Tinsiva ta Rixaka
Matimu ya Tinsiva ta Rixaka
Ku tumbuluka ka xidemokirasi lexi nga yiki hi rixakanghohe na ku va lexi nga yiki hi rimbewu eAfrika-Dzonga, swi endle leswaku ku va na xilaveko xa nkambisiso wa nkoka swonghasi wa sisiteme ya Tinsiva ta Rixaka. Sisiteme leya khale a yi vumbiwa hi Nkhaviso wun’we na Tinsiva ta mune leti vuxongi bya tona byo yimela a byi yimela swa nkarhi lowu nga hundza.
Hi ku lava ku suka eka swa nkarhi lowu nga hundza, hi Mudyaxihi 1998, Huvo yo Tsundzuxa ya Phuresidente leya ha ku vumbiwaka hi Tinsiva ta Rixaka yi nyikiwile ntirho na vutihlamuleri bya ku kambisisa sisiteme ya Tinsiva ta Rixaka. Ku simeka ntirho lowu, komiti ya xithekiniki yi vumbiwile, leyi yi nga endla phurosese ya ndzavisiso leyi angarhelaka na ku va leyi katsaka hinkwavo leyi yi khumbeke mikanerisano na vaaki, tiinthavhiyu na vakhomaxiave eka xikalu xa rixaka, mikanelo ya mitlawa leyi kongomiseke eka tisisiteme tin’wana, ku endliwa ka ndzavisiso wa matimu no hlengeleta vadizayini va swin’wetsin’wetsi na timendlele ku dizayina hi ku tirhisa swileriso swo dizayina.
Tanihi xiphemu xa phurosese leyi, Ndzawulo ya Vutshila, Mfuwo, Sayense na Thekinoloji ya nkarhi wolowo hi ku tirhisana na Vufambisi bya Mfumo bya Vuhlanganisi na Mahungu yi lavisise swiyimeri na vuyimeri ku yisa emahlweni hi ku ringeta ku kuma mongo wa vuxongi lebyintshwa lebyi byi nga ta kombisa moya lowuntshwa wa tiko lerintshwa. Phanele ya swidyondzeki na vativinkulu lava tivaka hi swiyimeri swa xintu na vuyimeri yi komberiweke ku kuma swihlohloterikulu na swiphemu leswi swi kombisaka matimu ya nhlanganelo na ku va lama katsaka hinkwavo na ntokoto wa Afrika na Afrika-Dzonga tanihi ndhawukulu ya nkongomiso. Mbuyelo wa nhlanganelo wa phurosese leyi wu vange ku ku endliwa ka na daziyini yo mahetelelo ya Tinsiva ta Rixaka letintshwa.
Mbangu
Afrika-Dzonga yi tekile magoza yo tala kusuka eka swa nkarhi lowu nga hundza swa yona swa ku tsan’wa na xihlawuhlawu hi ku ya hi rimbewu, muvala na ripfumelo. Tiko a ri ri eku yeni emahlweni hindlela leyi nga cincacinciki etlhelweni leri ri tiyisaka hi vuntshwa vumunhu bya hinkwavo. Eka riendzo lero ya eka vumunhu bya hinkwavo, mfuwo lowuntshwa wa timfanelo ta vumunhu na nxiximo wa xindzhuti xa moya wa vumunhu swi vile swihlawulekisi swa Afrika-Dzonga leyintshwa.
Wun’wana wa mikarhi yo yimela ya ku suka eka nkarhi lowu nga hundza a ku ri ku hayekiwa ka mujeko lowuntshwa hi 1994. Nkarhi lowu, wu tiyise hi ku ringanela vutinyungubyisi na nxiximeko wa tiko leri hluvukaka na ntlangelo wa vumunhu bya hinkwavo. Wun’wana ku ve ku pfuriwa ka Mfungho wa Matlhari lowuntshwa hi siku ra 27 Dzivamisoko 2000, lowu wu angarheleke mongo wa matimu ya nhlanganelo wa vanhu va tiko leri. Hi ku endla leswi, vuxongi lebyintshwa lebyi byi tekelaka enhlokweni Afrika na swiyimeri swa yona swi ve xiphemu xa mfuwo lowuntshwa lowu tivisiwaka hi ku tumbuluxiwa ka hi vuntshwa ka Afrika-Dzonga leyintshwa.
Tinsiva na Rixaka letintshwa ti anakanyiwile hi moya wa ku tumbuluxiwa hi vuntshwa kwaloko.
