Isibawo samalungelo womzalanisi weentjalo

Okuphathelene
Okufanele ukwenze
Isikhathi esibekiweko
Kubiza malini
Amaforomo ekufanele uwazalise
Ungathintana nobani

 

 

Mayelana namaLungelo wokutjala iintjalo

Ilungelo lokutjala iintjalo yindlela yelungelo lekghono lomuntu lengqondwakhe elinikelwa abatjali beentjalo  ezimihlobo ehlukahlukeneko ezitja. Abatjali beentjalo ezimihlobohlobo ehlukeneko ezitja banikelwa ilungelo lokutjala iintjalo mayelana nokuvikela koke kwabo okuhlukeneko mayelana nokucatjhazwa ngaphandle kwemvumabo.

Nangabe utjala iintjalo ezihlukeneko begodu ungathanda ukuthola imitlomelo yeemali mayelana nemizamakho, kufanele urejistare leyomihlobohlobo ehlukeneko kuRejistra mayelana namaLungelo wokuTjala iinTjalo. Nasele urejistare umhlobo wesiitjalo, sekuba yipahlakho ngokwekghono lengqondwakho. Omunye nomunye umuntu otjalako nanyana ihlangano etjalako ingafaka isibawo sokuba nelungelo lokutjala iintjalo. Abatjali ababuya eenarheni zangaphandle bangafaka isibawo kwaphela ngokwenzelwa yi-ejendi ehlala eSewula Afrika.

Abatjali beentjalo banikelwa kwaphela amalungelo wemihlobo yeentjalo ezivunyelweko ngokutjho komThetho wokuTjala iinTjalo ka-1976 (umThetjhwana oyinomboro 15 ka-1976). Lokhu kurhenyiswe kuThebula 1 yalomthetjhwana.

Iindingo mayelana nokunikelwa amaLungelo wokuTjala iinTjalo

Ukunikelwa amalungelo wokutjala iintjalo, imihlobohlobo ehlukeneko yeentjalo kufanele ibe ngemitjha, iHluke, iFane , iNzinze (i-DUS) begodu ibe nobungako obamukelekako (ibizo elihlukileko). Ukuhluka kuthathwa:

  • Njengokutjha nangabe:
    • Imethirali ekhulisako (isada nanyana okusikwe esitjalweni) somhlobo ohlukileko awukathengiswa eSewula Afrika umnyaka odlulako kowodwa.
    • Imethiriyali ekhulisako yomhlobo ohlukeneko womuthi nanyana amadreyibe awukathengiselwa enye inarha iminyaka engadlula kwesithandathu, nanyana nakungesinye isitjalo iminyaka edlulako kwemine.
  • Ukuhluka nangabe ihlukaniseka kuhle kweminye neminye imihlobo yesitjalweso.
  • Ukufana  nangabe isitjalo saloyomhlobo siqaleka sifana begodu sifana ngokwaneleko ngokwamatshwaywaso akhambisanako. 
  • Ukunzinza nangabe isitjalo somhlobo othileko, ngemva kokutjalwa kanengi sisaqaleka sifana naso lesa samambala.

Isikhathi esibekiweko selungelo lokutjala isitjalo

Lokha umhlobo ohlukeneko nasele uphunyelelisiwe, uzakunikelwa isitifikeyidi selungelo lokutjala isitjalo. Amalungelo wokutjala iinTjalo asemthethweni iminyaka ema-25 mayelana namadreyibe kanye nemithi, bese iminyaka ema-20 mayelana nayo yoke imihlobohlobo yomnyaka, iminyaka ibalwa ukusukela ngelanga onikelwa ngalo isitifikeyidi sokurejistara.

Sibawa utjheje: njengomnikazi  onelungelo lokutjala isitjalo, kufanele uvikele lokho okuthandako bese wenza isiqiniseko sokobana imihlobohlobo ayicatjhazwa ngokungasi semthethweni ngabanye abantu abanganalo igunya lalokho.

Ivikeleko lesikhatjhana

Ungafaka isibawo sokurejistara amaLungelo wokuTjala isiTjalo mayelana nevikeleko lesikhatjhana mayelana nemihlobohlobo bekufike isikhathi lapha kuqedwa khona ukuhlolwa koke bese unikelwa amalungelo wokutjala iintjalo.ivikeleko lesikhatjhana liyagunyazwa mayelana neentjalo lapha ukuhlola kuthatha umnyaka odlulako kowodwa ukobana kuphele.

Ngiziphi iimbopho zakho?

Ngesikhathi samalungelwakho kufanele:

  • Utjheje imihlobohlobo bese wenze isiqiniseko sokobana imethiriyali ekhulisako ihlala ikhona.  
  • Ubhadale iimali eziquntiweko.

Nangabe uyabhalelwa kukwenza lokhu, iRejistra ingasula amalungelwakho wokutjala iintjalo.

Okufanele ukwenze

  1. Qala kuThebula 1 yomThetho wamaLungelo wokuTjala iinTjalo ukobana utholisise ukuthi ingabe umhlobo wesitjalo uveziwe.
  2. Nangabe umhlobo wesitjalo awukho ethebulini, thumela isibawo sakho mayelana nokuvezwa nanyana nokugunyazwa utlole ukusekela kwakho ukuthumele kuRejistra yamaLungelo wokuTjala iinTjalo.
  3. Nangabe umhlobo wesitjalo usethebulini, zalisa iforomo lesibawo ufake imininingwana elandelako ezeleko:
    • imininigwanakho, kufakwe hlangana amabizo, iimphande kanye nobutjhaba.
    • imvumo etlolwe phasi ebuya kumnikazi, nangabe awukakhiqizi, awukakhethi nanyana awukathuthukisi umhlobo ohlukileko 
    • ubungako obuphakanyisiweko, okufanele bukhambisane nesiGaba 10 somThetho 
    • inarha lapha umhlobo ohlukileko wakhiqizwa nanyana watholakala khona 
    • imininingwana yeembawo zangaphambili kwezinye iinarha mayelana namaLungelo wokuTjala iinTjalo nanyana mayelana nokufakwa emarhelweni asemthethweni ahlukahlukeneko mayelana nesitjalo esifanako, kufakwe hlangana amalanga wokufakwa, iinomboro zeembawo, iingaba zokuhlolwa, kanye namalanga weembonelelo kanye nobungako obusetjenzisiweko
    • nangabe imatheriyali ekhulisako begodu/nanyana amamethiriyali avuniweko wemihlobohlobo ehlukeneko sele anikelwe ngokwendali nanyana selasiwe eemarageni, imininingwana yeenarha, amalanga kanye nobungako balapha kwenzeke khona lokhu
    • irhelo lemibuzo epheleleko ethekhnikhali. Veza kuhle erhelweni lemibuzo ethekhnikhali ukobana nayiphi eminye imihlobo ehlukeneko umhlobo omutjha ohlukeneko okufanele umadaniswe nawo ukuze kubonwe imahluko 
    • ilungelo langokomthetho
    • iimali zokuhlolwa
  4. Imatheriyali ekhulisako:  Amalanga nobungako bamametheriyali akhulisako okumele uwathumele ayatholakala nawuwabawako kuRejistra.

Isikhathi esibekiweko

Ikambiso yokuhlola mayelana nelungelo lokutjala iintjalo ithatha isikhathi somnyaka sinye nanyana zimbili zokutjala.

Amaforomo ekufanele uwazalise

Amaforomo wokufaka isibawo kanye nerhelo lemibuzo efaneleko ethekhnikhali angatholakala ku-ofisi yeRejistra begodu ayatholakala kuwebhusayidi yomnyango i-: http://agriculture%2C%20land%20reform%20and%20rurual%20development/ 
.

Ungathintana nobani

1. Li-ofisi kalaRejistra:

IRejistra: AmaLungelo wokuTjala iinTjalo
Directorate Genetic Resources
Private Bag X973
PRETORIA
0001
253 Harvest House
30 Hamilton Street
Arcadia
Pretoria

IRejistra yamaLungelo wokuTjala iinTjalo: 
NguNoluthando Netnou Nkoana
Umtato +27 12 319 6183
Ifeksi:+27 12 319 6385
I-imeyili NoluthandoN@daff.gov.za

IsiPhathiswa sokuRjistara imihlobohlobo yeenTjalo: Imihloboso kanye neenthelo ezitjalwako
NguMarcini Govender
Umtato +27 12 319 6226
Ifeksi: +27 12 319 6385
I-imeyili MarciniG@daff.gov.za

IsiPhathiswa sokuRjistara imihlobohlobo yeenTjalo: Iintjalo ezilinywako kanye nemirorho
Ngu-Elna de Bruyn (CJ)
Umtato +27 12 319 6096
Ifeksi: +27 12 319 6385 /0866923788
I-imeyili  ElnaDB@daff.gov.za

2. Amasentha we-DUS wokuHlola:

ERoodeplaat – Iintjalo zokulima, imirorho kanye neentjalo zokuhlobisa
NguHeléne Nel
Division Variety Control
Private Bag X11
GEZINA
0031
Umtato 083 230 4806 / 083 230 4791 / 082 656 3689/90/91/92
Ifeksi: 083 235 9378
I-imeyili: HeleneN@daff.gov.za

Stellenbosch – iinthelo ezihlala zinamakari ahlaza, amasrubheri, amadreyibe,imirorho yethaneleni namaprothiya
NguRobyn Hierse nanyana uCarensa Petzer
Division Variety Control
Private Bag X5044
STELLENBOSCH
7599
Umtato (021) 809 1648 / 1650 / 1653 / 1655
Ifeksi: (021) 887 2264
I-imeyili: RobynH@daff.gov.za/CarensaP@daff.gov.za

ENelspruit – Ama-orentji kanye neenthelo zakileyo ndawo
NguMark Schaffner
Division Variety Control
Private bag X11208
NELSPRUIT
1200
Umtato (013) 753 7099 / 7100
Ifeksi: (013) 752 3854
I-imeyilil: MarkS@arc.agric.za

 

 

Office of the Registrar:

Registrar: Plant Breeders’ Rights
Postal address: Directorate: Genetic Resources,
Private Bag X973,
Pretoria,
0001.

253 Harvest House,
30 Hamilton Street,
Arcadia,
Pretoria.

Noluthando Netnou Nkoana
Tel: +27 12 319 6183
Fax:+27 12 319 6385
E-mail: NoluthandoN@daff.gov.za

Plant Variety Registration Officer: Ornamental and Fruit crops
Marcini Govender
Tel: +27 12 319 6226
Fax: +27 12 319 6385
E-mail: MarciniG@daff.gov.za

Plant Variety Registration Officer: Agricultural and Vegetable crops
Elna de Bruyn (CJ)
Tel: 012 319 6096
Fax: 012 319 6385 /0866923788
E-mail: ElnaDB@daff.gov.za

2. DUS Evaluation centres:

Roodeplaat: Agricultural crops, vegetables and ornamental crops
Heléne Nel
Postal address: Division Variety Control,
Private Bag X11,
Gezina,
0031.

Tel: 083 230 4806 / 083 230 4791 / 082 656 3689/90/91/92
Fax: 083 235 9378
E-mail: HeleneN@daff.gov.za

Stellenbosch: Deciduous fruit, strawberries, grapes, tunnel vegetables and proteas
Robyn Hierse or Carensa Petzer
Division Variety Control,
Private Bag X5044,
Stellenbosch,
7599.

Tel: 021 809 1648 / 1650 / 1653 / 1655
Fax: 021 887 2264
E-mail: RobynH@daff.gov.za/CarensaP@daff.gov.za

Mbombela: Citrus and Subtropical fruits
Mark Schaffner
Division Variety Control,
Private bag X11208,
Mbombela,
1200.

Tel: 013 753 7099 / 7100
Fax: 013 752 3854
E-mail: MarkS@arc.agric.za

Share this page