1. Ditaba tse Itlhommeng PeleSeboka sa Bone sa Botsetedi sa Afrika Borwa (SAIC)
1.1. Kabinete e ananetse ho phethelwa ka katleho ha seboka sa bone sa SAIC se neng se tshwaretswe Sandton Convention Centre, Johannesburg ka Labone la la 24 Tlhakubele 2022, seo ho sona batsetedi ba kwano le ba matjhaba ba itlammeng ho tsetela naheng ya rona.
1.2. Naha ya rona e fumane maitlamo a 80 a matjha a matsete a ballwang dibiliyoneng tse R332. Sena se beha matsete kaofela ao ho itlanngweng ka ona ho ditriliyone tse R1.14, mme palo ena ke dipersente tse 95 tsa matsete ao re a pheelletseng e boelang e re behe boemong bo botle ba ho feta matsete ao re a pheelletseng a ballwang ho ditriliyone tse R1.2 dilemong tse hlano tse tlang.
1.3. Boinehelo bona matseteng bo tiisa maemo a naha ya rona jwaloka e tshepelwang matsete.
1.4. Ho fihlela jwale, maitlamo a ballwang dibiliyoneng tse R316 a tsetetswe diprojekeng tse 46 tse seng di phethetswe, le diprojekeng tse ding tse 57 tse ntseng di tswela pele. Kabinete e elellwa dikatleho tsa maitlamo a pele jwalokaha a tlalehilwe Sebokeng, tse kenyeletsang hara tse ding mothamo o motjha wa tlhahiso makaleng a fapaneng a kang a makoloi, tlhahiso ya dijo, tlhahiso ya meriana le ditsi tsa dijithale.
1.5. Kabinete e ipileditse makaleng ohle setjhabeng ho tshehetsa maiteko ana a bohlokwa ha re sebetsa mmoho ho lwantsha tlhokeho ya mesebetsi, e seng e finyelletse dipersenteng tse 35.3, ho ya ka diphetho tsa Dipatlisiso tsa Kotara ka nngwe tsa Basebetsi tse sa tswa ntshwa ke ba Dipalopalo Afrika Borwa.
2. Ho fediswa ha Boemo ba Naha ba Dikoduwa
2.1. Kabinete e boetse e ananetse ho fediswa ha Boemo ba Naha ba Dikoduwa ho tsebahaditsweng ke Presidente Cyril Ramaphosa ka Mantaha wa la 04 Mmesa 2022. Ketsahalo ena ya bohlokwa e kgonahaditswe ke mamello ya batho ba Afrika Borwa ba ileng ba hlompha melao yohle ya polokeho ya Lefu la vaerase ya Corona (COVID-19) e behilweng ke mmuso molemong wa ho boloka maphelo le mekgwa ya ho iphedisa.
2.2. Ho tloha jwale sewa sena se tla laolwa ho latela Molao wa Naha wa Bophelo bo Botle wa 2003 (Molao wa 61 wa 2003). Setjhaba se ka ntsha maikutlo a sona ka melawana e sisintsweng ya bophelo bo botle e tla ba karolo ya Molao wa Naha wa Bophelo bo Botle wa 2003 ho fihlela la 16 Mmesa 2022.
2.3. Kabinete e hopoditse batho bohle naheng ho tswela pele ka ho hlompha mehato ya bohlokwa ya tshireletso ho ipoloka ka bobona le ba bang kgahlano le ho tshwaetswa ke COVID-19. Sena se kenyeletsa ho hlapa matsoho kgafetsa ka metsi le sesepa kapa o sebedisa sehlwekisi se nang le dipersente tse 70 tsa alcohol, ho rwala semonkwana se kwahelang nko le molomo ha o le katlung, ho se atamelane le batho ba bang ka bonnyane mitara, ho bula difenstere hotle moya o kene le ho enta.
2.4. Ente ya COVID-19 e sebetsa hantle ho thibela ho kula haholo, ho robatswa sepetlele le lefu. Itshireletse le ba lelapa la hao ka ho etela sebaka sa ho enta se haufinyane o ente mahala, hobane ha ho sa hlokeha hore o bolele hore o a tla.
3. Ho Fallela Kgasong ya Dijithale
3.1. Ho emiswa ha ho kwala ho hasa ka mokgwa wa Analogue wa jwale ho neng ho lebelletswe ho ba ka la 31 Tlhakubele empa ho se ho tla ba ka la 30 Phupjane 2022 ho fana ka nako e lekaneng ya hore mmuso o phethele ho kenngwa ha di-set-top box (di-STB) malapeng a ingodisitseng ka nako a nang le tokelo ya ho di fumana pele ho tingwa mokgwa wa kgaso wa analogue.
3.2. Lefapha la Dikgokahano le Teknoloji ya Dijithale le tla netefatsa hore malapa ohle a 507 251 a ingodisitseng ho fihlella la 31 Mphalane 2021 a a hokelwa ho eso fete la 30 Phupjane 2022. Malapa a 260 868 a ingodisitseng ho tloha ho la 31 Mphalane 2021 ho ya ho la 10 Tlhakubele 2022 a tla hokelwa ho di-STB ho e so fete la la 30 Loetse 2022.
3.3. Kabinete e na le tshepo ya ho re ho phethelwa ha motjha ona ho tla tshehetsa motjha wa ho fallela kgasong ya dijithale le ho ntshwa ha ‘high frequency spectrum.’
4. Twantsho ya bosenyi le bobodu
4.1. Kabinete e thoholeditse Khomeshenara e ntjha ya Mapolesa ya Naha, Mokgenerale Sehlahle Fannie Masemola, kamora hore a kgethwe ke Presidente Ramaphosa. Mokgenerale Masemola o ipabotse mosebetsing wa hae sepoleseng Afrika Borwa ka bophara.
4.2. Kabinete e ananetse ditaelo tsa paballo tse nehilweng Yuniti e Hapang Thepa ya Bolaodi ba naha ba Botjhutjhisi (NPA) tse ntshitsweng ke Lekgotla le Phahameng la Dinyewe kgahlano le ba bileng le seabo ho thuseng ka ditjhelete thekong ya Morafo wa Mashala wa Optimum ka dibiliyone tse R2.1 ka 2016 ke khampani ya ba ha Gupta ya Tegeta Exploration and Resources.
4.3. Diqeto tsena tse bontshang tshebetso e hlophisehileng ka bokgabane ya NPA le Bolaodi ba Diphuputso tsa Bosenyi bo ka Sehloohong ba Tshebeletso ya Mapolesa ya Afrika Borwa di romela molaetsa o matla ka bokgoni bo matlafalang ba mmuso ba ho sebetsana le ho Hatjwa ha Mmuso le ho netefatsa ho nka boikarabelo ha ba amehang – le ho hapa, ho fumana le ho kgutlisa ditjhelete tse utswitsweng.
4.4. Maitekong a ho jarisa ba molato boikarabelo, Kabinete e boetse ya ananela kahlolo ya Lekgotla la Dinyewe tse Ikgethang tsa Bobodu ba Ditjhelete la Palm Ridge Gauteng kgahlano le molaodi wa Ditjhelete, Eskom diketsong tsa manyofonyofo a dimiliyone tse R35 ha a ne a kenya ditlankana tseo eseng tsa nnete tsa ditshebeletso tsa ho tsamaiswa ha mashala le maiteko a ho kgutlisa ditjhelete tseo.
4.5. Kabinete e ananetse ho ntshuwa ha karolo ya bone ya Tlaleho ya ho Hatjwa ha Mmuso ya Khomeshene ya Boahlodi ya Dipatlisiso, e le ketsahalo ya bohlokwa haholo ntweng kgahlano le bobodu. Presidente Ramaphosa o tla tekela palamente ditsela tsa ho kenya tshebetsong dikgothaletso tsa khomeshene ha a nehelana ka tlaleho e felletseng pele ho feta la la 30 Phupjane 2022.
5. Seboka sa Mokgatlo wa Boraro se Ikgethang sa Mokgatlo o Borwa ba Afrika wa Ntshetsopele (SADC)
5.1. Kabinete e ananetse diphetho tsa Seboka sa Boraro se Ikgethang sa SADC se neng se tshwerwe Pretoria ka Mantaha wa la 4 le Labobedi la la 5 Mmesa 2022. Afrika Borwa e ne e tshwere seboka jwalokaha e le Modulasetulo wa Mokgatlo wa SADC wa Tshebedisano Dipolotiking, Tshireletsong le Tshireletsehong. Naha ena e tshwere marapo ho tloha ka Phato 2021 ho ya ho Phato 2022.
5.2. Hara tse ding seboka se ananetse tlaleho ya kgatelopele ya lebotho la SADC la ho tliswa ha kgotso Mozambique (SAMIM). SAMIM e rometswe ho ya tshehetsa naha ya Mozambique ho lwantsha boferekanyi le diketso tsa dikgoka tsa bongangele.
6. Moruo
6.1. Kabinete e ananetse ho ntlafatswa ha maemo a Afrika Borwa ke mokgatlo o lekolang bokgoni ba dinaha ba ho lefa melato ya tsona e leng Moody’s, ho ya maemong a tsitsitseng ho tloha ho a mabe, mmoho le qeto ya ho netefatsa hore Afrika Borwa e tla kgona ho lefa melato e leshwang ka ditjhelete tsa dinaha tse ding le tjhelete ya naha ena ka nako eo ho dumellanweng ka yona, mme sena sa beha Afrika Borwa boemong ba ‘Ba2.’
6.2. Ntlafatso e tiisa mosebetsi wa mmuso wa ho tsoseletsa botsitso ditjheleteng tsa naha tsa setjhaba, e leng botsitso bo tshehetswang ke pokello ya lekgetho e hodimo ho feta kamoo ho lebelletsweng.
6.3. Diphetho tsa kuno tsa ho tloha ka Mmesa 2021 ho ya ho Tlhakubele 2022, di bontshitse Tshebeletso ya Pokello ya Lekgetho Afrika Borwa e bokelletse ditriliyone tse fetang R1.5. Ena ke keketseho ya dipersente tse 25 ha ho bapiswa le ngwahola le ya dipersente tse 15 ha ho bapiswa le ngwahola pele ho sewa sa COVID-19.
6.4. Mmuso o sebedisa kuno ena ya tlatsetso ho potlakisa ho leshwa ha melato ya naha le mererong ya thekolohelo, ho kgothaletsa ho thehwa ha mesebetsi ka Maiteko a Khiro ya Batjha a boemo ba ofisi ya Presidente, le ho tshehetsa lekala la bophelo bo botle la setjhaba.
7. Kgwedi ya Tokoloho
7.1. Selemong sena Afrika Borwa e keteka Kgwedi ya Tokoloho ka Mmesa ka tjheseho tshepong ya bokamoso bo betere, kamora ho mamella dilemo tse pedi tsa masisapelo tsa sewa sa COVID-19. Letsatsi la Tokoloho la selemo le selemo le tla ketekwa ka Laboraro la la 27 Mmesa 2022.
7.2. Ka Kgwedi ya Tokoloho ho hopolwa le ho hlompha ba ileng ba intsha sehlabelo mme ka hona ra kgona ho ba le ditokelo tsa botho le ditokoloho tse Molaong wa rona wa Motheo wa Rephaboliki ya Afrika Borwa wa 1996 o hlontjhwang haholo lefatsheng.
7.3. Kabinete e ipileditse ho Maafrika Borwa ohle ho sebetsa mmoho ntweng kgahlano le sewa sa COVID-19. Bohle re lokela ho kenya letsoho tsoseletsong ya moruo wa rona, ka Moralo wa Kahobotjha le Tsoseletso ya Moruo, re thehe dikgwebo tse ding hotle re kgone ho theha mesebetsi e meng.
8. Kgwedi e Halalelang ya Ramadan
8.1. Kabinete e lakaleditse setjhaba sa Mamoseleme Afrika Borwa mahlohonolo Kgweding ya bona e Halalelang ya Ramadan. Ramadan e ketekwa selemo le selemo lefatsheng ka bophara ka ho rapela, ho ila dijo le ho phallela ba hlokang. Setjhaba sa Mamoseleme ke karolo ya bohlokwa ya naha ya rona.
A. Diqeto tsa Kabinete
1. Moralo wa Leano le Leholo la Naha le Momahaneng la Ntshetsopele ya Dikgwebo tse Nyenyane (NISED)
1.1. Kabinete e tjhaetse monwana phatlalatso ya Leano le leholo la NISED hotle setjhaba se ntshe maikutlo ka lona. Leano la Sethathong le Momahaneng la Bohwebi le Dikgwebo tse Nyenyane le ile la tjhaelwa monwana ka 2005. Leano lena la NISED ya morao di kenya tshebetsong Tokomane ya Tataiso ya 1995 ya Leano la Naha la Ntshetsopele le Phahamiso ya Dikgwebo tse Nyenyane Afrika Borwa.
1.2. Ha e se e ananetswe, NISED e tla nka sebaka sa Leano la jwale le momahaneng la Bohwebi le Dikgwebo tse Nyenyane. E tla fana ka moralotshebetso bakeng sa bohle ba amehang marangranng a ntshetsopele ya dikgwebo tse nyenyane. E tataisa mokgwa wa bohokahanyi o tla tataisa mananeo ohle a tshehetsang dikgwebo tse nyenyane.
1.3. Sepheo sa leano lena ke ho eketsa seabo sa dikgwebo tse nyenyane lekaleng la moruo le molaong, ho tlosa melao e mengata e bakang tieho le ho phahamisa pebofatso ya ho hweba, haholoholo bakeng sa bahwebi ba banyenyane.
1.4. NISED e hlahile kamora hore ho be le dipuisano tse matla le mafapha a amehang a mmuso boemong ba naha, provense le lehae, dikgwebo, basebetsi, dirutehi le ditheo tse fapaneng tse loketseng.
2. Ho Kopanngwa ha Mokgatlo o Thusang Dikgwebo tse Nyenyane ka Ditjhelete (SEFA) le Mokgatlo wa Ntshetsopele ya Dibanka tsa Koporasi (CBDA) ho ba Mokgatlo wa Ntshetsopele ya Dikgwebo tse Nyenyane (SEDA)
1.1. Kabinete e ananetse keketso ya dikgwedi tse 20 bakeng sa ho kopanya ditheo tse pedi e leng SEFA le CBDA, hore e be SEDA. Sethathong ho kopanngwa ha mekgatlo e ne e lokela ho kena tshebetsong ho tloha ho la 01 Mmesa 2022. Sena se etsahetse kamora hore Kabinete e tjhaele monwana ho kopanngwa ha mekgatlo ho netefatsa hore mmuso o na le setheo se le seng se tla tshehetsa mosebetsi wa ona wa ho tshehetsa dikgwebo tse nyenyane le tse mahareng le dikoporasi.
1.2. Katoloso ya nako e tjhaetsweng monwana e tla thusa Lefapha la Ntshetsopele ya Dikgwebo tse Nyenyane ho phethela tekolo ya molao molemong wa ho tlisa maemo a matle ka molao, a leano a dumellang ho thehwa ha setheo se le seng e leng SEDA. Setheo se le seng se ntlafetseng se tla fana ka tshehetso e tsitsitseng dikgwebong tse nyenyane le tse mahareng le dikoporasing. Kabinete e boetse e tjhaetse monwana ho kgethwa ha Diboto tsa nakwana tsa Balaodi tsa SEFA le SEDA.
3. Melawana e Amanang le Tshireletso, Phahamiso, Ntshetsopele le Tsamaiso ya Tsebo ya Batala (IK)
3.1. Kabinete e tjhaetse monwana phatlalatso ya melawana ya Tsebo ya Batala (IK) hore setjhaba se ntshe maikutlo ka yona. Melawana ena e tla lebisa ho kenngweng tshebetsong ha Molao wa Tsebo ya Batala wa 2019 (Molao wa bo 6 wa 2019).
3.2. Molao ona o kgonahatsa tshireletso, phahamiso, ntshetsopele le tsamaiso ya tsebo ya ditsela tsa bophelo tsa boholoholo. O kgonahatsa tshibollo ya mekgwatshebetso ya naha ya Tsebo ya Batala; taolo ya ditokelo tsa ditjhabana tsa Tsebo ya Batala. O boetse o kgonahatsa tshibollo ya moifo wa boeletsi; hlompho ya thuto ya batala; pebofatso le tsitsiso ya tsebo ya batala.
3.3. Hara tse ding, melawana eo e sisintsweng e shebane le ho thehwa ha Moifo wa Boeletsi; metjha ya kananelo ya semmuso ya boemo ba botsebi; ngodiso ya bokgoni ba basebetsi ka Tsebo ya Ditsela tsa Bophelo tsa Batala; kamoo ho ka fihlellwang kapa ho ka sebediswang Tsebo ya Batala mmoho le paballo ya direjistara tsa Tsebo ya Batala. Melawana e boetse e na le metjha ya tharollo ya dikgang.
3.4. Melawana e tla phatlalatswa mme e ka fumaneha websaeteng ya Lefapha la Saense le Boqapi: www.dsi.gov.za. E tla fumaneha le ka dipuo tsohle tsa semmuso.
4. Moralo wa Tshebedisano wa Ntshetsopele ya Moshwelella wa Matjhaba a Kopaneng (UNSDCF) 2020-2025
4.1. Kabinete e tjhaetse monwana hore ho kenngwe tshebetsong UNSDCF 2020-2025 ya Afrika Borwa. Moralotshebetso ona o etsa hore ho be le tshebedisano e nang le boikarabelo pakeng tsa mmuso, setjhaba ka kakaretso le ofisi ya Matjhaba a Kopaneng e Afrika Borwa.
4.2. UNSDCF e na le ditshiya tse nne tse batsi le tsa bohlokwa tse shebaneng le (1) toka e kenyeletsang bohle le kgolo ya ho ya ho ile; (2) bohlokwa ba motho mosebetsing le diphetoho setjhabeng; (3) puso e atlehang, e sebetsang hantle le e tlisang diphetoho; le (4) bokgoni ba ho emelana le mathata a tlelaemete le matlotlo a tlhaho a laolehang ho ya ho ile.
4.3. Ditshiya tsena tsa bohlokwa di amane le Moralo wa Naha wa Ntshetsopele: Maikemisetso a 2030 le Moralotshebetso wa Bohlokwa wa Nako e Mahareng, mmoho le Dipheo tsa Matjhaba a Kopaneng tsa Ntshetsopele ya Moshwelella tse phethahatswang ka ofisi ya mokgatlo ona e Afrika Borwa. Ho kenngwa tshebetsong ha tsona ho tla phethahatswa ka leano la disebediswa tse kopanetsweng.
5. Ho kenella ha Mmuso wa naha Masepaleng e Moholo wa Mangaung le Masepaleng wa Lehae wa Enoch Mgijima
5.1. Kabinete e tjhaetse monwana ho kenella ha mmuso ho ya ka Karolo ya 139(7) ya Molao wa Motheo wa Rephaboliki ya Afrika Borwa wa 1996, o balwang mmoho le Karolo ya 150 ya Molao wa Tsamaiso ya Ditjhelete tsa Bomasepala wa 2003 (Molao 56 wa 2003), Masepaleng e Moholo wa Mangaung le wa Lehae wa Enoch Mgijima. Bomasepala bana ka bobedi esale ba na le mathata a maholo a ditjhelete ba hloleha le ho fana ka ditshebeletso ka nako e telele.
5.2. Mmuso wa Provense ya Freistata o ile wa kenella ka molao Masepaleng e Moholo wa Mangaung ho ya ka Karolo ya 139(5) (a) le (c) ya Molao wa Motheo ka Tshitwe 2019. Ho qetelletse ho kenngwa tshebetsong leano la ho kgutliswa ha ditjhelete le tlamang masepaleng ka 2020. Kamora hore masepala e moholo o hlolehe ka dilemo tse fetang tse pedi ho Kenya leano lena tshebetsong ha mmuso wa provense o kenelletse, mmuso wa naha o qetelletse o kenella Masepaleng ho latela Karolo ya 139(7) ya Molao wa Motheo.
5.3. Masepala wa Lehae wa Enoch Mgijima le ona o ile wa thuswa ke Mmuso wa Provense wa Kapa Botjhabela ho ya ka Karolo ya 139(5) (a) ya Molao wa Motheo wa Afrika Borwa ka 2018. Leha ho le jwalo kamora hore masepala o hlolehe ho bontsha kgatelopele ntlafatsong ya ditjhelete tsa ona le phanong ya ditshebeletso, Kabinete e ile ya nka qeto ya ho o beha tlasa thuso ya mmuso wa naha.
5.4. Boipiletso ba hore mmuso wa naha o kenelle ho latela Karolo ya 139(7) ya Molao wa Motheo bo bolela hore ho bomasepala ka bobedi mmuso wa naha o tla ba le boikarabelo bakeng sa mebuso ya Diprovense. Ho kenella hona ho a tlama ka molao mme ho latela motjha o tshwanang le wa Karolo ya 139(5) ya Molao wa Motheo, ntle feela le hore mmuso wa naha jwale o tla nka boikarabelo ka ho otloloha ha o thusa bomasepala.
5.5. Ha ho kenngwa tshebetsong ho nkuwa ha boikarabelo, ho tla romelwa Baemedi ba Kabinete ba Naha (NCR) ho bomasepala ka bobedi. Letona la Ditjhelete le tla neha baemedi ba NCR matla mme ba tla boela ba tshehetswe ke sehlopha sa ditsebi tse fapaneng. Ha ho eso nkwe qeto ya ho qhala makgotla a bomasepala ho latela Karolo ya 139(5)(b) ya Molao wa Motheo.
5.6. Ho kenella ha mmuso wa naha ho tla kena tshebetsong ha ho se ho phatlaladitswe Koranteng ya Mmuso, leha ho le jwalo ho kenella tlasa Karolo ya 139(5) ho tla nne ho sebetse ho fihlela tsatsi leo. Karolo ya 139(1) ya ho kenella Masepaleng wa Lehae wa Enoch Mgijima e tla nkelwa sebaka ke Karolo ya 139 (5) (a) le (c), eo tlasa yona ho tla rarollwa ho hloleha ha masepala ho phetha mesebetsi ya ona. Letona Ofising ya Presidente, Monghadi Mondli Gungubele mmoho le Letona la Ditjhelete, Monghadi Enoch Godongwana le Letona la Puso ya Kopanelo le Ditaba tsa Setso, Ngaka Nkosazana Dlamini Zuma, ba tla ba le seboka le boraditaba bekeng e tlang molemong wa ho hlakisa leano la ho kenella ha mmuso wa naha ho bomasepala.
B. Ketsahalo e Latelang
1. Imbizo ya Presidente ya Mokgwa wa Ntshetsopele wa Ditereke (DDM)
1.1. Presidente Ramaphosa o tla epa Imbizo ya DDM Lebaleng la Dipapadi la Petrus Molemela, Mangaung, Freistata ka Labohlano la la 08 le ka Moqebelo wa la 09 Mmesa 2022.
1.2. Imbizo ena e hlophisitsweng tlasa mookotaba: “Ha ho ya siuwang morao”, e tla lekola boemo ba phano ya ditshebeletso provenseng, e lekole kgatelopele ya DDM, e boele e laole mekgwa ya ho thusa le merero e ka sehloohong.
1.3. Imbizo ya Presidente ya DDM ke mokgwa wa bohlokwa o dumellang setjhaba ho ba le seabo le o nehang baahi monyetla wa ho ntsha maikutlo a sona, o boele o nehe Presidente monyetla wa ho mamela batho le ho arabela dillo tsa bona. Maafrika Borwa a ka latela le ho ba le seabo dipuisanong tsena diwebsaeteng tsa ho etsa setswalle tlasa lepetjo la #PresidentialImbizo.
C. Mahlohonolo
Kabinete e lebohisitse le ho lebisa ditakalletso tse ntle ho:
- Monghadi Nkosinathi Maphumulo, ya tsejwang ka la DJ Black Coffee, ya sa tswa hapa kgau ya hae ya pele ya Grammy mokgahlelong wa “Best Dance/Electronic Album” bakeng sa albamo ya hae e bitswang Subconsciously, moketeng wa bo- 64 wa Dikgau tsa di-Grammy o neng o tshwaretswe Las Vegas naheng ya Amerika.
D. Khiro
Ho tlameha hore ho netefatswe mangolo a thuteho a ba hirwang mme ho netefatswe hore ha ba eso ka ba tlola molao.
1. Monghadi Mpumelelo Tyikwe ke Mohlanka ya ka Sehloohong wa Phethahatso le Molaodi wa Phethahatso Mokgatlong wa Diinshorense tsa Dikotsi tse Ikgethang Afrika Borwa.
Dipotso di ka lebiswa ho: Mme Phumla Williams – Mmuedi wa Kabinete
Selfounu: 083 501 0139
