MaAfrika Borwa ao a rategago,
Mantšiboeng a lehono, ke rata go bolela le lena ka seemo seo se hlobaetšago sa mohlagase seo se lebaganego le setšhaba sa gaborena.
Mo dibekeng tše tharo tša go feta, kgaotšo ya mohlagase ye mpe e šwalalantše maphelo a rena ka moka le go hlola tshenyo ye kgolokgolo ikonoming ya rena.
Ditiragalo tša go kgaotšwa ga mohlagase tša tšatši ka tšatši tšeo re bego re itemogela tšona di šitišitše gampe dimilionelone tša malapa ebile di hlotše dihlotlo tše kgolo kudu dikgwebong.
Morago ga mengwaga ya go feta ye lesome ya go hloka kabo ya go botega ya mohlagase, MaAfrika Borwa ba nale lebaka la go kwagala la go tlalelwa le go befelwa.
A ba sa kgona go kgotlelela go feta mo.
Ka gona, re kgonne go tla ka magato a mmalwa a go šogašogana le seemo se sa go hlobaetša.
Seemo se sa go hlobaetša seo re ikhwetšago ka gare ga sona se tloga se nyaka gore re tšee magato a boitshepho, a tlhohleletšo le a go se boele morago gore re kgone go fediša tlhobaboroko ye ya mohlagase.
Ye ke kwalakwatšo go MaAfrika Borwa ka moka go ba karolo ya tharollo ya pharela ye; go kgatha tema ka mokgwa ofe goba ofe ka fao ba ka kgonago go fediša tlhaelelo ya mohlagase ka mo Afrika Borwa.
Bjalo ka mmušo re gare re tsebagatša magato a mmalwa a go šogašogana le pharela ye go fenya seemo se sa tšhoganyetšo sa go se leše di wela.
Mo matšatšing a lesome a go feta, ke bile le ditherišano tšeo di tseneletšego le balaodiphethiši ba Eskom, balaodi ba ditiši tša mohlagase le bašomedi ba peleng ba Eskom.
Ke kopane gape le difedereišene tša Bašomi, Kemedi ya Dikgwebo ya Afrika Borwa (BUSA), Khansele ya Dikgwebo tša Bathobaso (BBC), baemedi ba setšhaba le ditsebi tše mmalwa lefapheng la tša mohlagase.
Mesong ya lehono, ke swere kopano le baetapele ba mekgatlo ya dipolotiki, ke tloga ke leboga ditšhišinyo tše bohlokwa tšeo di šišintšwego ke batho ka moka bao re kopanego le bona.
Dikopano tše di thušitše go bopa lemanoga la rena seemong se le go netefatša gore makala ka moka a setšhaba sa Afrika Borwa ba ba le seabe tharollong ya bothata bjo ka baka la ge e le seemo sa go hlobaetša naga ka moka.
Batho ka moka bao ke boletšego le bona ba boletše gore ye ke nako ya gore naga ye e be ngatana ye tee go šogašogana le pharela ye.
Ke nale magato a mmalwa ao ke tlo a kwalakwatšago mantšiboeng a lehono:
Sa pele, magato a a nepile go kaonafatša go šoma gabotse ga molokoloko wa ditiši tšeo di lego gona tša mohlagase tša Eskom;
Sa bobedi, a tlo potlakiša go rekwa ga phehlo ye mpsha ya mohlagase;
Sa boraro, a nepile go oketša kudu dipeeletšo tša praebete phehlong ya mohlagase;
Sa bone, a hlametšwe go kgontšha dikgwebo le malapa go beeletša go diphanele tša go fegwa ka godimo ga marulelo tša go fehla mohlagase ka seetša sa letšatši,
Sa mafelelo, a nepile go fetoša ka tsela ye makatšago lefapha la mohlagase le go le bea madulong a maleba gore le swarelele nako ye telele
MaAfrika Borwa ao a rategago,
Gore magato a rena seemong se a be le mohola, re swanetše go kwešiša bothata.
Afrika Borwa e kgona go fehla mohlagase wa go balelwa dimekawate tše 46 000, ebile ka nako ya ge batho ba šomiša mohlagase ka bontši re šomiša mohlagase wa go balelwa dimekawate tše 32 000.
Le ge go le bjalo, ke fela 60% ya mohlagase wo naga ye e kgonago go o fehla wo o hwetšagalago nako efe goba efe ka baka la ge tše dingwe tša diyuniti di le gare di lokišwa goya ka dipeakanyo tšeo di rulagantšwego mola tše dingwe di kgaotšwa ntle le dithulaganyo.
Tše ntši tša ditiši tša rena tša mohlagase sale di agwa mengwagangwaga kua morago.
Ditiši tša mohlagase tša Eskom di tšea mengwaga ya go lekana 35. Ka kakaretšo, ge ditiši di tšofala, di a atiša go gwahlafala ka fao di šomago ka gona.
Go agwa ga ditiši tša rena tše mpsha tša mohlagase, Medupi le Kusile, go diegile ebile di itemogetše ditiragalo tše mmalwa tša go šalela morago le mafokodi a ka fao di hlamilwego ka gona.
Ditlhotlo tše di gare di a rarolla.
Ka baka la se, Eskom e ile ya fega dithulaganyo tše bohlokwa tša go lokiša difehlamohlagase gore mabone a dule a tšhumilwe, e lego tšona di hlolago phuhlamo le tšhitego ye bonwago gona bjale.
Go šoma gabotse ga tše dingwe tša ditiši tša mohlagase tša Eskom go gakaditšwe ke bohodu bjo bo tseneletšego, boradia le tshenyo ya ka boomo.
Morago ga mengwagangwaga ya go gogwa ga mmušo ka nko le ya taolo ye mpe, sehlopha se nago le bokgoni sa mafolofolo se šoma ga boima go fetoša seemo se mpe sa Eskom le go bušetša morago mengwagangwaga ya go gwahlafala ga seemo.
Le ge go le bjalo, ka fao dilo di emego ka gona sebakeng se, re santše re lebagane le tlhaelelo ya mohlagase wa go fihla dimekawate tše 6 000.
Mo dibekeng tše mmalwa, mabaka a go fapafapana a hlotše tobo ya tekano ya mohlagase wa go lekana dimekawate tše 18 000, gomme seo sa gapeletša Eskom go phethagatša maemo a boselela a go kgaotšwa ga mohlagase.
Eskom e ile ya tlamega go kgaotša mohlagase ka nepo ya go thibela go phuhlama ga kabo ya mohlagase nageng ka bophara, le go netefatša gore re se hlwe re itemogela le gatee go tingwa ga mohlagase.
Mabaka ao a hlotšego go kgaotšwa ga mohlagase malobanyana mo a akaretša go phuhlama ga diyuniti tše mmalwa ditišing tše dingwe tša mohlagase.
Re itemogetše gape le go senywa ga metato ya go sepetša mohlagase ya go tšwa Cahora Bassa gola Mozambique ebile go bile le ditiragalo tšeo di begilwego tša tshenyo ya ka boomo ya ditlabelo.
Dihlopha tša ka gare ga Eskom di šomile ka thata go bušetša sekeng diyuniti tša phehlo ya mohlagase le go netefatša gore kabo ya bosetšhaba ya mohlagase e tieletše.
Ka baka la matsapa a bona, ponelopele ya kabo ya bosetšhaba ya mohlagase e tloga e kaonafetše mo bekeng ya go feta.
Kwano yeo e fihleletšwego magareng ga Eskom le mekgatlo ya bašomi ba yona e kgontšhitše gore ba boele mošomong mme go lokišwe diyuniti tše bohlokwa tšeo di bego di robegile le go dira gore mešomo ya setlwaedi ya go fehla mohlagase e tšwele pele.
Go bile le kgatelopele ka mabotho a phethagatšo ya molao go šogašogana le tshenyo ya thoto ka boomo, bohodu le boradia ditišing tša mohlagase tša Eskom le go mananeokgoparara a mangwe a bohlokwa.
Le ge e le gore ona magato a a go boetša phehlo ya mohlagase sekeng a re hlakodišitše go phonyokga seemo sa bjale sa go kgaotšwa ga mohlagase, kabo ya mohlagase ya naga ye e santše e le ka fase ga kotsi le go se botege.
Tlhaelelo ya mohlagase e tloga e le tšhitišo ye kgolo kgolong ya ikonoming le tlhomong ya mešomong.
E nola babeeletši mooko le go ama gampe moya wa go phadišana ka gare ga ikonomi ya rena.
Bjalo ka mmušo wa gonabjale, re tšeere magato a bohlokwa a go hlatloša mohlagase wo o abiwago ka mo nageng le go tla ka mekgwa ye fapafapanego ya go aba mohlagase.
A mangwe a magato a mathomo ao re a tšeerego go šogašogana le tlhaelelo ya mohlagase ke go tsošološa lenaneo la go rekwa ga enetši ya go mpšhafatšega ka 2018.
Ga e sale go tloga mo, dimekawate tša go feta 2 000 tša mohlagase wa seetša sa letšatši le wa go fehlwa ka moya di kgokagantšwe le kabo ya mohlagase ya naga ye ka lenaneo la Lekga la Bone la Phenkgišano ya Baabi ba Mohlagase ba go Ikema.
Mohlagase wo mongwe wa tlaleletšo wa go lekana dimekawate tše 2 600 o rekilwe ka Lenaneo la Bohlano la Phenkgišano ya Baabi ba Mohlagase ba go Ikema, leo le tla thomago go tlaleletša kabo ya mohlagase go tloga mathomong a ngwaga wa 2024.
Re thomile go hloma mekgwa ye fapafapanego ya go fehla mohlagase ka go dumelela bakgathatema ba bangwe ntle le Eskom go fehla mohlagase.
Ka Phupu ngwaga wa go feta, re hlatlošitše magomo a tekano ya go tšweletša mohlagase go bengdilaesense diprotšekeng tše diswa tša batšweletši ba go ikema ba mohlagase go tloga go mekawate o tee go fihla go dimekawate tše 100.
Se se fedišitše dinyakwa tša dilaesense diprotšekeng tša go fehla mohlagase wa go fihla dimekawate tše 100 tšeo di kgokaganego le kabo ya mohlagase ya naga ye.
Ona magato a a kgontšhitše bafehli ba ba mohlagase go kgona go bapaletša moreki o tee goba ba bantši mohlagase, go swana le difeme, meepo goba disenthara tša polokelo ya tshedimošo.
Re fetotše gape le melao go dumelela mebasepala go kgona go ithekela mohlagase ka boyona.
Mebasepala ye mmalwa e šetše e thomile ka tshepedišo ya go dira bjalo.
Malobanyana mo Eskom e dirile gore seripa sa naga se be gona go bapa le ditiši tša yona tša mohlagase gola Mpumalanga bakeng sa diprotšeke tša enetši ya go mpšhafatšega, tšeo di tla bulelago phehlo ye mpsha ya mohlagase wa go lekana dimekawate tše 1 800.
Eskom e hlaotše seripa sa naga sa tlaleletšo seo se tla lokollelwago ona morero wo.
Magato a a bohlokwa ebile a tla tliša diphetogo mo dikgweding le mengwageng ye tlago.
Go le bjalo, seo kgaotšo ya moragorago ya mohlagase e re rutago sona ke gore magato ao re a tšeerego ebile re santše re tšwelagopele go a tšea a se a lekanela.
Ke ka fao re phethagatšago magato a tlaleletšo go fihlelela tšhireletšego ya nako ye telele ya mohlagase le go fediša kgaotšo ya mohlagase goyagoile.
Sa mathomo, re lokiša Eskom le go kaonafatša ka fao mololoko wa ditiši tša rena tša mohlagase o šomago ka gona.
Ge nako e tsamaya, lenaneo la go lokišwa ga molokoloko wa ditiši tša go fehla mohlagase tša Eskom le ile la ihlokomološwa.
Go tšeere sephetho gona bjale gore mo dikgweding tše 12 tšeo di tlago, Eskom e tla hlatloša tekanyetšokabo yeo e abetšwego mananeo a bohokwahlokwa a tokišo go hlatloša go botega ga tekano ya mohlagase wo o fehlwago.
Re fediša magato a go rarela ao a dirilego gore go be boima go Eskom go kgona go rekela pele diphatse le ditlabelo tša go lokiša mo nakong yeo di nyakegago ka yona gore ba kgone go lokiša fao go senyegilego.
Ye nngwe ya ditlhotlo tšeo Eskom e ilego ya lebagana le tšona ke tlhaelelo ya bašomedi le boradientšineere ba bokgoni.
Khamphani ye ya kabo ya mohlagase gabjale e gokagoketša bašomedi ba bokgoni, go akaretšwa le balaodibagolwane ba peleng ba dipolante tša Eskom le boradientšineere go tšwa lefapheng la praebete.
Bašomedi ba ba go ba le bokgoni ba tla thekga bašomedi ba go fapafapana le go thuša go netefatša gore ditshepedišo tša mošomo le tša go hlokomela Eskom tša maemo a kaonekaone lefaseng di bušetšwa sekeng.
Mo dikgweding tše tharo tšeo di tlago, Eskom e tla tšea magato a tlaleletšo go okeletša tekano ya mohlagase wo o abiwago ka mo nageng ka pelapela.
Bjalo ka magato a tšhoganyetšo, mohlagase wa mašalela o tla rekwa go tšwa go batšweletši ba go ikema ba mohlagase bao ba lego gona gona bjale.
Tše ke dipolante tša mohlagase tšeo di kgonnego go fehla mohlagase wo montši go feta ka fao o nyakegago ebile di ka kgonago gabjale go abela Eskom mohlagase wa tlaleletšo.
Bjalo ka karolo ya go šogašogana le tlhaelelo ya dimekawate, Eskom gona bjale e tla thoma go reka mohlagase wa tlaleletšo go tšwa go bafehli ba mohlagase ba praebete bao ba lego gona go swana le meepo, difaporiki tša go bopa pampiri, disenthara tša mabenkelekgoparara le makalakgwebo a mangwe a tlaleletšo ao a nago le mohlagase wa mašalela.
Palo ye ntši ya dinaga tša rena tša baagišane lethokong la Borwa bja Afrika, go swana le Botswana le Zambia, di nale le mohlagase wo montši wo o fehlwago go feta ka fao o nyakegago.
Eskom e tla thoma go hwetša mohlagase go tšwa go tšona dinaga tše go tla ka mo nageng ka peakanyo ya Dinagatirišano tša Borwa bja Afrika go tša Mohlagase.
Eskom e tla šomiša ditharollo tša nakwana tša mohlagase, go swana le ditšenereitha tša go thetha le mafelo ka moka, go tlaleletša tekano ya bjale ya mohlagase wo o abiwago ka mo nageng mo nakong ye kopana.
Eskom e tla phethagatša lenaneo la go hlohleletša tšhomišo ya go babalela mohlagase ka badiriši go theošetša fase nyakego ya mohlagase ka nako yeo batho ka bontši ba dirišago mohlagase.
Re boletše kgale ka sekoloto se segologolo sa Eskom, seo se gobelelago R400 bilione.
Sekoloto se se tšwelapele goba tlhobaboroko ye kgolo godimo ga bokgoni bja Eskom bja go šogašogana le ditlhotlo tša yona tše ntši.
Ba Matlotlo a Bosetšhaba ba mekamekana le go ruma tharollo ya go swarelela nako ye telele sekolotong sa Eskom.
Tona ya Ditšhelete o tla hlatholla ka fao mmušo o tla šogašoganago le taba ye gore e rarollege ge a tla be a hlagiša Polelo ya Pholisi ya Tekanyetšokabo ya Paka ya Magareng ka Diphalane.
Re tla šomiša thekgo ya ditšhelete mererong ya klaemete yeo re e abetšwego ka Tirišanommogo ya Diphetogo tša go Fihlelela Enetši ye Lekalekanago go beeletša go mohlagase wo o abiwago ka mo nageng le go fetoša merero ya ditiši tša mohlagase tšeo di fihleletšego mafelelo a maphelo a tšona.
Eskom e tla aga diprotšeke tša yona tša mathomothomo tša go bolokela mohlagase wa go fehlwa ka seetša sa letšatši gola Komati, Majuba, Lethabo le ditišing tše dingwe tše mmalwa tša mohlagase. Se se tla dira gore mohlagase wa go feta dimekawate tša ka godimo ga tše 500 o tlaleletšwe tšweletšong ya naga ya mohlagase.
Ba Ditirelo tša Maphodisa tša Afrika Borwa ba hlomile sehlophatšhomo sa moswananoši sa phethagatšo ya molao go thuša Eskom go itebanya le bosenyi le bomenetša.
Palo ye bonagalago ya batho e golegilwe mo matšatšing ao a sa tšogo feta ebile ba bangwe ba bantši ba thomile go sekišwa ka baka la bomenetša le boradia bja go amana le dikontraka tša Eskom.
Ka dikaonafatšo tša melao ye swanetšego go šalwa morago ke dikgwebo le ka go rapa setšhaba, Eskom e tla kgona go ba madulong a maleba a go phethagatša mananeo a yona a go lokiša le a dipeeletšo.
Go ka se hlwe go sa ba le sehlare sa ntšhirela.
Magato a a tlo kgontšha go fokoletša kgaotšo ya mohlagase magatong a fase le go fokotša kotsi ya kgaotšo ye bjalo ye šoro nako ye tlago kamoso.
Le ge go le bjalo, go fediša kgaotšo ya mohlagase, go nyakega gore re re ka pelapela re tlaleletše mohlagase wo mongwe wo montši godimo ga wo o abiwago ka mo nageng.
Morero wo mongwe wa rena wa bobedi wo tlago pele ke go akgofiša go rekwa ga mohlagase wo moswa go tšwa go methopo ya go mpšhafatšega, gase le polokelo ya mohlagase ka dipetering.
Dikgoro tše maleba tša mmušo di šoma mmogo go netefatša gore diprotšeke ka moka go tšwa go Monyetla wa lekga la Bohlano la Baphenkgišani ba go Ikema ba Tšweletšo ya Mohlagase ba lenaneo la enetši ya go mpšhafatšega ba thomiša ka diprotšeke tše ka nako.
Se se akaretša lemanoga leo le eleseditšwego godimo ga dinyakwa tša ditšweletšwa tša go tšwa ka mo nageng diprotšekeng tšona tše, go bega pele nyakego ya go tla ka mekgwa ye meswa ya go oketša mohlagase wo o abiwago ka mo nageng ka bjako ka fao go ka kgonagalago.
Kgoro ya Kgwebišano, Intasteri le Diphenkgišano gotee le Kantoro ya Batšweletši ba go Ikema ba Mohlagase e tla fana ka tshedimošo ya tlaleletšo tabeng ye mo matšatšing a tlago.
Kelo ya mohlagase wo moswa wo o fehlwago wo o rekilwego ka Monyetla wa Lekga la Boselela la Baphenkgišani ba go Ikema ba Tšweletšo ya Mohlagase ka mohlagase wa go fehlwa ka moya le ka seetša sa letšatši e tla atišwa gabedi go tloga go dimekawate tše 2 600 go fihla go dimekawate tše 5 200.
Re tla lokolla kgopelo ya ditšhišinyo tša polokelo ya mohlagase dipetering pele ga Lewedi ngwageng wo, le go kgopela gape enetši ya gase ka pelapela morago ga fao.
Tona ya Methopo ya Diminirale le Enetši o tla lokolla sephetho sa dikabelo tšeo di šaletšego tša Leano la Mohlakanelwa la Methopo la 2019, ebile o tla bulela diphenkgišano tše dingwe tša goya pele mo nakong ya go se fediše pelo.
Go netefatša thulaganyo ye nago le mohola, Leano la naga ye la Mohlakanelwa la Methopo le gare le a fetlekwa gore le kgone go laetša dinyakwa tša mohlagase wa tlaleletšo godimo ga wo o abiwago ka mo nageng le maikgafo a rena go klaemete.
Sa boraro, re akgofiša dipeeletšo tše kgolo tša praebete kelong ya mohlagase wo o fehlwago ka mo nageng.
Ngwageng wa go feta re tsebagaditše tlhatlošo ya kelo ya mohlagase go boradilaesense go fihla go dimekawate tše 100.
Sephetho se se amogetšwe nageng ka bophara. Se buletše molokoloko wa diprotšeke tša go feta 80 tšeo di kgonthišišitšwego tša lefapha la praebete ka tekano ya mohlakanelwa ya go feta dimekawate tše 6 000.
Re šetše re thomile go šoma mmogo le intasteri ye go akgofiša diprotšeke tšeo di gatetšego pele kudu, tše ntši tša tšona di šetšego di thomile go tsenela tša kago.
Diphetogo tše di fetotše kudu tebego ya phehlo ya mohlagase.
Morago ga go atlega ga tšona diphetogo tše le phišego ye laeditšwego ke lefapha la praebete, re tla fediša ka botlalo magomo a tšweletšo go baoradilaesense go baabi ba go ikema ba mohlagase bao ba abelago naga mohlagase.
Se se tla kgontšha dipeeletšo tša praebete phehlong ya mohlagase go nyologela maemong a godimo.
Ka ge di sa hloke dilaesense, diprotšeke tše diswa ka moka tša phehlo ya mohlagase di santše di tla ingwadiša le molekanyetši wa bosetšhaba wa ditheko tša mohlagase le go obamela dinyakwa ka moka tša setheknimi gore di kgone go kgokaganywa le kabo ya mohlagase ya naga ye gotee melao ya rena ya tikologo.
Ye nngwe ya ditlhotlo tša rena tše kgolokgolo ka go oketša mohlagase godimo ga wo o abiwago ka mo nageng ke nako yeo go tšeago protšeke efe goba efe ya enetši go amogela ditumelelo tše maleba le go thomiša ka tša kago.
Tshepedišo ye, go tloga e sa hlangwa go fihlela e šoma gabotsebotse kgwebong, e atišitše go tšea mengwaga ya go feta ye meraro ka baka la ditshepedišo tša taolo tša go tšea nako ye telele le go rarela ga ditshepedišo tša mmušo.
Le ge e le gore melao ye lego gona e kaba e lekanetše mo dinakong tša setlwaedi, tlhobaboroko ya gonabjale e nyaka gore re tšee magato ka bjako ntle le go boela morago.
Re tla be re hlagišetša Palamente molao wa moswananoši mo nakong ya go se fediše pelo go šogašogana le mapheko a semolao le a taolo ao a lebaganego le kelo ya mohlagase wo moswa wo o fehlwago mo nakong ye kopana.
Re hlagišitše taba ye mesong ya lehono gotee le baetapele ba mekgatlo ya dipolotiki yeo e emetšwego ka go Kgothakgothe ya Bosetšhaba.
Go bile le kwano ka kakaretšo ya gore tshepedišo ye e swanetše go akgofišwa ge molao wo wa moswananoši o hlagišeditšwe Palamente.
Re tla re mo nakong ye ra beela thoko goba ra otlolla tše dingwe tša dinyakwa tša taolo fao go kgonagalago go dira bjalo ntle le go tshela melao ye lego gona.
Se se akaretša go fokotša dinyakwa tša taolo diprotšekeng tša seetša sa letšatši mafelong a temošo ya tikologo ya maemo a fase le a magareng.
Se se ra gore Eskom e ka oketša megala ya go sepetša mohlagase le ditiši tše nnyane ntle le dinyakwa tša go hwetša tumelelo ya tikologo mo mafelong a temošo ya tikologo ya fase le ya magareng le go dira bjalo ntle le go tla ka ntle mafelo a bohlokwa a kabo ya mohlagase.
Re thakgola gape le botseno bjo teetee ka monwana dikgopelong ka moka tša protšeke ya enetši, go netefatša tsamaišo ye boreledi ya ditshepedišo tša tumelelo go ralala dikgoro ka moka tša mmušo.
Ke laetše dikgoro le makalakgwebo go fetleka dinako tše beetšwego go fetša mošomo le go netefatša gore re hlaganela dikgopelo ka moka ka pelapela.
Magato a a kaone go kgona go tsebagatša seemo sa masetlapelo goba yona tšhoganyetšo, goya le ka fao ba bangwe ba šišintšego.
Magato a a go šogašogana le seemo se a tlo re kgontšha go dira seo se lego maleba go akgofiša phehlo ya mohlagase wo moswa ka mo nageng mola ka go le lengwe a šireletša ditokelo tša MaAfrika Borwa ka moka le go latela letsogo la molao.
A re hloke seemo sa masetlapelo goba masetlapelo a bosetšhaba go phethagatša melao ya go nyaka kwešišo ya setlwaedi yeo e swanetšego go re thuša go šogašogana le tlhobaboroko ya mohlagase.
Sa bone, re ikemišeditše go kgontšha dikgwebo le malapa go beeletša diphaneleng go fehla mohlagase ka seetša sa letšatši tša go fegwa ka godimo ga marulelo.
Afrika Borwa e nale seetša sa go kganya kudu sa letšatši seo re swanetšego go se šomiša go fehla mohlagase.
Go nale kholofetšo ye bohlokwa kudu go malapa le dikgwebo go hloma diphanele tša go fehla mohlagase ka seetša sa letšatši tša go fegwa ka godimo ga marulelo le go kgokaganya ona mohlagase wo le mohlagase wo o abiwago nageng ka bophara.
Ka gona go putseletša go tšewa ka bontši ga diphanele tša seetša sa letšatši tša go fegwa marulelong, Eskom e tla hlama melao le sebopego sa ditheko sa go tsebega ka ditheko tša go iphegela mohlagase go dihlongwa ka moka tša dikgwebo le tša ka magaeng mo netwekeng ya yona.
Se se ra gore bao ba ka kgonang ebile ba itokeletše diphanele tša go fehla mohlagase ka seetša sa letšatši ka magaeng a bona goba dikgwebong tša bona ba tla kgona go rekišetša Eskom mohlagase wa mašalela wo ba sa o hlokeng.
Re dira boipiletšo go MaAfrika Borwa ka moka go šomiša mohlagase gabotse ge re le gare re phenkgišana le go fediša go kgaotšwa ga mohlagase le go ba le mohlagase mo montši kabong ya naga ya mohlagase.
Sa mafelelo, re fetola ka tsela ye malatšago lefapha la mohlagase le go le bea madulong a maleba gore le swarelele nako ye teletšana kamoso.
Re boletše kua morago ka go beakanyaleswa Eskom, gomme diphetogo tša gona di tla dira gore go be le makalakgwebo a mararo, ebago lekalakgwebo la phehlo ya mohlagase, lekalakgwebo le phetišetšo ya mohlagase le lekalakgwebo la kabo ya mohlagase.
Eskom e hlomile khamphani ye ikemego ya phetišetšo ya mohlagase ebile e gata ka mošito go aroganya dikgwebo tša yona tša phehlo le phetišetšo ya mohlagase pele ga mafelelo a ngwaga wa 2022.
Go se goye kae re tla be re thwala makgotlatsamaišo a makalakgwebo a phetišetšo le a kgwebo.
Dipeakanyoleswa tše nabilego tša go hloma mmaraka wo o phadišegago wa mohlagase di tla akgofišwa ka go rungwa ga Molaokakanywaphetošwa wa Taolo ya Mohlagase go kgontšha dipeeletšo tša lefapha la praebete.
Diphetogo tše di tla fetoša kudu sebopego sa lefapha la mohlagase merolong ye tlago kamoso.
Dinaga tše dingwe tše ntši di tšeere ona magato a ebile di kgonne go bušetša sekeng phehlo ya mohlagase.
Diphetogo tše di tla re kgontšha go šomiša methopo ye fapafapanego ya enetši le go kaonafatša tšhireletšego ya kabo.
Diphetogo tše di tla dumelela ditšenereitha tše ntši, tša go laolwa ke mmušo goba tša praebete, go phadišana ka mokgwa wa go lekalekana.
Kabo ya mohlagase wa naga e tla dula e le ka fase ga taolo ya mmušo.
Eskom e tla tšwelapele go ba komangkanna ya intasteri ya mohlagase ya naga ye ge re le gare re kaonafatša go šoma ka bonako ga yona, tielelo ya yona ya ditšhelete le ka fao e ka šomago kaone ka gona.
Go netefatša gore magato a a phethagatšwa ka tsela ye e rulagantšwego, ke hlomile Komiti ya Bosetšhaba Phareleng ya Mohlagase.
Modulasetulo wa komiti ye ke Molaodipharephare kantorong ya Mopresidente, ebile e kopantšha mmogo dikgoro ka moka le makalakgwebo ao a amegago kabong ya mohlagase.
Komiti ya Bosetšhaba Phareleng ya Mohlagase e tla eletšwa ke ditsebi tše kaonekaone tše lego gona go tšwa dikgwebong, bašoming, makalakgwebo a boentšineere a profešenale le mekgatlo ya go ikala setšhabeng.
Ditona tše maleba ba tla mpegela thwi kgafetšakgafetša go netefatša gore re gatela pele bonako go phethagatša ona magato a.
MaAfrika Borwa ao a rategago,
Magato ao ke a hlalošitšego a se a go šogašogana fela le mapheko a rena a gona bjale.
Moreromogolo wa rena ke go fihlelela tšhireletšego ya enetši ya nako ye telele, gore re se hlwe le gateetee re swanela ke go itemogela tlhaelelo ya mohlagase gapegape.
Re ikemišeditše go dira se ka go boetša Eskom sekeng le go kaonafatša ka fao dipolante di šomago kaone ka gona, go hloma mmaraka wa phadišego wa mohlagase, go bulela menyetla ya dipeeletšo tša praebete phehlong ya mohlagase wo moswa ka mo nageng le go nyološa dipeeletšo tša rena methopong ya go mpšhafatšega.
Magato a ka moka a maleba go tsošološa kgolo ya ikonomi le go hloma mešomo.
Re le gare re dira bjalo, re tla bea naga ya gaborena madulong a maleba bjalo ka naga yeo e di etilego pele diphetogong tša go leba methopong ye meswa le ya go swarelela ya enetši, go fetoša tlhobaboroko ye goba monyetla wa kgolo ya kamoso le tielelo.
Ka ge mmušo o tla kgatha tema ya ona, ke dira boipiletšo go dikgwebo, bašomi le bohle setšhabeng go kgatha tema maitekelong a.
Se se akaretša phethagatšo ya lepotlapotla ya Tumelelano ya Eskom le Setšhaba le go phethagatša maikgafo le magato a makgonthe ao a tlo tšewago ke badirišani ka moka setšhabeng.
Go no swana le ka fao re thekgilego matsapa a bosetšhaba a go laola leuba la COVID-19, le gona mo tabeng ye a re kgatheng tema mo re ka kgonago.
Bjalo ka malapa re ka šomiša mohlagase gabotse.
A re lefeleng ditirelo le go efoga go tshela molao ka go inotela mohlagase.
A re tseneleng lesolo la kgoparara la go fega diphanele tša seetša sa letšatšing marulelong le kgone go ba karolo ya tharollo.
Dikgwebo di swanetše go fokotva tšhomišo ya tšona ka tsheketšo ya godimo ya mohlagase.
Dikgwebo di swanetše go diriša menyetla yeo e hlotšwego le go beeletša diprotšekeng tša phehlo ya mohlagase.
Bašomi ba swanetše go dirišana ka moya wa go šomišana mmogo, ba sa lebale gore go fihlelela tšhireletšego ya enetši ke taba ye bohlokwahlokwa yeo re ka e dirago go šireletša mešomo ye lego gona le go hloma ye mengwe ye meswa.
Mafelelong a beke a go feta, ke etetše setiši sa mohlagase sa Tutuka gola Mpumalanga, seo go šoma gabotse ga sona go amilwego gampe ke ditiragalo tša bosenyi.
Re kwele ka diphatse tša go lokiša tšeo di utswiwago le go rekišetšwa gape Tutuka le ditiši tše dingwe tša mohlagase.
Re boditšwe ka bohodu bjo bo tšwelago pele bja kgoparara bja oli le tshenyo ya ditlabelo ka boomo gore Eskom e gapeletšege go hiriša ditlabelo go tšwa go borakontraka ba praebete.
Seo se diragalago kua Tutuka le ditišing tše dingwe tša mohlagase ke tšhitišo ya ka boomo ka dihlopha tša bosenyi tšeo di ipopilego tšeo di senyago khamphani ye ya kabo ya mohlagase le go senya ikonomi ya rena.
Morago ga ketelo yaka kua Tutuka, ke kopane le balaodi ka moka ba Eskom ba setiši se sa mohlagase.
Ke kgahlilwe ke ka fao sehlopha se sa banna le basadi se fapafanego ka gona ka mehlobo le ka bogolo le ka maikgafo a bona a go humana mabokgoni a maleba le go netefatša gore ba tloga ba latela setlwaedi sa go lokiša setiši seo.
Go a re swanela gore re leboge tšona dihlopha tše tša kua ditišing tša mohlagase.
Ke mohlala wo botse go rena ka moka ga rena.
Magato a re a kwalakwalatšago mantšiboeng a lehono, gotee le magato ao re šetšego re a tšeere, a tlo phakiša go fediša kgaotšo ya mohlagase.
A tlo bea naga ya gaborena seemong se kaonekaone sa go fihlelela kabo ya enetši ya go botega, ya go rekega le ya go swarelela.
Ge re šoma mmogo, ge re netefatša gore re a ikarabela ka seng sa rena, ge re fihlelela dinako tšeo re ipeetšego tšona le go phethagatša maikgafo a rena, re tla fediša pharela ye ya mohlagase le go hlola maemo ao a tlo kgontšhago kgolo ya ikonomi le tlhomo ya mešomo.
Go feta mo gape, re tla laetša gore re letetše ka tetelo tlhotlo ya go aga leswa naga ya gaborena ya mamoratwa.
Ke a leboga.
