1. Maemo a Kabinete mabapi le dintlha tsa hajwale
1.1. Lesotho
Kabinete e ananetse boikitlaetso ba Moporesidente Zuma mmoho le Ntshetsopele ya Setjhaba ya Aforika e ka Borwa (SADC) ba ho kgutlisetsa kgotso Lesotho. Kabinete e tshehetsa ditumellano tsa Seboka sa haufinyane tjena se rommeng Motlatsi wa Moporesidente wa Rephaboliki ya Aforika Borwa, Mohlomphehi Cyril Ramaphosa, a tsheheditswe ke Sekrethariate le moifo wa ditsebi ho tswa ho Ditho tsa Mebuso tsa Troika, ho sebetsa jwalo ka Mothusi wa SADC ho Naha ya Borena Lesotho. Motlatsi wa Moporesidente, Sekrethariate le ditsebi ba na le Dipehelo tse hlakileng tsa Tshebetso ho thusa ka ho kgutlisetsa botsitso ba dipolotiki le polokeho ka hara Naha ya Borena ya Lesotho, bakeng sa nako e kgutshwanyane le e telele.
1.2. Dipontsho tsa Dikhamphani tsa Aforika Borwa Russia
Kabinete e lebohela dikhamphani tsa Aforika Borwa tse ileng tsa putswa ka maemo a phahameng a bokgabane ho World Food Show ho la Moscow. Di sebetsa le Lefapha la Kgwebisano le Indaseteri, Dihlahiswa tsa Dijo tsa lehae tsa Aforika Borwa di amohetswe hantle hara bareki ba Dijo tsa ka ntle ba Russia. Thoholetso ena ya matjhaba e tla kamora leeto la Moporesidente Zuma la moraorao tjena Rephaboliking ya Russia. Selemong sena bapepesi ba 3 000 ba bontshitse dihlahiswa tsa bona. Tlasa sekema sa Thekiso ya Ka Ntle le Thuso ya Matsete (EMIA), dikhamphani tse 21 tsa Aforika Borwa di bontshitse lekala la tsona la ho sebetsana le dihlahiswa tsa temo.
1.3. Tlhodisano ya Moqoqo ka Nat Nakasa le Diphihlello tsa Tokoloho le Demokerasi
Kabinete e lebohela bahlodi ba tlhodisano ya moqoqo wa pele ka bophelo ba Nat Nakasa, raditaba ya itlhommeng pele eo masalla a hae a kgutletseng Aforika Borwa kamora dilemo tse 50 ka la 19 Phato 2014. Boikitlaetso bona ba Lefapha la Bonono le Botjhaba bo hopotsa moloko wa rona wa batjha ka ntwa ya rona ya tokoloho le ho ba hlahisetsa nalane ya ho ngola le tsa boqolotsi ba ditaba ka hara Aforika Borwa. Baithuti ba bongodi le ba boqolotsi ba ditaba Sbongakonke Mbatha, Qiniso Mbili le Nkamogeleng Lebeloane ka bonngwe ba bona ba hapile ho kenela thupello ya mosebetsi le lepthopo.
Mokgahlelo o mong e ne e le wa dingangisano tsa baithuti tse neng di bontsha diphihlello tse fihlelletsweng ka Tokoloho le Demokerasi. Dipheo tsa dingangisano di ne di kenyeletsa ho hlahisa tsebo ka seabo sa baqolotsi ba ditaba nakong ya ntwa ya tokoloho ka hara Aforika Borwa. Bahlodi Mfundo Radebe, Dumisa Nzama, Danielle Dallas, Olivia Habonimana, Faith Marthinussen le Cebisa Ncube ba hapile lepthopo motho ka mong.
2. Diqeto tsa bohlokwa tsa Kabinete
2.1. Phethisetso ya Diabo tsa Lefapha la Bophelo bo Botle ho Khamphani ya Biovac
Kabinete e tjhaelletse monwana phethisetso ya diabo tsa Lefapha la Bophelo bo Botle ka hara Setsha sa Kalafo le Diente (Biovac) sa Aforika e ka Borwa ho ya ho Lefapha la Saense le Thekenoloji.
Biovac ke bomphato ba setjhaba le poraefete pakeng tsa Mmuso wa Aforika Borwa le Mokgatlo wa Biovac. Diabo tsa Mmuso wa Aforika Borwa e ne e le tsa 12,5% tse neng di tshwerwe ke Lefapha la Saense le Thekenoloji mme 35% e ne e le ya Lefapha la Bophelo bo Botle.
Phethisetso ya diabo ke karabelo ho dingongoreho tse hlahisitsweng ke Mokgatlo wa Lefatshe wa Bophelo bo Botle (WHO) le Letlole la Bana la Mokgatlo wa Matjhaba a Kopaneng (Unicef) hore Lefapha la Bophelo bo Botle ho ya ka ditlhophiso tsa jwale le ka baka dikgohlano ka ha le ne le sebetsa jwalo ka radiabo le moreki. WHO e batla hore ba ka taolong (tabeng ena Lekgotla la Taolo ya Meriana e leng karolo ya Lefapha la Bophelo bo Botle) le karolo ya lona ya bodisa di arohanngwe le tsa mohlahisi wa meriana – mona ke, Biovac. Phethisetso ya diabo tsa Lefapha la Bophelo bo Botle ho ya ho la Saense le Thekenoloji, e tla thusa Biovac ho rekisa dihlahiswa dinaheng tsa ka ntle tse kgolang molemo mananeong a WHO le Unicef a kentelo.
Biovac ke khamphani e fanang ka diente tsa boleng bo hodimo, tse bolokehileng le ho ba hlwahlwa ho lekala la setjhaba, mme ke mofani ya ka sehloohong wa diente tsa bana ho Lenaneo la mmuso la Katoloso ya Kentelo. Ka Lefapha la Saense le Thekenoloji, jwale mmuso o tla ba le diabo tsa 47,5% ho tsa Biovac ha 52.5 % di tla tshwarwa ke Mokgatlo wa Biovac.
2.2. ESKOM
Jwalo ka ha ho tsebisitswe mafelong a beke e fetileng, Kabinete e tjhaelletse monwana pakana ya mekgwa ya ho boloka boteng ba indaseteri ya motlakase, ho matlafatsa ditjhelete tsa Eskom, le ho nnetefatsa hore polokeho ya eneji ya naha e hlokomelehile.
Sena sohle se lokela ho etswa ka mokgwa o sa tlo eketsa kgatello le ho feta ditjheleteng tsa setjhaba. Ka ho tshwana, mmuso o batla ho nnetefatsa hore malapa a futsanehileng a tshireleditswe ho ya ka moo mehlodi ya ditjhelete e dumelang ho tswa ho kgahlamelo ya ho lokiswa ha ditefello.
Qeto ya Kabinete e itshetlehile hodima dikgothaletso tsa Komiti ya kopanelo ya Matona (IMC) e lekotseng botjha maikgethelo a mangata a teng bakeng sa polokeho ya eneji. IMC e tla tswela pele ho beha indaseteri ena leihlo le bohale.
Dintlha tse batsi ka pakana ena di ka fumaneha websaeteng ya Lefapha la Matlotlo a Setjhaba.
Ka bokgutshwanyane pakana e kenyeletsa, hara tse ding, thuso ya mmuso ya tekatekano e eketsehileng ho Eskom ho thusa kgwebo ho matlafatsa ditjhelete tsa yona, bakeng sa ho e thusa ho kadima haholwanyane ho tswa mebarakeng ya ditjhelete. Ho nnetefatsa hore mehlodi ya ditjhelete ya mmuso ha e kene tlasa kgatello, thuso ya tekatekano e tla thuswa ka ditjhelete ka ho matlafatsa thepa ya mmuso eo e seng ya bohlokwa. Dintlha tse ding tabeng ena ho tla fanwa ka tsona ha Letona la Ditjhelete le hlahisa Pehelo ya Leano la Ditekanyetso tsa Nako e Bohareng (MTBPS) ka la 22 Mphalane.
Dikarolo tse ding tsa pakana di kenyeletsa: ntlafatso e matla bokgabaneng ba Eskom ba tshebetso bo tla fokotsa ditjeho; nyollo ya R50 bilione ya sekoloto se entsweng ke se tla tshehetswa ke ditiisetso tsa hajwale tsa mmuso; tshehetso ya mmuso bakeng sa kopo ya Eskom ho Bolaodi ba Eneji ba Naha ba Aforika Borwa (NERSA) bakeng sa ho nyoloha ha ditefello, e tsamaelanang le ditsamaiso tsa taolo; mekgwa ya taolo ya tseko; tokiso ya leano la eneji; le katoloso ya lenaneo la mohlahisi ya ikemetseng wa matla a motlakase.
Mabapi le ho bebofatsa mathata a malapa a futsanehileng, mmuso o tla matlafatsa peho leihlo ho dithuso tsa motlakase wa motheo wa mahala. Sena se tla nnetefatsa hore karolelo e tla sebediswa ka nepo mmoho le ho kgothaletsa bomasepala ho ntlafatsa bohlwahlwa boo baballang marangrang a bona le ho fana ka motlakase ho basebedisi. Mekgwa ena e a hlokahala bakeng sa hore Aforika Borwa e phahamise kgolo ya moruo ho ya maemong a loketseng bakeng sa ho hlahisa mesebetsi e mengata, ho fokotsa bofuma le ho se lekalekane.
2.3. Phethisetso ya mesebetsi ya tsamaiso ho ya ho Kantoro ya Moahlodi e Moholo
Kabinete e ile ya tsebiswa ka qalo ya mokgahlelo wa pele wa phethisetso ya mesebetsi ya tsamaiso le basebeletsi mabapi le Makgotla a Maholo a Dinyewe ho tloha ho Lefapha la Toka le Ntshetsopele ya Molao wa Motheo ho ya ho Kantoro ya Moahlodi e Moholo. Sena se fana ka matla ho Sehlomathiso sa Boleshome le metso e supileng sa Molao wa Motheo sa Molao wa 2012, le Molao wa Makgotla a Dinyewe a Maholo, Molao wa bo 10 wa 2013.
Molao wa Makgotla a Maholo a Dinyewe o ntlafatsa tsamaiso ya bo makgiseterata ka ho beha bomakgiseterata ka hara Karolo ya Lekgotla le Phahameng la Dinyewe le ka tlasa taolo ya Moporesidente wa Boahlodi wa Karolo e amehang. Molao o fana ka matla le mesebetsi ho Kantoro ya Moahlodi e Moholo e ileng ya thehwa jwalo ka setsha se arohaneng sa puso se tshwanang le lefapha ho ya ka Kgoeletso ya Moporesidente ka 2010. Sena se tiisa boitlamo ba Mmuso bakeng sa boikemelo ba Makgotla a Dinyewe jwalo ka ha ho hlahella ho Molao wa Motheo.
2.4. Ho thehwa ha kantoro ya bolaodi ba diporojeke bakeng sa Boikitlaetso ba ho akofisa Dikaho tsa Motheo tsa Boporesidente
Kabinete e tjhaelletse monwana ho thehwa ha Kantoro ya Bolaodi ba Diporojeke bakeng sa Boikitlaetso ba ho Akofisa Dikaho tsa Motheo tsa Boporesidente tsa Kopano ya Aforika bo eteletsweng pele ke Moporesidente Zuma. Lena ke lenaneo le tsamaiswang ke Aforika la dikaho tsa motheo le reretsweng ho akofisa diporojeke tse tshelang madiboho tse tla bula bokgoni ba moruo ba kontinente le ho fana ka menyetla ya ntshetsopele bakeng sa badudi, metsemeholo le mabatowa.
Kabinete e tjhaelletse monwana ho thehwa ha Kantoro ya Bolaodi ba Diporojeke bakeng sa Boikitlaetso ba ho Akofisa Dikaho tsa Motheo tsa Boporesidente ka tshehetso ya mafapha a mmuso a amehang. Kantoro ya Bolaodi ba Diporojeke e tla tshehetswa ke ho thehwa ha IMC mabapi le Boikitlaetso ba ho Akofisa Dikaho tsa Motheo ba Boporesidente ka AU ka hara Aforika Borwa. Komiti e tla ba tlasa bodulasetulo ba Letona Kantorong ya Moporesidente bakeng sa Merero, Bodisa le Tlhatlhobo ya Tshebetso.
2.5. Ho thehwa ha mohlodi wa Tshebeletso ya Setjhaba wa ditsebi ho tsa molao le ho tsa merero ya mesebetsi
Kabinete e tjhaelletse monwana ho thehwa ha mohlodi wa Tshebeletso ya Setjhaba wa ditsebi ho tsa molao le ho tsa mesebetsi ya ka hare ho sebetsana le tshallomorao ya dinyewe tsa tsebiso ya ho fanyehwa mosebetsing ka hara tshebeletso ya setjhaba. Dipheo tsa boitshunyako bona ke ho bona hore Tshebeletso ya Setjhaba e sebetsa ka bokgabane le bohlwahlwa ho feta ka ho fokotsa nako ya ditsamaiso tsa kgalemo, haholoholo moo basebeletsi ba fanyehilweng mosebetsing ba ntseng ba amohela mekgolo ya bona e felletseng.
Ho fetafeta moo, boikitlaetso bona bo nnetefatsa bolaodi bo nepahetseng ba kgalemo ka ho kenya tshebetsong boholo nako ya dikgwedi tse tharo (matsatsi a 90) a ho phethela dinyewe. Mohlodi wa ditsebi ho tsa molao le ho tsa mesebetsi di tla eketsa Bahlanka ba Tshebeletso ya Setjhaba bao e leng ditsebi lehlakoreng lena, ho kenyeletswa bafuputsi, batjhutjhisi le batsamaisi ho nnetefatsa hore ketane ya boleng ya dikamano tsa basebetsi e sebetsa ka botlalo.
3. Dibili
3.1. Kabinete e tjhaelletse monwana ho hlahiswa Palamenteng ha Sehlomathiso sa Bili ya Taolo ya Dikoduwa, 2002 (Molao wa bo 57 wa 2002). Molao wa Taolo ya Dikoduwa wa bo 57 wa 2002 o hlalosa ka botlalo mokgwa o kopanetsweng le ho hokanngwa mabapi le taolo ya dikoduwa le phokotso ya kotsi ya dikoduwa ho phatlalla le mekgahlelo yohle ya mmuso le ho kenyeletswa ha bankakarolo bohle ba amehang.
4. Dithonyo
4.1. Kabinete e tjhaelletse monwana ho thonngwa ha ditho tse 15 le modulasetulo wa Boto ya Lekala la tsa Sepakapaka ya Aforika Borwa
a) Mofumahadi Joy-Marie Lawrence (Modulasetulo)
b) Moporofesara Ramashwar Bharuthram
c) Monghadi Johan Prinsloo
d) Monghadi Willie van Biljon
e) Mofumahadi Mbaliyethu Mfeka
f) Monghadi Eugene Jansen
g) Monghadi Potlaki Maine
h) Mofumahadi Gaborekwe Khambule
i) Monghadi Lindelwa Simphiwe Hamilton
j) Monghadi Mmuso Riba
k) Monghadi Ashley Desmond Naidoo
l) Ngaka Nozibele Mjoli
m) Mofumahadi Matsie Matooane
n) Monghadi Vincent Gore (o thontswe hape)
o) Monghadi Marius Rezelman (o thontswe hape)
p) Monghadi Omar Latiff
Dipotso:
Phumla Williams (Sebueledi sa Kabinete se Tshwereng Mokobobo)
Mohala: 083 501 0139
Issued by: Government Communications
