1. Mafhungo a zwino
1.1. Khabinethe yo ṱanganedza Yuniti 6 ya Tshiṱitshi tsha Fulufulu tsha Medupi ngei Lephalale kha ḽa Limpopo, tsho kona u thoma u shuma tshoṱhe na u shela mulenzhe nga u ṋea 800 megawatts (MW) wa fulufulu kha giridi ya Lushaka. Thandela ya Tshiṱitshi tsha Fulufulu tsha Medupi ndi ḽimaga ḽa fulufulu i itwaho nga malasha kha fhethu he ha vha hu songo bvelela lwa makwevho hune ha vha na yuniti dza rathi dzine dzi vhewa maimoni ane ṱhanganyelo yadzo ndi 4 764 MW ya maanḓa o dzheniswaho afho. Muphuresidennde Vho Jacob Zuma vha ḓo rwela ṱari yuniti iyi nga dzi 30 Ṱhangule 2015.
U fhaṱwa ha Tshṱitshi tsha Fulufulu ngei Medupi ho thomiwa nga Shundunthule 2007 nahone yuniti dzoṱhe dza rathi dzi khou lavhelelwa u vha dzi khou shuma vhukati ha ṅwaha wa 2019. Musi tsho no fhela, tshi ḓo vha tshiṱitshi tshihulwanesa tsha vhuṋa tsha fulufulu ya malasha nahone tshihulwanesa tshine tsha shumisa maḓi a rothodzwaho nga phaiphi a sa ḓimuwi kha ḽifhasi. Tsho pulanelwa u vha na vhutshilo ha u shuma ha miṅwaha ya 50.
Yuniti 6 yo ṱumanywa na giridi ya lushaka nga ḽa 2 Ṱhafamuhwe lwa u thoma ṋaṅwaha nahone i khou ḓisa muḓagasi kha giridi ya lushaka nga zwiṱuku nga zwiṱuku ngeno hu tshi kha ḓi itwa ndingo khatsho tshifhinga tshoṱhe. Nga hetshino tshifhinga Yuniti 6 yo ḓi kona u thusa u bvisa mutsiko une wa vha hone kha sisiṱeme ya muḓagasi ya lushaka, i tshi khou thusa nga u fhungudza uri hu sa vhe na u tsiṅwa ha muḓagasi kana hone u tou fhungudza kha maitele a u tsima muḓagasi. Mashumele a yuniti o swikelelwa, nahone nga tshifhinga tshe yuniti ya vha yo tetshelwa tsha miṅwedzi ya rathi nga murahu ha u ṱumanywa na giridi ya lushaka.
Mashumele a Yuniti 6 a Tshiṱitshi tsha Fulufulu tsha Medupi ndi zwiṅwe zwa ndeme zwo swikelelwaho kha nungo dza u fhaṱa zwiṱitshi zwiswa zwa fulufulu.
1.2. Khabinethe yo isa phanḓa u ṱanganedza mutsiko ure hone une shango ḽa vha khawo wa nḓisedzo ya fulufulu. Na musi zwi sa ṱanganedzei zwa u tumulwa ha fulufulu, Eskom yo ḓikumedzela u ita ndugiselo dzo teaho u khwinisa lwa tshifhinga tshilapfu mutakalo wa mamaga hu na u tumulwa ha muḓagasi hu ṱanganedzeaho. Musumbuluwo u ḓaho (wa dzi 31 Ṱhangule), Yuniti 2 ya Tshiṱitshi tsha Fulufulu tsha Koeberg ngei kha ḽa Kapa Vhukovhela tshi ḓo dziṅwa hu tshi itelwa ndugiselo dzo pulanelwaho.
1.3. Yuniti i khou lavhelelwa u dovha hafhu ya shuma nga murahu ha miṅwedzi miraru. U valwa uhu ho pulanelwaho ha Yuniti 2 ya Koeberg ndi tshipiḓa tsha Eskom tsha mbekanyamushumo ya u lugisa zwiṱitshi zwoṱhe zwa fulufulu. Miṅwedzi miṅwe na miṅwe ya 16 u ya kha 18, iṅwe na iṅwe ya yuniti mbili dza ngei Koeberg i a valwa u itela u shela hafhu mapfura, u ṱolwa na u lugiswa. Nḓowelo iyi ya u tsima i tou pulanelwa u itela u thivhela uri yuniti dzoṱhe vhuvhili hadzo dzi sa vhe na thaidzo nga tshifhinga tshithihi na u thivhela miṅwedzi ya vhuriha ṅwaha muṅwe na muṅwe.
1.4. Zwenezwi ri khou bvela phanḓa na mvelaphanḓa ya u khwinisa u engedzwa ha u magwa ha muḓagasi, Khabinethe i khou ita khuwelelo kha maAfrika Tshipembe uri vha ise phanḓa na u shumisa muḓagasi nga vhulondo.
2. Samithi ya Vharangaphanḓa vha Mashango na Mivhuso
2.1. Khabinethe yo ṱanganedza mvelelo dza Samithi Zwayo ya Vharangaphanḓa vha Mashango na Mivhuso ya vhu 35 ya Tshitshavha tsha Mveledziso ya Tshipembe ha Afrika (SADC), he Muphuresidennde Vho Zuma vha ranga phanḓa vhurumelwa ha Afrika Tshipembe.
Samithi yo ṱanganedza khwiniso ya Pulane ya Mveledziso ya Tshiṱirathedzhi tsha Ndivhiso ya Dzingu ya 2015-2020. Samithi yo bvela phanḓa ya saina thendelano tharu dzine dza ḓo konisa dzingu u tandulula khaedu dza ndeme dza u shayea ha mishumo na u fhelisa vhushai nga nḓila i vhuedzaho.
Thendelano ya u khwinisa Maitele nga ha Polotiki, Vhupileli na Nyanḓano ya Tsireledzo (Maitele) na Thendelano ya u khwinisa Mulanga wa SADC (Mulanga) Thendelano idzi dzi ḓo tendela Vhupileli ha Dzitshakha na Komiti ya Tsireledzo ya Muraḓo kha Polotiki, Vhupileli na Nyanḓano ya Tsireledzo u shuma sa muṱangano wa pfananyo wa Vhurangaphanḓa ha Vhululamisi na Dzidzhele Tshipembe ha Afrika.
Nḓivhadzo nga ha Mveledziso ya Vhaswa na u Maanḓafhadza i sumbedza nyimele ya shishi ya mveledziso ya vhaswa na u maanḓafhadza nga kha nyanḓano ya dzingu, muṱanganelano, mveledziso na mulalo, na tsireledzo kha dzingu.
Maitele nga ha Tshumelo ya Mbambadzo ndi u ṱhonifha mbambadzo ngomu ha miraḓo ya SADC kha tshumelo ho sedzwa u sika maraga muthihi wa tshumelo kha dzingu. U ṱanganedzwa ha Pulane yo Vusuludzwaho ya Mveledziso ya Tshiṱirathedzhi tsha Ndivhiso ya Dzingu ya 2015-2020 ḽo vha ḽiga ḽihulu kha ndingo dza SADC dza u ṱuṱuwedza mbambadzo ngomu ha dzingu.
Khabinethe yo ṱanganedza hafhu tsheo ya muṱangano wa Masia Mararu Kavhili wa SADC, we wa farwa wo vhambelana na Samithi ya SADC wo dzhenelwaho nga Muthusa Muphuresidennde na Mutshimbidzi wa SADC Vho Cyril Ramaphosa, u khwaṱhisedza maitele a mashumele a Khomishini ya Ṱhoḓisiso ya SADC kha mafhungo a Muvhuso wa Lesotho.
3. U dalela Japan nga Muthusa Muphuresidennde
3.1. Khabinethe yo ṱanganedza madalo o tshimbilaho zwavhuḓi a Muthusa Muphuresidennde Vho Ramaphosa ngei Japan. Vho vha vho fheletshedzwa nga vhurumelwa ha nṱha ha dziminisiṱa na vhoramabindu u ṱuṱuwedza Afrika Tshipembe sa hone hune vhathu vha fanela u takalela u bindudza hone.
Muthusa Muphuresidennde vho fulufhedzisa vhabindudzi vha Japan uri Afrika Tshipembe a ḽi na thaidzo ya u ita vhubindudzi nahone vha vha toololela nga ha vhudziki ha ikonomi yashu na vhupo ha mabindu ho teaho vhune vhathu vha nga bindudza khaho, zwihulusa kha tshumisano dzine dza sika mishumo.
Muthusa Muphuresidennde Vho Ramaphosa vho dovha hafhu u shumisa madalo avho u wana vhuḓikumedzeli u bva kha ḽa Japan u ita vhuḽedzani na Afrika Tshipembe kha nungo dzaḽo dza u lwa na u phaḓalala ha HIV na AIDS, TB na Malaria.
4. Tsheo dza Khabinethe dza Ndeme
4.1. Khabinethe yo tendela mukumedzo wa Afrika Tshipembe na Ḓorobo ya Durban wa u vha ṋemuḓi wa Mitambo ya Mulanganelano ya 2022. Izwi ndi lwa u thoma hune Afrika ḽa ḓo vha ṋemuḓi wa Mitambo ya Mulanganelano nahone zwi ḓo vhea Afrika Tshipembe sa fhethu ha vhuendelamashango ha mitambo na u ṋea hafhu zwikhala u itela Tshigwada tsha Afrika Tshipembe.
U vha ṋemuḓi zwi ḓo thusa u shumisa themamveledziso yo siiwaho nga Tshiphuga tsha Ḽifhasi tsha FIFA 2010™.
Mitambo ya Mulanganelano ya 2022 i khou lavhelelwa u ḓisa masheleni a swikaho kha R20 biḽioni kha ikonomi, zwine musi zwi tshi fhindulelwa zwa amba nyengedzedzo ya R11 biḽioni kha nyaluwo ya GDP.
4.2. Khabinethe yo tendela u ganḓiswa ha Muvhigo wa khalaṅwaha ya (2009-2014) wa Vhuṱanu wa Afrika Tshipembe nga ha U thomiwa ha Buthano ḽa u Fheliswa ha Zwivhumbeo zwoṱhe zwa Khethululo ya Vhafumakadzi ngomu kha Gurannḓa ya Muvhuso, u itela vhupfiwa ha vhathu.
Muvhigo u ṋea manweledzo a mashumele avhuḓi a milayo yo fhambanaho, mbekanyamaitele na mbekanyamushumo dzo thomiwaho Afrika Tshipembe na u sumbedza zwe zwa swikelelwa nga shango ḽashu kha u maanḓafhadza vhafumakadzi na u eḓanya mbeu. Muvhigo u dovha hafhu u dzhiela nṱha khaedu dzi sa fheli na zwikhukhulisi kha u kunda u sa eḓana na khethululo shangoni ḽashu.
4.3. Khabinethe yo tendela Afrika Tshipembe u dzhenela Senthara ya Vhueletshedzi nga ha Mulayo wa Dzangano ḽa Mbambadzo ḽa Ḽifhasi (WTO) ngei Geneva.
Iḽi ndi dzangano ḽa dzitshakhatshakha ḽine ḽa ṋea ngeletshedzo nga ha zwa mulayo kha milayo ya WTO, thikhedzo kha matshimbidzele a nzudzanyo dza phambano na vhupfumbudzi kha milayo ya WTO kha mashango ane a khou bvelela na ane a ha athu bvelela.
Afrika Tshipembe sa muraḓo ḽi ḓo kona u wana ngeletshedzo nga ha maga a mbambadzo o fanelaho a maṅwe mashango ane a kwama mbambadzelaseli ya Afrika Tshipembe na maga a mbambadzo ane Afrika Tshipembe ḽa khou ṱoḓa u a ḓivhadza. Senthara i nga thusa hafhu Afrika Tshipembe kha thandululo ya phambano ya milandu ya WTO.
4.4. Khabinethe yo toololelwa nga ha Minisiṱa wa Gwama, Vho Nhlanhla Nene, vhane vha khou thoma mushumo wa u vha Muphuresidennde wa Khoro ya Dziminisiṱa dza Vhubvaḓuvha na Tshipembe ha Afrika ya Tshigwada tshi lwaho na Tshelede yo wanalaho nga nḓila i si yavhuḓi, lwa ṅwaha muthihi. Nga zwenezwo, Minisiṱa vha ḓo fara muṱangano wa luthihi nga ṅwaha wa 2015 wa khoro iyo.
Dzangano iḽi ḽa tshumisano ya mivhuso ya dzingu ḽi ṱuṱuwedza u thomiwa ha maga a fanaho na u lwa na tshelede yo wanalaho nga nḓila i si yone na u lambedza nndwa dza polotiki tshipembe na vhubvaḓuvha ha dzingu ḽa Afrika ḽoṱhe.
Ndivho ya Afrika Tshipembe ya u vha muraḓo ndi u khwaṱhisa maga a dzingu a lwaho na tshelede yo wanalaho nga nḓila mmbi na u lambedzwa ha nndwa dza polotiki, zwine zwa ṱuṱuwedza tsireledzo ya lushaka shangoni ḽashu na kha dzingu.
4.5. Khabinethe i bvela phanḓa u sasaladza mabulayo a si na ṱhoho a vhaofisiri vha mapholisa. Khabinethe i ita khuwelelo kha miraḓo ya tshitshavha u shuma na mapholisa kha u thusa u fara vhavhangi vha mabulayo aya. Mazhendedzi a vhatsireledzi vha mulayo a khou shuma ḓuvha ḽoṱhe u vhona uri vhavhangi vhoṱhe vha maitele aya a vhugevhenga vha khou farwa. Khabinethe i livhuwa miraḓo ya tshitshavha vhe vha shela mulenzhe kha u farwa ha vhathu vhararu vha ṱumanywaho na mabulayo a mapholisa.
5. Milayotibe
5.1. Khabinethe yo tendela u kumedzwa ha Mulayotibe wa Tshumelo ya Zwannḓa, wa 2015 Phalamenndeni.
Mulayotibe uyu u ṋea sisiteme nthihi ya Tshumelo ya Zwannḓa na u sika muangarambo wa vhusimamilayo vhune ngaho Tshumelo ya Zwannḓa i ḓo langula na u vhetshelwa milayo nga Muhasho Vhushaka ha Dzitshakha na Nyanḓano.
Mulayotibe u ḓo shumiswa fhasi ha Ndayotewa, milayo i re hone i shumiswaho kha Tshumelo ya Tshitshavha, tshumelo ya tsireledzo nahone yo livhanywa na NDP kha u khwaṱhisa nḓisedzo ya tshumelo.
Izwi zwi ḓo khwaṱhisa mashumele avhuḓi, vhuḓifhinduleli na tshumiso kwao ya masheleni ine ya dzhia zwikhala mashangoḓavha u isa phanḓa mbekanyamaitele ya dzithakha ya Afrika Tshipembe na adzhenda ya mveledziso.
5.2. Khabinethe yo tendela u kumedzwa uri hu haseledzwe ngaha Mulayotibe wa Vhurangaphanḓa ha Sialala na Khoisan, wa 2015 Phalamenndeni. Mulayotibe u shela mulenzhe kha zwipikwa zwa ndeme NDP zwa u ṱanḓavhudza vhuthihi ha zwitshavha na mbumbano zwenezwi hu tshi khou tandululwa u sa eḓana ha kale nga u ṋea u dzhielwa nṱha ha zwitshavha zwa VhaKhoisan na vharangaphanḓa.
U kumedza u thomiwa ha Komiti ya Vhueletshedzi nga ha mafhungo a VhaKhoisan ane a ḓo thusa muvhuso nga u dzhiela nṱha maitele a elanaho na zwitshavha zwa VhaKhoisan na vharangaphanḓa.
Mulayotibe u pfumbisa mulayo wa vhurangaphanḓa ha sialala ha lushaka u re hone une wa ḓo fhedza u tshi khou thutha Mulayo wa Vharangaphanḓa vha Sialala vha Nnḓu ya Lushaka, 2009 (Mulayo 22 wa 2009) na Mulayo wa Muhanga wa Vhuvhusi na Vhurangaphanḓa ha Sialala, 2003 (Mulayo 41 wa 2003).
6. Mbekanyamushumo dzine dza khou ḓa
6.1. Muphuresidennde Vho Zuma vha ḓo rwela ṱari thandela ya Nndwa kha u Bvuḓa ha Maḓi, ye vha ḓivhadza kha Mulaedza wavho wa Lushaka nga 2015, ngei Port Elizabeth nga dzi 28 Ṱhangule 2015, sa tshipiḓa tsha mbekanyamushumo ya muvhuso ya u tandulula tshinyalelo ya maḓi i vhangwaho nga u bvuḓa.
Thandela i ḓo pfumbudza vhaswa vha 15 000 sa vhashumi vha zwanḓa na pulambara u lugisa u bvuḓa ha phaiphi zwitshavhani zwa havho; i ḓo vha ṋea zwikili uri vha kone u thoma mabindu avho kana vha wane mishumo yo teaho. Vha u thoma vhane vha ḓo dzhiwa vha 3000 vha ḓo dzhiwa kha ṅwaha uno wa muvhalelano.
U bvuda ha maḓi hu anganyelwa kha phesenthe dza 40 dza ndozwo ya maḓi nga lushaka nahone zwi ḓurela shango R7 biḽioni nga ṅwaha.
6.2. Muphuresidennde Vho Zuma vha ḓo dzhenela Anivesari ya vhu 70 ya u Fheliswa ha Mugovhelo wa China na Nndwa ya Ḽifhasi ya Vhuvhili ngei kha Riphabuliki ya Vhathu ya China (PRC) u bva nga dzi 2 u ya kha dzi 4 Khubvumedzi 2015, nahone vha ḓo vha na nyambedzano dza vhavhili na Muphuresidennde Xi Jinping.
Vhushaka ha Afrika Tshipembe na PRC vhu kha maimo a Vhuḽedzani ha Maano ho Fhelelaho vhu tikedzwaho nga Thendelano ya Beijing nga ha u Thomiwa ha Vhuḽedzani ha Maano o Fhelelaho, ane a katela vhushaka hoṱhe vhukati ha mashango aya mavhili.
6.3. Khabinethe i ita khuwelelo kha maAfrika Tshipembe vhoṱhe u pembelela ḓivhazwakale yashu na u fhambana ha mvelele musi shango ḽashu ḽi tshi khou swika kha Ṅwedzi wa Vhufa nga Khubvumedzi fhasi ha thero ine ya ri: “Nḓivho yashu yapo, vhufa hashu: U ya kha u kona u topola, u ṱuṱuwedza na u vhulunga vhufa ha Afrika Tshipembe.”
U humbula ha ṋaṅwaha hu ḓo itwa nga nḓila ya sialala nahone zwitshavha zwi khou ṱuṱuwedzwa u shumisa vhufa havho vhu vhune vha vhu ḓivha u fana na zwiḽiwa, vhuvhaḓi, mitshino na muzika u ṱuṱuwedza u fhambana ha mvelele, pfanelo dza vhathu, u fhaṱa lushaka na mveledziso ya ikonomi.
6.4. Afrika Tshipembe ḽi ḓo pembelela Ṅwedzi wa Vhuendelamashango nga Khubvumedzi, zwine zwa vha tshifhinga tsha miṱa uri i dalele fhethu ha vhufa ha shango ḽashu uri vha kone u ḓiṱumanya na ḓivhazwakale yashu.
Nga hoyu Ṅwedzi wa Vhufa, Muhasho wa Vhutsila na Mvelele u ḓo ita bembela ḽa sialala ngei kha Egere ya Vhahali vha Lushaka ngei Pretoria u sumbedza u thomiwa ha u fhaṱwa ha tshihumbudzo tsha lushaka tshine tsha ḓo ṱana misi ya phanḓa ha koloni, nndwa ya mbofholowo na vhahali vho fhambanaho vhe vha lwela mvelaphanḓa ya tshitshavha.
6.5. Ḓuvha ḽa tshihumbudzo ḽa Lushaka ḽa Tshumelo ya Mapholisa a Afrika Tshipembe (SAPS) ḽa ṅwaha nga dzi 6 Khubvumedzi 2015 ngei Union Buildings kha ḽa Pretoria hu ḓo pembelelwa mafulufulu na u ḓiimisela ha vhaofisiri vhe vha badela nga matshilo avho u tsireledza zwitshavha.
Nga kha fulo ḽa u thola ḽa SAPS hu ḓo engedzwa miraḓo ya 6 252 nga ṅwaha wa muvhalelano wa 2015/16 u khwaṱhisa tshumelo ya vhufogisi, mapholisa a vhonalaho, vhuṱali ha vhugevhenga, tshumelo ya vhuṱoḓisisi, hu tshi katelwa na tshumelo ya vhutsireledzi na tsireledzo.
Khabinethe i ita khuwelelo kha vhaswa vhashu uri vha dzhiele buḓo ḽa SAPS nṱha, ḽine ḽa ṋea zwikhala zwo fhambanaho. Mafhungo manzhi a nga wanala kha www.saps.gov.za.
6.6. Vhuṱambo ha ṅwaha ha Ṅwedzi wa Tshumelo ya Tshitshavha vhu ḓo farwa fhethu hoṱhe kha Tshumelo dza Tshitshavha nga ṅwedzi wa Khubvumedzi fhasi ha thero ine ya ri “U isa Afrika Tshipembe phanḓa: U isa Tshumelo ya Tshitshavha vhathuni.” Ṅwedzi uyu u ḓo sumbedza tshumelo dza muvhuso, u ḓiimisela, u ḓikumedzela na vhukoni kha nḓisedzo ya tshumelo dza tshitshavha. Hu ḓo vha na u vhigelwa murahu kha mvelaphanḓa yo itwaho nga murahu ha miṱangano ya vhukwamani na tshitshavha shango ḽoṱhe nga ha tshumelo ya tshitshavha nga 2014 na nyambedzano na vhashumeli vha muvhuso nga ha “u thomolola nḓila ine vhashumi vha muvhuso vha shuma ngayo.”
Tshumelo ya tshitshavha yavhuḓi ndi ṱhoḓea ya ndeme ya u ḓisa NDP nahone khabinethe i ita khuwelelo kha vhashumelavhapo uri vha ḓikumedzele hafhu kha milayo ya Batho Pele nga u ḓisa tshumelo ya maimo a nṱha i vhuedzaho nahone yavhuḓi kha maAfrika Tshipembe vhoṱhe.
6.7. Khabinethe yo toololelwa nga ha mvelaphanḓa yo itwaho kha u vha ṋemuḓi wa Muṱangano wa Ḽifhasi wa Vhusimaḓaka wa XIV wa Zwiḽiwa na Madzangano a Vhulimi une wa ḓo farwa nga dzi 7 u ya kha dzi 11 Khubvumedzi 2015 ngei Sentharani ya Miṱangano ya Khosi Albert Luthuli, kha ḽa KwaZulu Natal.
Thero “Vhusimamaḓaka na Vhathu: U vhulunga kha Vhumatshelo vhu Vhuedzaho” i bvisela khagala madaka o ḓitikaho nga vhathu, mushumo wa vhusima maḓaka kha mveledziso ya ikonomi ya zwitshavha, ṱhoḓea na zwikhala zwa u bindudza, na mushumo wa vhusimamaḓaka kha mveledziso ya ikonomi. Izwi zwi elana kokotolo na zwipikwa zwa ndeme zwa muvhuso zwa u fhelisa vhushai, mveledziso ya mahayani na u sika mishumo. Muṱangano u ḓo sedzesa kha ṱhahelelo ya maḓi na tshanduko ya kilima.
Uyu ndi Muṱangano wa Vhusimamaḓaka ha Ḽifhasi wa u thoma u farwa kha ḽa Afrika nahone u ri ṋea tshifhinga u phurofaila dzhango ḽashu kha vhugalatenga ha ḽifhasi. Mbekanyamushumo ya u swikelela ine ya ḓo vhudza tshitshavha, hu tshi katelwa na zwigwada zwi so ngo tsireledzeaho, nga ha khonadzeo ya u shela mulenzhe.
Muṱangano u ḓo tevhela Vhege ya Lushaka ya Arbor (1 u ya kha dzi 7 Khubvumedzi) fhasi ha thero “Kha maḓaka maswa” nahone hu humbelwa maAfrika Tshipembe u ṱavha muri muthihi ṋamusi na u thusa u bindudza kha vhumatshelo vhu vhuyedzaho.
7. Milaedza ya u fhululedza
7.1. Khabinethe i tamela mashudu vhagidimi vha shango ḽashu u kunda vhane vha khou ṱaṱisana kha 15th World Championships in Athletics ine ya khou itea zwazwino ngei kha ḽa Beijing, China na vhane vha khou shela mulenzhe kha 11th All-Africa Games vhukati ha dzi 4 na dzi 19 Khubvumedzi 2015 ngei kha ḽa Brazzaville, Congo.
Khabinethe i ita khuwelelo kha maAfrika Tshipembe uri vha vhumbane kha u tikedza vhagidimi vhashu zwenezwi vha tshi khou fhefheḓisela fulaga yashu nṱha na u ita uri uri lushaka lwashu lu ḓihudze.
7.2. Khabinethe i fhethu huthihi na Muphuresidennde Vho Zuma kha u fhululedza vhoramafhungo vha SABC Vho Dennis Tshetlhane na Vho Sam Msibi kha u kunda kha Khethekanyo ya Thelevishini ya Pfufho dza Nyanḓadzamafhungo dza SADC, na mugudi wa tshikolo tsha nṱha Imbelani Matibe kha u kunda kha Muṱaṱisano wa Khethekanyo ya Tshikolo ya Maanea wa SADC.
7.3. Khabinethe i livhuwa maAfurika Tshipembe vhoṱhe vhe vha dzhenela u pembelela Ṅwedzi wa Vhafumakadzi. Mabembela e a farwa nga madzangano o fhambanaho na muvhuso e a pembelela mvelaphanḓa yo swikelelwaho kha u tandulula u sa eḓana ha mbeu tshitshavhani tshashu. Ṅwedzi uyu wo shumiswa u bvisela khagala khaedu dzine ri kha ḓi ṱangana nadzo zwi tshi elana na u tambudzwa ha vhafumakadzi na vhana.
7.4. Khabinethe i tama uri Minisiṱa wa Mutakalo Vho Aaron Motsoaledi, vhe vha vha vho valelwa Vhuongeloni ha Steve Biko Academic ngei Pretoria mafheloni a vhege, uri vha ṱavhanye vha fhole. Zwazwino ri khou amba vho no vhofhololwa vha khou fhola vhe hayani.
8. U thola
U tholiwa hoṱhe ho itwa nga murahu ha musi ho sedzuluswa na u khwaṱhisedzwa ha ndalukanyo na u sedzwa arali vhe si na milandu.
8.1. Bodo ya Tshumelo dza Mutsho ya Afrika Tshipembe:
a) Vho Ntsoaki Mngomezulu – (u tholwa hafhu na Mudzulatshidulo);
b) Vho Dokotela Nolulamo Nobambiswano (Lulu) Gwagwa – (u tholwa hafhu na Muthusa Mudzulatshidulo);
c) Vho Rowan Graham Nicholls – (u tholwa hafhu);
d) Vho Jonty Tshipa – (u tholwa hafhu);
e) Vho Phurofesa Elizabeth Mokotong – (u tholwa hafhu);
f) Vho Kea Modimoeng;
g) Vho Advokheithi Derek Block;
h) Vho Sowbakiam Mudly-Padayachie;
i) Vho Nandipha Daphne Madiba;
j) Vho Dokotela David Jasper Gilbert Rees;
k) Vho David Lefutso;
l) Vho Judy Beaumont – (Muimeleli wa Mulanguli Guṱe (DG) wa Mafhungo a Mupo); na
m) Vho Dokotela Linda Makuleni – (Muofisiri Mulanguli Muhulwane (CEO)).
8.2. Bodo ya iSimangaliso:
a) Vho Paul Ndukuzempi Buyani Zwane – (u tholwa hafhu na Mudzulatshidulo);
b) Vho Barbara Schreiner – (Muthusa Mudzulatshidulo);
c) Vho Phurofesa Antonia Thandi Nzama – (u tholwa hafhu);
d) Vho Poppy Senelisiwe Dlamini – (u tholwa hafhu);
e) Vho Zwelenzima Thwalizwe Gumede – (u tholwa hafhu);
f) Vho Thobile Etherfrida Mhlongo – (u tholwa hafhu);
g) Vho Sibongile Daphne Nene;
h) Vho Satish Roopa;
i) Vho Thumeka Sharon Ntloko – (Muimeleli wa DG wa Mafhungo a Mupo);
j) Vho Andrew Zaloumis – (CEO); na
k) Vho Bhekithemba Langalibalele – (Muimeleli wa Muhasho wa Vhuendelamashango).
8.3. Miraḓo ya vhalangi vha si na maanḓa vho tholwaho kha ya Bodo ya Zhendedzi ḽa Vhuendi ha Nḓilani vhu Pfukaho Mikano:
a) Vho Reitumetse Masemola; na
b) Vho Barend Christoffel Deysel.
8.4. Miraḓo ya vhalangi vha si na maanḓa vho tholwaho kha Vhulangi ha Vhuimangalavha:
a) Vho Thaba Mufamaḓi – (Mudzulatshidulo);
b) Vho Anjue Hirachun;
c) Vho Riad Khan;
d) Vho Lindelwe Mabandla;
e) Vho Gerdileen Taylor;
f) Vho Advokheithi Gugulethu Abigail Thimane;
g) Vho Patricia Ntombizodwa Mazibuko – (u tholwa hafhu);
h) Vho Aubrey Bongani Ngcobo – (u tholwa hafhu);
i) Vho Thato Abegail Tsautse – (u tholwa hafhu); na
j) Vho Andile Mahlalutye – (u tholwa hafhu).
8.5. Vhalangi vha si na maanḓa vho tholwaho kha Bodo ya Tshumelo ya Air Traffic Navigation:
a) Vho Phindile Riba – (Mudzulatshidulo);
b) Vho President Qiniso Dhlamini;
c) Vho Dokotela Bridget Ssamula;
d) Vho Bennet Phonthana Malebo;
e) Vho Isaac Nkama;
f) Vho Shaila Hari;
g) Vho Daniel Gray Mwanza;
h) Vho Adv Edwin Matane Mphahlele;
i) Vho Sfiso Norbert Buthelezi;
j) Vho Nwabisa Mtshali;
k) Vho Arthur James Bradshaw; na
l) Vho Hlengiwe Thandeka Makhathini – (u tholwa hafhu).
8.6. Miraḓo ya vhalangi vha si na maanḓa vho tholwaho kha Bodo ya Zhendedzi ḽa Mveledziso ya Mabindu Maṱuku:
a) Vho Anjue Hirachund; na
b) Vho Zanele Monnakgotla.
8.7. Bodo ya Maanḓalanga a Trans-Caledon Tunnel:
a) Vho MW Hlahla – (Mudzulatshidulo);
b) Vho JRD Modise – (Muthusa Mudzulatshidulo);
c) Vho SN Khondlo;
d) Vho Dokotela MJ Ellman;
e) Vho ZP Manase;
f) Vho SFS Makhathini;
g) Vho M Nakene; na
h) Vho S Roopa.
8.8. Vho Ian van Niekerk – Muofisiri Muhulwane wa Masheleni wa Broadband Infraco.
8.9. Vho Zukile Christopher Mvalo – Muthusa DG: Mveledziso ya zwikili kha Muhasho wa Pfunzo ya Nṱha na Vhupfumbudzi.
8.10. Vho Xolelwa Mlumbi - Peter – Muthusa DG: Mbambadzo ya Dzitshakhatshakha na Mveledziso ya Ikonomi kha Muhasho wa Mbambadzo na Nḓowetshumo.
8.11. Vho Tshediso John Matona – Munwaleli wa Tsedzuluso ya Lushaka kha Muhasho wa Tsedzuluso na Ndaulo ya Kushumele.
Mbudziso: Vho Phumla Williams (Muambeli wa khabinethe o tou farelaho)
Luṱingo: 083 501 0139
