Ukuzalwa kwedemokhrasi entsha engacaluli ngokobuhlanga nangokwesini eMzantsi Afrika kwenza kwayimfuneko ukuba kuqwalaselwe ngokutsha inkqubo yamaWonga eSizwe. Inkqubo eyayisetyenziswa ngaphambili yayibandakanya iMbasa enye namaWonga amane awayeluphawu lwesimo esasigquba ngaphambili.
Lifuna ukuziguzula kwisimo esasigquba ngaphambili, ngoMeyi ka-1998, iBhunga likaMongameli leeNgcebiso ngamaWonga eSizwe elalisandul’ ukumiselwa lanikwa umsebenzi noxanduva lokuqwalasela ngokutsha inkqubo yamaWonga eSizwe. Ukuqalisa loo msebenzi, kwamiselwa ikomiti yezobugcisa eyathi yasingatha inkqubo yophando ebanzi nebandakanyayo eyathi yabandakanya uboniswano noluntu, udliwanondlebe nabachaphazelekayo kwinqanaba lesizwe jikelele, iingxoxo zamaqela ezazijolise ekufumaneni iinkqubo ezizezinye ezazinokuthi zisetyenziswe, ugunyaziso lophando lwezembali kwanokuqokelelwa kwabayili bamajikazi neembasa ukuze bayile iimbasa ezintsha besebenzisa ulwazi ababebonelelwe ngalo.
Njengenxalenye yale nkqubo, isebe elalifudula lisaziwe njengeSebe lezoBuchule, iNkcubeko, iNzululwazi noBugcisa, libambisene neNkqubo kaRhulumente yoNxibelelwano noLwazi laphanda banzi malunga neempawu kwanentsingiselo yeempawu kwiinzame zokufumana unqontsonqa wentsingiselo entsha eya kubonakalisa umoya omtsha welizwe elitsha. Iqela labahlohli ezidyunivesiti kwaneengcali ezinolwazi ngeempawu nentsingiselo yeempawu zemveli lacelwa ukuba lalathe imiba engundoqo kunye nezahlulo zayo ezibonakalisa imbali ehlangeneyo nebandakanyayo kwanamava eAfrika, nalapho kujoliswe eMzantsi Afrika ubukhulu becala. Isiphumo esihlangeneyo sale nkqubo saba kukugunyaziswa kwanokuyilwa kwamaWonga eSizwe amatsha.
Imeko
UMzantsi Afrika uthabathe imitsi emininzi ukuzikhwebula kwisimo sangaphambili sokuchwethela bucala nokucalucalula ngokwesini, ibala nenkolo. Eli lizwe lithe chuu libheka phambili lilandela ikhondo elimisela ubuntu bethu ngokutsha. Kule ndlela esingise ebuntwini, inkcubeko entsha yamalungelo oluntu kwanentlonipho kwisidima somoya wobuntu zibe ziimpawu eziphawula uMzantsi Afrika.
Omnye weyona mizuzu yophawu lokushiya ngemva imeko yexesha elidlulileyo yokuchwethelwa bucala nokucalucalulwa kwabathile yaba kukuphakanyiswa kweflegi yeli entsha ngo-1994. Lo mzuzu wangqina ngokufanelekileyo iqhayiya nesidima selizwe eliqanduselayo kwanokubhiyozelwa kobuntu. Omnye yaba kukutyhilwa koPhawu lwePalamente olutsha ngomhla wama-27 kuApreli ka-2000 olwagxininisa ubambiswano olungundoqo kwimbali yabantu beli lizwe. Ngokwenjenjalo, enye intsingiselo eqaphela iAfrika kwaneempawu zayo yaba yinxalenye yenkcubeko entsha eqaqambisa uMzantsi Afrika ozelwe ngokutsha.
AmaWonga eSizwe amatsha asekelwe phezu kwalo moya wokuzalwa ngokutsha.