimo nesiqiniseko sokuba nokugoma, kuzokuba lihlelo lesithathu esizolitjheja.

Ngithanda ukusebenzisa lelithuba ukudlulisela amagama wokutjhiriya emndenini weSekela likaNgqongqotjhe wezeLimo, uDirk du Toit, ohlongakele kiyo iveke le. Ukuzinikela kwakhe emsebenzini sizokukhumbula kwamambala. Abantu beendawo zemakhaya nabo banelungelo lokuba negezi namanzi, iindlwana zokuzithuma ezidoswako, iindlela, iindawo zokuqeda isizungu nezemidlalo kanye neendawo zokuthenga ezingcono, ezinjengezemadorobheni.

Nabo banelungelo lokusizwa kezelimo ukuze bazitjalele imirorho nokhunye, bebafuye khona bazakwazi ukuziphilisa. Sizimisele ukulithoma ijima leli lokwakha imithangalasisekelo eendaweni zemakhaya. Lokha nasisebenzisana nezakhamizi, amakhosi, amakhansela namakhosana sizokwazi ukuwurhabisa lomsebenzi.

Sibawa abantu abahlala eendaweni zemakhaya bona bathome ukuzilungiselela ukutjela urhulumende bonyana ngiziphi izinto abazifuna msinyana.
Ngokusebenzisana singenza okunengi.

Somlomo oHloniphekako noSihlalo,

Lokha nasele sithole iimfundo ezifaneleko emahlelweni wokuthoma athuthukisako iindaweni zemakhaya, sikhethe uMasipala onKhulu weGiyani eLimpopo njengephrojekthi esizokutjengisa ngayo kilelijima. Kiwo woke amaphrojekthi la sizokuhlanganisa iimfundo ekuzokuba ngezenarha yeSewula Afrika yokana.

Ukungezelela kilokhu, sizokusebenzela phezu kwendlela yokuvuselela amadorobha aseendaweni zemakhaya, ngeembonelelo ezinjengeHlelo lesiBonelelo sokuThuthukisa aboMakhelwana. Ngalendlela, iindawo ezimagega namadorobha zizokuzuza ngokusekelwa ngezomnotho.

Ngokungena hlangana lokhu, silindeleke bonyana sitjhugulule indlela leyo iindawo zemakhaya eziqaleka ngayo enarheni yekhethu.

Mafelandawonye,

Zefundo zizokuba ngelinye lamahlelo atjhejwa khulu eminyakeni emihlanu ezako. Sifuna abotitjhere, abafundi nababelethi bona basebenzisane norhulumende ukutjhugulula iinkolo zethu bona zibe maziko aphuphuma ngepumelela.

Ihlelo lokuThuthukiswa kwabaNtwana abasesebaNcani lizokukhutjhulwa, ngomnqopho wokwenza kube lula ukungena kuGreyidi R kwawo woke umntwana bese sibuyelela inani labantwana abangaphasi konyaka ukuya eminyakeni emine ngomnyaka ka-2014.

Sithanda ukubuyelela izinto ekufanele bonyana zenzeke nakanjani. Abotitjhere kufanele babe sesikolweni, ngekumbeni yokufundisela, ngesikhathi, bafundise, ngaphandle kokuliselela nanyana ukuqalela phasi umsebenzi nangaphandle kokuhlukumeza abafundi! Abafundi kufanele babe ngekumbeni yokufundela, ngesikhathi, bafunde, bebahloniphe abotitjhere babo nabo bahloniphane, bedogu benze nemisebenzi yesikolo.

Ukwenza ngcono ukuphathwa kweenkolo, ibandulo elisemthethweni lizokuba mbandela wokuthuthukisa abotitjhere bona babe boprinsipali nanyana iinhloko zeminyango.
Sizokuhlangana naboprinsipali ukwabelana ngombono wethu ngokuvuselela ikambiso yefundo.

MaSewula Afrika,

Sizokungezelela imizamo yethu ukukhuthaza boke abafundi bona baqede ifundo yabo yesekhondari.

Esikunqophileko kukwandisa amazinga wokuzitlolisa eenkolweni zemasekhondari ngamaphesende ama-95 ngonyaka we-2014. Godu sitjheje iimedo ezitja zokubuyisela esikolweni abafundi abalise isikolo, besibanikele isekelo.

MaLunga aHloniphekileko, siphatheke kumbi khulu ngemibiko yabotitjhere abahlukumeza abafundi ngokomseme, khulukhulu abafundi babentazana.

Sizokwenza isiqiniseko sokobana imiHlahlandlela yoHlukunyezwa ngokomSeme nemiGuruguru eenKolweni zomPhakathi isatjalaliswa ngokwaneleko, nokuthi abafundi nabotitjhere bayayazi begodu bayayitjheja.

Abotitjhere abasebenzisa isikhundla sabo kumbi namandla wabo ekubeni nobudlelwana bezomseme nabantwana, bazokuthathelwa amagadango aqinileko. Ukuthuthukisa ukufunda kwepilo yoke, lelihlelo leFundo yabaDala neBandulo elibizwa i-Kha ri Gude lizokuqiniswa.

Mafelandawonye, MaLunga aHloniphekileko.

Kufanele senze isiqiniseko sokobana ibandulo nokuthonywa kokuthuthukisa amakghono enarheni liziphendulela emfunekweni zomnotho. Umkhakha weFundo ePhakamileko neBandulo onamakholiji ama-50 namakhamphasi ali-160 inarha yoke kuzokuba ziindawo ezisisekelo zokuthuthukisa ukubandulwa kwamakghono.

Sizokuthuthukisa ikghonakalo yokungena efundweni ephakamileko kwabantwana abavela emindenini etlhagako begodu senze isiqiniseko sokuhloma ihlangano edzimeleleko ezobasekela ngeemali emayunivesithi.

MaSewula Afrika,

Sinetjisakalo ekulu mayelana nokwehla kobujamo bezamaphilo, oburhagaliswa kukhula kobulwele eminyakeni elitjhumi nahlanu esikhathini esidlulileko.

Sizibekele iminqopho yokuragela phambili siphungulei ukungalingani ekunikeleni ngesizo kezamaphilo, ukusiza umthamo wabasebenzi, ukuvuselelwa kweembhedlela nemitholapilo bese siragela phambili ngokulwisana nomulwana wentumbantonga nentumbantonga ngokwayo, nesifo sesifuba namalwelwe amanye.

Kufanele sisebenzisane ekuthuthukiseni ukuthonywa kweHlelo Elipheleleko lokweLapha, UkuPhatha nokuTjhejwa koMulwana weNtumbantonga neNtumbantonga ngokwayo ngomqopho wokuphungula izinga lokuthelelana okutjha okungaba khona ngamaphesende ama-50 ngonyaka ka-2011. Sifuna ukufikelela kumaphesende ama-80 kilabo abafuna ukwelatjhwa ngesigogobalisi sentumbantonga kungakafiki unyaka ka-2011.

Sizokuhloma ihlelo leTjhorensi yezamaPhilo yesiTjhaba ukuya ngeengaba nangendlela ethuthukisako. Ukuze kuthonywe iTjhorensi yezamaPhilo yesiTjhaba, ukulungiswa ngokurhaba kweembhedlela zomphakathi kuzokuragwa ngokubambisana nabahlanganyeli bomPhakathi nabangeQadi.

Godu sitjheja ngokurhaba iindaba zokubhadelwa kwabasebenzi bezamaphilo khona kuzakuphela ukuzaza okukhona ekwenzelweni imisebenzi yezamaphilo.
Ngokusebenzisana asenze okunengi ekwenzeni ngcono itjhejo lezamaphilo, elikhambisana nemiNqopho yokuThuthukisa yeMiliniyamu yeenTjhaba eziBumbeneko ukuphungula umtlhago ngesiquntu ngonyaka waka-2014.

ZaKhamuzi zeSewula Afrika,

Ngokusebenzisana singenza okunengi ekulweni nobulelesi. Umnqopho wethu kuhloma iHlelo eliQalene noBulelesi kezoBulungiswa elitjhugulukileko, elihlanganisiweko, lesimodeni, elineentlabagelo neliphethwe kuhle.

Kuqakathekileko godu ukuthuthukisa ukusebenza kuhle kwamakhotho nokusebenza kwabatjhutjhisi nokunikela abaphenyi amakghono womsebenzi, zesiforensiki nezobuhlakani. Umsebenzi lo uthomile, begodu uzokuthathwa ngamandla amatjha nangomfutho.

Hlangana neminye iminqopho yamsinyana kukwenza isiqiniseko sokobana singezelela inani labatjhutjhisi nabasebenzi beBhodi yokuSiza ngezomThetho. Sizokwenza okufanako nangamapholisa abaphenyi.

Sitjhugulule igama lomnyango lo ukusuka kewezokuPhepha nokuVikeleka ukuba mNyango wezamaPholisa, ngehloso yokugandelela amandla wokusebenza kwamapholisa. Lokhu kuzakusiza ekuphunguleni ubulelesi obumbi nemiguruguru ngamaphesende alikhomba ukuya kumaphesende alitjhumi ngonyaka.

Itjhejo eliqakathekileko lizokunikelwa godu ekulwisaneni nobugebengu obuhleliweko, kanye nobulelesi obenziwa kibomma nabentwana.

Somlomo oHloniphekileko noSihlalo,

Njengombana sisathokoza ukutjalwa kweemali kwebubulo langeqadi emkhakheni wezokuvikeleka, sizokuthuthukisa umthetho webubulweli.

Hlangana namanye amahlelo aqakathekileko, sizokuthoma ngekambiso yokuhloma i-Ejensi yokuLawulwa kwemiKhawulo; sizokuqinisa imizamo yethu yokulwisana nobulelesi nokweba, besithuthukise nekambiso emajele wethu ngehloso yokuphungula ukubuyelela ukwephula umthetho.

Mafelandawonye,

Ngithanda ukugandelela isekelo lethu ngokuragela phambili ukutjhugulula zobulungiswa.

Itjhuguluko kumele lithinte iindaba eziqakathekileko njengokuthuthukisa ukuzijamela kwezobulungiswa, ikambiso yangaphakathi yokuziphendulela kezobulungiswa nokwenza isiqiniseko sokobana boke abantu bafikelela isizo lezobulungiswa.

Ipumelelo yekambiso yentando yenengi yokana idzimelele etjhebiswaneni elihle lokuhloniphana nommoya wokubambisana phakathi kwesiGungu, isiBethamthetho nezoBulungiswa. Lokhu kuqakatheke khulu kuntando yenengi esekelwe kumthethosisekelo.

Somlomo oHloniphekileko noSihlalo,

Sitjho ngokubuyelelweko bona siyazibophelela ekulwisaneni nobukhohlekali emisebenzini yomphakathi.

Sizokubeka ilihlo ekulwisaneni nobukhohlakeli nokukhwabanisa ehlelweni lokukhutjhwa kwamathenda, ekwenzeni iimbawo zeencwadi zokutjhayela, isibonelelo semali yezehlalakuhle, abomazisi, nokwetjiwa kwamadokhethi wamacala emapholiseni. Angigandelele bona soke sinendima ekufanele siyidlale epini yokulwisana nobulelesi.

Kufanele sizibandakanye ngokuba majadu kumaForamu wesiPholisa emPhakathini. Kufanele silise ukuthenga ipahla eyetjiweko, ngombana lokhu kuyinto ekhuthaza ubulelesi. Kufanele sibike ubulelesi besisize amapholisa ngelwazi lokuthi abambe labo abaphula umthetho. Ngalendlela, sizobe siragela phambili ekwenzeni bonyana umphakathi wethu ube ngonganabulelesi.

MaLunga aHloniphekileko, kusukela ngonyaka we-1994 safanelwa kukwakha umphakathi ohlangeneko nobumbeneko obe uhlukene esikhathini esidlulileko. Senza ibizelo lokobana siragele phambili nerhuluphelo lokuthuthukisa ukuhlangana ekuhlukaneni, besithuthukise ikambiso yokuziphatha eyatjelwanako yokulilisana komphakathi begodu sibe mphakathi otjhejako.

Ikambiso yethu eyatjelwanako yokuziphatha kufanele isikhuthaze bonyana sibe bahlali abamajadu ekwakheni kabutjha inarha yekhethu. Kufanele sakhe isithombe senarha esifanako kanye nobufelandawonye.

Kufanele sithuthukise ukubambana okufanako enarheni yekhethu, umThethosisekelo namatshwayo wenarha. NgoMoya lo, sizokuthuthukisa iNgoma yesiTjhaba neflarha yenarha kanye nawo woke amatshwayo wenarha. Abentwana bethu, kusukela kabaseminyakeni ephasi, kufanele bafundiswe ukuhlonipha umThethosisekelo weNarha kanye namatshwayo wenarha, bebazi bonyana kutjho ukuthini ukuba zizakhamuzi zeSewula Afrika.

Sizokwenza isiqiniseko sokusebenzisa indlela efanako ekutjhugululweni kwebhoduluko namagama weendawo. Lokhu kumele kunikele ithuba lokufaka woke amaSewula Afrika hlangana ekwakhiweniI kwesitjhaba esifanako, ukudephisa ukuzwisisa umlando namagagu wethu.

Zemidlalo zilithulusi elinamandla ekwakheni isitjhaba. Ngokusebenzisana kufanele sisekele zoke iinqhema zethu zenarha kusukela ku-Bafana Bafana ukuya kuma-Proteas nama-Springboks; kusukela ku-Banyana Banyana ukuya kilabo bama-Olimphiki wabaKhubazekileko.

Iinqhema zethu zingenza kuhle kezemidlalo, kwaphela nasizisekelako.
Ngivumelani bona ngisebenzise lelithuba ngihalalisele iinqhema zethu zenarha ngendlela ezidlale ngayo iveke ephelileko, ngokuthumba kwabo abonongorwana abathathu.

Isiqhema sekhethu sabengubo sebholo yezandla sisenze sazikhakhazisa ngokuthumba iPhaliswano leBholo yezAndla leeNarha Ezintathu. Sihalalisela ama-Sevens Springboks aphenduke aba ziinkutani zephasi ze-IRB Sevens ? godu ngingakhohlwa ama-Blue Bulls athumbe i-Super 14 ngendlela ekarisako!

Sithatha ithubeli sihalalisele ama-Springboks emidlalweni yabo emilandelande ezako yeBrithani nama-Irish Lions. Kusepepeneneni bonyana kuyatlhogeka bonyana sitjale iimali ngobunengi ekuthuthukiseni zemidlalo. Sizokurhabisa ukuvuselelwa kwezemidlalo ngeenkolweni besenze isiqiniseko sokobana ziba yingcenye yekharikhyulamu yesikolo. Ukungezelela kilokhu sizokwenza isiqiniseko sokobana ukunikelwa kweentlabagelo zezemidlalo emiphakathini edobha phasi kuthola itjhejo lokuthoma.

Somlomo oHloniphekileko noSihlalo,

Sizibophelele eminyakeni edlulileko ukufaka isandla ekwakheni i-Afrika engcono nephasi elingcono. Umnqopho omkhulu karhulumende wesikhathi esiphakathi kukwenza isiqiniseko sokobana itjhebiswano lethu neenarha zangaphandle lizokufaka isandla ekwakhiweni ubujamo obuvumela ukudzimelela kezomnotho ezikhulako nezithuthukako.

Ngalomphumela, sizokuragela phambili ukubeka phambili ikhonthinethi ye-Afrika ngokuqinisa IHlanganyela ye-Afrika kanye nemikhakha yayo, besinikele itjhejo elikhethekileko ekuthonyweni kweTjhebiswano eliTjha lokuThuthukisa i-Afrika.

Ukuqakatheka ngokulinganako, nokuba seduze nekhaya, kuqinisa ukuhlangana kweemfunda ngokugandelela ukwenza ngcono ukuhlanganiswa kwepolotiki nezomnotho eenarheni zomPhakathi oThuthukako weeNarhena ze-Afrika, ukuya emnqopheni weBumbano le-Afrika likarhulumende oHlangeneko. Sizokuhloma i-Ejensi yeHlanganyela ekuThuthukiseni iSewula Afrika ekwenzeni ngcono ituthuko ngokubambisana nezinye iinarha ekhonthinenthini.

ISewula Afrika izokuragela phambili ngokusiza ekuthuthukisweni nekwakhiweni kabutjha kwekhonthinenthi ye-Afrika khulukhulu ngemva kobujamo berarano obadlulako Sizokuragela phambili sikhuthaze ukuhlala ngokuthula nangokunzinza e-Israyeli nePalestina, kuphele irarano elisuselwa esisombululweni semibuso emibili.

Sizokusekela imizamo yokuthula yeHlanganyela ye-Afrika neyeenTjhaba eziBumbeneko eKhonthinenthini ye-Afrika, sekufakwe phakathi iRiphabhliki ye-Saharawi Arabhu neSudan eDarfur.

Issued by: The Presidency

NjengoSihlalo womPhakathi oThuthukako weeNarha ze-Afrika nomKghonakalisi, sizozibandakanya ekwenzeni ngcono urhulumende ofaka koke phakathi kufikela lapho kubanjwa amakhetho atjhaphulukileko nangathathi ihlangothi eZimbabwe.

Ubujamo babantu beZimbabwe bunomthelela omumbi esifundeni somPhakathi oThuthukako weeNarha ze-Afrika, khulukhulu kuSewula Afrika. Sibawa zoke iinarha ezithanda ukuthula ephasini bonyana zisekele urhulumende ofaka koke phakathi ukuphumelelisa ukubuyisela zomnotho ebujameni ekungibo nobufaneleko.

Sizokusekela imizamo yomPhakathi oThuthukako weeNarha ze-Afrika ekurarululeni ubujamo eMadagascar.

Ngivumelani, mvakatjhi ezikhethekileko bonyana ngidlulise amezwi wokuthokoza kumNyango wezokuVikela eSewula Afrika ngendima oyidlalileko ekuletheni ukuthula ekhonthinenthini.

NgeenHlangano zekhonthinethi nezeemfunda, sizokusebenzela ukufaka intando yenengi nokuhlonitjhwa kwamalungelo wobuntu ekhonthinethini ye-Afrika.
Sizokufaka isandla ekuqiniseni itjhebiswano leSewula yeSewula besiragele phambili neemvumelwano ezizuzisa ngokufanako iinarha eziyisika ezingeSewula.
Sizokuragela phambili ngokungezelela itjhebiswano neeNarha ezithuthukileko zeTlhagwini sekufakwe phakathi i-G8, kanye netjhebiswano neHlanganyela yeYurobhu.
Sizokuragela phambili sidlale indima eqakathekileko ekwenzeni isiqiniseko sokobana kuba nesiphetho emzombeni wemikhulumiswano emayelana netuthuko ese-WTO Doha.
Somlomo oHloniphekileko noSihlalo,
ISewula Afrika, njengenarha eyomileko ifuna itjhejo elirhabako ukuphungula ukutjhuguluka kwebhoduluko nokwenza isiqiniseko sokuphakela izakhamuzi zeSewula Afrika amanzi.
Hlangana namahlelo ahlukeneko, sizokuphumelelisa iQhinga lokuThuthukisa noKwandisa Amanzi, elizokuqinisa ukuphathwa kwamanzi. Sizokuragela phambili ukwenza ngcono ukusetjenziswa kwamandla nokuthembela phezu kwamandla abuyekezwako.
MaLunga aHloniphekileko,
Umbuso othuthukako ufuna ukwenziwa ngcono kwemisebenzi yomphakathi nokuqinisa iinhlangano zentando yenengi.
Sihlome ama-Ofisi amabili e-ofisini likaMongameli ngomnqopho wokuqinisa amano wokuhlela begodu nokutjheja nokuhlunga indlela yokusebenza.

Ukwenza isiqiniseko sokobana sinikela ngemisebenzi njengokuzibophelela kwethu, aboNgqongqotjhe besiGungu bazoziphendulela ngokusebenzisa ithulusi lokuqala indlela ekusetjenzwa ngayo, kusebenziswe iminqopho ehlonyiweko kanye nemiphumela elinganisiweko, kusukela ngoVelabahlinze.

Sizakubuya sisebenzisane namaBhizinisi womBuso namaZiko wokuThuthukisa zeeMali ekambisweni yokuhlela kwakarhulumende begodu senze ngcono ukutjheja nokuhlunga ukusebenza kwabo.

MaLunga aHloniphekileko, maSewula Afrika,

Ukwenza isiqiniseko kiyo yomithathu imikhakha karhulumende ? urhulumende wemakhaya, weemfunda nophezulu ? sizokuthuthukisa izenzelo zomphakathi, sizokurhabisa nokuhlonywa kwehlelo lokusebenza ngokufanako komBuso.

Urhulumende ophetheko lo uzakugandelela ihlelo labantu qangi ekunikeleni ngezenzelo zomphakathi. Sizokwenza isiqiniseko nekuhlonipheni ekunikeleni ngezenzelo ezifaneleko ukusukela kubasebenzi abasebungenweni nabanikela ngemisebenzi kiyo yoke iminyango karhulumende.

Kilesisikhathi sokuvuselela, sizokuragela phambili ukuya kurhumende osebenzisana nabantu khudlwana.

Ubudosiphambili ngokuba sibonelo, umsebenzi uthomile ekuhlonyweni komthamo wokuthintana nomphakathi e-ofisini likaMongameli.

Ngaphezu kweencwadi nama-imeyili abuya emphakathini, sizokuhloma godu umtato wasimahla ozokuqinisekisa ukufikeleleka lula.

Abasebenzi bazokutjheja imibuzo yomphakathi kwangathi bekungiyo kwaphela, bayilandelele ngamatjhaneli woke afaneleko bekufike lapho kufumaneka isizo elifaneleko.

Somlomo oHloniphekileko noSihlalo,

I-Ejensi yeNarha yokuThuthukisa iLutjha, eyakhiwe ngokuhlanganisa isiKhwama seeMali zeLutjha so-Umsobomvu neKomitjhini yeNarha, izokuhlonywa ngomhlaka 16 kuMgwengweni Ekurhuleni.

Amaziko la ahlanganiswe ngehloso yokungezelela imisebenzi nokuthuthukisa amathuba anikelwa ilutjha.

I-Enjensi le izokuhlanganisa iimfundiswa ezililutjha ezingasebenziko namathuba wezomnotho; iqinise imizamo yokwelula iHlelo leNarha lokuSebenzela iLutjha beyisekele abosomabubulo abasesebatjha.

Somlomo noSihlalo, mVakatjhi eziKhethekileko,

Inyanga ezako uMadiba wethu othandekako uzobe enza iminyaka ema-91. Abantu ephasini mazombe basaragela phambili ukuthabela ukuba khona kwakhe nokuthi abararululele imiraro yabo.
Ukuziphatha kwakhe nokuba sibonelo ekuzinikeleni kwakhe ekusebenzeleni abantu kusibonelo esiphazimulako ephasini lanamhlanjesi elinemiraro.

Ijima leentjhabatjhaba elisungulwe siKhwama seeMali iNelson Mandela neenhlangano ezihlobene naso, elibizwa ngokuthi liLanga likaMandela, elisonga koke lokho okujanyelwe nguTata.

Ilanga likaMandela lizokugidingwa ngomhlaka 18 kuVelabahlinze qobe ngunyaka. Lizokunikela abantu beSewula Afrika nephasini mazombe ithuba lokobana benze into ehle ukusiza abanye.

UMadiba wazibandakanya kezombanganarha iminyaka ema-67, begodu ngelanga likaMandela abantu ephasini mazombe, emsebenzini, emakhaya neenkolweni, bazokukhonjelwa bonyana bathathe imizuzu ema-67 yesikhathi sabo benze into eqakathekileko emiphakathini yabo, khulukhulu kilabo abadosa emhlweni.

Asisekeleni iLanga likaMandela ngeenhliziyo zethu zoke begodu sikhuthaze iphasi bonyana lihlanganyele nathi kilelijima elihle kangaka.

Somlomo oHloniphekileko noSihlalo, namaSewula Afrika,

Sinikele esitjhabeni ihlelo lethu leminyaka emihlanu ezako. Isibopho ngasinye sikhambisana nehlelo elidephileko lephrojekthi, elibekelwe isikhathi esikhethekileko.

Ilwazi leli lizokudluliselwa emphakathini kungasi kade. Nakanjani njengezakhamuzi kufanele sizibuze bona khuyini esingazenzela khona ukusiza ukuthuthukisa ihlelo leli lesitjhaba.

Ukuba sisakhamuzi akusimayelana namalungelo kwaphela, kodwana kumayelana nokuziphendulela, ekwenzeni inarha yekhethu ibe ngcono.

Silindele godu nokusebenzisana kuhle neenhlangano eziPhikisako ePalamende, ngoMoya wokubeka inarha yekhethu phambili.

Ukungezelela kilokhu, uMadiba wasifundisa kuhle bonyana inarha yekhethu le ingeyethu soke, abanzima nabamhlophe. Ukusebenzela ukubuyisana, nokubumbana, kuzokuhlala kuqakathekile nasiragela phambili ngekhambo lethu.

Njengombana ukuthonywa kwehlelo lethu kuzokwenzeka ngaphasi kobujamo obumbi bomnotho, kuzakufuneka bonyana sisebenze ngelikhulu itjhejo - singoni, kungabi nokubuyiselwa emva kweemali ? yoke imali kufanele isetjenziswe ngokuhlanipha nangefanelo. Kufanele sizabele imali esiyitlhogako, ukufikelela iimfuneko zethu.

MaSewula Afrika athandekako, ngokusebenzisana singenza okunengi ukufikelela umbono ofanako wesitjhaba esingcono nesiphumelelako!

Lokhu kubambisana esikhombela kube khona.

Ngiyathokoza!

Issued by: The Presidency
3 kuMgwengweni 2009

 

Issued by: The Presidency

Share this page

Similar categories to explore