Kabinete e kopane ka Tuynhuys, Motsekapa.
1. Merero seemong sa Bjale
1.1. Kabinete e amogetše dipoelo tša Seboka sa Mehleng sa bo 37 sa Dihlogo tša Dinaga le Mebušo sa Dinaga tše di Hlabologago tša Borwa bja Afrika (SADC) seo se bego se swerwe ka Afrika Borwa go thoma ka la 9 go fihla ka la 20 Phato 2017 ka fase ga morero wa: “Re dirišana le Lefapha la Phraebete go Hlabolla Diintasteri le Lefapha la Kabo ya Ditirelo la ka Seleteng”.
Seboka se se ile sa lebeledišiša kudu go tsenywa tirišong ga Leano la go Hloma Diintasteri la SADC le Peakanyo ya go akgofiša kgolo ya ekonomi le tlhabollo ya ka seleteng. Leano le le nyaka go fetoša sebopego sa diekonomi tša ka mo seleteng le go tšwetša pele koketšo ya boleng go lebeletšwe kudu go šoma ga ditšweletšwa tša temo, go hlwekiša diminerale le go dira dihlare. Seboka se gateletše tlhokego ya go ba le dipoelo tše di bonagalago tšeo di theilwego go bokgoni bja rena bja bosetšhaba.
Kabinete e ba le Mopresidente Jacob Zuma ge a leboga Mohlomphegi Kgoši Mswati III, yo a fologago setulo sa gagwe bjalo ka Modulasetulo wa SADC, ka seabe le boetapele bja gagwe bjo bohlokwa, ge Afrika Borwa e thomiša mošomo wa yona bjalo ka modulasetulo wa SADC go thoma ka Phato 2017 go fihla ka Phato 2018.
1.2. Kabinete e hlompha basadi ka moka, ebile e lebiša ditebogo tša yona go bao ba kgathilego tema go keteka le go gopola basadi ge re tswalela Kgwedi ya Basadi, ka fase ga morero wa: “Ngwaga wa OR Tambo: Basadi ba Kopane go tšwetša pele Afrika Borwa”.
Le ge e le gore basadi ba dirile dikatlego tše bohlokwa ka Afrika Borwa, go sa swanetše go dirwa tše ntši gomme mananeo a mmušo a tla tšwela pele go bea pele go akaretša basadi go hlabolla ditšhaba tša rena, ekonomi le naga. Basadi ba tšwelela go lebana le maemo a go se amogelege a tlaišo le a dikgaruru, bohloki le tlhokego ya mešomo.
1.3. Kabinete e lemogile Pego ya Dipalopalo ka ga Bohloki yeo e lokollotšwego ke Tirelo ya Dipalopalo ya Afrika Borwa (StatsSA) gomme e tla itebanya le tšona. Kabinete e bušeletše boikgafo bja yona go mananeo a go thuša bahloki, kudukudu ka ge se se amana le bana bao ba tšwago malapeng ao a hlokago.
Mo mengwageng ye e fetilego ye 23, mmušo o okeditše lenaneo la mašeleng a thušo ya tša leago go ya go bahloki le go bao ba lego kotsing go tloga go batho ba 2,7 milione go fihla go ba 17 milione. Lenaneo le le akaretša bana ba go feta 91% bao ba nago le maswanedi le batšofadi ba 95,5% bao ba nago le maswabedi. Dikolo tša go feta tše 20 000 di begilwe bjalo ka tšeo di sa lefišego sekolofisi, gomme baithuti ba go feta dimilione tše senyane ba holega go lenaneo la phepo ya bana dikolong.
Setlamo sa Bosetšhaba sa Thušo ya Ditšhelete tša Thuto go Baithuti (NSFAS) se rile go tloga ka 1999 sa aba tšhelete ye e fetago R72 pilione ka dikadimo tša ditšhelete le dipasari go baithuti bao ba tšwago malapeng ao a hlokago. Se se feleditše ka gore baithuti ba go feta dimilione tše pedi go tšwa ditšhabeng tše di hlokago ba fihlelele thuto ya godingwana. Palomoka ya bana ba 1,7 milione ba fihlelela ditirelo tša Tlhabollo ya Bana ba Mengwaga ya ka Fasana, e lego motheo wo bohlokwa wa thuto. Ka 2012 mmušo o tsebagaditše gape lenaneo la maphelo dikolong, e lego tsenogare go a mangwe a mapheko ao a šitišago tšwelopele go baithuti ba bangwe.
Godimo ga fao, mmušo o na le magato a mmalwa a twantšho ya bohloki ao a fanago ka phihlelelo ya mahala go ditirelo tša motheo go dimilione tša malapa ao a hlokago tša go swana le meetse a dipompi a go se lefelwe, kelelatšhila, mohlagase wa go se lefelwe le go lahla ditlakala. Mmušo gape o tsentše tirišong mananeo a go thwala setšhaba mešomong le ditlamo tša kago ya dintlo go kgontšha malapa ao a hlokago gore a be le dintlo.
Mmušo o tla tšwela pele go hwetša mekgwa ya go maatlafatša mananeo a mangwe a tšhireletšego ya tša leago ao a hlametšwego go thuša ditšhaba tše di hlokago le tše di lego kotsing.
1.4. Kabinete e reta go tsebagatšwa semmušo ga Lefelo la Theleskoupu ya Tekolonaledi la Ghana, ka Mopresidente wa Ghana Nana Akufo-Addo le Tona ya Mahlale le Theknolotši ya Afrika Borwa, Mohumagadi Naledi Pandor.
Se se bohlokwa gore Afrika e kgathe tema ka go protšeke ya Arei ya Sekwerekhilometara (SKA). Lefelo le la theleskoupu ka Ghana ke la mathomo go fapana le Afrika Borwa, bjale ka ye nngwe ya dinaga tšeo re dirišanago le tšona.
Bjalo ka badirišani ba Afrika ba SKA, sehlopha sa SKA sa Afrika Borwa/Lefelo la Theleskoupu ya Tekolonaledi di dirišane le Ghana go maatlafatša bokgoni bja tekolonaledi bja eriale ya kgokagano ya sathalaete yeo e bego e sa šome ka Kuntunse. Kgoro ya Dikamano le Tirišano ya Boditšhabatšhaba (DIRCO) e thušitše karolo ye kgolo ya protšeke ye ya phetošetšo ka go diriša Sekhwama sa Tsošološo ya Afrika le Tirišano ya Boditšhabatšhaba, seo se ikemišeditšego go maatlafatša tirišano gareng ga Afrika Borwa le dinaga tše dingwe tša Afrika.
Karolo ye bohlokwa ya maitapišo a go aga SKA ka khonthinenteng ya Afrika mo ngwagasomeng wo o latelago ke go hlabolla bokgoni, melawana le bokgoni bja dihlongwa bjo bo hlokegago ka dinageng tšeo di dirišanago ka SKA ka nepo ya go godiša go kgatha tema ga Afrika ka mo protšekeng ye.
1.5. Kabinete e amogela tsebagatšo ye e dirilwego ke Tona ya Kgoro ya Merero ya Tikologo, Mohumagadi Edna Molewa ya gore Afrika Borwa e feleletša go dira ditiišetšo le tlhakišo ya mekgobo ya manaka a ditšhukudu ka dikgwebong tša phraebete ka diprofenseng tše di šetšego tše tharo. Tlhakišo ya mathomong yeo e dirilwego ke diprofense e a lekolwa le go tiišetšwa ke Kgoro ya bosetšhaba ya Merero ya Tikologo.
Se se tla thuša go thibela kgonagalo ya go sepediša manaka a ditšhukudu ao a hweditšwego ka fao go sego molaong gomme se se tla netefatša gore naga ye e na le tshedimošo ka botlalo le ye e nepagetšego ka ga manaka a ditšhukudu ao a lego ka Afrika Borwa ka nako ye itšego, gammogo le mong yo a ngwadišitšwego wa le lengwe le le lengwe la manaka ao.
Mabapi le sephetho sa Kgorotsheko ya Godimo ya Leboa la Gauteng ka ga go fana ka ga phemiti ya go rekiša manaka a Ditšhukudu go motswadiši wa ditšhukudu Morena John Hume, yeo e dirilego gore go be le fantisi ya mathomo ya go rekiša manaka a ditšhukudu ya inthaneteng ka Afrika Borwa, Kabinete e bušeletša gore gareng ga maemo a mangwe a mmalwa a thekišo; mong wa phemiti, yo a swanetšego go ba a hweditše phemiti ya morekiši, a ka rekišetša motho yo mongwe yo a nago le phemiti ya moreki lenaka la tšhukudu ge fela phemiti yeo e abilwe go latela Molao wa Bosetšhaba wa Taolo ya Mehutahuta ya Diphedi, wa 2004 (Molao wa 10 wa 2004), yeo e mo dumelelago go reka lenaka la tšhukudu go barekiši bao ba nago le phemiti, gomme mo lebakeng le ke Morena Hume.
Phemiti ye ga e dumelele kgwebišano ya boditšhabatšhaba ka manaka a ditšhukudu. Kgwebišano ya boditšhabatšhaba ka manaka a ditšhukudu e tšwela pele go iletšwa, go latela ditlhagišo tša Kwano mabapi le Kgwebišano ya Boditšhabatšhaba ka ga Diphedi tše di Lego kotsing ya go Felela tša Diphoofolo le Dimela (CITES). Ka nakong ya fantisi ka moka kgoro ya Merero ya Tikologo e swanetše go fiwa phihlelelo go fantisi yeo ya inthaneteng gore e kgone go dira tekodišišo ya go bona ge go obamelwa melao.
Afrika Borwa e tšwela pele go ikgafa go tshepedišo ya taolo yeo e laolago kgwebišano ka dipheding tšeo di tšhošetšwago goba tšeo di šireleditšwego go latela melao ya ka nageng, gammogo le ditlhagišo tšeo di tlamago ka semolao tša CITES.
1.6. Kabinete e amogela kahlolo ya Kgorotsheko ya Godimo ya go bona molato badirabosenyi bao ba kgathilego tema ka molatong wo o amanago le tlaišo ya semorafe ya monna wa mothomoso ka go mo tsenya ka gare ga lepokisi la bahu. Kahlolo ye ya go bona banna ba molato e tla šoma bjalo ka temošo go bao ba tšwelago pele go dira ditiro tša semorafe ka mo nageng. Kabinete e holofetša leswa maAfrika Borwa gore ditiragalo dife goba dife tša semorafe goba tša lehloyo di ka se kgotlelelwe. Kamano ya setšhaba e tšwela pele go ba bohlokwa fao e lego gore rena ka moka bjalo ka setšhaba re swanetše go e aga le go e maatlafatša.
1.7. Kabinete e amogetše Kahlolo ya Kgorotsheko ya Molaotheo yeo e ahlotšego gore mebasepala e ka se sa rweša beng ba dintlo ba baswa maikarabelo a dikoloto tša masepala tša beng ba dintlo ba nako ye e fetilego. Kahlolo ye ke kimollo go beng ba dintlo, fao e lego gore ba bangwe ba bego ba imetšwa dikoloto tša morago go thoma mengwaga ye e fetilego ye 20. Kahlolo ya mohuta wo e bulela ditsela beng ba dintlo ba ka moso. Kabinete e ipiletša go mebasepala go diriša bakgoboketši ba dikoloto ba bona go sepelelana le kahlolo ye.
1.8. Kabinete e lemoga gore Kgoro ya Ditšhelete ya Bosetšhaba e hlokometše dinyakišišo tša forensiki ka ga tšhomišo ya ditšhelete ye e sego molaong ka lenaneong leo le Kopantšwego la Tshepedišotaolo ya Ditšhelete (IFMS). Kabinete e reta Kgoro ya Ditšhelete ya Bosetšhaba ge e diriša ditaolo tša yona tša tlhakišo ya ka gare ya dipuku tša ditšhelete, yeo e hweditšego tshomišo ya ditšhelete ye e sego molaong.
E holofela gore go tla ithutwa dithuto tša maleba mabapi le ditlhohlo tšeo go itemogetšwego tšona, gomme go tshela molao goba go hloka šedi gofe goba gofe ga maikemišetšo go tla tsebja gomme bao ba amegago ba tla rwešwa maikarabelo.
Kabinete e na le tshepho ka botlalo go maatla a sehlongwa a Kgoro ya Ditšhelete ya Bosetšhaba le bohlokomedi bja yona bja ditšhelete tša setšhaba. Kabinete e tšwela pele go laetša tshepo ya yona go ditheo tša phethagatšo tša lenaneo la IFMS – go Kgoro ya Ditšhelete ya Bosetšhaba, go Kgoro ya Tirelo ya Setšhaba le Taolo, le go Setheo sa Theknolotši ya Tshedimošo ya Mmušo – go phethagatša protšeke ye ka katlego.
1.9. Kabinete e kgalema go šwahla ga memorantamo wa Kabinete wo o šišinyago dikgetho tša go beakanyaleswa Tirelo ya Difofane ya Afrika Borwa. Memorantamo wa Kabinete ke sengwalwa seo se hlaotšwego gore se kgethegile gomme go se šwahliša go tshela tlhako ya tšhireletšo ya tshedimošo ya mmušo, e lego Melawana ya Fasefase ya Tšhireletšo ya Tshedimošo.
Kabinete e file Lekala la tša Toka, Thibelo ya Bosenyi le Tšhireletšo mošomo wa go nyakišiša go šwahla ga tshedimošo ye e hlaotšwego bjalo ka ye e kgethegilego gomme e ipiletša gore magato a maleba a kotlo a dirišwe go bao ba rwelego maikarabelo.
1.10. Kabinete e amogela tlhalošo ya thušo ya ditšhelete ka Koporasetlhabollo ya Diintasteri (IDC) ka peeletšong ya bokgoni bja tšweletšo ka Afrika Borwa, ka ge go bontšhitšwe ka go dipoelo tša yona tša ditšhelete tšeo di sa tšwago go lokollwa ka Hlakola 2017. Ka Kgwedi ya Basadi ya Bosetšhaba, IDC e dumeletše thušo ya ditšhelete ya R3,2 pilione go dikgwebo tšeo di hlomilwego ke basadi, e lego koketšego ya 178% ge go bapetšwa le ngwaga wo o fetilego.
Se se akareditše thušo ya ditšhelete go theransekešene yeo e beago taolo ya moepo o mogolo wa mankanise ka diatleng tša mosadi wa mothomoso wa moAfrika Borwa.
Thušo ya ditšhelete go dikhamphani tšeo di hlomilwego ke bathobaso e fihile go R10,1 pilione, yeo go yona R4,7 pilione e bilego ya diprotšeke tša peeletšo tšeo di etilwego pele ke bahlomi ba diintasteri. Dipalopalo tše di gatelela kgatelopele ye e dirilwego ka go fetošweng ga beng ba ekonomi ka mo nageng. Palomoka ya mešomo ye 20 881 e hlomilwe goba e bolokilwe ka thekgong ya ditšhelete ka botlalo ya IDC mo ngwageng, gomme yona e fihlile go R15,3 pilione, e lego maemo a godimodimo go fihla mo lebakeng le.
Mo mengwageng ye e fetilego ye mehlano go tloga ka 2013, IDC e thekgile diprotšeke tša peeletšo ka R68 pilione. Gotee le thušommogo ya ditšhelete ya lefapha la phraebete, se se kgontšhitše dipeeletšo tša boleng bja R200 pilione gomme se sa hloma goba sa boloka mešomo ye 99 000. Kabinete e lebogiša IDC le kgoro ya Tlhabollo ya Ekonomi ka ga mošomo wo ka nako ye e lego gore maitapišo a go thuša dipeeletšo le go hloma mešomo a lego bohlokwa.
1.11. Kabinete e amogela go hlongwa ga Dinyakišišo tša Mebaraka ka ga ditheko tša godimo tša datha ebile e lemoga gore Khomišene ya Diphenkgišano e ngwadile melawana ye e swanetšego go latelwa ka mo dinyakišišong tše ka gare ga Kuranta ya Mmušo. Dinyakišišo tše tša Mebaraka di bakilwe ke kgopelo ya Tona ya Kgoro ya Tlhabollo ya Ekonomi yeo e latelago Molao wa Diphenkgišano.
Theko ya godimo ya datha e na le diabe tše kgolo go ekonomi, e oketša tshenyegelo ya go dira kgwebo ebile e ka šitiša bokgoni bja Afrika Borwa bja go šomiša ditheknolotši tše diswa tša tshedimošo ka katlego. Kabinete e thekga boipiletšo go baabi ba ditirelo ka mo lefapheng le bja gore ba fokotše ditheko tša datha.
1.12. Kabinete e amogela go saenwa ga Memorantamo wa Kwešišano (MoU) le Mmušo wa Flanders mabapi le tšwetšopele ya Ekonomi ya Setšhaba ka Afrika Borwa. Leano la ekonomi la Tsela ya Kgolo ye Mpsha leo le amogetšwego ka 2010 le kgethile gore ekonomi ya setšhaba e be ye nngwe ya dihlolamešomo tše 10.
Go ya ka MoU, Tona ya Kgoro ya Tlhabollo ya Ekonomi o tla šoma ka tirišano le Mokgatlo wa Bašomi wa Boditšhabatšhaba (ILO) le Mmušo wa Flanders go ngwala mehlala ya katlego ya Dikgwebo tša setšhaba ebile o tla rerišana le bakgathatema ba ka mo nageng ka ga go ngwalwa ga tlhako ya melawana ka nepo ya go kopanya le go maatlafatša mošomo wa mabapi le ekonomi ya setšhaba.
Flanders e tla dirišana gape le Kgoro ya Merero ya Tikologo ka protšekeng ya phetogo ya klaemete le ya ekonomi ya mabapi le tikologo, yeo e tlago lebelela kudu mekgwa ya peakanyoleswa.
1.13. Kabinete e swabišitšwe ke tahlegelo ya maphelo ka ditseleng tša ka mo nageng yeo e bakwago ke go hloka šedi ga baotledi fao go sa felego, go otlela bošaedi le baotledi bao ba hlokago maikarabelo. Mo nakong ye e sa tšwago go feta bana ba 13 ba gobetše ka morago ga ge mootledi yo go kwagalago gore o be a tagilwe a thutše mohlare ka thekisi. Dibeke tše pedi tše di fetilego tiragalo ye nngwe e hlagile ka KwaZulu-Natal, yeo e feleditšego ka mahu a 19 gomme ba senyane ba hlokofala ka morago ga ge thekisi e wetše ka leporogong.
Kabinete e ipiletša go batho ka moka bao bana ba bona ba sepetšwago ke baotledi go hlokomela kudu baotledi bao ba sepetšago bana le banamedi. Kabinete e ipiletša go ditheo tša phethagatšo ya molao go hlokomela kudu ditseleng tša rena go netefatša polokego ya bašomiši ba ditsela.
1.14. Kabinete e kgalema dikgaruru, tshenyo ya dithoto, le go tšhuma mananeokgoparara a setšhaba go swana le go tšhungwa fao go sa tšwago go dirwa ga seteše sa dipese sa Rea Vaya ka Gauteng. Mananeokgoparara a dinamelwa ke mothopo wa bosetšhaba wo o diretšwego go direla setšhaba. Ga go tekano ya go se kgotsofale ka setšhaba fao go ka dirago gore tshenyo ya dithoto e be selo seo se kwagalago. Kabinete e ipiletša go ditheo tša phethagatšo ya molao go šomana le bosenyi bjoo.
1.15. Kabinete e retile seabe sa ditšhelete seo se dirilwego ke Lefelo la Bosetšhaba la Taolo ya Masetlapelo go Mmušo wa Profense ya Kapa Bodikela. Tšhelete ye e fetago R74 milione e abilwe ka nepo ya go rarolla mathata a go amana le bohloki, go akaretšwa mello ya dihlaga ye e sa tšwago go hlaga le tlhokego ya phepo ya diruiwa. Kabinete e tšwela pele go ipiletša go maAfrika Borwa go šomiša meetse ka go a seketša.
2. Diphetho tša Kabinete
2.1. Kabinete e amogetše koketšego ka go kamogelo ya ditheknolotši le boitlhamelo tšeo di hlamilwego ka Afrika Borwa. Mahlale le theknolotši ke selo se bohlokwa seo se kgontšhago ka go lesolo la bosetšhaba la mahlakore a mantši ka nepo ya go fihlelela dikelo tša godingwana tša kgolo ya ekonomi ka go Leanotlhabollo la Bosetšhaba (NDP).
Go ya ka Pego ya Phethagatšo ya tša Mahlale, Theknolotši le Boitlhamelo ya 2015 ya Lekgotlakeletšo la Bosetšhaba ka ga Boitlhamelo (NACI) tshenyegelo ya tša theknolotši e nyakile go oketšega gabedi ka ge persente ya Palomoka ya Letseno la ka Nageng (GDP) e hlatlogile go tloga go 0.018% ka 2005 go fihla go 0.033% ka 2015.
Dikgoro tše ntši, lekala la phraebete le dihlongwa tša dinyakišišo di beeleditše kudu ka go theknolotši le boitlhamelo ka mananeong a tšona a tlhabollo.
Bjalo ka mokgwa wa go maatlafatša diphihlelelo tše go tšwela pele, Kabinete e dumeletše makala a mararo a dibaka ao a bonwego ke Kgoro ya Mahlale le Theknolotši go thekga ka ditheknolotšing tša maphelo, ka tšhireletšong le tšhireletšegong tšeo di amanago le ditheknolotši le mananeokgoparara a theknolotši le a leago mabapi le theknolotši.
Kabinete e dumeletše gape mošomo wa tlaleletšo wa go latišiša le go ela tlhabollo ya theknolotši le boitlhamelo ka tlhabollong ya leago le ya ekonomi.
3. Melaokakanywa
3.1. Kabinete e dumeletše go tsebagatšwa ga Molaokakanywa wa Overvaal Resorts Limited wa 2017 go romelwa Palamenteng.
Nepišo ya Molaokakanywa wo ke go fediša melao ya tlhamo ya Aventura, e lego Molao wa Overvaal Resorts Limited, wa 1993 (Molao wa 127 wa 1993). Se se tla kgontšha go fetša ga phedišo ya Aventura. Kabinete e tšere sephetho sa go fediša Aventura ka morago ga ge e bone gore ke thoto ye e sego bohlokwa ka mmušong. Molaokakanywa wo o ile wa romelwa setšhabeng ka Hlakola 2017 gore se dire ditshwaotshwao.
3.2. Ka go amanya melao le ditšwelopele ka lekaleng la tša thuto, Kabinete e dumeletše go phatlalatšwa ga Molaokakanywaphetošwa wa Melao ya Thuto ya Motheo wa 2017 ka gare ga Kuranta ya Mmušo gore setšhaba se dire ditshwaotshwao ka ga ona.
Molaokakanywa wo ke poelo ya tekodišišo ya melao ka moka ya thuto ya motheo ka nepo ya go maatlafatša go šoma gabotse ga lekala le go realo e le go kaonafatša pušo ya dikolo, boetapele le boikarabelo, go fetoša ditirelo tša thuto, le go šireletša dihlopha tše di lego kotsing go netefatša go phela gabotse ga baithuti.
Diphetošo tše di šišintšwe ka go Molao wa Dikolo tša Afrika Borwa, wa 1996 (Molao wa 84 wa 1996), le Molao wa go Thwala Barutiši, wa 1998 (Molao wa 76 wa 1998).
4. Ditiragalo tše di tlago
4.1. Ka Lewedi re tla keteka Kgwedi ya Bohwa, Kgwedi ya Boeti, Kgwedi ya go Bjala Mehlare, Kgwedi ya Tirelo ya Setšhaba, Kgwedi ya NDP le Beke ya Thusong Service Centre. Dintlha ka ga ditiragalo tše di tla tsebišwa ke dikgoro tša maleba.
4.2. Bjalo ka modulasetulo wa SADC, Afrika Borwa e ikgafile go ba monggae wa Kopano ya Ditona tša SADC tša Theknolotši ya Tshedimošo le Dikgokagano (ICT) go tloga ka la 4 go fihla ka la 7 Lewedi 2017 go ahlaahla kgatelopele ye e dirilwego mabapi le go tsenywa tirišong ga Lenaneo la Dikgokagano le la ICT la SADC.
Tona Ayanda Dlodlo le Tona Siyabonga Cwele ba tla eta pele baemedi ba Afrika Borwa ka mo kopanong ye. Kopano ye e tlo fa tlhahlo ka ga dikgokagano tša togamaano le ka ga merero ya ICT le gape go latišiša go tsenywa tirišong ga diphetho tšeo di tšerwego ka dikopanong tše di fetilego. Afrika Borwa e tla šomiša kopano ye go tšwetša pele phihlelelo go ditirelo tša mananeokgoparara a ICT, go realo e le go bea naga ye bjalo ka lefelo la mananeokgoparara a mantši ka mo seleteng le go tšwetša pele dikgwebopotlana, dikgwebo tša magareng le dikgwebo tše nnyane ka fase ga mananeokakaretšo a SADC a tlhomo ya diintasteri le a kopanyo ya selete.
4.3. Seboka sa bo Senyane sa Brazil, Russia, India, China le Afrika Borwa (BRICS) se tlo swarelwa ka Xiamen, China go tloga ka la 4 go fihla ka la 5 Lewedi 2017. Morero wa Boetapele bja China go BRICS ke: “BRICS: Dilekane tše Tiilego tša Bokamoso bjo Bokaone”.
Palomoka ya dikgwebišano tša dinaga ka bobedi gareng ga Afrika Borwa le dinaga tše dingwe tša BRICS e fihlile go US$29 pilione ka 2016. Naga yeo Afrika Borwa e romelago ditšweletšwa tša yona kudu ka gare ga BRICS ke China, gwa latela India, Brazil gomme ya ba Russia. Mokgwa wo o bonagala gape ka go ditšweletšwa tšeo di romelwago ka mo nageng go tšwa dinageng tše, fao e lego gore China e tšwela pele go ba mothopo o mogolo kudu wa dithoto tšeo di romelwago ka mo nageng.
Seboka sa BRICS sa 2017 se tla ba le dilo tše hlano tše bohlokwa tšeo di beilwego pele e lego, go tiiša tirišano, go maatlafatša pušo ya lefaseng ka bophara, go tsenela dipoledišano tša gareng ga batho, go tšwetša pele dikaonafatšo tša dihlongwa le go aga dilekane tša kakaretšo.
Nepišo ya togamaano ya Afrika Borwa ka go BRICS ke go tšwetša pele kgwebišano ye e nago le boleng, go goketša peeletšo ka mafapheng a tšweletšo a ka mo nageng le go maatlafatša tirišano ka nepo ya go tšwetša pele maikemišetšo a rena a tlhabollo.
4.4. Kabinete e lemogile go kgatha tema ga dikhamphani tša Afrika Borwa ka Pontšhong ya bo 53 ya Kgwebišano ya Boditšhabatšhaba ye e bego e swerwe ka Maputo, yeo e tsebjago ka bophara bjalo ka FACIM, yeo e swerwego ka Mozambique go tloga ka la 28 Phato go fihla ka la 3 Lewedi 2017.
FACIM ke pontšho ya boditšhabatšhaba ya makala a mantši yeo e swarwago ngwaga o mongwe le o mongwe go bontšha Mozambique bjalo ka naga ya kgoketšo go tša kgwebišano le peeletšo. Dikhamphani tše masomepedi di thušitšwe ka mašeleng ke Kgoro ya Kgwebišano le Diintasteri (dti) mola tše 10 di thekgilwe ke Setheo sa Kgodišo ya Ekonomi sa Mpumalanga. Dikhamphani tše di emetše makala a mehutahuta go akaretšwa la dikhemikhale, la go šoma ka ditšweletšwa tša temo, la diaparo le la dilogwa, la boentšeneere, la meepo le la ditlabelo, le makala a elektrotheknikhale le la boagi.
Mozambique ke modirišanimmogo wa kgwebišano wa boraro yo mogolo ka seleteng sa SADC, ka morago ga Botswana le Namibia. Kgwebišano gareng ga dinaga tše ka bobedi e hlatlogile go tloga go R29 pilione ka 2012 go fihla go R43 pilione ka 2016. Mo lebakeng le go na le dikhamphani tša Afrika Borwa tše 300 tšeo di šomago ka Mozambique.
Go kgatha tema ga dikhamphani tša Afrika Borwa ka FACIM go hweditše temogo ye itšego ka Khomišeneng ya Dinaga ka bobedi bekeng ye e fetilego bjalo ka ye nngwe ya difala tšeo ditšhaba tša kgwebo ka mo dinageng tše ka bobedi di ka di šomišago go rerišana ka ga kgonagalo ya tirišano le dilekane go kgwebišano ye e oketšago le peeletšo gareng ga dinaga tša rena.
4.5. Tona ya Merero ya Leago, Moprofesara Hlengiwe Mkhize, o tla kgatha tema ka Dipoledišanong tša Ditona tša mabapi le Bofaladi ka Borwa bja Afrika tšeo di tlago swarwa ka Nageng ya Bogoši ya Swaziland go tloga ka la 2 go fihla ka la 4 Lewedi 2017. Maikemišetšomagolo a tiragalo ye ke go swara ditherišano gareng ga dinagamaloko tša SADC ka nepo ya go kaonafatša pušo tša bofaladi ka mo seleteng se. Merero yeo go tlago rerišanwa ka yona e akaretša go hloka naga ya bodudi, bofaladi, taolo ya mellwane ya dinaga le bofaladi bja bašomi.
5. Melaetša
5.1. Kabinete e lebišitše mahloko a yona a magolo go:
- Tona ya Maphodisa Fikile Mbalula le go ba lapa la gagwe ka ga go hlokofala ga mmagwe, Mma Emma Mbalula. E re ba ka hwetša maatla a go kgona go phela ka bothateng le ka mo mahlokong ao a tseneletšego ao go hlokofala ga mma go a tlišago ka lapeng lefe goba lefe.
- bao ba bego ba ratwa ke bašomi ba meepong ba bararo bao ba tiišeleditšwego gore ba hlokofetše ka morago ga go phuhlama ga Moepo wa Kusasalethu Mine kgauswi le Cartonville ka Gauteng, ka lebaka la tiragalo ya go roromela ga lefase fao go fihlilego go 1.8 go Sekala sa Richter. Kabinete e holofela gore bašomi ba bangwe ba moepong ba babedi bao ba sa bonagalego ba tla phološwa ke dihlopha tša go ba nyaka tšeo mo lebakeng le di lego ka fase moepong gomme e imologile gore bašomi ba moepong ba bangwe ba mmalwa ba phološitšwe ba tlišwa ka godimo ga mooepo ka morago ga tiragalo ye.
- Mmušo le batho ba Repabliki ya Sierra Leone ka morago ga mafula a šoro ka khonthinenteng ya rena. Masetlapelo a a tlhago a sentše dikarolo tše kgolo tša naga ye, gomme se sa feletša ka tahlegelo ye kgolo ya maphelo, tshenyo ya thoto gomme ya tlogela masetlapelo a magolo go batho. Ka go diriša DIRCO, Afrika Borwa e abile R8 milione go thuša ka kimollong ya masetlapelo.
5.2. Kabinete e lebogiša Mamoselemo ka moka ao a atlegilego go tsenela Haj (leeto la badumedi) ebile e lakaletša Mamoselemo ka moka go ipshina ka ‘Eid-al-Adha.
6. Bao ba thwetšwego mešomong
Batho ka moka bao ba thwetšwego mešomong mangwalo a bona a dithuto a tla tiišetšwa le go netefaletšwa ka maleba.
6.1. Morena Mziwonke Dlabantu bjalo ka Mohlankedimogolophethiši wa Lekgotla la Bosetšhaba la Ngwadišo ya Baagi ba Dintlo.
6.2. Lekgotlakeletšo le le Kgethegilego la Keletšo ka ga Mafelo a Ekonomi:
- Mohumagadi Lizeka Valerie Matshekga (leloko leo le rometšwego la Koporasetlhabollo ya Diintasteri); le
- Morena Sipho Reginald Zikode (leloko la tlaleletšo go tšwa ka Kgorong ya Kgwebišano le Diintasteri).
Dinyakišišo:
Mohumagadi Phumla Williams – Molaodipharephare wa Motšwaoswere (GCIS)
Mogala: 083 501 0139
