1. U thomiwa ha mbekanyamushumo dza ndeme dza muvhuso
1.1. Khabinethe yo ṱanganedza Mulaedza wa Muphuresidennde kha Lushaka wo ṋewaho nga Muphuresidennde Vho Zuma nga ḽa 11 Luhuhi. Tshipitshi tsho sumbedza nḓila ya maano a u thoma mbekanyamushumo dza muvhuso. Muphuresidennde vho ita khuwelelo kha muvhuso; vhashumi na mabindu uri zwi shumisane u wana thandululo ya nyaluwo ya ikonomi ya tshifhinga tshilapfu. Khabinethe i tikedza maga a u fhungudza tshumiso ya masheleni o ḓivhadzwaho nga Muphuresidennde, ane a ḓo dovha a ṱanḓavhudzwa nga Minisita wa zwa Masheleni nga ḽa 24 Luhuhi.
Mugaganyagwama wa ṅwaha wa muvhalelano wa 2016/17 u ḓo dovha wa sumbedza nyavhelo ya zwishumiswa kha mbekanyamushumo dza muvhuso dzo fhambanaho sa zwe zwa ombedzelwa nga Muphuresidennde.
1.2. Khabinethe yo ṱanganedza u tshimbila zwavhuḓi ha Mining Indaba, we wa farwa ngei kha ḽa Cape Town u bva nga ḽa 8 u swika nga ḽa 11 Luhuhi. Vhaimeleli vha vhurangaphanḓa u bva kha sekithara ya migodi na mivhuso ya tshivhalo ya Afrika vho kovhana nḓivho dzavho nga ha uri sekithara i nga tshimbidza hani vhubindudzi na u shumisa zwikhala zwi re hone Afrika. Khabinethe yo takalela u ḓikumedzela ho itwaho nga muvhuso wa Japan u engedza vhubindudzi hawo Afrika Tshipembe.
Khabinethe yo khwaṱhisedza u ḓikumedzela hayo kha sekithara ya migodi yo dzikaho i aluwaho. Muhanga wa Thendelano wa Ndowetshumo ya Migodi i Vhuedzaho u tikedza nḓowetshumo ya migodi kha nyimele ya zwino i konḓaho. Muvhuso u khou bvela phanḓa u ṋetshedza vhungaho ha milayo nahone u ḓo vhona uri Mulayotibe wa Mveledziso ya Zwiko wa Peṱiroliamu na Minerala une wa khou ambiwa ngawo Phalamenndeni u khou fhedziswa.
2. Tsheo dza ndeme dza Khabinethe
2.1. Khabinethe yo tendela Mbekanyamaitele ya Vhabetshi ya Lushaka ya u fhedza, ine ya tandulula khaedu dzi khukhulisaho mashumele avhuḓi a Mulayo wa Vhabetshi wa Lushaka, 2004 (Mulayo 7 wa 2004). Mbekanyamaitele iyi yo no fhira na kha maitele a vhukwamani. Mbekanyamaitele i kumedza khwiniso kha ndaulo ya tshivhumbeo tsha muhanga wa bodo dza vhabetshi na u khwaṱhisa maitele a ndangulo u fhungudza uri u betsha hu sa tambudzwe. I ḓo shuma kha dzikhasino, bingo, mitshini ya dzihodelani na u betsha dzibere. Mbekanyamaitele iyi ya Bodo ya Vhabetshi ya Lushaka i ḓo dzhenelwa madzuloni ayo nga Ndango ya Vhabetshi ya Lushaka ine ya ḓo vhiga thwi kha Muhasho wa Mbambadzo na Nḓowetshumo.
2.2. Khabinethe yo tendela u kumedzwa ha Muvhigo nga ha Tsedzuluso ya Miṅwaha yo Teaho ya Vhukoni ha Vhukhakhi kha Phalamennde, une u fanela uya nga ha Mulayo wa Vhulamukanyi wa Vhana, 2008 (Mulayo 75 wa 2008). Phalamenndeni. Muvhigo u themendela uri shango ḽi ṱanganedze zwipikwa zwa dzingu na zwa dzitshakha nga ha minwaha yo teaho ya vhukoni ha vhukhakhi ya vhana vhane vha khou kuḓana na mulayo.
2.3. Khabinethe yo tendela u ganḓiswa ha Zouni dza Mveledziso ya Fulufulu ḽi Vusuludzwaho (REDZ). Izwi zwi ḓo khwinisa maitele a ndango, u topola fhethu hune muya na thekinoḽodzhi dza solar Photovoltaic dzi nga shumiswa sa magavhelo na hune u hudzwa ha giridi yo tsaho ha nga livhiswa hone.
Idzi dziREDZ dzi ḓo vhona mafhungo a muratho u ya kha khaboni ya ikonomi ya fhasi, engedza luvhilo lwa mveledziso ya themamveledziso, na u shela mulenzhe kha muhanga wa ndango u re na mudzio nahone u humbuleleaho une wa fhungudza birokhirasi i re na vhushaka na mbadelo dza u tevhedzela.
2.4. Khabinethe yo toolelelwa nga ha mawanwa nga ha Muvhigo wa Zwisumbi zwa Vhutumbuli na Thekinoḽodzhi na Saintsi ya Afrika Tshipembe wa Khoro ya Vhueletshedzi ya Lushaka nga ha Vhutumbuli. Muvhigo u ṋea nḓowelo kha mashumele a Sisiteme ya Lushaka ya Vhutumbuli (NSI. U ṱhaṱhuvha mashumele na u shela mulenzhe ha NSI kha zwipikwa zwa lushaka zwa ndeme zwo bulwaho kha Pulane ya Mveledziso ya Lushaka (NDP).
2.5. Khabinethe yo tendela tshumiso ya vhashumi vha muvhuso vho ḓirulaho mishumo na vhane vha kha ḓi shuma sa dziḽekitshara kha Tshikolo tsha Lushaka tsha Muvhuso (NSG).
NSG yo rwelwa ṱari nga 2013, i tshi khou dzhena madzuloni a Akhademi ya Ndangulo na Vhurangaphanḓa ha Ndaulo ya Tshitshavha (PALAMA), nahone yo ṋewa maanḓa a u ṱuṱuwedza u limuwa hu re na mvelaphanḓa ha mikhwa na milayo i langaho ndangulo ya tshitshavha na u alusa khwaḽithi, u engedza na masiandoitwa a mveledziso ya vhashumi zwiimiswani.
Vhurangeli uhu vhu ḓo lingwa nga u thomiwa ha Mbekanyamushumo ya u Divhadza ya Khombekhombe ya vhashumi vha muvhuso.
Maele aya a konisa vhashumi vha muvhuso uri vha engedze mashumele a tshumelo ya tshitshavha. Vha ḓo kovha tshenzhemo yavho, vhukoni, zwikili na nḓivho ya u pfumbudza na gudisa vhashumi vha muvhuso. Vhurangeli uhu vhu ḓo isa phanḓa u khwinisa nga nḓila yavhuḓi na nga nḓila i vhulungaho masheleni khwaḽithi ya tshumelo ine ra ṋea tshitshavha.
2.6. Khabinethe yo tendela Muvhigo wa Shango wa Mafhelelo wa Ḽiga 3 nga ha u Thomiwa ha Dzangano ḽa Nyanḓano ya Ikonomi na Mveledziso ḽa Afrika Tshipembe (OECD) (Buthano la u lwa na Tshanḓanguvhoni). Muvhigo u ḓo swikiswa kha Tshigwada tsha Mushumo nga ha Tshanḓanguvhoni tsha OECD.
Muvhigo u ri gavhela nga ha mvelaphanḓa yo itwaho nga muvhuso kha u dzhenelela hawo kha u lwa na tshanḓanguvhoni nga vhabvannḓa nga tsetshamafhungo, tsenguluso na u hwedza milandu. Muvhigo u dovha hafhu wa isa phanḓa u bvisela khagala vhurangeli ho dzhiwaho u dzivhulusa vhathu nga ha vhugevhenga uvhu.
2.7 Khabinethe yo tendela Muhasho wa zwa Muno (DHA) u khethekanyululwe u vhe fhasi ha Vhulamukanyi, u Thivhela Vhugevhenga na Tshigwada tsha Vhutsireledzi.
Maanḓa a Muhasho wa zwa Muno ndi a u khwaṱhisa tsireledzo, redzhisiṱara ya vhuronwane ya vhufaedzi na maimo a vhoṱhe ngomu ha mikano ya shango ḽashu, zwine zwa vha zwa ndeme kha u konisa miṅwe mishumo yoṱhe ya muvhuso. U dovha wa vha na mushumo wa u langa sisiteme ya mupfulutshelo, ine ya vha na masiandoitwa o livhaho kha tsireledzo ya lushaka, mbumbano ya ya tshitshavha na u swikelela zwipikwa zwa mveledziso.
Tshifhingani tsho fhiraho DHA yo vha yo khethekanywa sa tshumelo ya thikhedzo ya ndangulo guṱe fhasi ha Tshigwada tsha Vhuvhusi na Ndangulo.
3. Milayotibe
3.1 Khabinethe yo tendela u kumedzwa ha Mulayotibe wa Nḓivho Yapo ya Ndaulo na Mveledziso, Vhuṱuṱuwedzi na Vhutsireledzi Phalamenndeni.
Mulayotibe uyu, ndi wa u tsireledza, u ṱuṱuwedza mveledziso na ndaulo ya sisiteme ya Nḓivho Yapo.
U ṋetshedzela u thomiwa na mishumo ya ofisi ya sisiteme ya Nḓivho Yapo ya Lushaka, ndaulo ya pfanelo dza vhane vha nḓivho yapo, u thomiwa na mishumo ya phanele ya Ngeletshedzo nga ha sisiteme ya nḓivho yapo.
U tendela u swikelela na nyimele dza u swikelela kha nḓivho yapo na zwitshavha zwapo, u thomiwa ha sisiteme ya u rekhoda ya lushaka ya sisiteme ya nḓivho yapo, u redzhisiṱara, u akhiredithiwa na u wana ṱhanziela ha vhashumi vhapo, vhatshimbidzi na u pfananywa ha vhutumbuli ho ḓisendekaho nga nḓivho yapo. Mulayotibe u ḓo engedza Mulayo wa Khwiniso wa Milayo ya Ndaka ya Vhuluvhi, 2003 (Mulayo 28 wa 2013).
Khabinethe yo tendela u gandiswa ha Mulayotibe wa Khwiniso wa u Redzhisiṱara ya vhuṋe ha Ndaka wa 2015 u itela vhupfiwa ha vhathu. Mulayotibe u khwinisa Mulayo wa u Redzhisiṱara Ndaka, 1937 (Mulayo 47 wa 1937). Mulayotibe u na ndivho ya u khwinisa Mulayo wa u Redzhisiṱara Ndaka, 1937 (Mualyo 47 wa 1937) u itela u pfuluwa u bva kha bambiri u ya kha ngona dza eḽekiṱhironiki dza ofisi ya ndaka. U tandulula mafhungo a vhutsireledzi nga u ṋetshedza u redzhisiṱariwa ha vharengisi vha ndaka sa vhone vhashumisi vho tendelwaho vha sisiteme ya u redzhisiṱara ndaka lwa eḽekiṱhironiki.
3.2 Khabinethe yo tendela u kumedzwa ha Mulayotibe wa Mutakalo wa Zwimela (Phytosanitary) wa 2015 Phalamenndeni. Mulayotibe u livhanya theo ya milayo ya Afrika Tshipembe na zwipikwa zwo teaho na zwitandadi u itela u tshimbidza mbambadzo ya dzitshakha yo tsireledzeaho nahone kwao u itela u tsireledza mbambadzo ya tshiṱangani na ya dzitshakha kha zwimela na zwibveledzwa zwa zwimela. Musi mulayotibe wo no phasiswa, Afrika Tshipembe ḽi ḓo kona u thivhela u ḓiswa ha khethela thungo ya nnḓa ya zwitumbudzi na malwadze ane a nga phaḓalaladza zwitumbudzi zwa khombo na malwadze a zwimela shangoni ḽashu.
3.3 Khabinethe yo tendela u kumedzwa ha Mulayotibe wa Khwiniso wa Mulayo wa Dzikhothe wa 2015.
Mulayotibe u khwinisa Mulayo wa Madzhisitarata wa Dzikhothe, 1944 (Mulayo 32 wa 1944) na Mulayo wa Khwiniso wa Dzikhothe Khulwane, 2013 (Mulayo 10 wa 2013).
Khwiniso dzo lingedza u fhelisa nyimele mmbi ya vhathu vha kolodaho vhane vha ḓiwana vha tshi khou tambudzwa kha sisiteme ya u kuvhanganya zwikolodo khothe ya madzhisiṱaraṱa na u katela thandela ya Muhasho wa Mbambadzo na Nḓowetshumo u bvisa mafhungo mavhi a zwikolodo zwa vharengi. Mulayotibe u lingedza u khwinisa zwiteṅwa zwa Mulayo wa Madzhisiṱaraṱa wa Dzikhothe, 1994 (Mulayo 32 wa 1994) (MCA), u tandulula thambudzo kha Ndaela ya Khwiniso ya Mbadelo (EAO).
Mulayotibe u lingedza u tandulula na u fhelisa dzitsheo dzine dza sokou ṋewa zwi songo tea, nga maanḓesa nga vhomabalane vha dzikhothe vha si na vhulavhelesi ha vhulamukanyi, tshifhinga tshinzhi nga mulandu wa u sa vha na tshenzhemo kana ndangano nga vhaṋei vha zwikolodo, vhoramilayo vhavho kana vhakuvhanganyi vha zwikolodo. Mulayotibe u ḓo vhona uri vhakolodi vha ṋewa tsheo ine ya tevhedzelana na ndaela ya kana mbadelo Ndaela yo Kwamanywaho na Mbadelo ine i ngomu ha mbadelo dzo tiwaho nga mulayo.
4. Zwiwo zwi no khou ḓa
4.1 Mafhelo a vhege a u ḓiṅwalisela ha vhakhethi a u thoma u itela Khetho dza Muvhuso Wapo dza 2016 dzi ḓo vha hone nga ḽa 5 u ya kha ḽa 6 Ṱhafamuhwe 2016. Khabinethe i ita khuwelelo kha MaAfrika Tshipembe vhoṱhe u dzhia hetshi tshikhala na u ṱhonifha demokirasi yo lwelwaho zwi tshi vhavha nga u ya u shumisa pfanelo yavho ya demokirasi u ḓiṅwalisela na u khetha kha khetho dzine dza khou ḓa.
4.2 Muphuresidennde Vho Zuma vha ḓo ya Madaloni Muvhuso ngei kha Riphabuliki ya Islamu ya Iran u bva nga ḽa 28 u ya kha ḽa 29 Luhuhi 2016.
Madalo avho a ḓo khwaṱhisa ndangano ya poḽitiki na ikonomi ine ya khou ḓibvela phanḓa na Iran nahone ha khwaṱhiswa vhushaka ha Tshipembe-Tshipembe.
Sa Mulaeli Muhulwane wa Mmbi ya Tsireledzo ya Lushaka ya Afrika Tshipembe (SANDF), Muphuresidennde Vho Zuma vha ḓo vha malogwane ngei kha Ḓuvha ḽa Mmbi dza Zwiṱhavhani dza dungo ḽa vhuṱanu ḽa u pembela ngei Port Elizabeth, kha ḽa Eastern Cape, nga ḽa 21 Luhuhi 2016. U pembela uhu ha ṅwaha hu sumbedza thikhedzo na ndivhuho kha vhanna na vhafumakadzi vha SANDF.
4.3 Muphuresidennde Vho Zuma vha ḓo amba u vulwani ha Nnḓu ya Lushaka ya Vharangaphanḓa vha Sialala ngei Phalamenndeni, kha ḽa Cape Town nga ḽa 26 Luhuhi 2016. Vhushaka vhukati ha muvhuso na vharangaphanḓa vha sialala ndi ha ndeme zwenezwi vha tshi khou shuma vha tshi ya kha u khwinisa matshilo a vhathu.
4.4 Nga Mugivhela, wa ḽa 20 Luhuhi 2016, Muthusa Muphuresidennde Vho Cyril Ramaphosa vha ḓo ranga phanḓa vhurumelwa ha Dziminisita u ya kha Ṱano ḽa Mveledziso ya Vhaswa ḽa Muphuresidennde ngei Pimville, kha ḽa Soweto, ngei Grace Bible Church. Ṱano ḽi khou tikedzwa nga mihasho ya zwa Muno, wa Vhashumi, Mveledziso ya Matshilo na Vhupileli.
Khabinethe i ita khuwelelo kha vhathu vhaswa vha afho vhuponi uri vha dzhenele ṱano iḽo, ḽine ḽa ḓo vha ṋea mafhungo nga ha uri vha nga isa hani pfunzo dzavho phanḓa, thoma hani mabindu avho kana u vhuelwa hani u bva kha thikhedzo ya vhurangeli ha muvhuso.
4.5 Khabinethe yo tendela shango u vha ṋemuṱa wa Muṱangano wa Dzingu ḽa Afrika nga ha Vhutsireledzi ha Vhathu zwo ḓisendeka nga Mbeu, U ḓiḓivha na u ṱahisa, nga vha Khomishini ya Pfanelo dza Vhathu ya Afrika Tshipembe, u bva nga ḽa 3 u ya kha ḽa 5 Ṱhafamuhwe.
Muṱangano u ḓo tshimbidza mufhindulano wa u ṱoḓa u wana u pfesesa huhulu ha tshivhangi na vhubvo ha khaedu idzi u itela u wana thandululo na zwine muvhuso wa nga nanga khazwo zwi re hone u tandulula u kandeledzwa uhu.
4.6 Khabinethe i tamela mashudu vhagudi vhoṱhe vhane vha khou ṅwala milingo ya u Khwinisa ya Ṱhanziela ya Ntha. Vhagudi vha ṱuṱuwedzwa uri vha swikelele Mbekanyamushumo ntswa yo rwelwaho ṱari ya thikhedzo ya u lingedza lwa vhuvhili ine ya wanala mavunḓuni oṱhe nahone i thusa vhagudi nga pfunzo dzavho nga zwishumiswa zwo fhambanaho. Ndivho ya Mbekanyamushumo ya Matiriki ya u Lingedza lwa Vhivhili ndi ya u ṋea vhaswa vhe vha kundelwa u swikelela Ṱhanziela ya Nṱha ya Lushaka (NSC) u lingedza lwa vhuvhili uri vha wane maṱiriki zwine zwa thusa uri vha khwinise matshilo avho.
Milingo ya u Khwinisa ndi tshipiḓa tsha muhasho tsha Mbekanyamushumo ya Thikhedzo ya Maṱiriki ya u Lingedza lwa Vhuvhili nahone i ṋea vhagudi vhe vha si kone u swikelela ṱhoḓea dza u phasa na u fhiriselwa phanḓa, fhedzi vhane vha khou ṱoḓa thero mbili uri vha kone u wana NSC tshifhinga tsha u ita ngauralo.
Khabinethe i ṱanganedza nḓivhadzo nga Muphuresidennde ya madzina a miraḓo ya Khomishini ya Ṱhoḓisiso nga ha Pfunzo ya Nṱha. I ita khuwelelo kha vhathu vha kwameaho vha re na dzangalelo kha Pfunzo ya ntha u shela mulenzhe kha mushumo wa khomishini u itela u wana thandululo ya tshifhinga tshilapfu kha khaedu dzine Pfunzo ya Nṱha ya khou ṱangana nadzo.
5. Maimo a Khabinethe kha mafhungo a ndeme a mupo
5.1 Minisita wa Zwiko zwa Minerala Vho Mosebenzi Zwane, Minisita ofisini ya Muphuresidennde Vho Susan Shabangu na Minisita wa Mveledziso ya Matshilisano Vho Bathabile Dlamini – vhe vha nangwa nga Muphuresidennde Vho Zuma uri vha ṋee thikhedzo kha mivhuso ya mavunḓu, vhane vha migodi na miṱa yo kwameaho nga murahu ha ḽikhaulambilu ngei Mugodini wa Musuku wa Lily ngei Barberton – vho toololela Khabinethe nga ha zwine zwa khou itea. Khabinethe i kha ḽithihi na Muphuresidennde kha u ita khuwelelo kha lushaka uri lu vhee vhashumi vhararu vhane vha tshee vho fashiwa fhasi mavu na miṱa yavho mihumbuloni na thabeloni dzavho.
5.2 Khabinethe i kha ḓivha na mbilaelo nga ha gomelelo ḽine ḽa khou kwama zwinwe zwipiḓa zwa shango. Yo ṱahisa ndivhuho dzayo kha maAfrika Tshipembe, vhane vha khou tikedza nga nungo dza u fhelisa gomelelo.
Khabinethe i ṱanganedza vhathu vhe vha tevhedza khuwelelo ya u vhiga u vuḓa kha thikhedzo ya Fulo ḽa Nndwa kha u Vuḓa ḽo rangwaho phanḓa nga Minisita wa Maḓi na Vhuthathatshili Vho Nomvula Mokonyane. Khabinethe i ṱanganedza muya wa Vhuthu wo sumbedzwaho nga vhurangeli ho rangwaho phanḓa nga Operation Hydrate he ha ita phambano kha zwitshavha zwi re fhasi ha mutsiko.
5.3 Khabinethe yo ita khanedzano na u tendelana kha masiandoitwa o fhelelaho a u thomiwa ha Mulayo wa Khwiniso wa Milayo ya Mithelo, 2014. Uya nga uyu Mulayo, u rathela kha u tumukanya tshikwama tsha mbuelo tsha phurofidennde tshi ḓo thoma nga ḽa 1 Ṱhafamuhwe 2016. Izwi zwi amba uri u bva ḓuvha iḽo tshikwama tsha mbuelo tsha phurofidennde tshi ḓo farwa u eḓana ngauri miraḓo ya tshikwama tsha phurofidennde musi vha tshi ḓirula mushumo vha ḓo tendelwa u dzhia tshararu tsha mbuelo ya tshikwama tsha phurofidennde sa kheshe yo badelwaho ngeno tshambili tsha mbuelo yavho vha tshi ḓo tshi shumisa u renga anyuwithi. Maitele enea mathihi a ḓo shumiswa na kha miraḓo ya zwikwama zwa mindende zwazwino.
Tshanduko kha theo ya milayo i kwama vhathu vha holesaho na vhanwe vhathu vhoṱhe vha welaho kha zwikwama zwa phurofidennde.
Tshivhalo dza madzangano na vhathu vho ṱahisa mbilalelo nga ha u thomiwa ha tshanduko ntswa vha ita mikumedzo kha muvhuso nga ha u thomiwa uhu. Zwi khagala uri na nga nnḓa ha maitele a vhukwamani o iteswaho phanḓa ha musi mulayo u tshi phasiswa uri mbilaelo idzo dzi kha ḓi vha hone nahone mbilaelo idzo dzi fanela u tandululwa nga u ṱavhanya u itela uri musi mulayo u tshi thoma tshanduko kha mbuelo dza tshikwama tsha phurofidennde dzi ḓo thomiwa zwavhudi hu si na zwikhukhulisi.
Nga mulandu wa zwenezwo, Khabinethe yo dzhia tsheo ya u amba nga khwiniso theo ya milayo kha Mulayo wa Khwiniso wa Milayo ya Mithelo nga u ṱavhanya na u fhirisela phanḓa ḓuvha ḽa u thoma u bva kha ḽa 1 Ṱhafamuhwe 2016 u ya kha ḽa 1 Ṱhafamuhwe 2018 u itela u tendela u isa phanḓa vhukwamani na vhathu vhoṱhe vha kwameaho vha ndeme. Vhukwamani uhu vhu nga bveledza u khwiniswa hafhu ha milayo iyi. Mulayotibe wa Khwiniso u ḓo ambiwa ngawo Phalamenndeni maḓuvhani a si gathi aḓaho.
6. Ndiliso
6.1 Khabinethe i fhirisela ndiliso dzayo kha u fhira shangoni ha Mubishopo Vho Glayton Modise vha Kereke ya International Pentecostal Holiness. Mubishopo Vho Modise vho ranga phanḓa tshivhidzo tshi re na vhatevheli vha fhiraho miḽioni tharu kha ḽa Tshipembe ha Afrika, nga murahu ha lufu lwa khotsi avho nahone mutumbuli wa kereke iyi Vho Comforter Frederick Modise nga 1996.
6.2 Khabinethe i fhirisela u pfa hayo vhuṱungu kha u ṱuwa fhano shangoni ha Muṅwaleli Guṱe wa kale wa Vhuthihi ha Dzitshakha (UN) Khosi Boutros Boutros-Ghali. Vho thoma mushumo uyu nga 1992 nga tshifhinga tsha ṱhuṱhuwedzo ye ya vha i tshi khou aluwa ya UN nga murahu ha mushumo wayo kha nndwa ya Gulf, vha shuma themo yavho nthihi ya miṅwaha miṱanu. Vho lovhela ngei vhuongeloni ha Cairo nga Ḽavhuvhili vhe na miṅwaha ya 93. Vha ḓo humbulwa nga u shela havho mulenzhe kha mulalo na demokirasi.
7. U fhululedza
7.1 Khabinethe i fhululedza Vho Kevin Govender u bva Ofisini i re Cape Town ya Ḓivhaṋaledzi u itela Mveledziso na Mbumbano ya Ḓivhaṋaledzi ya Dzitshakha vhane vha ḓo pfufhiwa nga Medala wa Edinburgh wa 2016 nga u vha thoma Ofisi ya Ḓivhaṋaledzi u itela Mveledziso ngei Cape Town. Vho Govender ndi muAfrika Tshipembe wa u thoma u ṱanganedza pfufho iyi ya nṱhesa saintsi na thekinoḽodzhi ine ya shela mulenzhe kha u pfesesa na mutakalo wa vhuthu.
Khabinethe i fhululedza mutshini wa ballete Leroy Mokgatle we a wina pfufho ya Mutakalelwa nga Vhaṱaleli na ndambedzo ya tshikolo ngei kha Muṱaṱisano wa Dzhitshakha wa Ballete ngei Prix de Lausanne kha ḽa Switzerland. Ndi muAfrika Tshipembe wa u thoma u wina ndambedzo iyi ya tshikolo nga murahu ha miṅwaha ya 28 nahone ndi wa vhuvhili kha ḓivhazwakale ya shango ḽashu.
Khabinethe i huthihi na Muphuresidennde Vho Zuma kha u fhululedza vhawini vha Pfufho dza vhuvhili dza Vhuthu. Pfufho idzi dzi dzhiela nṱha vharangaphanḓa vha nḓowetshumo ya Afrika Tshipembe na vhaḓivhalea kha u shela havho mulenzhe kha u ṱuṱuwedza dzangalelo ḽa lushaka na mikhwa u mona na khungulu.
Khabinethe i fhululedza mutambi wa fuluthu Wouter Kellerman, tshigwada tshi sa shumisi zwilidzo Ladysmith Black Mambazo na muimbi wa nyimbo dza kereke Neville D kha u nangwa havho kha dzi Grammy dza 2016. Vhakoni avha ndi khwelo nahone vha fhefheḓisela nṱha fulaga ya Afrika Tshipembe.
8. U tholwa
U tholwa havho hu ḓo thoma ha khwaṱhisedzwa nga ndalukanyo dzavho na u sedzwa arali vhe si na milandu.
8.1 Bodo ya Maḓi ya Devhula ha Lepelle:
a) Khosi Vho Thovhele Tshivhase (Mudzulatshidulo);
b) Vho Matsebe Ivor Phasha (Muthusa Mudzulatshidulo);
c) Vho Thandeka Thembekile Celiwe Hlongwa (muraḓo);
d) Vho Boxing Phillemon Sebola (muraḓo);
e) Vho Ntale Herold Matsepe (muraḓo);
f) Vho Mankone Mabataung Ntsaba (muraḓo);
g) Vho L Malamba (muraḓo);
h) Vho Josephine Mampheri Letsoalo (muraḓo); na
i) Vho Makgetsi Annabelle Mphahlele (muraḓo).
8.2 Advocate JB Skosana vho tholwa sa Muthusa Mulangi-Guṱe (DDG): Tshumelo ya Khothe Muhashoni wa Vhulamukanyi na Mveledziso ya Ndayotewa (DoJ&CD).
8.3 Vho GB La Foy vho tholwa sa DDG: Mveledziso ya Ndayotewa Muhashoni wa Vhulamukanyi na Mveledziso ya Ndayotewa (DoJ&CD).
Mbudziso:
Vho Phumla Williams
(Muambeleli wa Khabinethe vho tou Farelaho)
Luṱingo: 083 501 0139
