Kgopelo ya ditokelo tša Batswadiši ba Dimela

Ka ga ditokelo tša batswadiši ba dimela

Tokelo ya motswadiše wa semela ke mokgwa wa tokelo ya phahlo ya bohlale woo o fiwago batswadiše ba mehutahuta ye meswa ya dimela. Batswadiše ba mehutahuta ye meswa ya dimela ba fiwa ditokelo tša batswadiše go šireletša mehutahuta ya bona go go jabetša ntle le tumelelo ya bona.

Ge o tswadiša mohuta wa semela gomme o nyaka go hwetša tefo ka maatla a gago o swanetše go ngwadiša mohuta woo le Mmušakarolo wa Ditokelo tša Batswadiši ba Dimela. Ge o ngwadišitše mohuta wa semela, e ba phahlo ya bohlale ya gago.Motswadiši yo mongwe le yo mongwe wa bonoši goba mokgatlo wa tswadišo a ka dira kgopelo ya tokelo ya tswadišo ya semela. Batswadiši ba dinaga tše dingwe ba ka dira kgopelo ka mmaditsela yoo a dulago  Afrika Borwa.

Batswadiši ba dimela ba fiwa fela ditokelo tša mehuta ya dimela tšeo di laodišitšwego mabaka a Molao wa Ditokelo tša Batswadiši ba Dimela wa 1976 (Molao wa 15 wa 1976). Se se beilwe lenaneong ka Tafoleng ya 1 ya Melao.

Dinyakwa tša go fa Batswadiši ba Dimela Ditokelo
Go fiwa ditokelo tša batswadiši ba dimela, mehutahuta ya dimela e swanetše goba ye meswa, e arogane, e swane, e se fetoge (DUS) gomme ebe le boleng bjoo bo amogelegago (mohuta wa leina). Mohuta o a hlokomelwa:
 

• Mpsha ge:
  • Materiale wa tšwadišo (peu goba go ripa go semela) wa mohuta ga se wa rekišwa ka Afrika Borwa nakong yeo e ka bago ngwaga o tee.  
  • Materiale wa tswadišo wa mohuta wa mohlare  goba morara ga se wa rekišwa go o mongwe mengwaga ya go feta ye tshela, goba ka dimela tše dingwe go feta mengwaga ye mene.

• Aroganya ge fapana le mohuta o mongwe wa mehuta ya go swana.
• Go swana ge dimela tša mohuta di swana gomme swana go lekana ka diphapantšho tša maleba. 
• Go se fetoge ge dimela tša mohuta woo o itšego, ka morago ga temo yeo e boeleditšwego di sa bogega bjalo ka dimela tša mathomo.

Nako ya tokelo ya batswadiši ba semela

Ga tee ka ngwaga mohuta o a dumelelelwa, o tla fiwa setifikeiti sa tokelo ya motswadiši ya semela. Ditokelo tša motswadiši wa semela di molaong mengwaga ye 25 go merara le mehlare, gomme mengwaga ye 20 go mehuta ya ngwaga o mongwe le o mongwe, e balwa go tloga tšatšikgweding yeo setifikeiti sa ngwadišo se ntšhitšwego.

Ka kgopelo ela hloko: Bjalo ka moswari wa tokelo ya motswadiši wa semela, o swanetše go šireletša dikgahlego tša gago gomme o netefatše gore mohuta ga o jabetšwe e sego ka molao ke motho yoo a sa fiwago tumelelo.

Tšhireletšo ya lebakanyana

O ka dira kgopelo ya tshireletšo ya lebakanyana ya mohuta go Mmušakarolo wa Ditokelo tša Batswadiši go fihlela diteko ka moka di phethilwe gomme o filwe ditokelo tša batšwadiši ba dimela. Tšhireletšo ya lebakanyana e digelwa puno moo diteko di tšeago nako ya go feta ngwaga o tee.

Ditlamego tša gago ke dife?

Nakong ya tefo ya ditokelo tša gago o swanetše go:

• swara mohuta gomme o netefatše gore materiale wa tswadišo a dula o le gona.  
• lefela tefelo ya ngwaga yeo e beilwego.

Ge o palelwa ke go dira se, Mmušakarolo a ka khansela ditokelo tša gago tša go tswadiša dimela.

Seo o swanetšego go se dira

1. Lebelela Tafola 1 ya Molao wa Ditokelo tša Batswadiše ba Dimela go utolla ge e le gore mohuta wa semela o tsebišitšwe.
2. Ge mohuta wa semela o se tafoleng, iša kgopelo ya tsebišo le tlhohleletšo ya go ngwalwa go Mmušakarolo wa Ditokelo tša Batswadiši.
3. Ge mohuta wa semela o  le tafoleng, tlatša foromo ya kgopelo dintlha ka botlalo tše di latelago:
   • ditlhalošišo tša gago, go akaretša le maina, diatrese le setšhaba
   • tumelelo yeo e ngwadilwego go tšwa go mong, ge o se wa tswadiša, kgetha goba tšwetšapele mohuta
   • tekanyo yeo e hlagišitšwego, yeo e swanetšego go latela Karola ya 10 ya Molao wa Karolo 
   • naga yeo mohuta o tswadišitšwego goba o utollotšwego
   • ditlhalošišo tša dikgopelo tša pele mo dinageng tše dingwe tša Ditokelo tša Batswadiše ba Dimela goba go akaretšwa go lenaneo la mohuta wa semmušo la semela sa go swana, go akaretša matšatšikgwedi ao a faela, nomoro ya kgopelo, magato a go sekišwa, le matšatšikgwedi a tumelelo le bontši bja bokaakang bjoo bo šomišitšwego
   • ge materiale wa tswadišo le/goba materiale woo o bunnwego wa mohuta o šetše o filwe go rekišwa goba o šetše o bapaditšwe, dintlha tša dinaga, matšatšikgwedi le bokaakang ka fase ga seo se diragetšego 
   • Foromo ya dipotšišo ya tirišo yeo e tladitšwego. Laetša ka tshwanelo foromo ya dipotšišo ya tirišo yeo mehuta ye mengwe ye meswa e swanetšego go bapetšwa go laetša phapano
   • maatla a ramolao 
   • ditefelo tša tlhahlobo
4. materiale wa tswadišo: Matšatšikgwedi le bokaakang bja materiale wa tswadiša woo o swanetšego go o iša o a fiwa ge o o kgopelwa go Mmušakarolo.

Lebaka

• Lenaneo la tekolo la ditokelo tša batswadiši ba dimela le tšea sehla se tee goba tše pedi tša go gola.

E dira tshenyagelo ya bokae

Plant Breeders Rights Tariffs 2024/2025

Diforomo tšeo di swanetšwego go tlatšwa

Diforomo tša kgopelo le foromo ya dipotšišo ya tirišo di ka hwetšwa ofising ya Mmušakarolo gape di hwetšega wepsaeteng ya kgoro: http://agriculture%2C%20land%20reform%20and%20rurual%20development/ : dikarolo/ didirišwa tša leabelwa/ tokelo ya motswadiši wa semela 

Dintlha tša boikopanyo

1. Ofisi ya Mmušakarolo

Mmušakarolo: Ditokelo tša Batswadiši ba Dimela
Lefapa la Didirišwa tša Leabelo
Private Bag X973
PRETORIA
0001
253 Harvest House
30 Hamilton Street
Arcadia
Pretoria
Variety

Mmušakarolo Ditokelo tša Batswadiši ba Dimela: 
Noluthando Netnou Nkoana
Mogala: +27 12 319 6183
Fekse:+27 12 319 6385
E-meile: NoluthandoN@daff.gov.za

Mohlankedi wa Ngwadišo ya Mohuta wa Semela: Dipuno tša Kgabišo le Dienywa
Marcini Govender
Mogala : +27 12 319 6226
Fekse: +27 12 319 6385
E-meile: MarciniG@daff.gov.za

Mohlankedi wa Mohuta wa Semela: Dipuno tša Temo le Merogo
Elna de Bruyn (CJ)
Mogala: +27 12 319 6096
Fekse: +27 12 319 6385 /0866923788
E-meile:  ElnaDB@daff.gov.za

2. Mafelo a Tekolo a DUS

Roodeplaat – Dipuno tša temo, merogo le dipuno tša kgabišo
Heléne Nel
Lefapa la Taolo ya Mohuta
Private Bag X11
GEZINA
0031
Mogala: 083 230 4806 / 083 230 4791 / 082 656 3689/90/91/92
Fekse: 083 235 9378
Emeile: HeleneN@daff.gov.za

Stellenbosch – Dienywa tša go raša, distroperi, diterebe, merogo ya thaneleng le Protesea
Robyn Hierse goba Carensa Petzer
Lefapa la Taolo ya Mohuta 
Private Bag X5044
STELLENBOSCH
7599
Mogala: (021) 809 1648 / 1650 / 1653 / 1655
Fekse: (021) 887 2264
Emeile: RobynH@daff.gov.za/CarensaP@daff.gov.za

Nelspruit – Dienywa tša Senamune le thokomolatšatši
Mark Schaffner
Lefapa la Taolo ya Mohuta  
Private bag X11208
NELSPRUIT
1200
Mogala: (013) 753 7099 / 7100
Fekse: (013) 752 3854
Emeile: MarkS@arc.agric.za