MaAfrika Borwa ao a rategago,
Mo matšatšing ao a fetilego a 750, Afrika Borwa e bile go Seemo sa Masetlapelo sa Bosetšhaba.
Se ke seemo sa go se tlwaelege seo se sego sa ka sa bonwa ka historing ya naga ya rena.
Go begwa ga seemo sa masetlapelo e be e le go arabela mathata a maphelo a lefase ka bophara ao a bego a tliša tšhošetšo go maphelo le go phela gabotse ga batho ba rena.
Ga go na pelaelo ya gore magato a mohuta woo a be a hlokagala ka fase ga maemo a.
Go begwa ga Seemo sa Masetlapelo sa Bosetšhaba ka la 15 Hlakola 2020 go ile gwa maatlafatša mmušo go tšea magato ao a thibetšego gore batho ba bantši ba se babje le go phološa maphelo a batho ba bantši.
Magato a a šomile gabotse go fokotša lebelo leo batho ba bego ba fetelwa ke baerase ye ka gona, go realo a fokotša kgatelelo dipetleleng tša rena, le go re fa nako ye re e hlokago go hloma mananeokgoparara, methopo le bokgoni bja go laola palo ye kgolo ya batho bao ba babjago ba fetetšwego ke COVID-19.
Seemo sa Masetlapelo sa Bosetšhaba se fane gape ka mabaka a semolao a gore re tsenye tirišong Thušo ya Tšhelete ya Mmušo ya Kimollo ya Leago ya R350, yeo e tšwelago pele go fana ka kimollo ye e hlokagalago kudu go bao ba amilwego kudu ke leuba la COVID-19.
E kgontšhitše gore go hlangwe setlamo sa COVID TERS, seo se fanego ka thekgo ya meputso go dimilione tša bašomi.
Seemo sa Masetlapelo sa Bosetšhaba se kgontšhitše gape kabo ya kimollo go dikgwebopotlana, go katološwa ga nako ya go šoma ga dilaesentshe tša difatanaga le tša baotledi, le go laola leuba ka dihlongweng tša thuto, gareng ga dilo tše dingwe.
Magato a ka moka a be a hlokagala e sego fela go arabela diabe tšeo di bakago masetlapelo ka lebaka la leuba le go maphelo a batho, eupša gape go fokotša tshenyegelo ye kgolo go setšhaba le go ekonomi.
Se ke lona lebaka leo seemo sa masetlapelo le ikemišeditšego lona: go kgontšha phetolo ya masetlapelo ye e šomago gabotse ye e phološago maphelo.
Le ge go le bjale, seemo sa setšhaba seo se lokologilego le sa temokrasi, maatla a tlaleletšo ao seemo sa masetlapelo se fanago ka ona ke a lebakanyana ebile a na le mellwane.
Maatla a a swanetše go šomišwa ge e le gore a tloga a hlokagala.
Ka ge ke boletše ka go Polelo ya Maemo a Setšhaba, bjale re tsene kgatong ye mpsha ka go leuba la COVID-19.
Seemo seo se fetogago sa leuba ka mo nageng ya rena se bonagetše kudu ka go nako ya lephoto la bone la leuba le ka Manthole le ka Pherekgong.
Le ge e le gore re bile le palo ya godimo kudu ya diphetetšo ka go lephoto la bone go feta maphoto a mangwe ao a fetilego, go bile le diphetetšo tše nnyane kudu, go amogelwa ga balwetši sepetlele le mahu.
Ka nakong ya lephoto la boraro ka Mosegamanye ngwageng wo o fetilego, palogare ya godimodimo ya mahu a letšatši ka letšatši ao a bego a bakwa ke COVID-19 a bile a 420.
Ka go lephoto la bone, ka Dibokwane ngwaga wo, palo ya godimodimo ya mahu a go amana le COVID-19 ka letšatši e bile 240.
Mo bekeng ye e fetilego, palo ye e theogetše fase go lesomepedi.
Re bone ditiragalo tše di swanago le ka mafelong a rena a tša maphelo.
Go mepete ye e šomišwago ka tlwaelo ye 108 000 ka mo nageng, ke fela ye 1 805 yeo mo lebakeng le mo go yona go robetšego balwetši ba COVID-19.
Go mepete ye 5 600 ya ka Makaleng a go amogela Balwetši bao ba Bakwago le badimo (ICU) ka mo nageng, ke fela mepete ye 175 ye mo go yona go robetšego balwetši ba COVID-19.
Ye ke karolo ya seemo sa go theogela fase seo se re kgontšhago go boela go seemo sa tlwaelo ka mafelong a maphelo a setšhaba.
Se se laetša gore le ge e le gore baerase e tšwela pele go phatlalala, ga e bake maemo ao a swanago a bolwetši bjo bo kekilego kudu bjo bo nyakago gore molwetši a romelwe sepetlele goba palo ye e swanago ya mahu.
Le ge e le gore leuba le ga se la fela, le ge e le gore baerase e sa le gona magareng ga rena, maemo a ga a sa nyaka gore re no ba ka go Seemo sa Masetlapelo sa Bosetšhaba.
Go ya pele, leuba le le tlo laolwa go ya ka Molao wa tša Maphelo wa Bosetšhaba.
Melawana ya tša Maphelo ye e thadilwego e phatlaladitšwe gore setšhaba se fe ditshwaotshwao ka ga yona.
Ka morago ga ge lebakanako la gore setšhaba se fe ditshwaotshwao le tswalela ka Mokibelo wa la16 Moranang 2022 ebile ditshwaotshwao tšeo di lekotšwe, melawana ye meswa e tla phethwa le go tsebagatšwa.
Ka ge dinyakwa tša go tsentšha mošomong Seemo sa Masetlapelo sa Bosetšhaba di sa hlwe di kwagala go ya ka Molao wa Taolo ya Masetlapelo, Kabinete e tšere sephetho sa go fediša Seemo sa Masetlapelo sa Bosetšhaba go thoma bošegogare bja lehono.
Molao wa Taolo ya Masetlapelo o hlagiša gore dikarolo tše dingwe tša melawana di ka tšwela pele go šoma mo nakong ye kopana ka nepo ya go šomišetšwa ‘go bušetšasekeng le go tsošološo naga ka morago ga masetlapelo’.
Ka lebaka la se, ditlhagišo tše dingwe tša lebakanyana di tla dula di šoma mo lebakanakong la matšatši a 30 ka morago ga ge Seemo sa Masetlapelo sa Bosetšhaba se fedišitšwe go netefatša gore go ba le ditemošo tše bohlokwa tša mabapi le maphelo a setšhaba le gore ditirelo tše dingwe tše di hlokagalago ga di šitišwe mola ka go le lengwe melawana ye meswa go latela Molao wa tša Maphelo wa Bosetšhaba e tsenywa tirišong.
Se se ra gore melawana ka moka le ditlhahli tšeo di dirilwego go latela Molao wa Taolo ya Masetlapelo ka morago ga go tsebagatšwa semmušo ga seemo sa masetlapelo sa bosetšhaba go arabela e a phumolwa go thoma bošegogare bja lehono, go sa akaretšwe magato a mmalwa a lebakanyana.
Magato a a lebakanyana, ao a tlago felela fela ka morago ga matšatši a 30, ke ao a latelago:
Sa mathomo, re sa tlo no kgopelwa gore re apare maseke wa sefahlego ka lefelong la setšhaba la ka gare ga moago. Se se a hlokagala go thibela diphetetšo ka mafelong ao a lego kotsi kudu, kudukudu ka ge batho ba bantši ba se ba hlwa ba entelwa.
Maseke ga o hlokege ge o le ka ntle ga moago.
Sa bobedi, dikiletšo tšeo di lego gona tša mabapi le dikgobokano di tla tšwela pele bjalo ka kgato ya lebakanyana.
Se se ra gore bobedi mafelo a ka gare ga meago le a ka ntle ga meago a ka kgona go amogela seripagare sa palo yeo e tlatšago lefelo leo gomme ga go se gwa bewa mollwane wa godimodimo go palo ye, ge fela e le gore batho bao ba tsenago go lona ba tla tšweletša bohlatse bja gore motho o entetšwe goba bja teko ya COVID-19 ye e sa fetego diiri tše 72 bjo bo bontšhago gore motho yoo a tsenego ga a na yona.
Ge e le gore motho ga a fane ka bohlatse bja gore o entetšwe goba o dirilwe teko ya COVID-19, gona mollwane wa ka godingwana wa batho ba 1 000 ka gare ga moago le ba 2 000 ka ntle ga moago go tla šomišwa ona.
Sa boraro, ditlhagišo tša bjale tša mabapi le maeto a boditšhabatšhaba di tla tšwela pele.
Se se ra gore baeti bao ba tsenago ka Afrika Borwa ba tla swanela ke go bontšha bohlatse bja gore ba entetšwe goba ba tšweletše bohlatse bja teko ya PCR bjo bo sa fetego diiri tše 72.
Ge moeti a sa fane ka setifikeiti sa moento goba bohlatse bja teko ya COVID-19 bjo bo laetšago gore ga se a fetelwa ke baerase ye, o tla kgopelwa go dira diteko ge a se na go fihla.
Ge diteko di ka laetša gore o fetetšwe ke COVID-19, o tla swanela ke go ipeela thoko mo matšatšing a lesome.
Sa bone, ditaelo tšeo di hlagišago gore go lefelwe Tšhelete ya Thušo ye e kgethegilego ya Kimollo ya Masetlapelo ya R350 di tla tšwela pele.
Se se tla kgontšha Kgoro ya Tlhabollo ya Leago go phethela melawana ye e tlago dumelela gore thušo ye ya ditšhelete tša kimollo ya masetlapelo e se emišwe.
Sa bohlano, ditaelo tše di hlagišago katološo ya nako ya go šoma ga lengwalo la learners, la karata ya go otlela, la tisiki ya laesentshe, la phemiti ya go otlela ga diphrofešenale le la ngwadišo ya sefatanaga di tla tšwela pele go šomišwa.
Ye mengwe ka moka melawana ya go amana le seemo sa masetlapelo e tla fedišwa bošegogare bja lehono .
Yona e akaretša melawana ya mabapi le go beela thoko batho, ya mabapi le dikolo le ya go tsena mafelong a batšofadi, go dinamelwa tša bohle, le ditiro tša lebollo, le go sepetša merwalo, le ya mabapi le go dira gore go se obamele melawana ye e be molato wa bosenyi.
Go fela ga Seemo sa Masetlapelo sa Bosetšhaba gape go ra gore Maemo a Temošo ka ga Coronavirus a ka se sa šoma.
Magato a maswa a lebakanyana ao a sa šomago a beetšwe mellwane, ebile a dumelela ditiragalo ka moka tša leago le tša ekonomi go tšwela pele bjalo ka tlwaelo.
A bohlokwa go fokotša kotsi ya leuba le lengwe la COVID-19 le masetlapelo a mangwe go tšwela pele.
Gape a netefatša gore batho ba ka tšwela pele go amogela Tšhelete ya bona ya Thušo ye e kgethegilego ya Kimollo ya Masetlapelo ya R350 le gore ga go na tšhitišo mabapi le tšhomišo ya dilaesentshe tša go otlela.
Ka ge ke hlalošitše, a ke magato a lebakanyana ao a tlago felela go šoma ka morago ga matšatši a 30. Se se tla dumelela taolo ya leuba le, ka ge go le maleba, gore bo dirwe ka go diriša Melawana ya Maphelo goba ditlhagišo tše dingwe.
Go na le kgato ye nngwe ya mafelelo yeo e tlago phethagatšwa lebaka le letelele le ka morago ga Seemo sa Masetlapelo sa Bosetšhaba.
Yona ke Setlamo sa Tefelo ya Dikgobalo tša go bakwa ke COVID-19 go sa Lebelelwe Phošo.
Setlamo se se thomile go dirišwa Moranang ngwageng wo o fetilego ka nepo ya go fana ka phihlelelo ya ka pela le ye bonolo go tefelo ya motho ofe goba ofe yo a itemogelago kgobalo ye šoro ka lebaka la ge a entetšwe ka moento wa COVID-19.
Setlamo sa Tefelo ya Dikgobalo tša go bakwa ke COVID-19 go sa Lebelelwe Phošo, seo se sepetšwago ke Kgoro ya Maphelo, se tla tšwela pele le ka morago ga ge Seemo sa Masetlapelo sa Bosetšhaba se fedile. Setlamo se se tla fedišwa fela ge se šetše se fihleletše maikemišetšo a sona.
MaAfrika ao a rategago,
Go fela ga Seemo sa Masetlapelo sa Bosetšhaba ke phihlelelo ye bohlokwa ka ntweng ya rena kgahlanong le leuba le.
Ke taetšo ya kgatelopele yeo re bilego le yona e bile gape ke segopotšo sa seo naga ya rena e ilego ya itemogela sona.
Ke nako ya go gopola bao ba lahlegetšwego ke maphelo a bona le batho ba bantši bao ba sa itemogelago diabe tša bolwetši bjo.
Ke nako ya go leboga bašomi ba tlhokomelo ya maphelo, maphodisa, mašole, baithaopi le bašomi ba bangwe bao ba šomago balwetšing ka ga boikgafo bja bona le mošomo wo ba o dirilego ka dinakong tše mpe tša leuba le.
Go fela ga Seemo sa Masetlapelo sa Bosetšhaba ke tiišetšo ya maikemišetšo a rena a go phela maphelo a rena le go aga leswa naga ya rena le ge e le gore baerase ye e sa le gona maphelong a rena.
Go swanetše go re fa boitshepho ka moka ga rena gore re boele go maphelo ao re bego re a phela pele ga leuba le, fao re beilego diphetogo tše mmalwa go šireletša bao ba lego kgauswi le rena.
Go swanetše go fa dikgwebo tša rena bonnete bja gore di ka kgona go šoma le go beeletša ka ntle le kgonagalo ya gore go tla ba le dikiletšo tše dingwe.
Se bohlokwa ke gore, ka go fediša Seemo sa Masetlapelo sa Bosetšhaba yo mongwe le yo mongwe wa rena o rwala maikarabelo a go šireletša maphelo a gagwe le maphelo a ba bangwe.
Maikarabelo a rena a magolo ke go netefatša gore re entetšwe kgahlanong le COVID-19 le go hlohleletša ba bangwe gore ba entelwe.
Moento ke tšhireletšo ya rena ye kaone kgahlanong le COVID-19.
Moento gape ke sebetša se sekaone sa go fokotša dikgonagalo tša go ba gona ga maphoto a diphetetšo ka moso ao a imelago kudu mafelo a rena a tša kalafo – gomme seo se ka nyaka gore re hlome seemo sa masetlapelo gape.
Le ge go le bjale, re swanetše go dula re na le šedi ebile re ntšhitše mahlo dinameng.
Re ithutile gore baerase ye o ka se e akanyetše, le gore seemo se ka no fetoga nako ye nngwe le ye nngwe. Ka fao, re tšwela pele go šoma le Mokgatlo wa Maphelo wa Lefase le dihlongwa tše dingwe gore re kwešiše go oketšega ga diphetetšo ka dikarolong tše dingwe tša lefase le go sekaseka tshedimošo ya tša mahlale ya maleba ye e tšwelelago.
Go tloga mola baerase ye e fihla la mathomo ka nageng ya rena mengwaga ye mebedi ye e fetilego, re šomile mmogo, ka maikemišetšo le sepheto sa go fenya leuba le.
Le ge e le gore leuba ga se la fela, le gore re tšwela pele go ntšha mahlo dinameng, re ka ba le boitshepo bja gore re maemong a makaone mo lebakeng le go phala nakong ye e fetilego mo matšatšing a 750 ao a fetilego.
Re holofela gore re fetile seemo se sempe, ebile re na le tshepo ya gore mo matšatšing ao a tlago go tla ba kaone .
Bjale ke nako ya go godiša ekonomi ya rena le go hloma mešomo.
Bjale ke nako ya go bušetša naga ya rena sekeng.
Bjale ke nako ya go fola, ya go tsošološa leswa le go aga leswa.
Ke a leboga.
