Hi
Leswi u faneleke ku swi endla
Xana swi teka nkharhi wo leha kufika kwihi
Xana swi durha mali muni
Tifomo leti faneleke ku tatisiwa
Loyi u faneleke ku tihlanganisa na yena
Hi mayelana na ke tekela ke wundla ka wandyangu kumbe vuxaka bya ngati ka le xikarhi ka matiko
Ku teka n’wana wa xaka ra wena leri ri tshamaka eAfrika-Dzonga ku ya n’wi wundla u fanele ku tihlanganisa na Vulawurikulu bya tiko leri u tshamaka eka rona. Loko ku ri hava vulawuri lebyi byi tirhaka etikweni ra ka n’wina, u nga tihlanganisa na Vukorhokeri bya Vaaki bya Matiko ya Misava (ISS) lebyi nga etikweni rero ku humelerisa ku tekela ku wundla loku.
ISS i nhlangano lowu nga bindzurisiki wa matiko ya misava lowu wu kongomisaka miehleketo eka vana lava rhumeriweke ematikweni mambe lava nga sirhelelekangiki. Wu tirha eka kwalomu ka 140 wa matiko hi ku tirhisa netiweke ya marhavi ya rixaka, tisoxaliweka, tibyuro leti nga na vuxirho na vatsalelani.
Loko n’wana loyi a tshama etikweni rin’wana, u fanele ku tihlanganisa na Vulawurikulu bya Afrika-Dzonga (South African Central Authority) (Saca), lebyi nga ta kongomisa mhaka leyi eka nhlangano wa nsirhelelo wa vana lowu nga na mpfumelelo wo tirha. Loko nhlangano wa nsirhelelo wa vana wu ku vona u ri mutswari wo tekela ku wundla loyi a nga vaka na vuswikoti endzhaku ka nxopelo na nhlahluvo, wu ta hlengeleta xiviko xo angarhela kutani wu xi rhumela eka Vulawurikulu bya le tikweni rimbe. Endzhaku ka swona, Vulawurikulu bya le tikweni rimbe byi ta lavisisa kutani byi hlengeleta xiviko xa ndzavisiso wa n’wana kutani byi xi rhumela eAfrika-Dzonga.
Loko matiko hamambirhi ya tshuka ya pfumelelana na ku tekela ku wundla loku, u ta fanela ku ya etikweni rolero rimbe ku ya hetisisa ku tekela ku wundla loku.
Ku tekela ku wundla ka ndyangu kumbe ka vuxaka bya ngati ku nga endliwa hi tiko rihi kumbe rihi ku ri hava ntwanano lowu nga kona (musayini wa Ntwanano wa Hague kumbe a hi musayini wa Ntwanano wa Hague).
Leswi u faneleke ku swi endla
Loko Afrika-Dzonga ku ri tiko leri u tumbulukaka eka rona, endlelo hi leri landzelaka:
- Loko u tshama etikweni rimbe naswona u lava ku teka n’wana wa muAfrika-Dzonga loyi a nga xaka ra wena ku ya n’wi wundla, u fanele ku tihlanganisa na Vulawurikulu bya le tikweni leri u tshamaka eka rona.
- Nhlangano wa ku tekela ku wundla lowu nga na mpfumelelo wo tirha wu ta ku hlahluva na ku ku xopela ku kumisisa vuringaneli bya wena tanihi mutswari wo tekela ku wundla loyi a nga vaka na vuswikoti. Loko nhlangano lowu wu ku vona u ringanerile na ku va u fanerile ku tekela ku wundla, wu ta hlengeleta xiviko xa ndzavisiso wa kaya xo angarhela kutani wu xi rhumela eka Saca, leyi endzhaku ka swona yi nga ta xi rhumela eka nhlangano wa nsirhelelo wa vana lowu nga na mpfumelelo wo tirha.
- Nhlangano wa nsirhelelo wa vana wa Afrika-Dzonga wu lavisisa no hlahluva nkoteko wa ku tekela ku wundla ka n’wana loyi. Soxaliweka yi ta tiyisisa leswaku munhu un’wana na un’wana loyi a faneleke ku pfumelela ku tekela ku wundla u nyika mpfumelelo hi ku tirhisa Khoto ya Vana.
- Mavandla lama khumbekaka ya ta nyikiwa 60 wa masiku lama eka wona ya nga tlheriselaka endzhaku mpfumelelo wa wona n’wana loyi a nga si tekiwa a ri loyi a nga tekeriwaka ku wundliwa.
- Nhlangano wo tekela ku wundla wu ta hlengeleta xiviko xa ndzavisiso wa n’wana xo angarhela kutani wu xi rhumela etikweni rimbe.
- Loko matiko hamambirhi ya pfumelelana na ku tekela ku wundla loku, u ta fanela ku teka rendzo ku ta eAfrika-Dzonga ku ta hetisisa ku tekela ku wundla loku.
Loko u tshama eAfrika-Dzonga naswona u lava ku teka n’wana loyi u nga xaka ra yena ku ya n’wi wundla kambe loyi a nga etikweni rimbe, endlelo ra ku tekela ku wundla kwaloko ri hindlela leyi landzelaka:
- U fanele ku tihlanganisa na Saca leyi endzhaku ka swona yi nga ta kongomisa mhaka leyi eka nhlangano wa nsirhelelo wa vana lowu nga na mpfumelelo wo tirha.
- Nhlangano wa nsirhelelo wa vana wu ta ku hlahluva na ku ku xopela ku kumisisa vuringaneli bya wena tanihi mutswari wo tekela ku wundla loyi a nga vaka na vuswikoti. Loko nhlangano lowu wu ku vona u ringanerile na ku va u fanerile ku tekela ku wundla, wu ta hlengeleta xiviko xa ndzavisiso wa kaya xo angarhela kutani wu xi rhumela eka Vulawurikulu bya tiko rimbe.
- Vulawurikulu bya tiko rimbe, hi ku tirhisa nhlangano wa vona, wu ta lavisisa nkoteko wa ku tekela ku wundla ka n’wana loyi kutani wu hlengeleta xiviko xa ndzavisiso wa n’wana xo angarhela. Xiviko lexi xi ta rhumeriwa eka Saca.
- Loko matiko hamambirhi ya pfumelelana na ku tekela ku wundla loku, u ta fanela ku teka rendzo ku ya eka tiko rimbe ku ya hetisisa ku tekela ku wundla loku
Xana swi durha mali muni
U fanele ku hakela nhlangano wa nsirhelelo wa vana lowu nga na mpfumelelo wo tirha hi mayelana na ku tekela ku wundla ka le xikarhi ka matiko
Tifomo leti faneleke ku tatisiwa
Loyi u faneleke ku tihlanganisa na yena
Tihlanganise na Vulawurikulu etikweni leri u tshamaka eka rona.
