13 Feb 2014
Sepikara se se Hlomphegago sa Seboka sa Maloko a Palamente,
Modulasetulo wa Lekgotla la Setšhaba la Diprofense (NCOP);
Motlatšasepikara wa Seboka sa Maloko a Palamente le Motlatšamodulasetulo wa (NCOP);
Motlatšamopresidente wa Repabliki, Mohlomphegi Kgalema Motlanthe;
Motlatšamopresidente wa peleng Baleka Mbethe,
Mohlomphegi Moahlodimogolo wa Repabliki, le maloko ka moka ao a hlomphegago a Tirelo ya Molao;
Ditona le Batlatšaditona bao ba Hlomphegago,
Ditonakgolo le Dipikara tše di hlomphegago tša Diprofense tša rena;
Modulasetulo wa Mokgatlo wa Pušoselegae
wa Afrika Borwa (SALGA) le baetapele ka moka ba pušoselegae;
Modulasetulo wa Ntlo ya Bosetšhaba ya Baetapele ba Setšo;
Dihlogo tša Diinstitušene tša Kgaolo ya bo 9 tša Mmušo tšeo di Thekgago Temokrasi ya Molaotheo;
Mmušiši wa Panka ya Resefe,
Baetapele go tšwa go mafapha a kgwebo, a dipapadi, a setšo, a sedumedi le mafapha ka moka,
Maloko a dintlo tša batseta, Baeng bao ba kgethegilego le bao ba hlomphegago,
Maloko a a Homphegago,
MaAfrika Borwa ao a rategago,
Good evening, sanibonani, molweni, dumelang, riperile, ndimadekwana, goeienaand.
Ke rata go leboga Bahlankedi bao ba Dutšego Ditulo ge ba mphile sebaka se go boledišana le batho ba Afrika Borwa, ka tiragalong ye ya Polelo ya Maemo a Setšhaba (SoNA) ya mafelelo, ya pušo ya bone ya temokrasi.
Ke rata go lebiša mahloko a rena a magolo ka go hlokofaleng ga Mohlomphegi Morena Ben Skhosana, yo mongwe wa maloko ao e lego kgale a šomela ebile e le yo mogolo kudu ntlong ye e hlomphegago ye ebile e le Tona ya rena ya peleng ya Kgoro ya Ditirelo tša Tshokollo ya Bagolegwa.
Re nyamišitšwe ke go hlokofala ga gagwe ga ka pejana.
Re lebiša mahloko a rena go ba lapa la gagwe, le go moetapele wa IFP Shenge, le go maloko ka moka a IFP.
Sepikara se se Hlomphegago,
Modulasetulo wa NCOP yo a Hlomphegago,
Ye ke polelo ya mathomo ya SoNA ye e dirwago go se na Mopresidente wa rena yo a hlomilego mmušo wa rena wa temokrasi, Mohlomphegi Nelson Rolihlahla Mandela.
Go hlokofala ga gagwe, ka nako ya ge re le kgauswi le ngwaga wa bo 20 wa tokologo le temokrasi tša rena, go bakile bohloko bjo bo ka se kgonego go anegwa go batho ba rena le go putla mellwane ya rena.
Re hwetša khomotšo ka ge re tseba gore Madiba o tla phela go ya go ile ka dipelong tša rena, gomme re na le mošomo wa go tšwetša pele seo a bego a se šomela.
Maloko a a Hlomphegago,
Naga ya rena e tšweleditše banna le basadi bao ba ikgethilego, bao ba filego boetapele ka dinakong tše boima.
Yo mongwe wa baetapele bao e bile Morena Moses Kotane, ramatlotlopharephare wa peleng wa ANC le mongwaledipharephare wa peleng wa SACP.
Re hlomphegile go ba le mosadi wa gagwe yo a rategago, Mme Rebecca Kotane, bjalo ka moeng wa rena yo a kgethegilego bošegong bjo.
Mme Kotane o feditše mengwaga ye 102 maabane, gomme re mo lakaletša mahlatse ka moka.
Re gopola gape le Mopresidente wa peleng wa ANC Morena Oliver Tambo, yo a dirilego gore lebone la tokologo le dule le tuka bobedi ka mo gae le moše wa mawatle ka dinakong tše boima kudu tša ntwa ya rena ya go lwela tokologo.
Morwa wa gagwe, Dali le mosadi wa gagwe Rachel ba na le rena mo tiragalong ye bošegong bjo.
Re hlompha Solomon Mahlangu, lesogana le bogale yo a ilego a ahlolelwa lehu a sa tšhoge selo ka 1979 fao a ilego a bolawa a na le mengwaga ye 23. O ile a bolela a re: “Madi a ka a tla nošetša mohlare wo o tlago enywa dikenywa tša tokologo. Botšang batho ba ka gore ke a ba rata. Ba swanetše go tšwetša pele ntwa’’.
Re hlomphegile go amogela mmagwe, Mme Martha Mahlangu le setlogolo sa gagwe sa mosadi Bathabile.
Ngwaga wa 2014 gape ke segopotšo sa bo 40 sa polao ya bofšega ye e dirilwego ka pomo ya phasela, ya moetapele wa baithuti, Abram Onkgopotse Tiro ka 1974 ka Botswana.
Re amogela buti wa gagwe, Mogomotsi Tiro mo tiragalong ye. Re lebiša ditebogo tša batho ka ga maitapišo a gagwe a go hloka go inaganela a nnoši.
Re gopola bao ba hlokofetšego ka dikgarurung tše di bego di thekgilwe ke mmušo ka mašeleng ka mengwageng ya bo 1980 le ya bo 1990 ka makheišeneng le ka metseng ya rena.
Mohumagadi Jabu Ndlovu, moemedi wa bašomi wa peleng wa Mokgatlo wa Bašomi ba Ditšhipi ka Afrika Borwa (NUMSA), o ile a thunywa a bolawa ka 1988 ka Pietermaritzburg gammogo le monna wa gagwe Jabulani le morwa wa bona.
Re amogela morwedi wa gagwe Luhle le morwa wa gagwe, Sanele, gomme re gopola malapa ka moka ao a ilego a lahlegelwa ke bao ba ba ratago, go ralala le mekgatlo ya dipolotiki ka go fapafapana.
Sepikara se se Hlomphegago,
Modulasetulo wa NCOP yo a Hlomphegago,
Re ile ra kgona go fenya mahloko ao ka moka a nako ye e fetilego gomme ra aga setšhaba se seswa.
Re agile diinstitušene tše maatla tša temokrasi.
Re bolokile mmušo wo o bego o se na temokrasi, wa go hloka kemedi ya batho go ya ka go fapafapana, wa kgatelelo le wa bomenetša wo o bego o direla batho ba mmalwa fela.
Re hlomile mmušo wa selekane, wa go hloka semorafe, wa go hloka kgethollo go ya ka bong, wo o arabelago le go emela maAfrika Borwa ka moka.
Re hlomile temokrasi ya molaotheo ye e atlegago, ye e nago le dikarolo tše di šomago gabotse tša mmušo–e lego lekgotlatheramelao, khuduthamaga le tirelo ya molao.
Re na le Diinstitušene tša kgaolo ya bo 9 tša mmušo tšeo di thekgago temokrasi ya molaotheo le go šireletša ditokelo tša badudi.
Go lokologa le temokrasi le tšona di diretše setšhaba sa mafolofolo le kgašo ye e lokologilego sebaka.
Go lokologa le gona go tlišitše la mathomo, tshepišo ya tekatekano ya bong. Kemedi ya basadi ka diinstitušeneng tša setšhaba e oketšegile kudu go tloga mola re hwetšago tokologo, le kabo ya ditirelo tša motheo le yona e hotše basadi.
Tše ka moka di dirile gore Afrika Borwa e be lefelo le lekaone kudu go ka dula go lona mo lebakeng le go phala ka fao go ilego gwa ba ka gona.
Le ge go le bjale, naga ya rena e lebane le ditlhohlo tše tharo tša bohloki, tlhokego ya tekatekano le tlhokego ya mešomo, tšeo re tšwelago pele go leka go di rarolla. Go rarolla ditlhohlo tše go fetogile nepišokgolo ya ditaolo ka moka tša temokrasi.
Re kgethile go lebelela kudu mafapha a mahlano ao a tlago pele, e lego la thuto, maphelo, ntwa kgahlanong le bosenyi le bomenetša, tlhabollo ya dinagamagae le peakanyoleswa ya naga gammogo le go hloma mešomo e mekaone.
Re ile ra beakanya Mmušo gape leswa go kaonafatša tiro ya mošomo.
Re hlomile mešomo ye mebedi ye bohlokwa, peakanyo ya lebaka le letelele gammogo le tlhokomelo le tekolo.
Re hlomile Khomišene ya Peakanyo ya Bosetšhaba ye e tšweleditšego Leanotlhabollo la Bosetšhaba (NDP) le bohlokwa, e lego leanotlhamo la naga ka ga ekonomi ya setšhaba ebile ke ye nngwe ya diphihlelelo tše kgolo tša pušo ye ya bone.
Leano le le hlatholla se re swanetšego go se dira go fediša bohloki, go oketša mešomo le go fokotša tlhokego ya tekatekano ka 2030.
Tlhokomelo le Tekolo ya rena e laetša gore ditirelo tše ntši di tšwela pele go kaonafala. Go fa mohlala, dithušo tša ditšhelete tša mmušo le dipukwana tša boitsebišo bjale di tšea nako e kopana go šongwa. Eupša tše dingwe tše ntši di sa nyaka mošomo go tšwela pele.
Ke tla le begela ka ga mafapha a mahlano ao a tlago pele, re thoma ka ekonomi.
Ka kakaretšo, ekonomi e gotše ka 3,2%ka ngwaga go tloga ka 1994 go fihla ka 2012 ka ntle le go wa ga ekonomi lefaseng ka bophara mo go dirilego gore mešomo ye dimilione e fele.
Ka go šoma mmogo bjalo ka mmušo, kgwebo, bašomi le lefapha la setšhaba, re ile ra katana le ekonomi gore e hlatloge.
Lehumo la bosetšhaba, leo le elwago ka Kgolo ya Palomoka ya Boleng bja Ditšweletšwa tša Naga (GDP), le gotše go fihla go diranta tša go feta tše 3.5 trilione.
Mešomo bjale e sa hlongwa gape. Bjale go na le batho ba dimilione tše 15 bao ba šomago ka nageng, e lego palo ya godimodimo go feta peleng ka historing ya naga ya rena, gomme mešomo ye e fetago 650 000 e hlomilwe ngwageng wo o fetilego, go ya ka Kgoro ya Dipalopalo ya Afrika Borwa.
Se gape ga se sa hlwa se eba kaone ka mo go lekanego. Kelo ya go se šome ga batho e sa le godimo. Go se šome ga baswa ka Afrika Borwa go tšwela pele go ba tlhobaboroko, go swana le lefase ka bophara.
Re tšea magato a mmalwa, go akaretšwa Molao wa Diputseletšo tša Motšhelo wa Bašomi wo o hlohleletšago bengmešomo go thwala bašomi bao e lego bafsa.
Melawana e tla fetišwa go netefatša gore se ga se ame bašomi bao ba sego ba fiwa putseletšo ye goba ba batho ba bagolo gampe.
Magato a mangwe go tšwela pele a beilwe ka gare ga Tumelelano ya Bafsa ya Bosetšhaba ye e saennwego ka Soweto ka Moranang ngwageng wo o fetilego.
Lenaneo la Mešomo ya Mmušo leo le Katološitšwego le Lenaneo la Mešomo ya Setšhaba a tšwela pele go ba khomotšo ye e šomago gabotse go bahloki le go bafsa.
Re hlomile dibaka tša mešomo tše 3,7 milione mo mengwageng ye e fetilego ye mehlano. Batho ba rena ba hwetša letseno le mabokgoni ka lenaneong la mešomo ya mmušo, ao ba a šomišago go nyaka mešomo ya semmušo ya sa ruri.
Kabinete e beile nepišo ya dibaka tša mešomo tše 6 milione go thoma mo ngwageng wo go fihla ka 2019, go lebeletšwe kudu bafsa.
Lenaneo la rena la thušo ya setšhaba leo mo lebakeng le le fihlago go batho ba 16 milione, le fa batho ba dimilione polokego, kudukudu bana bao ba lego kotsing.
Malapa a mantši a holega go dithušo tša ditšhelete tša mmušo e lego dithušo tša ditšhelete tša kgodišo ya bana, tša phenšene gammogo le dithušo tša ditšhelete tša bagolofadi.
Mmušo o tla tšwela pele go lefa dithušo tše tša ditšhelete ka gobane malapa a mantši a di tshephile kudu ka ge dibaka tša mešomo di hlokega mo nakong ye boima ye ya go wa ga ekonomi.
Dibaka tše, tše mmušo o dirago gore di hwetšagale, di re kgontšha gore re bolele ka boikgantšho gore mo lebakeng le re dula ka nageng ye e lego kaone kudu ge go bapetšwa le yeo re bego re dula ka go yona pele ga 1994.
Magagešong,
Re sa le nakong ye boima.
Ditiragalo ka ekonoming ya Amerika di bakile gore go be le go phuhlama kudu ga ditšhelete tša mebaraka ye e sa golago, go akaretšwa ranta.
Ka ngwaga wa 2013, ranta e phuhlamile ka 17.6%kgahlanong le tolara ya Amerika.
Kelo ye e fokolago ya neelano ya tšhelete e tliša kotsi e kgolo go infoleišene gomme e tla dira gore lenaneo la rena la mananeokgoparara le ture kudu.
Le ge go le bjale, dikhamphani tše di romelago ditšweletšwa dinageng tša ka ntle, kudukudu ka lefapheng la tšweletšo, di swanetše go šomiša monyetla wa ranta ye e fokolago le wa go tsoga go maatla ga ditšhelete tša lefaseng.
Le ge re na le mathata a, re a tseba gore re ka kgona go phela ka nako ye ya kgakanego.
Re dirile bjalo mo nakong ye e fetilego mo mengwageng ye e fetilego ye mehlano.
Gabotse, re tla tšwelela re na le maatla ge re ka dira dilo tša maleba.
Re swanetše go šoma mmogo bjalo ka mmušo, bjalo ka kgwebo le bjale ka bašomi go godiša ekonomi ya rena ka dikelo tše di lego godimo ka 5% gore re kgone go hloma mešomo ye re e hlokago.
Ka mahlatse tirišano ye e šetše e direga.
E direga ka go Khansele ya Bosetšhaba ya Tlhabollo ya Ekonomi le Mešomo e lego ye nngwe ya dihlongwa tše bohlokwa tša tirišano ka temokrasing ya rena, magareng ga mmušo, kgwebo, bašomi le lefapha la setšhaba.
Se hlagile gape le ka ditherišanong tše re bego re na le tšona le setšhaba sa kgwebo.
Ngwageng wo o fetilego ke thomile go rerišana le ba kgwebo ka ga dikgato tše itšego tšeo mmušo o ka di tšeago go dira gore go be bonolo go dira kgwebo ka nageng ya rena.
Go tšwa ka fao tshepedišong yeo, bjale re tsentše tirišong ditumelelo tša taolo le tša go fa laesentshe ya ditshekatsheko tša seabe go tikologo, tša dilaesentshe tša meetse le dilaesentshe tša meepo.
Palamente e feleletša go dira diphetošo tša molao go phethagatša tlhabollo ye kaone kudu, yeo e tlago phethagatšwa ka nako ya ka fase ga matšatši a 300, e lego nako yeo e nyakegago go thomiša moepo, go thoma ka go dira kgopelo go fihla go ditumelelo tša mafelelong.
Motlatšamopresidente wa Repabliki o tšwela pele go sepetša ditherišano magareng ga mmušo, dikhamphani tša meepo le bašomi.
Nepo ya se ke go bea dikamano tša ka intastering maemong a makaone ka mo lefapheng le le bohlokwa kudu la ekonomi ya rena. Tshepedišo ye e tšweletša dipoelo.
Go ngala mešomo ka lefapheng go bile ga mmalwa ebile go tšere lebaka le lekopana ngwageng wo o fetilego.
Gomme se bohlokwa kudu, ke gore ditshepedišo tša dikamano tša diintasteri di direga ka tsela ye e sepelelanago le molao.
Re tsene gare ka mathateng a meepo ka gobane ke ye nngwe ya diintasteri tše bohlokwa tše di thwalago batho ba bantši mešomong. Re nyaka lefapha la meepo le le šomago. Lefapha la meepo le thwetše batho ba go feta seripagare sa milione.
Ke lefapha le legolo kudu le le hwetšago neelano ya ka ntle ka nageng ya rena. Gape le na le seabe se se ka bago diranta tše 20 pilione thwii ka letsenong la motšhelo.
Lefapha la meepo le lona le na le seabe se segolo kudu bjalo ka moreki wa dithoto le ditirelo, le gape moabi wa ditsenyo ka mafapheng a mangwe a ekonomi ya rena le ka diekonoming tše dingwe lefaseng ka bophara.
Re utolla ditirišano le bakgathatema ba bangwe go rarolla bothata bja dintlo ka ditoropong tšeo go nago le meepo.
E re gape ke gopotše dikhamphani tša meepo gore 2014 ke ngwaga wa mafelelo go tšona gore di kaonafatše dintlo le maemo a bophelo a bašomi ba meepong le go fihlelela dinepišo tše mmalwa.
Mmušo o tšwela pele go hlokomela le go gapeletša gore go obamelwe bobedi Maano a khamphani a tša Leago le Bašomi le dinepišo tša Tšhata ya Meepo.
MaAfrika Borwa ao a Rategago,
Maloko a a Hlomphegago,
Ka ntle le lefapha la meepo, re hlathile mafapha a mangwe a mahlano ao a hlomago mešomo ka bontši ka 2009.
Wona ke lefapha la boeti, temo, ekonomi ya tša tikologo, tlhabollo ya mananeokgoparara le tšweletšo.
Intasteri ya boeti e gotše kudu. Ka 1993, Afrika Borwa e amogetše baeti ba go tšwa dinageng tša ka ntle ba 3 milione. Ka 2012, palo ye e gotše go fihla go baeti ba 13 milione.
Re tla tšwela pele go godiša intasteri ye, ka lebaka la bokgoni bja yona bja go hloma mešomo.
Ka 2012 re tsebagaditše semmušo Leano la Mananeokgoparara la Bosetšhaba, leo le bego le etilwe pele ke Mopresidente ka Khomišene ya Kantoro ya Mopresidente ya Dikgokaganyo tša Mananeokgoparara .
Re beeleditše diranta tše thrilione e tee ka go mananeokgoparara a setšhaba mo mengwageng ye e fetilego ye mehlano.
Bontši bja diprotšeke di phethilwe goba di kgauswi le go phethwa.
Ke tla bolela fela ka tše mmalwa.
Lenaneo la tshepedišo ya dinamelwa la Rea Vaya ka Joburg bjale le šomišwa ke badudi ba Gauteng ba go feta ba 100 000. Mananeo a go swana le a a gare a a agwa ka Cape Town, Tshwane, Nelson Mandela Bay, Buffalo City, eThekwini le Rustenburg.
Maemakepe le mafelo a go nametša ka dikepeng a kaonafaditšwe.
Re agile phaephe ya go sepetša makhura ya dikhilometara tše 700 ya go tloga Durban go leba Gauteng ye e sepetšago dikhubikilitara tše 4 pilione tša phetrole, tesele le makhura a difofane ka ngwaga.
Dikhilometara tše di ka bago kgauswi le tše 1500 tša ditsela tše mpsha goba tša ditsejana tša sekontiring di agilwe.
Kgatelopele ye ya mabapi le ditsela e re gopotša ka bao ba šometšego mmušo wo mo nakong ye e fetilego bao ba bego ba nyaka gore naga e be le dilo tše kaone, ba go swana le Tona ya peleng ya Dinamelwa Morena Dullar Omar.
Mosadi wa gagwe yo a rategago Farieda ke yo mongwe wa baeng ba rena bošegong bjo.
Go agwa ga diporo tše mpsha go thomilwe ka Mpumalanga, go nolofatša boima bjo ditsela di lebanego le bjona.
Protšeke ya Gautrain bjale e šoma ka botlalo gomme e rwala banamedi ba go feta ba 1,2 milione ka kgwedi.
Setheo sa Banamedi ba Ditimela sa Afrika Borwa se tla šomiša tšhelete ye e fetago diranta tše 120 pilione mo mengwageng ye e latelago ye 10 go reka ditimela tše mpsha.
Transnet e phethagatša leanotiro la yona le legolo la nyakego ya ka mmarakeng la diranta tše 300 pilione, ka go aga mananeokgoparara a dinamelwa ao a hlokegago kudu.
Go phethagatša bokgoni bja ekonomi ya ka Kapa Bodikela le ya ka Lebopong la ka Bodikela, re tsebagaditše semmušo Lefelotlhabollo la Intasteri ya Saldanha gomme ra bula difeme tše pedi tše mpsha ka Atlantis.
Go kaonafatša kabo ya meetse, matamo a magolo a maswa a phethilwe, la De Hoop ka Limpopo le la Spring Grove ka KwaZulu-Natal, mola e le gore kgato ya 2 ya Protšeke ya Meetse ya Lesotho Highlands e tlo tsebagatšwa semmušo mo nakong ye e sa fetšego pelo.
Go aga go tšwela pele ka ditešeng tša mohlagase tše mpsha, sa Medupi ka Limpopo, sa Kusile ka Mpumalanga le sa Ingula kgauswi le Ladysmith, tšeo di thwetšego bašomi ba go feta ba 30 000.
Re tšwela pele go utolla methopo ye mengwe ya mohlagase, go latela Leano le le Kopantšwego la Mothopo wa Mohlagase.
Tlhabollo ya phetroliamo, kudukudu ya gase ya šeile e tla ba selo se se fetošago dilo ka seleteng sa Karoo le ka ekonoming ya Afrika Borwa.
Ka ge re sekasekile dikotsi le dibaka, melawana ya mafelelo e tla lokollwa mo nakong ye e sa fetšego pelo gomme e tla latelwa ke go šongwa le go fa dilaesentshe.
Re emetše go fetša borekedi bja dimekawate tše 9 600 tša enetši ya nyutleleara.
Batšweletši ba dipayofuele ba kgethilwe ebile ba thomile go šoma.
Maloko a a Hlomphegago
Ya rena e tloga e le naga ye e šomago ebile ke lefelo le lekaone kudu go dula go lona. Re swanetše go tšwetša pele mošomo wo.
Maloko a a Hlomphegago,
Bontši bja lehumo la rena le hlangwa ka inthanete goba ka dikgokagano tša megala.
Dikhilometara tše 37 000 tša mogala wa faepaopthiki di adilwe ke mafapha a phraebete le a setšhaba mo mengwageng ye e fetilego ye mehlano. Se se tla katološwa kudu mo mengwageng ye e tlago.
Re ikgantšha ka katlego ya rena ka go tša mahlale le theknolotši. Go agwa ga theleskoupu ya mathomo ya dikotlelo tše kgolo tša sathalaete tše 64 ka go Arei ya Sekwerekhilometara, e lego MeerKAT, go tla phethwa ka kotareng ya mathomo ya 2014.
Maloko a a Hlomphegago,
Diputseletšo tša rena tša go thuša tšweletšo di tlišitše dipoelo.
Setlamo sa Peeletšo ya Difatanaga seo se tsebagaditšwego semmušo ka 2009 se dumeletše palomoka ya R3.8 pilione tša diputseletšo ka diprotšekeng tša peeletšo tše di ka bago tše 160. Se se tšwetša pele mešomo ye e fetago 50 000.
Dikhamphani tše di tlo tšweletša difatanaga tša diphraebete, dithekisi tša dikhompi le dipese.
Re bušeditše maemo sekeng ka lefapheng la diaparo, la dilogwa, la mekgopha le la dieta, ao a bego a fokotša bašomi mešomong.
Diintasteri tše mmalwa di kgopetšwe go tšweletša ditšweletšwa tša ka nageng. Tšona di akaretša dipese, merogo ya ka tšhitswaneng, diaparo, dilogwa, mokgopha le dieta le ditšweletšwa tše dingwe.
Re na le mehlala ye e bonalago ya katlego ya lenaneo la tšweletšo ya ka nageng.
Mo mengwageng ye e fetilego ye mebedi fela, dithekisi tša dikhompi tša go feta tše 20 000 le dipese tše 330 di hlamilwe ka mo nageng, gomme se sa dira gore go be le peeletšo le tlhabollo ka ditoropokgolong tša rena.
Mo mengwageng ye e tlago ye mehlano, mmušo o tla tšweletša bonyane 75% ya dithoto le ditirelo go tšwa go batšweletši ba Afrika Borwa.
MaAfrika Borwa ao a rategago,
Re swanetše go šoma kudukudu go hlabolla bathomi ba diintasteri bao ba sa tšwelelago le ba bathobaso.
Bontši bja bathomi ba diintasteri ba bathobaso ba ngongorega ka mathata ao ba itemogelago ona a go hwetša thušo ya mašeleng a go thuša diintasteri tša bona, ka go aba le ka mebarakeng ya thekišo, le ka thekgo ya tšweletšo ya sethikniki.
Sekhwama sa Maatlafatšo sa Bosetšhaba, Koporasetlhabollo ya Diintasteri le Setheo sa Thušo ya Mašeleng sa Dikgwebopotlana di tla tšwela pele go aba thušo ya mašeleng go dikgwebo tša bathobaso tše di nago le bokgoni bja go tšwetša pele tlhamo ya diintasteri.
Godimo ga fao, re hlohleletša dikgwebo tše e lego kgale di šoma go thekga tlhabollo ya dikgwebo tša diintasteri tša bathobaso.
Temo ke lefapha le bohlokwa la go hloma mešomo le moabi wa dibaka tša go thoma kgwebo.
Lenaneo la rena la thekgo ya tša temo, Fetsa Tlala, le tšweletša baromedi ba baswa ba ditšweletšwa dinageng tša ka ntle.
Balemipotlana ba mathomo ba 88 ka mo lenaneong le ba abetše Lenaneo la Dijo tša Lefase la Mokgatlo wa Dinagakopano ditone tše 268 tša lefela le dinawa tše di rometšwego Lesotho kgweding ye e fetilego. Re emetše gore palo ye e oketšege.
Re tla tšwela pele go tšwetša pele gape lefapha la rena la borei bja dihlapi, leo le nago le seabe sa diranta tše 6 pilione ka ekonoming ebile le aba mešomo ye 27 000.
Maloko a a Hlomphegago,
Re bile le kgatelopele ye kaone ka lenaneong la peakanyoleswa ya naga.
Go tloga ka 1994, dipolasa tše di nyakilego go ba tše 5 000, tše di nago le kakaretšo ya dihekthara tše 4.2 milione, di fetišeditšwe go bathobaso, gomme di hola malapa a go feta a 200 000.
Dikgopelo tša go bušetšwa naga tše di nyakilego go ba tše 80 000, tša palomoka ya dihekthara tše 3.4 milione, di phethilwe gomme batho ba 1.8 milione ba holegile.
Pušo ye e tlago e tla swanelwa ke go tšwetša pele ditsenogare tše mmalwa tša melawana, tša go hlama melao le tše di bonagalago, go tšwela pele go rarolla bothata bja go tšeela batho ba rena naga ya bona.
Se se akaretša merero ye e amanago le go hloma Kantoro ya Molekodišišipharephare gomme go realo e le go bula go dira dikgopelo tša go bušetšwa naga.
Maloko a a Hlomphegago
Afrika Borwa e tloga e le lefelo le lekaone kudu go dula go lona.
E re bjale ke feng pego ka ga lenaneo la rena la phetošo ya setšhaba.
Thuto ke llere la go tšwa bohloking go dimilione tša batho ba rena.
Ka fao re thabile ka ge go na le koketšego ye kgolo ka go ngwadišeng ga bana ka sekolong, go tloga ka dikolong tša bomapimpana go fihla maemong a dithuto tša ka morago ga marematlou.
Palo ya bana bao ba tsenago sekolo dithutong tša Kreiti ya R e oketšegile go feta gabedi, ya tloga go dikete tše di ka bago tše 300 go fihla go dikete tše di fetago tše 700 magareng ga 2003 le 2011.
Sethalwa sa Peakanyo ya Molawana sa mabapi le Phihlelelo ya Mang le mang go thuto ya Kreiti ya R se ngwadilwe ka kuranteng ya mmušo go yo swayaswaya ke setšhaba, ka nepo ya go dira gore thuto ya Kreiti ya R e be kgapeletšo.
Magagešong,
Barutwana ba dimilione tše seswai ba tsena dikolo tša go se lefelwe sekolofisi, mola e le gore barutwana ba dimilione tše senyane ba hwetša dijo tša phepo dikolong, tše di fiwago ke mmušo go netefatša gore ga ba bolawe ke tlala gomme seo gape se ba kgontšha gore ba šome gabotse dithutong.
Palo ya go tšwelela dithutong tša marematlou e ile godimo go tloga go 61% ka 2009 go fihla go 78% ngwageng wo o fetilego gomme go tšwelela ga baithuti go ba le maswanedi a go ithutela dithuto tša kgrata go kaonafala ngwaga o mongwe le o mongwe.
Ka go šomiša Ditekolo tša Bosetšhaba tša Ngwaga ka ngwaga, re latišiša go kaonafala le ditsenogare tše di hlokegago, kudukudu, ka go dipalo le mahlale.
Go tšwetša pele kakaretšo ya bohle le pharologano, lenaneothuto la Polelo ya Diatla la Afrika Borwa le tla rutwa ka dikolong go thoma ngwageng wo o tlago, wa 2015.
Re okeditše dipalopalo tša rena tša batho ba bagolo bao ba kgonago go bala le go ngwala ka lenaneo la Kha Ri Gude go tloga go batho ba 2,2 milione ka 2008 go fihla go ba 3 milione.
Re beeleditše gape ka tlhahlong ya barutiši ebile re bula leswa dikholetšhe tša go hlahla barutiši go fihlelela nyakego ya bona.
Gore re tšweletše tikologo ya go ithuta ye kaone, re agile dikolo tše mpsha tše 370 tše di tšeago legato la dikolo tša go agwa ka mabu le meago ye mengwe yeo e bego e se ya maleba go ralala le naga. Lenaneo le le sa tšwela pele.
Magagešong
Re na gape le kanegelo ye kaone ye re ka e anegago ka thutong ya godingwana.
Go ngwadišwa ga baithuti ka diyunibesithing go oketšegile ka 12% mola go ngwadišwa ga baithuti ka dikholetšheng tša Thuto le Tlhahlo tše di tšwetšwago pele (FET) go oketšegile ka 90%.
Re okeditše ditekanyetšo tša Setlamo sa Thušo ya Mašeleng a Baithuti sa Bosetšhaba go fihla go R9 pilione go fihlelela nyakego ye e golago.
Diphihlelelo tše dingwe tše kgolo tša lebaka le la pušo e bile go hloma diyunibesithi tše pedi tše mpsha, ya Sol Plaatje ka Kapa Leboa le Yunibesithi ya Mpumalanga.
Re tla aga gape Dikholetšhe tše mpsha tše 12 tša FET ka Limpopo, Mpumalanga, KwaZulu-Natal le ka Kapa Bohlabela.
Magagešong,
Go tsebagatšwa semmušo ga Peakanyo ya Tirišano ka ga Thuto ya Bosetšhaba ngwageng wo o fetilego e bile tlhabollo e bohlokwa ya naga ya rena. Re lakaletša sehlopha se se šomago ka yona mahlatse ka mošomong wa sona wa bosetšhaba.
Magagešong,
Re na gape le kanegelo e kaone ye re ka e anegago ka kaonafatšong ya maphelo.
Mo mengwageng ye e fetilego ye mehlano, mafelo a maswa a maphelo a 300 a agilwe, go akaretšwa dikliniki tše mpsha tše 160.
Dipetlele tše 10 tše mpsha di agilwe goba di tsošološitšwe ka Ladybrand, Germiston, Mamelodi, Natalspruit, eThekwini, Zola, Bojanala, Seleteng sa Vryburg, Swartruggens, Khayelitsha le Mitchell’s Plain.
Sepikara se se Hlomphegago
Modulasetulo yo a hlomphegago wa NCOP
Lenaneo la peakanyoleswa mabapi le HIV le AIDS ke le lengwe la dikatlego tše kgolo kudu la pušo ye gomme re šomišwa bjalo ka naga ye e lego mohlala ke Mananeo a Aids a Mokgatlo wa Dinagakopano, (UNAIDS).
Phetetšo ya HIV go tloga go mma go ya go lesea e theogetše fase kudu gomme re okeditše palo ya batho bao ba amogelago kalafo ya dianthiretherobaerale gabedi, go tloga go batho ba milione o tee go fihla go ba 2.4 milione ka 2013.
MaAfrika Borwa a go feta 20 milione a dirilwe diteko tša HIV go tloga mola go tsebagatšwago lesolo le semmušo ka 2011 gomme se se laetša gore batho ba tshepa tshepedišo ya tša maphelo.
Kemelo ya mengwaga ye e phelwago bjale e tloga e hlatlogela godimo. MaAfrika Borwa bjale a phela lebaka le leteletšana.
Nepišo ya pušo ye e latelago ke go netefatša gore bonyane batho ba 4.6 milione ba ngwadišwa ka lenaneong la go amogela dianthiretherobaerale.
Re leboga seabe sa Lekgotla la Aids la Bosetšhaba la Afrika Borwa ge le šoma gaboima.
Ge re dutše re keteka katlego ya rena, ga se ra swanela go itebala gomme ra kgotsofatšwa ke se. Mošomo wa thibelo o swanetše go tšwela pele gore re kgone go fihlelela nepo yeo ya tlhokego ya diphetetšo tša HIV mo nakong ye e sa fetšego pelo.
Maemong a kakaretšo, re tla tsena kgatong ye mpsha ka go tsenya tirišong lenaneo la Inšorentshe ya Maphelo ya Bosetšhaba leo le tlago katološa tlhokomelo ya maphelo ya boleng go bahloki.
Modulasetulo wa NCOP yo a hlomphegago,
Sepikara se se Hlomphegago
Kelo ya bosenyi ka kakaretšo e fokotšegile ka 21% go tloga ka 2002 gomme mošomo o sa tšwela pele go dira gore metse e bolokege.
Ye nngwe ya dinepišo tše bohlokwa ke go fediša dikgaruru kgahlanong le basadi le bana. Re tsebagaditše magato a mmalwa a go arabela bothata bjo.
Wona a akaretša go bula leswa Makala a mabapi le Dikgaruru tša ka Malapeng, Tšhireletšo ya Bana le Melato ya tša Thobalano gammogo le Dikgorotsheko tša Melato ya tša Thobalano.
Re leboga Mekgatlo ye e Sego ya Mmušo (di-NGO) ye e tšwetšago pele ditokelo tša basadi le bana ye e nago le seabe se sekaone mo mošomong wo bohlokwa wo.
Naga ya rena e tšwela pele go ba lefelo leo babolai ba ditšhukudu ba tletšego go lona.
Ditheo tša phethagatšo ya molao di šoma gaboima go golega batho ba ba bakago bothata bjo. Re fihleletše gape ditumelelano le China, Vietnam, Kenya, Mozambique le dinaga tše dingwe tša Dinagatlhabollo tša Borwa bja Afrika go šomišana go lwantšha bosenyi bjo.
Re leboga setšhaba sa kgwebo le MaAfrika Borwa ka moka bao ba kgathago tema ka lesolong le la go phološa ditšhukudu.
Magagešong
Boipušo bja tirelo ya molao bo maatlafaditšwe go tšwela pele ka go hlongwa ga Kantoro ya Moahlodimogolo bjalo ka sehlongwa se se aroganego le Kgoro ya Toka le Tlhabollo ya Molaotheo. Re fetišitše dikarolo tše mmalwa tša molao go thekga mošomo wo o moswa wa Kantoro ya Moahlodimogolo.
Kgatelopele e a dirwa ka go fetošetšeng ga tirelo ya molao go laetša dipalopalo tša merafe le tša bong tša ka nageng.
Moahlodimogolo wa Rephabliki o tšwela pele go tšwetša pele le go eta pele phetogo ye.
Baahlodi ba bathobaso (e lego ba Bathobaso, ba MaIndia le ba Mmala) bjalo ba bopa 61% ya baahlodi ka moka.
Le ge go le bjale, kemedi ya basadi ye e lego fase kudukudu ka lekgotleng la baahlodi e sa tšwela pele go ba bothata. Ka go sebopego sa tirelo ya molao ye e nago le baahlodi ba 239, ke fela ba 76 bao e lego basadi.
Tlhohlo mo ke go fetošetša phrofešene ya molao ka kakaretšo ka nepo ya go godiša bontši bjo go bjona baahlodi ba basadi ba ka thwalwago go tšwa gona.
Go phethagatša ga Molaokakanywa wa Tiro ya Mošomo wa Molao go tla thuša go katološa bontši bjo go bjona bahlankedi ba tirelo ya molao ba ka kgethwago go tšwa gona.
Sepikara le Modulasetulo bao ba Hlomphagago,
MaAfrika Borwa a kopane ka go nyaka setšhaba sa go hloka bomenetša. Go lwantšha bomenetša ka tirelong ya setšhaba go tšweletša dipoelo.
Go tloga mola go tsebagatšwago semmušo Mogala wa Bosetšhaba wa go se Lefelwe wa Twantšho ya Bomenetša ke Khomišene ya Tirelo ya Setšhaba, melato ye e fetago ye 13 000 ya bomenetša le ya tšhomišobošaedi e rometšwe go dikgoro tša mmušo go yo lebeledišišwa go tšwela pele le go nyakišišwa.
Mmušo o hweditše diranta tše di fetago tše 320 milione go tšwa go basenyi ka go šomiša Mogala wa Bosetšhaba wa go se Lefelwe wa Twantšho ya Bomenetša.
Tše dingwe tša dikatlego tša Mogala wa Bosetšhaba wa go se Lefelwe wa Twantšho ya
- Bahlankedi ba 1 542 ba rakilwe ka Tirelong ya Setšhaba.
- Bahlankedi ba 140 ba otlilwe meputso ya bona ya dikgwedi tše tharo.
- Bahlankedi ba 20 ba theošeditšwe maemong a fase a mošomo
- Bahlankedi ba 355 ba filwe ditemošo tša mafelelo tša go ngwalwa.
- Bahlankedi ba 204 ba ile ba sekišwa.
Go thibela bomenetša ka lenaneong la molokoloko wa kabo ya ditirelo, mmušo o ile wa tšea sephetho sa go hloma lekgotla la bogareng la dithentara go ahlola dithentara ka mafapheng ka moka a mmušo.
Setheo se se tla šoma le mohlankedimogolo wa borekedi yo mošomo wa gagwe o mogolo e tla bago go lekola go bewa ga ditšhelete tša thentara le ge eba go obamelwa ditshepedišo gammogo le go ba le tekatekanyo ka dithentareng.
Lekala la Dinyakišišo tše di Kgethegilego le nyakišiša tšhomišobošaedi goba bomenetša bjo go bolelwago ka bjona ka dikgorong tša mmušo tše mmalwa le ka dihlongweng tša mmušo, ka ditiišetšo tša ditiro tša bomenetša tše 40 tše di saennwego ke Mopresidente nakong ya pušo ye. Re tla dula re sedimoša setšhaba ka ga dipoelo tša dinyakišišo tše.
Dikgweding tše tshela tša mathomo tša ngwageng wo o fetilego, Lekala la go Tšeela Dithoto le lefile palomoka ya R149 milione ka Akhaonteng ya Khwetšo ya Dithoto tša Bosenyi le go batšwasehlabelo ba bosenyi.
Ye ke 170% ka godimo ga nepišo ya R55 milione ebile e godingwana go feta ka fao e ilego ya atlega ka gona mo ngwageng ka botlalo.
Ngwageng wo o fetilego, ba taolo ya phadišano ba nyakišišitše ditiro tša go kwanela go bea ditheko ka intastering ya kago gomme ba otla dikhamphani tše di bonwego molato R1.4 pilione.
Dikgato tše dingwe go tšwela pele kgahlanong le bao ba kgathilego tema di tšwetšwa pele mo lebakeng le.
Ke rata go bolela ka boripana ka ga ditlhagišo tša ditirelo tša motheo go batho ba rena.
Mo mengwageng ye e fetilego ye 20, dikatlego tše di bonagalago di dirilwe ka phihlelelong ye e oketšegago ya ditirelo tša go swana le meetse, kelelatšhila le mohlagse.
Mmušo o thomišitše ka lenaneo leo le tseneletšego la go fediša lenaneo la dintlwana tša boithomelo tša go šomiša dipakete bjalo ka karolo ya go bušetša seriti sa batho ba rena.
Kgato ya Mathomo ya lenaneo le e tla ba go fediša dintlwana tša boithomelo tša go šomiša dipakete ka makheišeneng a Foreisetata, Kapa Bohlabela le Kapa Leboa.
Kgato ya bobedi e tla ba ya go fediša dintlwana tša boithomelo tša go šomiša dipakete ka mafelong a mekhukhu ka diphrobentsheng ka moka.
Ka kagong ya dintlo, dintlo tše di ka bago tše 3 milione le mafelo ao a fetago a 855 000 ao a hwetšago ditirelo a hlomilwe go tloga ka 1994.
Mafelo a mekhukhung ao a ka nyakago go ba a 500 a tšeetšwe legato ke dintlo tša boleng le ditirelo tša motheo mo mengwageng ye e fetilego ye mehlano.
Pušo ye e tlago e tla tšwetša pele diprotšeke tša go aga dintlo tše di beilwego mafelong a makaone tša batho ba go hwetša letseno la go fapafapana.
Magagešong,
Metse ye mengwe ga e na ditirelo tše le bjale kudukudu mafelo a mekhukhung le ka dinagamagaeng. Ka fao re šoma le Makala ka moka a mmušo go netefatša gore go ba le kabo ya ditirelo tše, kudukudu ka mebasepaleng ye 23 ye e nago le palo ya godimodimo ya go šalela morago ga kabo ya ditirelo.
Magagešong
Ka Polelong ya Maemo a Setšhaba ya ngwageng wo o fetilego, ke ile ka tšweletša go tshwenyega ga ka mabapi le go ikepela ga dikgaruru ka go tše dingwe tša ditšhupetšo tše di diregago ka nageng ya rena.
Ditšhupetšo tše di nago le dikgaruru di diregile gape go ralala le naga mo dibekeng tše mmalwa tše di fetilego.
Se se hlophago boroko gape ke se se bonagalago bjalo ka dikgaruru tše di rulagantšwego, go swana le ge go šomišwa dipomo tša phetrole le dibetša tše dingwe nakong ya ge go dirwa ditšhupetšo.
Mmušo wa temokrasi o thekga tokelo ya badudi ya go hlagiša maikutlo a bona.
Tokelo ya go dira ditšhupetšo, ka khutšo ebile le se la itlhama, e beilwe ka gare ga Molaotheo.
Le ge go le bjale, ge ditšhupetšo di tšhošetša maphelo a batho le thoto le go senya mananeokgoparara a mohola ao a ikemišeditšego go direla setšhaba, di nyefola yona temokrasi ye e dumelelago tokelo ya go dira ditšhupetšo.
Taba ye e bolelwago kudu ka ditiragalong tša ditšhupetšo ka Afrika Borwa e bile go lebiša ditšhupetšo tšeo go seo se bitšwago go palelwa ga mmušo.
Le ge go le bjale ditšhupetšo ga se fela dipoelo tša “go palelwa” ga mmušo eupša gape di laetša katlego ya kabo ya ditirelo tša motheo.
Ge 95% ya malapa e na le phihlelelo ya meetse, 5% ye e sa nyakago go abelwa meetse le yona e bona e ka se sa kgona go leta.
Katlego le yona ke se se bakago dikemelo tše di oketšegago.
Maloko a a hlomphegago e re ke tlaleletšeng ka gore go lahlegelwa ke maphelo ka diatleng tša maphodisa ka mošomong wa bona wa go hlapetša ditšhupetšo go ka se hlokomologwe goba gwa hlohleletšwa.
Go lahlegelwa ke bophelo ga se taba ye nnyane. Re nyaka go tseba gore go diregile eng, le gore seo se diragetše ka lebaka la eng. Phošo efe goba efe e swanetše go lebelelwa gomme kgato ya go phošolla se e swanetše go tšewa. Maphodisa a swanetše go šoma ka fase ga molao ka dinako ka moka.
Ka ge ke boletše se, re swanetše go tshwenyega gape bjalo ka setšhaba gore magareng ga 2005 le 2013, bahlankedi ba maphodisa bao ba nyakilego go ba ba 800 ba ile ba bolawa.
Maphodisa ke bašireletši ebile ke batsenagare magareng ga setšhaba sa temokrasi seo se theilwego go letsogo la molao, le tlhokego ya molao. Ge re efa maphodisa maikarabelo, re swanetše go hlokomela gore re se feleletše re a dira gore a se be ao a lego molaong ka go hlohleletša go hloka molao ka setšhabeng sa rena.
Setlwaedi sa dikgaruru se thomile nakong ye e fetilego ya kgethologanyo. Re swanetše go dira boitekolo ka maitapišong a rena a go fediša bothata bjo.
Bjalo ka baetapele go tšwa mafapheng ka moka a bophelo, re swanetše go lebeledišiša se re se dirilego goba se re sego ra se dira, gore re tloše dikgaruru tše di tšweletšego ka ditšhupetšong ka nakong ya mathomong a temokrasi ya rena.
Re na le maikarabelo mmogo a go aga setšhaba se se hlomphago letsogo la molao, se se hlomphanago le se se hlomphago bophelo le thoto.
Re swanetše go šoma mmogo go aga leswa Botho le setlwaedi sa maikarabelo ka setšhabeng sa rena.
Sepikara se se Hlomphegago,
Modulasetulo wa NCOP yo a Hlomphegago,
Go tšerwe sephetho sa go kaonafatša go šoma ga pušoselegae.
Go fetoša Molao wa Ditshepedišo tša Mebasepala go ikemišeditše go kaonafatša bokgoni bja mebasepala gore e abe ditirelo.
Bašomi bao ba nago le maswanedi a dithuto le bao ba nago le maitemogelo ba swanetše go romelwa mebasepaleng.
Gape re swanetše go maatlafatša diforamo tše di lego gona tša go kgatha tema ga batho le go kgontšha batho ba rena go kgatha tema e kgolo ka tlhabollong.
Ntwa kgahlanong le bomenetša le yona e swanetše go tiišwa, kudukudu ka lebaka la dipego tše di bolelago gore ditirelo tše dingwe di a šitišwa goba tša emišwa, gore batho ba itšego ba abe ditirelo tšeo ka tšhelete ya godimo ye e tšwago mmušong.
Mathata a a beilwe pele go tlo lebeledišišwa ka pušong ye e latelago.
Sepikara le Modulasetulo bao ba Hlomphegago
Molaotshepetšo wa mabapi le dinaga tša ka ntle wa Afrika Borwa ya temokrasi o beakantšwe mengwagasome ye mentši ye e fetilego ka lesolong le legolo la boditšhabatšhaba la go beela thoko mmušo wa kgethologanyo.
Mopresidente wa ANC Oliver Tambo o ralokile tema ye bohlokwa mabapi le seo, a thušwa magareng ga ba bangwe ke mohu Johnny Makatini, hlogo ya peleng ya merero ya boditšhabatšhaba.
Mosadi wa gagwe, Mohumagadi Valerie Makatini ke yo mongwe wa baeng ba rena bao ba hlomphegago bošegong bjo.
Africa e tšwetše pele go ba bohlokwa ka melaotshepetšong ya rena ya dinaga tša ka ntle.
Re šomile gaboima go maatlafatša thekgo ya Mokgatlo wa Dinagakopano tša Afrika, SADC le mekgatlo ka moka ya ka khontinenteng yeo maikemišetšo a yona e lego go fihlelela khutšo le tšhireletšo.
Re beile gape pele tšwetšopele ya kopanyo ya ekonomi ya selete, tlhabollo ya mananeokgoparara, kgwebišano ya ka Afrika le tlhabollo ya go ya go ile ka khontinenteng.
Mo ngwageng wo re rometše gape pego ya rena ya boraro ya naga go Lekgotla la Mokgwa wa Tekodišišo ya Sethaka ya Dinaga tša Mokgatlo wa Dinagakopano tša Afrika yeo e amogetšwego gabotse.
Re tšwela pele go thekga go tliša khutšo le tharollo ya dithulano.
Kgatelopele e a dirwa ka ditherišanong tša magareng ga Sudan le Borwa bja Sudan mabapi le merero ye e bego e sa šaletšego ka morago ga go aroganya ga mebušo ye.
Go latela dikgopelo tše di tšwago Sri Lanka le Borwa bja Sudan tša thušo ya go tliša khutšo le poelanyo, Morena Cyril Ramaphosa, o thwetšwe bjalo ka Moromiwa yo a Kgethegilego wa Afrika Borwa go ya dinageng tše ka bobedi.
Bokgoni bja gagwe ka tharollong ya dithulano le ka ditherišanong gammogo le maitemogelo go naga ya rena mabapi le se, di tla thuša kudu dinaga tše ka bobedi go rarolla mathata a tšona.
Re tla tšwela pele go maatlafatša dikamano le Yuropa, Amerika-leboa, Latin America, Ešia le dinaga tša ka Borwa.
Go kgatha tema ka diforamong tša dinaga ka bontši tša boditšhabatšhaba tša go swana le G20 go bile mohola go naga.
Gomme go tsenela sehlopha sa Brazil, Russia, India le China (BRIC) ka Manthole 2010 go bonwa bjalo ka dikatlego tše bohlokwa tša pušo ye ya bone.
E bile tlhompho e kgolo go swara Samiti ya Bohlano ya BRICS ka la 27 Mopitlo 2013 ka Durban, fao baetapele ba Afrika ba kgathilego tema go ahlaahla tirišano ya tlhabollo le BRICS.
Re tla tšwela pele go dira mošomo ka bothakga ka Mokgatlong wa Dinagakopano ka go tšwetša pele pušo ye maatla ya boditšhabatšhaba.
Gape re tla tšwela pele go tšwetša pele peakanyoleswa ya Khansele ya Tšhireletšo ya Mokgatlo wa Dinagakopano (UN) le dihlongwa tša ditšhelete tša boditšhabatšhaba.
Maloko a a Hlomphegago
Bjalo ka Mopresidente wa khonferentshe ya Phetogo ya Klaemete ya Mokgatlo wa Dinagakopano ya COP17/CMP7 yeo e swerwego ka Durban ka 2011, Afrika Borwa e atlegile go bea lefase maemong a go se fenywe, ka go amogela Polatefomo ya Durban ya Tiro ye e Maatlafaditšwego.
Magagešong,
Mo mengwageng ye e fetilego ye 20 re ile ra swara dipapadi tše mmalwa tša boditšhabatšhaba le diketelo ka ga tša setšo, gomme se se ile sa thuša go thega tirišano le kopano ya setšhaba.
Mo mengwageng ye e fetilego ye mehlano, Afrika Borwa e swere Dipapadi tša Sebjana sa Lefase sa Kgwele ya Maoto sa FIFA 2010 le diphadišano tše dingwe tše bohlokwa tša kgwele ya maoto, rakbi le khrikhete, tšeo di tlogetšego maikutlo ao a bonalago a boikgantšho le a kopano magareng ga MaAfrika Borwa ka moka.
Bjalo ka ge re keteka mengwaga ye 20 ya tokologo, re tla dira bjalo re kgonne go dira tše di botse ka go agela naga ya rena maemo a bohwa a maswa.
Dimuseamo le dimonyumente tše mmalwa tše diswa di hlomilwe, go akaretšwa le sehlwaseeme sa Mopresidente wa Peleng Mandela se se fetogilego pakane ka Union Buildings.
Maina a mafelo a go feta a 2 000 a fetošitšwe ka nepo ya go phošolla go rea mafelo maina ka tsela ye e phošagetšego, gammogo le go fa ditšhaba tokelo ya go fa mafelo a tšona maina.
Maloko a a Hlomphegago
Ntumeleleng ke lebogišeng ba bangwe ba magagaborena bao ba šomago gabotse lefaseng.
Re lebogiša Ladysmith Black Mambazo ge ba thopile Sefoka sa bona sa bone sa Grammy kgweding ye e fetilego. Re amogela moetapele wa sehlopha se, Morena Joseph Shabalala, e lego yo mongwe wa baeng ba rena bošegong bjo.
Re lebogiša gape le Mohumagadi Yvonne Chaka Chaka yo e lego yo mongwe wa baeng ba rena bošegong bjo.
O dira mošomo o montši o mokaone bjalo ka Motseta wa Sekhwama sa Thušo sa Mokgatlo wa Dinagakopano sa Malaria ka Afrika ebile ke gape Moromiwa yo a Kgethegilego wa Afrika ka go Dinepotlhabollo tša Mengwagakete tša Mokgatlo wa Dinagakopano.
Mohumagadi Chaka Chaka o ile a hlomphiwa gape ka Sefoka sa Crystal ke Seboka sa tša Ekonomi sa Lefase ka Davos ka mošomo wa gagwe wa go šomela bophelo bjo bokaone go batho.
Re lebogiša gape, a se gona, naletšana ya Hollywood ye e thopilego Sefoka sa Oscar, Mohumagatšana Charlize Theron.
Mohumagatšana Theron ke gape Moromiwa wa Khutšo wa UN. O tšwetša pele gape ntwa kgahlanong le AIDS kudukudu magareng ga bafsa le makgarebe.
O ile a hlomphiwa gape ke Seboka sa tša Ekonomi sa Lefase ka Sefoka sa Crystal.
Magagešong
Le ka be le ile la lemoga gore ka mo SoNA re file kudukudu pego ya mengwaga ye e fetilego ye mehlano le ya mengwaga ye e fetilego ye 20 ka kakaretšo.
Ye ga se tiragalo ya go hlagiša lenaneotiro la ngwaga wo wa ditšhelete. Lenaneo leo le tla hlagišwa ke mmušo wo moswa ka morago ga dikgetho.
Go lokišetša SoNA yeo ya mathomo ye e tlogo dirwa ke pušo ye e tlago ka moragonyana mo ngwageng, mo ngwageng wo o fetilego re be re šoma ka Peakanyo ya Leano la Mošomo la Lebaka la Nako ya Magareng.
Peakanyo ye e hlamilwe bjalo ka motheo wa mengwaga ye mehlano wa NDP, go tloga ka 2014 go fihla ka 2019.
E akaretša gape dinepišo tše bohlokwa tša Leanotiro la Melaotshepetšo ya Diintasteri, Leanokgolo le Leswa le Leano la Mananeokgoparara.
Maikemišetšo a se ke go hlagiša sethalwa sa Peakanyo go Kopano ya mathomo ya Kabinete ka morago ga dikgetho.
E tla beakanywa leswa ke pušo ye mpsha go latela thomelo ya bakgethi, gore mošomo o thomišwe ka pela ka fao go kgonagalago ka morago ga go hlongwa ga mmušo o moswa.
E bile tlhompho go pušo ya ka le go nna go aga go motheo wo o beilwego ke dipušo tše tharo tša mathomo tša temokrasi, go direla batho ba Afrika Borwa.
Bjalo ka naga re fihleletše dikatlego tše ntši.
Afrika Borwa ke naga e kaone kudu go dula go yona mo lebakeng le go phala ka fao go bego go le ka gona pele ga 1994.
Re tšwela pele go lebana le mathata. Eupša bophelo le bjona bo tla tšwela pele go fetoga go ba kaone.
Nkosi Sikelel’ i Africa
Modimo Šegofatša Afrika.
Ke a leboga.
Issued by: The Presidency
