Die Kabinet het by Tuynhuys in Kaapstad vergader.
1. Kwessies in die Omgewing
1.1. Die Kabinet verwelkom die resultate van die 37ste Suider-Afrikaanse Ontwikkelingsgemeenskap (SAOG) se Beraad van Staatshoofde wat van 9 tot 20 Augustus 2017 in Suid-Afrika gehou is onder die tema: "Vennootskappe met die Private Sektor in Ontwikkelende Nywerheids- en Streekswaardekettings”.
Die beraad het gefokus op die toepassing van die SAOG se industrialisasiestrategie en riglyne om ekonomiese groei en ontwikkeling in die streek te versnel. Die strategie poog om die struktuur van die streek se ekonomieë te verander en om waardetoevoeging te bevorder met die klem op agroverwerking, mineraalveredeling en farmaseutiese produkte. Die beraad beklemtoon die behoefte om tasbare resultate te toon, wat ons nasionale skenkingsfondse sal hefboom.
Die Kabinet dra saam met President Jacob Zuma sy dank oor Sy Majesteit Koning Mswati III, uittredende voorsitter van die SAOG, vir sy waardevolle bydrae en leierskap. Suid-Afrika neem die rol van SAOG-voorsitter oor vanaf Augustus 2017 tot Augustus 2018.
1.2. Die Kabinet bring hulde aan alle vroue en dra sy hartlike dank oor aan almal wat vroue vereer en herdenk het gedurende Vrouemaand, wat onder die tema: "Die Jaar van OR Tambo: Vroue Verenig om Suid-Arika Vorentoe te Beweeg" gevier is.
Hoewel vroue belangrike mylpale in Suid-Afrika bereik het, moet meer gedoen word om vroue te bemagtig; regeringsprogramme sal derhalwe voortgaan om die betrokkenheid van vroue in die ontwikkeling van ons gemeenskappe, die ekonomie en die land te prioritiseer. Vroue ervaar steeds onaanvaarbare vlakke van mishandeling en geweld, armoede en werkloosheid.
1.3. Die Kabinet neem kennis van die Verslag oor Armoedeneigings wat deur Statistiek Suid-Afrika vrygestel is en die regering sal daarby inskakel. Die Kabinet herhaal sy verbintenis tot sy pro-armoedeprogramme, veral omdat dit betrekking het op kinders wat uit arm huishoudings kom.
Oor die afgelope 23 jaar het die regering se progam vir maatskaplike toelaes aan arm en kwesbare gemeenskappe van 2,7 miljoen tot 17 miljoen mense toegeneem. Hierdie program dek meer as 91% van kwalifiserende kinders en 95,5% van kwalifiserende bejaardes. Meer as 20 000 skole is tot nie-fooiskole verklaar, met meer as nege miljoen leerders wat voordeel trek uit die skoolvoedingsprogramme.
Die Nasionale Studente Finansiële Hulpskema het sedert 1999 meer as R72 miljard in lenings en beurse aan studente uit arm huishoudings uitbetaal. Dit het daartoe gelei dat meer as twee miljoen studente uit arm gemeenskappe toegang tot tersiêre onderwys kon kry. Altesaam 1,7 miljoen kinders het toegang tot geregistreerde dienste vir vroeëkinderontwikkeling, wat 'n kritieke grondslag vir die onderwys is. In 2012 het die regering ook 'n skoolgesondheidsprogram ingestel, wat 'n ingryping is om sommige van die hindernisse wat leerders se vordering verhoed, uit die weg te ruim.
Daarbenewens het die regering 'n aantal maatreëls teen armoede. Dit bied gratis toegang tot basiese dienste aan miljoene behoeftige gesinne, soos gratis pypwater, riooldienste, gratis elektrisiteit en vullisverwydering. Die regering het ook openbare indiensnemingsprogramme en behuisingskemas in werking gestel om arm families van huise te voorsien.
Die regering sal voortgaan om maniere te vind om sommige van die maatskaplike sekuriteitsprogramme wat ontwerp is om arm en kwesbare gemeenskappe te ondersteun, te versterk.
1.4. Die Kabinet loof die bekendstelling van Ghana se Radiosterrewag, deur die Ghanese President Nana Akufo-Addo en Suid-Afrika se Minister van Wetenskap en Tegnologie, me Naledi Pandor.
Dit is betekenisvol vir Afrika se deelname aan die Square Kilometer Array (SKA) -projek. Die sterrewag in Ghana is die eerste een in ’n vennootland, buiten die een in Suid-Afrika.
As SKA-Afrikavennote het die SKA Suid-Afrika/Hartebeesthoek Radio-sterrewaggroep met Ghana saamgewerk om die radio-astronomiepotensiaal van die oortollige satellietkommunikasie-antenna by Kuntunse te benut. Die Departement van Internasionale Betrekkinge en Samewerking (DIRCO) het 'n groot deel van die omskakelingsprojek befonds deur die Afrika Renaissance- en Internasionale Samewerkingsfonds, wat daarop gemik is om samewerking tussen Suid-Afrika en ander Afrika-lande te versterk.
'n Belangrike deel van pogings om die SKA oor die volgende dekade op die Afrika-kontinent te bou, is om die vaardighede, regulasies en institusionele kapasiteit wat nodig is in SKA-vennootlande, te ontwikkel om Afrika se deelname aan die projek te optimaliseer.
1.5. Die Kabinet verwelkom die aankondiging van die Minister van Omgewingsake, me Edna Molewa, dat Suid-Afrika, 'n verifikasie en oudits van al die bestaande renosterhoringvoorrade in private besit in die uitstaande drie provinsies finaliseer. Die aanvanklike oudit wat deur die provinsies uitgevoer is, word nagegaan en geverifieer deur die nasionale Departement van Omgewingsake.
Dit sal help om die potensiële smokkel van onwettige renosterhorings te voorkom en sal verseker dat die land op enige gegewe tyd volledige en akkurate inligting oor die aantal horings in Suid-Afrika het, asook die geregistreerde eienaars van al die horings.
Wat die uitspraak van die Noord-Gautengse hooggeregshof betref oor die uitreiking van ’n permit vir die verkoop van renosterhorings aan die teler, mnr. John Hume, wat Suid-Afrika se eerste aanlynveiling van renosterhoring gehou het, herhaal die Kabinet, onder verskeie ander bedryfsvoorwaardes, dat: Die posisie-permithouer wat 'n verkoperspermit gekry het, kan net renosterhoring aan 'n persoon verkoop wat 'n koperspermit het. Dit word ingevolge die Wet op Nasionale Omgewingsbestuursbiodiversiteit, 2004 (Wet 10 van 2004) uitgereik en magtig hom/haar om renosterhoring van 'n verkoperspermithouer, in hierdie geval mnr. Hume, te koop.
Die permit magtig nie internasionale handel in renosterhoring nie. Internasionale handel met renosterhorings bly verbode ingevolge die bepalings van die Konvensie oor Internasionale Handel in Bedreigde Spesies (CITES). Tydens die volle duur van die veiling moet die Departement van Omgewingsake toegang tot die aanlynveiling kry om die nodige nakomingskontrole te doen.
Suid-Afrika bly verbind tot 'n gereguleerde proses vir die bestuur van handel in bedreigde of beskermde spesies ooreenkomstig nasionale wetgewing, sowel as die wetlik-bindende bepalings van CITES.
1.6. Die Kabinet verwelkom die hooggeregshof se uitspraak teen die oortreders wat betrokke was by 'n saak waarby 'n swart man met rasgemotiveerde motiewe in ’n doodskis geplaas is. Die skuldigbevinding sal as waarskuwing dien vir diegene wat steeds rassevooroordele het. Die Kabinet verseker Suid-Afrikaners dat enige vorm van rassisme of daad van haat nie geduld sal word nie. Sosiale samehorigheid bly 'n noodsaaklikheid wat ons as 'n samelewing moet opbou en versterk.
1.7. Die Kabinet verwelkom die uitspraak van die Konstitusionele Hof wat bevind het dat munisipaliteite nie meer nuwe eiendomsbesitters aanspreeklik kan hou vir vorige eienaars se historiese munisipale skuld nie. Die uitspraak is 'n verligting vir eienaars van eiendomme, waarvan sommige met skuld belas is wat 20 jaar terugdateer. Hierdie uitspraak baan die weg vir toekomstige nuwe eienaars. Die Kabinet doen 'n beroep op munisipaliteite om hul skuldinvorderingstelsels met die beslissing te belyn.
1.8. Die Kabinet wys daarop dat die Nasionale Tesourie toesig hou oor 'n forensiese ondersoek na beweerde onreëlmatighede in die Geïntegreerde Finansiële Bestuurstelsel (IFMS) -program. Die Kabinet prys die Nasionale Tesourie vir sy robuuste interne ouditkontrole, wat onreëlmatige uitgawes geïdentifiseer het. Dit vertrou dat die nodige lesse geleer sal word met betrekking tot die uitdagings wat ervaar word; enige doelbewuste oortreding of nalatigheid sal geïdentifiseer word en die partye sal aanspreeklik gehou word.
Die Kabinet het volle vertroue in die institusionele krag van die Nasionale Tesourie en sy kuratorskap van openbare finansies. Die Kabinet beklemtoon verder sy geloof in die IFMS-program se implementeringsagentskappe –Nasionale Tesourie, die Departement van Staatsdiens en Administrasie, en die Staatsinligtingstegnologie-agentskap – om die projek suksesvol uit te voer.
1.9. Die Kabinet veroordeel die uitlek van 'n Kabinetmemorandum wat opsies voorstel vir die herkapitalisering van die Suid-Afrikaanse Lugdiens. 'n Kabinetmemorandum is 'n geklassifiseerde dokument en om dit te laat uitlek is ’n oortreding van die regering se inligtingsekuriteitraamwerk, naamlik die sekuriteitstandaarde vir minimum inligting.
Die Kabinet het die Justisie-, Misdaadvoorkomings- en Veiligheidsgroepering aangestel om die uitlek van geklassifiseerde inligting te ondersoek en versoek dat toepaslike strafmaatreëls op diegene wat daarvoor verantwoordelik is, toegepas moet word.
1.10. Die Kabinet verwelkom die Nywerheidontwikkelingskorporasie (NOK) se verhoging van fondse vir belegging in produktiewe bekwaamheid in Suid-Afrika, soos weerspieël in sy onlangse finansiële resultate tot Maart 2017. Tydens Nasionale Vrouedag het die NOK befondsing van R3,2 miljard vir vrouebemagtigde ondernemings goedgekeur; dit is 'n toename van 178% in vergelyking met die vorige jaar.
Dit sluit befondsing in vir 'n transaksie wat beheer van 'n groot mangaanmyn in die hande van 'n swart Suid-Afrikaanse vrou plaas. Befondsing vir swartbemagtigde maatskappye beloop R10,1 miljard, waarvan R4,7 miljard vir beleggingsprojekte onder leiding van swart nyweraars is. Hierdie getalle beklemtoon die vordering wat gemaak is met die transformasie van ekonomiese eienaarskap in die land. Altesaam 20 881 werksgeleenthede is geskep of gered danksy die volle NOK-befondsing vir die jaar, wat R15,3 miljard beloop, die hoogste vlak ooit.
Oor die afgelope vyf jaar sedert 2013, het die NOK R68 miljard aan beleggingsprojekte toegewys. Saam met medefinansiering van die private sektor het dit beleggings ter waarde van R200 miljard gefasiliteer en 99 000 werksgeleenthede geskep of gered. Die Kabinet wens die NOK en die Departement van Ekonomiese Ontwikkeling geluk met hierdie prestasie in 'n tyd wanneer pogings om belegging en werkskepping te verhoog, krities is.
1.11. Die Kabinet verwelkom die daarstel van ’n markondersoek na hoë datakoste en neem kennis van die bekendmaking van die Mededingingskommissie se opdrag. Die markondersoek het ontstaan na aanleiding van 'n versoek deur die Minister van Ekonomiese Ontwikkeling ingevolge die Mededingingswet. Hoë datakoste het ernstige ekonomiese gevolge; dit verhoog die koste van saketransaksies en kan Suid-Afrika se vermoë om nuwe inligtingstegnologieë suksesvol te benut beperk. Die Kabinet ondersteun die beroep op diensverskaffers in die sektor om data-koste te besnoei.
1.12. Die Kabinet verwelkom die ondertekening van 'n Memorandum van Verstandhouding (MoU) met die regering van Vlaandere oor die bevordering van die sosiale ekonomie in Suid-Afrika. Die ekonomiese groeistrategie wat in 2010 aanvaar is, het die sosiale ekonomie as een van 10 aandrywers van werkgeleenthede geïdentifiseer.
Ingevolge die MoU sal die Minister van Ekonomiese Ontwikkeling in vennootskap met die Internasionale Arbeidsorganisasie (ILO) en die regering van Vlaandere, suksesvolle voorbeelde van maatskaplike ondernemings dokumenteer en plaaslike belanghebbendes betrek by die ontwikkeling van 'n beleidsraamwerk om die sosiale ekonomie te versterk.
Vlaandere en die Departement van Omgewingsake sal saamwerk aan 'n projek oor klimaatsverandering en die groen ekonomie wat op aanpassingstrategieë sal fokus.
1.13. Die Kabinet betreur die lewensverlies op die land se paaie wat voortdurend deur nalatige, roekelose en onverantwoordelike bestuurders veroorsaak word. Onlangs is 13 kinders beseer nadat 'n beweerde dronkbestuurder met 'n taxi in 'n boom vasgery het. Twee weke gelede was daar 'n insident in KwaZulu-Natal, waarin 19 mense gesterf het en nege beseer is toe 'n taxi in 'n brug vasgery het.
Die Kabinet doen 'n beroep op almal met kinders in hul sorg om besonder waaksaam te wees oor bestuurders wat kinders en pendelaars vervoer. Die Kabinet doen ook 'n beroep op wetstoepassers om meer waaksaam te wees op ons paaie om die veiligheid van padgebruikers te verseker.
1.14. Die Kabinet veroordeel geweld, vandalisme en die afbrand van openbare infrastruktuur soos onlangs by die Rea Vaya-busstasie in Gauteng. Openbare vervoerinfrastruktuur is 'n nasionale hulpbron wat veronderstel is om die publiek te dien. Geen mate van ontevredenheid onder gemeenskappe kan die vernietiging van eiendom regverdig nie. Die Kabinet doen ’n ernstige beroep op wetstoepassers om hierdie soort kriminaliteit hok te slaan.
1.15. Die Kabinet loof die Nasionale Rampbestuursentrum se finansiële bydrae aan die Wes-Kaapse Provinsiale Regering. Meer as R74 miljoen is beskikbaar gestel om droogteverwante uitdagings te pak, insluitend die onlangse verwoestende brande en die tekort aan veevoer. Die Kabinet doen steeds ’n ernstige beroep op alle Suid-Afrikaners om water te bespaar.
2. Kabinetsbesluite
2.1. Die Kabinet verwelkom 'n toename in plaaslik ontwikkelde tegnologieë en innoverings in Suid-Afrika. Wetenskap en tegnologie is 'n belangrike faktor in die uitgebreide nasionale poging om hoër ekonomiese groeikoerse in die Nasionale Ontwikkelingsplan te verseker.
Volgens die 2015-verslag oor wetenskap, tegnologie en innovasie van die Nasionale Adviesraad vir Innovasie (NACI) het tegnologiebesteding byna verdubbel as 'n persentasie van die BBP, van 0,018% in 2005, tot 0,033% in 2015.
Meer departemente, asook die private sektor en navorsingsinstansies, belê beduidende bedrae in tegnologie en innovasie in hul onderskeie ontwikkelingsprogramme.
Om hierdie prestasies verder te versterk, het die Kabinet drie gebiede goedgekeur om te ondersteun. Dié gebiede, wat deur die Departement van Wetenskap en Tegnologie geïdentifiseer is, is gesondheidstegnologieë, verdediging en sekuriteitsverwante tegnologieë, en sosiale infrastruktuurtegnologieë.
Die Kabinet onderskryf ook bykomende pogings om die ontwikkeling van tegnologie en innovasie in maatskaplike en ekonomiese ontwikkeling na te spoor en te meet.
3. Wetsontwerpe
3.1. Die Kabinet keur goed dat die Wetsontwerp op Overvaal Oorde Beperk van 2017 in die Parlement voorgelê word.
Die wetsontwerp is daarop gerig om Aventura se stigtingswetgewing, die Wet op Overvaal Oorde Beperk, 1993 (Wet 127 van 1993) te herroep, wat sal lei tot finale ontbinding van Aventura. Die Kabinet het besluit om van Aventura ontslae te raak nadat dit as 'n nie-kernbate vir die regering geïdentifiseer is. Die wetsontwerp is in Maart 2017 vir openbare raadpleging uitgestuur.
3.2. Om wetgewing met ontwikkelings in die onderwysomgewing te belyn, keur die Kabinet goed dat die Wysigingswetsontwerp op Basiese Onderwyswette van 2017 in die Staatskoerant vir openbare kommentaar gepubliseer word.
Die wetsontwerp volg op die hersiening van alle basiese onderwyswetgewing met die doel om organisatoriese doeltreffendheid te verbeter om skoolbestuur, leierskap en aanspreeklikheid te versterk. Dit is daarop gerig om onderwysdienste te transformeer en kwesbare groepe te beskerm om die welsyn van leerders te verseker.
Wysigings aan die Suid-Afrikaanse Skolewet, 1996 (Wet 84 van 1996) en die Wet op Indiensneming van Opvoeders, 1998 (Wet 76 van 1998) is voorgestel.
4. Toekomstige gebeure
4.1. In September vier ons Erfenismaand, Toerismemaand, Boomplantweek, Openbare Diensmaand, Nasionale Ontwikkelingsplanmaand en Thusong Dienssentrumweek. Verdere besonderhede oor hierdie gebeure sal deur die betrokke departemente gekommunikeer word.
4.2. As voorsitter van die SAOG, sal Suid-Afrika die SAOG-IKT-vergadering van Ministers van 4 tot 7 September 2017 aanbied om die vordering wat gemaak is met die toepassing van die SAOG-kommunikasie- en IKT-program te bespreek.
Ministers Ayanda Dlodlo en Siyabonga Cwele sal die Suid-Afrikaanse afvaardiging lei. Die vergadering is daarop gerig om leiding te gee oor strategiese kommunikasie en IKT-probleme, en ook om die uitvoer van besluite wat by vorige vergaderings gemaak is, te monitor. Suid-Afrika sal die vergadering ook gebruik om toegang tot bekostigbare IKT-infrastruktuurdienste te bevorder. Dit sal help om die land as 'n plaaslike infrastruktuur-spilpunt te vestig en klein-, medium- en mikro-ondernemings te bevorder onder die oorhoofse SADC-industrialiserings- en streeksintegasiedagenda.
4.3. Die 9de Brasilië, Rusland, Indië, China en Suid-Afrika (BRICS) -beraad vind in Xiamen, China plaas van 4 tot 5 September 2017. Die tema van China se BRICS-voorsitterskap is: "BRICS: sterker vennootskappe vir 'n beter toekoms".
Bilaterale handel tussen Suid-Afrika en ander BRICS-lande het in 2016 altesaam US$29 miljard beloop. Suid-Afrika se grootste uitvoerbestemming binne BRICS bly China, gevolg deur Indië, Brasilië en dan Rusland. Dieselfde geld vir invoere, met China as die grootste bron van invoere.
Die 2017 BRICS-beraad sal vyf sleutelprioriteite insluit, naamlik die versterking van samewerking, bevordering van wêreldwye bestuur, uitruil van mense, bevordering van institusionele verbeteringe en die bou van breër vennootskappe.
Suid-Afrika se strategiese fokus in BRICS is om handel met toegevoegde waarde te bevorder, belegging na die land se produktiewe sektore te lok en samewerking te verbeter om ons ontwikkelingsdoelwitte te bevorder.
4.4. Die Kabinet neem kennis van Suid-Afrikaanse maatskappye se deelname aan die 53ste Maputo Internasionale Handelskou, algemeen bekend as FACIM, wat van 28 Augustus tot 3 September 2017 in Mosambiek gehou word. FACIM is jaarliks 'n internasionale multisektorale handelskou, wat Mosambiek as 'n aantreklike bestemming vir handel en belegging bevorder. Twintig maatskappye is deur die Departement van Handel en Nywerheid (die dti) befonds, terwyl 10 deur die Mpumalanga Ekonomiese Groei-agentskap ondersteun is. Die maatskappye verteenwoordig verskeie sektore soos chemikalieë, agroverwerking, klere en tekstiele, ingenieurswese, mynbou en kapitale toerusting, asook die elektro-tegniese en beboudeomgewingsektore.
Mosambiek is Suid-Afrika se derde grootste handelsvennoot in die SAOG-streek, naas Botswana en Namibië. Handel tussen die twee lande het van R29 miljard in 2012 tot R43 miljard in 2016 gestyg. Daar is tans 300 Suid-Afrikaanse maatskappye wat in Mosambiek sake doen.
Die deelname van die Suid-Afrikaanse maatskappye in FACIM het verlede week by die Binasionele Kommissie besondere vermelding ontvang as een van die platforms wat sakegemeenskappe in die twee lande kan gebruik om moontlike samewerking en vennootskappe te betrek om handel en belegging tussen die lande te versterk.
4.5. Die Minister van Binnelandse Sake, prof Hlengiwe Mkhize, sal aan die Ministeriële Migrasiedialoog vir Suider-Afrika deelneem, wat vanaf 2 tot 4 September 2017 in die Koninkryk van Swaziland gehou word. Die oorhoofse doelwit van die geleentheid is die bevordering van dialoog tussen die SAOG-lidlande om die bestuur van migrasies in die streek te verbeter. Kwessies wat ondersoek moet word, sluit in staatloosheid, migrasie, grensbestuur en arbeidsmigrasie.
5. Boodskappe
5.1. Die Kabinet dra sy diepe meegevoel oor aan:
- die Minister van Polisie, Fikile Mbalula en sy gesin ná die afsterwe van sy ma, Mama Emma Mbalula. Mag hulle krag vind om die pyn wat die heengaan van 'n moeder meebring, te hanteer.
- die geliefdes van drie mynwerkers wat dood verklaar is ná 'n ondergrondse ineenstorting by die Kusasalethu-myn naby Carletonville in Gauteng weens seismiese aktiwiteit, wat 1,8 op die Richterskaal geregistreer het. Die Kabinet is hoopvol dat die ander twee vermiste mynerwerkers deur soekspanne wat tans na hulle soek, gered sal word en is verlig dat tientalle myners te midde van die voorval veilig na die oppervlak gebring is.
- die regering en mense van die Republiek van Sierra Leone ná een van die ergste vloede op ons vasteland. Hierdie natuurramp het groot dele van die land verwoes, wat tot talle sterftes en vernietiging van eiendom gelei het en 'n katastrofiese humanitêre krisis veroorsaak het. Suid-Afrika het deur DIRCO 'n bedrag van R8 miljoen aan rampverligting geskenk.
5.2. Die Kabinet dra sy gelukwense oor aan alle Moslems wat die Haj (pelgrimstog) suksesvol voltooi het en wens Moslems 'n vreugdevolle 'Eid-al-Adha'.
6. Aanstellings
Alle aanstellings is onderworpe aan die verifikasie van kwalifikasies en die toepaslike klaring.
6.1.Mnr Mziwonke Dlabantu as Hoof Uitvoerende Beampte van die Nasionale Huisbouersregistrasieraad.
6.2.Spesiale Ekonomiesesone-adviesraad:
- Me Lizeka Valerie Matshekga (aangewese lid van die Bedryfsontwikkelingskorporasie); en
- Mnr Sipho Reginald Zikode (alternatiewe lid van die Departement van Handel en Nywerheid).
Navrae:
Me Phumla Williams – Waarnemende Direkteur-Generaal (GCIS)
Sel: 083 501 0139
