Khabinete yi hlengeletane hi Ravunharhu, 10 Mawuwani 2019 eTuynhuis eKapa.
A. Xiyimo xa Khabinete eka timhakankulu
1. Mivuyelo ya Samiti ya Ntlawa wa Makumembirhi (G20)
1.1. Khabinete yi amukela mivuyelo ya Samiti ya G20 leyi a yi khomeriwe eOsaka eJapan kusukela hi 28 kufikela hi 29 Khotavuxika 2019. Phuresidente Cyril Ramaphosa u ve na mivulavurisano yo hlaya etlhelo ka samiti yo tiyisisa vuxaka na matiko yo hlaya.
1.2. U khome tinhlengeletano ta varhangeri vanharhu na Mutshamaxitulu wa Nhlangano wa Matiko ya Afrika, Phuresidente Abdel Fattah el-Sisi wa le Egypt, Mutshamaxitulu wa Vutirhisani Lebyintshwa byo Hluvukisa Afrika, Phuresidente Macky Sall wa le Senegal, naswona u tlhele a khoma tinhlengeletano ta varhangeri vambirhi na Russia, China, Japan na Saudi Arabia xikan’we na Phuresidente wa Bangi ya Misava, Nkulukumba David Malpass.
1.3. Phuresidente Ramaphosa u fikile emakumu na nongonoko wa le Osaka hi ku hlangana na van’wamabindzu hi nkarhi wa Mbhurisano wa Vafambisinkulu va swa Mabindzu va Japan – Afrika ku yisa tiko emahlweni tanihi ndhawu yo endla vuvekisi.
1.4. Varhangeri va matiko ya misava eka samiti va tiyisise ku tiyimisela ka vona eka matirhiselo ya Ajenda ya 2030 ya Nhluvukiso lowu nga ta heta nkarhi wo leha na Ajenda ya Matirhelo ya le Addis Ababa.
2. Rendzo ra ximfumo ro ya eLesotho
2.1. Rendzo ra ximfumo leri ra ha ku vaka kona ra Phuresidente Ramaphosa ro ya eka Vuhosi bya Lesotho ri ya emahlweni na ku aka vuxaka byo tiya na ku va lebyinene exikarhi ka matiko ya hina lamambirhi. U tlhele a va kona tanihi muhlanganisi wa Southern African Development Community (SADC) eka Lesotho.
2.2. Hi nkarhi wa rendzo leri, Phuresidente u amukele swo engetela hi mayelana na ku humelela eka endlelo ro tisa ku cinca eka Vuhosi bya Lesotho. Swo engetela swi ta kucetela xiviko xa yena eka Varhangeri va Tiko na Mfumo va SADC leyi nga ta va kona eUnited Republic ra Tanzania hi Mhawuri 2019.
2.3. Khabinete yi amukela ku sayiniwa ka ntwanano hi mavandla ya tipolitiki eLesotho ku tumbuluxa Nhlangano wo Cinca Nawu wa Rixaka lowu lawuriwaka hi nawu. Ntwanano wu vula leswaku nhlangano wo cinca wu ta vumbiwa hi ku ya hi Nawu wa Palamente, na leswaku wu ta letela tiko eka ku tisa ku cinca eka vumbiwa, mafumele, vuhlayiseki na vuhangalasamahungu.
2.4. Khabinete yi kombela mavandla hinkwawo ku seketela ku tshama ka Palamente nakambe loku nga ta vona ku amukeriwa ka ntwanano.
3. Ku onhiwa ka nhundzu ya mfumo
3.1. Khabinete yi sola ku hisiwa ka xikolo xa phurayimari loku ka ha ku endlekaka eKatlehong eGauteng hi vakombisakuvilela. A ku na mpimo wa ku vilela loku pfumelelaka ku onhiwa ka nhundzu ya mfumo yo fana na xikolo lexi ku nga ribye ra yinhla ra nkoka eka ku aka vumundzuku bya vana va hina.
3.2. Eka ku tlula malembe ya 25 lama nga hundza, mfumo wu vekise tibiliyoni ta tirhandi eka ku akiwa ka swikolo leswintshwa na ku antswisa switirhisiwankulu swa swikolo leswi nga kona. Eka lembe leri, mfumo wu veke etlelo kwalomu ka R30 wa tibiliyoni to aka swikolo leswintshwa no hlayisa switirhisiwankulu leswi nga kona.
3.3. Khabinete yi hlohlotela vaakindhawu ku hlayisa switirhisiwankulu swa vona leswi va vuyerisaka. Wu tlhela wu rhamba swirho swa vaakindhawu ku tirhisana na maphorisa ku vona leswaku vanhu lava onhaka tinhundzu ta mfumo va khomiwa.
4. Xiviko xa OditaraJenerali wa Afrika-Dzonga (AGSA)
4.1. Khabinete yi vilerisiwa hi mivuyelo ya oditi ya timasipala leyi humesiweke hi AGSA ku nga ri khale. Tilevhele ta le henhla leti nga amukelekiki ta mafumele ya xiyimo xa le hansi, ngopfungopfu mafambiselo ya timali ta mfumo eka nhlayo ya timasipala ti kombisa ku tirhisiwa ka minongonoko ya ku nyika vukorhokeri yo pfumala mbuyelo na ku va ya xiyimo xa le hansi
4.2. Nawu wo Cinca Oditi ya Mfumo wa 2018 (Nawu wa 5 wa 2018) wu nyika AGSA matimba yo vona leswaku lava nga na vutihlamuleri bya mafambiselo ya swa timali ya xiyimo xa le hansi va va na vutihlamuleri na ku herisa matirhiselo yo biha ya swipfuno swa mfumo, ngopfungopfu eka timasipala leti nga kombisa ku ri hava ku cinca ku pfumaleka ko antswa eka mivuyelo ya tona yo hambanahambana.
4.3. Ku tatisela kwalaho, hi ku tirhisa Holobye wa Mafumele ya Ntirhisano na Timhaka ta Ndhavuko, Dokodela Nkosazana Dlamini-Zuma na Vutameri bya Timali ta Tiko, Khabinete yi tiyisise kungu ra matirhiselo ya Back to Basics leri hlohlotelaka ku nyikiwa ka vuswikoti eka timasipala. Kungu leri exikarhi ka swin’wana ri lava ku aka vuswikoti bya vatirhi hi ku tirhisa vuleteri na ku hundziseriwa ka swikili na ku vona ku landzeleriwa ka swipimo swo landzelela swileriso swa minimamu hi timininjhere ta ka masipala na vatirhi va swiyimo swa le henhla.
4.4. Hi ku tirhisana na vurhangeri bya swifundzankulu, Holobye Dlamini-Zumau ta ya emahlweni na ku nyika nseketelo lowu lavekaka eka timasipala.
5. Maendlelo ya Vumune ya Thekinoloji (4IR)
5.1. Khabinete ya tinyungubyisa hi leswaku Afrika-Dzonga yi rhumele Samiti ya swa Ikhonomi ya Dijitali yo sungula hi ku humelela leyi a yi khomeriwe eJoni hi 5 Mawuwani 2019 tanihi hi xiendleko xa nkoka eka ku aka kungu ra 4IR leri khomaneke ra tiko. Phuresidente Ramaphosa, muvhumbi wa swiendleko leswi nga ta humelela eka nkarhi lowu taka George Friedman, vatirhi, swidyondzeki na vaakitiko va yile eka samiti leyi hlohloteleke mbulavurisano, ku twisisana na makungu ya matirhelo lawa ma nga ta veka Afrika-Dzonga tanihi mutlangi loyi a phikizanaka wa matiko ya misava.
5.2. Khabinete yi tlhela yi amukela makungu ya Google ya ku aka khebulu ya le ndzeni ka lwandle leyintshwa kusukela ePortugal kufikela eAfrika-Dzonga leyi nga ta nyika vuswikoti bya netiweke hi ka 20 ko tatisela ku endlela vukorhokeri bya inthanete byo hatlisanyana. Khebulu yi languteriwa ku va yi herile hi 2021. Ku nghenelela kwaloko ku ta hoxa xandla eka ku endla Afrika-Dzonga yi va ndhawu leyi lulameleke eka vavekisi va laha ndzeni ka tiko na va matiko ya misava lava nga na ku navela ku endla tano.
6. Eneji
6.1. Khabinete yi amukela xitiviso xa Eskom xa leswaku Yuniti ya 3 ya Xitichi xo Endla Gezi xa Medupi ekusuhi na le Liphalale eLimpopo xi fikelele matirhelo ya vuxavisi, naswona xi katsiwile eka giridi ya tiko hinkwaro.
6.2. Leswi swi ta nyika vuswikoti byo tatisela bya 796 wa timegawati. Bangi ya Misava yi tlhela yi kombisa ku tshembela eka matshalatshala ya mfumo yo seketela Eskom.
6.3. Loko hi ri karhi hi ya emahlweni na ku seketela Eskom, Khabinete yi rhamba Maafrika-Dzonga ku ya emahlweni na ku tirhisa gezi hi vukheta, ngopfungopfu exikarhi ka 17:00 na 21:00 laha xilaveko xa eneji kusukela emakaya xi nga le henhlahenhla etikweni.
7. Vugevenga
7.1. Khabinete yi kombisa ku tsemeka nhlana na ku khomiwa hi tingana endzhaku ka ku dlayiwa ka kwalomu ka 13 wa vanhu ePhillipi eKapa hi ku hela ka vhiki. Hi yisa ku chavelela ka hina loku humaka emakhorhweni ya timbilu ta hina eka varhandziwa va vaxanisiwa lava katsaka vamanana va tsevu lava nga exikarhi ka malembe ya 18 na 26.
7.2. Khabinete yi lemukisiwile hi goza leri nga ta tekiwa ku tiyisisa vuhlayiseki na nsirhelelo eka ndhawu leyiya na ku tlhela yi kombela swirho swa vaaki leswi nga na vuxokoxoko lebyi nga yisaka eka ku khomiwa ka vaendlamilandzu lava ku tihlanganisa na xitichi xa maphorisa xa le kusuhi.
8. Ku tumbuluka ka mukhuhlwana wa tinguluve eAfrika
8.1. Khabinete yi ndhundhuzela Ndzawulo ya swa Vurimi, Mpfuxeto wa Misava na Nhluvukiso wa Tindhawu ta le Matikoxikaya eka ku va angule hi xihatla eka ku tumbuluka ka mukhuhlwana wa tinguluve lowu rhipotiweke eNorth West, Gauteng, Free State na le Mpumalanga. Leswi swi pfunete ku lawula ku hangalaka ka mavabyi. Hambileswi mukhuhlwana wa tinguluve eAfrika wu nga khumbeki vanhu, nyama na swimakiwa swihi kumbe swihi leswi humaka eka tinguluve leti khumbekaka swi nga va xihlovo xa mavabyi eka tinguluve tin’wana.
8.2. Khabinete yi hlohlotela van’wamapurasi hinkwavo eka tindhawu leti khumbekaka ku tshama va vambe ngoma na ku vika swikombiso swihi kumbe swihi swa mavabyi exikarhi ka swiharhi swa vona.
9. Vuhlayiseki eka tindhawu ta nhlayiso wa swa rihanyu
9.1. Khabinete yi kombise nkoka wa vuhlayiseki bya vatitirhi va ta nhlayiso wa swa rihanyu na vavabyi. Leswi swi ta endzhaku ka timhangu leti ta ha ku vikiwaka ta mihlaselo ya vatirhi vo korhokela xilamulelamhangu xa vutshunguri loko va ya eka xirhambo xo lamulela mhangu. Kusukela hi Sunguti 2019, ntsengo wa timhangu ta 10 ta mihlaselo yo tano ti rhipotiwile laha leyi ya ha ku humelelaka yi ri ya le Cosmo City Extension 2 eJoni. Khabinete yi rhamba tiejensi to vona ku landzeleriwa ka nawu leti tirhisanaka na tindhawu ta swa rihanyu ta mani na mani ku tiyisisa vuhlayiseki na nsirhelelo eka switirhisiwankulu leswi na le ka vutleketli bya vavabyi.
9.2. Khabinete yi tlhela yi hlohlotela vatirhi va nhlayiso wa swa rihanyu ku tlakusa swipimo swa xiphurofexinali swa vona hi minkarhi hinkwayo eka vavabyi lava va va hlayisaka.
10. Mapatu ya pfulela-va-tshika yo hakeleriwa ya le Gauteng (tiitholo)
10.1. Phuresidente Ramaphosa u nyike Holobye wa swa Vutleketli, Fikile Mbalula, Holobye wa swa Timali, Tito Mboweni na Holobyenkulu wa le Gauteng, David Makhura matimba ya ku kuma xintshuxo xa tiitholo eka mapatu ya pfulela-va-tshika ya le Gauteng.
10.2. Ku tihlanganisa exikarhi ka mfumo eka mavhiki lama taka ku languteriwa ku humesa mivuyelo leyi yi tirhisekaka leyi nga ta yisiwa eka Khabinete hi ku hela ka Mhawuri 2019.
10.3. Ku angula loku nga na vun’we eka mfumo ka laveka eka timhaka to fana na tiitholo ku endlela leswaku Maafrika-Dzonga ma va na ntshembo eka ntirho wa mfumo.
11. Tivhoti ta mpimanyeto
11.1. Hi Mawuwani 2019, tindzawulo ti ta andlala tivhoti ta mpimanyeto ta tona leti ti nga ta nyika makungu ya swa timali yo tiya eka ku tiboha loku vuriweke hi Phuresidente Ramaphosa eka Mbulavulo wa Phuresidente na Rixaka wa yena wo sungula wa mafambiselo ya xidemokirasi ya vutsevu.
11.2. Tivhoti ta mpimanyeto ti nyika mahlamuselele lawa ma nyikaka vuxokoxoko hi xitalo ya makungu ya tindzawulo hi ku hambanahambana ka tona ka lembe loku lulamiselaka Rimba ra Kungu ra ThemeXikarhi ra 2019-2024.
11.3. Khabinete yi hlohlotela vaakitiko ku nghenelela eka tivhoti ta mpimanyeto na ku vona leswaku tindzawulo ta tinhlamulela. Tivhoti ta mpimanyeto ti vona leswaku timali ta mfumo ti tirhisiwa hilaha swirhangana swa mfumo swi nga hakona na hi ndlela leyi yi nga ta vuyerisa Maafrika-Dzonga.
B. Swiboho swa Khabinete
1. Khabinete yi pasise ku yisiwa ka Xiviko xo Langutisisa Rixaka xo Tinyiketa eka Nhlangano wa Matiko (UN). Afrika-Dzonga yi le xikarhi ka matiko lama nga swirho swa UN ya dzanamakumekayenharhu (193) lawa ma amukeleke ximfumo Swikongomelonkulu swa Nhluvukiso Leswi nga hetaka nkarhi wo leha (tiSDG). Hi 2017, Afrika-Dzonga yi ve rin’wana ra matiko ya 51 lama nga tinyiketela ku yisa xiviko xa ku humelela ka wona eka UN.
2. Kungu ro Hluvukisa Rixaka (NDP) ra Afrika-Dzonga, Ajenda ya 2063 ya AU na tiSDG ta UN ti tiyisisa ajenda ya ku hluvukisa Afrika-Dzonga na tikonkulu ra Afrika hi ku fanana hinkwato.
3. Xiviko xa ku humelela xi endliwe hi ku tihlanganisa na nhlayo ya lava nga na xiave lava katsaka mihlangano yo yimela vaakitiko, sekithara leyi nga riki ya mfumo na swidyondzeki. Xiviko xi tlhela xi kombisa tindhawu leti ta ha riki ntlhontlho. Loko xi ta xa xi yisiwile, xi ta fikeleleka hi ku tirhisa webusayiti ya UN ya (https://www.un.org/en/).
C. Milawumbisi
1. Khabinete yi pasise Nawumbisi wa Ndzindzakhombo wa swa Rihanyu wa Rixaka (NHI) wa 2018 leswaku wu ta andlariwa ePalamende. Hi 2018, Khabinete yi pasise leswaku Nawumbisi wu ta humesiwa leswaku ku ta va na ku tihlanganisa na vaaki eka nkarhi wa tin’hweti tinharhu kusukela hi Khotavuxika kufikela hi Ndzati 2018. Mavonelo lawa ma amukeriweke kusuka eka endlelo leri ma katsiwile eka mavonelo lamantshwa lawa ma nga ta kambisisiwa eka endlelo ra Palamende rin’wana leri nga na vukheta swinene.
2. Nawumbisi wu ta endla NDP leyi yi lavaka ku lulamisela ku nyikiwa ka vukorhokeri bya swa rihanyu bya mani na mani bya nkoka eka Maafrika-Dzonga hinkwawo byi tirhiseka na ku nga langutiwi matimu ya soxiyoikhonomikali ya vona. Wu ta va wu simekiwile eka mikhuvanene ya vululami, ku nga voyameli tlhelo rin’we na vun’we bya vaaki. Wu ta ololoxa sisiteme ya tisenthara ta swa rihanyu leti nga riki ta mfumo leti nga kona sweswi leti tirhelaka 16% wa Maafrika-Dzonga ntsena na ti ri karhi ti siya nhlayonyingi ehandle.
3. Nawumbisi wa NHI wu lulamisela ku tumbuluxiwa ka Nkwama wa NHI tanihi nhlangano wa vaaki lowu rhipotaka eka Holobye wa swa Rihanyu. Wu ta tumbuluxiwa tanihi nhlangano wa xedulu ya 3A lowu tiyimeleke ehansi ka Nawu wa Mafambiselo ya Timali ta Mfumo wa 1999 (Nawu wa 1999).
4. Loko Nawumbisi wu pasisiwile, kungu ra matirhiselo ra mpfampfarhuto leri nga kona ri ta cinciwa hilaha swi faneleke hakona ku endlela leswaku malunghiselo ya nkarhinyana ya ku tirhisiwa ka NHI hi swiyenge ma tirhiseka. Nkarhi wo cinca wu ta tlhela wu pfumelela ku cinciwa ka swiphemu swin’wana swa nawu ku olovisa mafambelaniselo na ntwanano.
5. Holobye wa swa Rihanyu, Dokodela Zweli Mkhize u ta khoma nhlengeletano na vateki va mahungu ku hlamusela Nawumbisi.
A. Swiendleko leswi swa ha taka
1. Hi Ravumbirhi, 23 Mawuwani 2019, Phuresidente Ramaphosa u ta rhangela vurhumiwa bya mfumo eka khomfarense ya masiku mambirhi ya “Malembe ya 25 ya Xidemokirasi – Malembe ya 25 lama landzelaka” eYunivhesiti ya Johanesburg (UJ). Phuresidente u ta nyika mbulavulo wo pfula eka khomfarense leyi ku nga ntirhisano exikarhi ka Mahungubwe Institute for Strategic Reflection, UJ na Hofisi ya Phuresidente.
2. Khomfarense leyi yi ta langutisisa Malembe ya 25 ya Xidemokirasi na ku nyika mavonelo hi mayelana na malembe ya 25 lama landzelaka eka matshamelo ya nhluvuko eAfrika-Dzonga. Ku ta ya swidyondzeki swa ndhuma, varhangeri va mfumo na vayimeri va mitlawa leyi tirhisanaka eka vuxaka lebyi nga na xikongomelo – van’wamabindzu, vatirhi, vaakindhawu na vantshwa ku katsa na swichudeni.
D. Mahungu
1. Nchavelelo
Khabinete yi yisa ku chavelela eka mindyangu na vanghana va:
1.1. Nhenha ya mutshila loyi a wineke masagwadinyingi, Nkulukumba David Koloane. Muendli loyi a dumeke swinene a ri xirho lexi nga tumbuluxa Bag Factory (leyi khale a yi tiveka tanihi Fordsburg Artists’ Studios, leyi nga endla swi koteka eka vatshila va vantima na valungu ku tirhisana eka levhele ya xiphurofexinali hambiloko ku ri na nawu wa xihlawuhlawu.
1.2. Manana Vivian Magdelene Sarah Daniels. A ri nhenha ya ndhuma swinene no va xikombiso lexi nga tirhela rixaka eka ku lwisana na xihlawuhlawu. Ku gingirikeka loku nga na ku tinyiketa ka yena ku endle ndzhaka ya yena yi hanya eka vaakindhawu laha a hoxeke xandla eKapa.
1.3. Khale ka muyimeri wa tiko, Dokodela Khorshed Ginwala loyi a ri wun’wana wa vayimeri va tiko va xisati vo sungula eAfrika-Dzonga ya xidemokirasi no va mabulandlela eka ku lwisana na xihlawuhlawu.
1.4. Nkulukumba Mandla Maseko loyi a languteriwe ku va muntima wa Muafrika wo sungula ku ya empfhukeni. Hi 2014, Nkulukumba Mandla Maseko u hlule miliyoni yin’we ya lava a phikizana na vona ku va wun’we wa vanhu va 23 lava nga kuma xitshamo eka Axe Apollo Space Academy lexi seketeriweke hi swa timali.
1.5. nhenha ya mutlangi wa mintlangu Manana Nomhle Nkonyeni loyi a hundzeke emisaveni a ri na malembe ya 77. Phuresidente Ramaphosa wa ha ku n’wi nyika sagwadi ra National Order of Ikhamanga hi ku tekela enhlokweni mitirho ya yena tanihi mutlangi wa mintlangu. Patu ra Aggrey eNew Brighton eKapaVuxa laha a nga kulela kona ri thyiwe hi ku n’wi xixima. U tlangile eka mikombiso yo fana na Mzansi, Tsha Tsha, Igazi na xiphemu xo koma xa Society xa 2007.
1.6. Manana Susan Manana Matona – mana wa Matsalana wa Khomixini yo Kunguhata ya Rixaka, Nkulukumba Tseliso Matona – loyi a nga hundza emisaveni a ri na malembe ya 90.
1.7. Khale ka mutlangi wa Springbok wa winga, James Small loyi a nga hundza a ri na malembe ya 50. U tlhele a va na xiave eka xipanu xa Sringbok lexi nga wina Khapu ya Rugby ya Misava kwala kaya.
1.8. Manana Betty Philile Khumalo-Zulu loyi a nga mhanin’wingi wa Holobye wa swa Nhluvukiso wa Vaakitiko, Manana Hendrietta Bogopane-\zulu.
1.9. Vaxanisiwa eka timpfula ta matimba swinene ta monsoon eIndiya ku katsa na mfumo wa Indiya. Khabinete yi tlhela yi navelela lava nga vaviseka leswaku va hola hi xihatla.
2. Vuhoyozeri
Khabinete yi joyina Afrika-Dzonga hinkwayo eka ku hoyozela:
2.1. Xitsutsumi xa hina lexi nga hluriweki hi ku olova Caster Semenya eka ku hlula ka xona eka 800 wa timitara eka Prefontaine Classic ecalifornia, eUSA. Semenya loyi a nga nghwazi ya Tiolimpiki kambirhi u tshama a nga hluriwanga eka 800 wa timitara kusukela hi Ndzati 2015.
2.2. Bafana Bafana eka ku ya eka tikotafayinali ta Khapu ya Tinxaka ta Afrika eEgypt na ku va navelela ku humelela loko va tlanga na Nigeria.
2.3. Amy Claire King loyi a nga nyikiwa vunghwazi bya World Masters Singles eka World 8 Ball Pool Championships ya ndhuma eBlackpool eUnited Kingdom.
2.4. Xitlanginkulu xa thenisi Kgothatso Montjane, waxisati wa muntima wa Muafrika-Dzonga wo sungula oyi a nga tlanga ro sungula eWimbledon. U hlurile Katharina Kruger wa le Jarimani eka tikotafayinali ta wheelchair singles ta vaxisati. Montjane u le ka xiyimo xa nomboro ya 8 emisaveni hinkwayo.
2.5. Kevin Anderson ku va a fikile eka rhawundhi ya vunharhu ya men’s singles na Raven Klaasen ku va a fikelele tisemifayinali ta men’s doubles.
2.6. Ntlawa wa swihlangi swa maafrika-Dzonga swa 20 leswi nga endla matimu ya vuhahisi hi ku aka xihahamfhuka xo rhwala mune wa vanhu xa vona. Ntlawa wu ake xihahampfhuka hi mavhiki mambirhi ehansi ka vulawuri bya Feme yo Endla Swihahampfhuka, valanguteri va U-Dream na varhangeri va ntlawa va ntlhanu vo huma eka Denel Aviation. Xihahampfhuka xo rhwala mune wa vanhu xa Sling 4 xi phatsame eNamibia, Malawi, Ethiopia, Zanzibar, Tanzania na Uganda hi nkarhi wa rendzo ra tikhilomitara ta 12 000 to ya eEgypt endzhaku kaloko xi suke eKapa n’hweti leyi nga hundza.
F. Ku thoriwa
Ku thoriwa hinkwako ku ta fanela ku landzelela vutiyisisi bya mithwaso na mbhasiso lowu faneleke.
1. Bodo ya Vafambisi va Nkarhinyana va Nhlangano wa Vuvekisi wa mfumo kusukela hi 12 Mawuwani 2019 kufikela hi 31 Mawuwani 2020. Mavito ma tivisiwile tolo hi Vutameri bya Timali ta Tiko.
Swivutiso:
Manana Phumla Williams – Mulawuri-Jenerali wo Khomela (GCIS)
Sele: 083 501 0139
