10 Oct 2013
1. Maemo a Kabinete ka ga merero ye e lego ditabeng ka seemong sa bjale
1.1. Kabinete e amogela go saenwa ga Molaokakanywaphetošwa wa Molao wa Dinamelwa le Ditaba tša go Amana Nao ka Mopresidente Jacob Zuma go ba molao le go phumulwa ga boipiletšo bja Mokgatlo wa Kganetšo wa Dikgorwana tša go Lefelwa Ditseleng tša Lephefo (Outa) tlhohlong ya yona ya e-toll (dikgorwana tša go lefelwa ditseleng tša lephefo) kgahlanong le Etšentshi ya Ditsela tša Bosetšhaba ya Afrika Borwa (Sanral) ka Kgorotshekong ya Godimodimo ya Boipiletšo.
Kabinete e dumela gore ditlhabollo tše bjale di dumelela batho ba Gauteng le maAfrika Borwa ka kakaretšo go šetša dikholo tše re šetšego re di hweditše – le tše re sa yago go di hwetša – go tšwa dikaonafatšong tša ditsela tša lephefo ka sedibeng sa ekonomi ya Afrika Borwa le ya Borwa bja Afrika.
Lenaneo la ditsela tša lephefo tša go lefelwa ke karolo ye nngwe ya Protšeke ya Kaonafatšo ya Ditsela tša Lephefo Gauteng leo le kaonafatšago mosepelo wa batho le dithoto ebile le dira gore ka moso ekonomi ya bosetšhaba le ya profense e šome botse go fetiša.
Ditefišo tša ditsela tša lephefo di fokoditšwe ka lebaka la go theeletša ditshwayotshwayo tša setšhaba; banamedi ba go hloka ba filwe tsebe ka go se akaretše baotledi ba dinamelwa tša bohle tefong ya ditefišo tša ditsela tša lephefo; go tla dirišwa magomo a tefo ya kgwedi le kgwedi, e bile le mokgwa wa phokoletšo go dikhamphani tša dinamelwa o gona.
Kabinete e dira boipiletšo go bašomiši ba ditsela tša lephefo tša Gauteng go obamela molao, go laetša bodudi bja botshephegi le go kgatha tema ya bona go Afrika Borwa ye kaone ka go ingwadišetša dikaratana tša go lefa le go lefela go šomiša ditsela tše tša maemo a godimo.
Kabinete e hlohleletša maAfrika Borwa go thekgana le go šomišana go dira gore Protšeke ya Kaonafatšo ya Ditsela tša Lephefo tša Gauteng e atlege le go amogela kgolo ya go thabiša ya mananaeokgoparara a sebjalebjale ka mo nageng.
Tona ya Dinamelwa o tla tsebiša letšatšikgwedi leo tefišo ya ditsela tša lephefo e tlago thoma go šoma ka lona. Kabinete e hlohleletša baotledi ka moka bao ba šomišago ditsela tša Gauteng tša lephefo gantši go ingwadišetša lenaneo le go reka dikaratana tša bona tša go lefa gore ba tle ba isphine ka ditefelo tša fase.
1.2 Kabinete e tumiša phethagatšo ye e tšwelago pele, ka fase ga boetapele bja Mopresidente Jacob Zuma, ya lenaneo la mananeokgoparara a setšhaba a ditrilionetrilione tša diranta, yeo e akaretšago thakgolo ya ditsela tša R71 le R81 tša go kopanya toropo ya Polokwane le ya Giyani le pulo ya protšeke ya Kopantšho ya Ditoropo le Kopantšho ya Diporo go la KwaZulu-Natal ka la 19 Diphalane 2013. Mararankodi a ditsela ao a kopantšwego ke kgato ya bohlokwa tabeng ya go tsenya dipeeletšo ka mo nageng le kontinenteng.
Ge re botsefatša ditsela go dikologa naga, Kabinete e ipiletša go bašomiši ka moka go hlokomela ge ba di šomiša. Kabinete e tshwenywa ke go oketšega ga dikotsi tše di amago basepelakamaoto mo ditseleng tša maphefo. Basepelakamaoto bonnyane ba dira palo ya 46% ya batho bao ba lobago maphelo ditseleng. Baotledi le basepelakamaoto ba na le maikarabelo a go elana hloko mo tseleng. Kabinete e hlohleletša maAfrika Borwa ka moka go ba karolo Kgato ya Polokego Ditseleng ya Ngwagasome ya Ditšhabakopano ya (2011-2020) ye e etwago pele ke Kgoro ya Dinamelwa.
1.2. Kabinete e ipiletša go maAfrika Borwa ka moka go kgatha tema ka go Beke ya Tebantšho ya Imbizo yeo e tšwelago pele ka se sebaka, go fihla ka 13 Diphalane 2013. Se se fa ditšhaba sebaka sa go boledišana le Boetapele ka ditaba tšeo di ba amago gape le gore mmušo o fe batho tshedimošo ka mošomo wa wona.
1.3. Legatong la maAfrika Borwa, Kabinete e leboga Sekhwama sa Matlotlo sa Lefase ka Bophara ka thekgo ya sona go Afrika Borwa ka nako ya ge go be go na le nyakego ye šoro ya matlotlo a tlaleletšo. Ye ke thušo ya matlotlo ye tee ye kgolokgolo ya HIV le TB go tšwa go mothekgi wa dinaga tše ntši ka historing ya phetolo ya AIDS.
Seripa (52%) fela sa ka godimo sa R3 bilione se tla abelwa Kgoro ya Bosetšhaba ya Maphelo. Magareng ga mananeo a mangwe, matlotlo a a tla šomišetšwa tše di latelago: go rekela balwetši ba 350 0000 dihlare tša antiretrobirale, go thekga ka ditšhelete tša go romela dihlare malapeng a balwetši ka khoriya goba mafelong a kabelo ka gare ga setšhaba, ditirelo tša diteko tša TB tša bagolegwa ka moka dikgolegong tša mo Afrika Borwa, le diteko tša TB le HIV go bašomi ba meepong ba 100 000 mo meepong ye mennyane yeo e se nago ditirelo tša tšona tša maphelo.
1.4. Kabinete e tumiša diphihlelelo tše di tšwelago pele tša Tšhomišano kgahlanong le HIV le AIDS, yeo e ketekilego segopotšo sa yona sa bo 15 ka la 9 Diphalane 2013.
Afrika Borwa ka se sebaka e phethagatša lenaneo la kalafo la antiretrobirale le legologolo mo lefaseng. Gape Tšhomišano e kgathile tema ye kgolo hlabollong ya Peakanyo ya Leano la Bosetšhaba (NSP) 2012-2016.
1.5 Kabinete e tumiša moya wo dipoledišano tša koketšo ya megolo di sepetšwago le go kwanelwa ka gona ka makaleng ao a fihleletšego ditharollo ka lebelo le ka khutšo.
Poledišano ya leago ka gare ga tlhako ya molao wa mešomo e dula e le bohlokwa go thibela boipelaetšo bja dikgaruru.
Ge bašomi ba boela mošomong, Kabinete e hlohleletša bengmešomo le bašomi go šomišana, kudu ka ge ekonomi ya lefase ka bophara e sa le ka fase ga kgatelelo, go dira gore ekonomi ya Afrika Borwa e šome botse, e be le tšweletšo le go tšwetša pele mešomo ye mekaone.
1.6 Kabinete e amogela Kopano ya Bosetšhaba ka ga Thibelo ya Boipolai ka Ditirelo tša Maphodisa a Afrika Borwa (SAPS) ye e tla swarwago ka la 16 go fihla ka la 18 Diphalane. MAikemišetšo a tshepetšo ye ke go fihlelela Leano la Thibelo ya Boipolai la Bosetšhaba la SAPS.
1.7 Mopresidente Jacob Zuma o tla amogela Mopresidente Francois Hollande wa Repabliki ya France Ketelong ya Semmušo Meagong ya Yunione go tloga ka la 14 go fihla ka la 15 Diphalane 2013.
Ketelo ya Semmušo e tla tiišetša dikamano tša ekonomi le tša sepolotiki tša naga ya rena le ya France; e tla matlafatša le tšhomišano ya Leboa-Borwa le go tšwetša pele Morero wa rena wa Afrika.
2 Dipoledišano le diphetho tša bohlokwa tša Kabinete
2.1 Kabinete e amogetše Melawana ya Setheknikale ka ga Tlhohlomišo le Tirišo ya Peteroleamo ye e tlago gatišwa ka Kuranteng ya mmušo, gore go dirwe ditshwayotshwayo.
2.2 Kabinete e amogetše go swarwa ga Wekšopo ya Seboka sa Mararankodi a Phadišano ya Boditšhabatšhaba ke Khomišene ya Diphadišano ya Afrika Borwa go tloga ka la 16 go fihla ka la 18 Diphalane 2013, go la Motsekapa.
Wekšopo ya Seboka ya ICN e kgontšha neeletšano ya dikgopolo le kopano ka ditabana tša go ama diboka magareng ga maloko a yona ao a kgathago tema le Dietšentshi tše e sego tša Mmušo go dikologa lefase.
2.3 Kabinete e filwe seemo sa bjale sa ditaba ka kgatelopele ye e dirilwego kotareng ya mathomo ya 2013/14 ka ga Kwano ya Mešomo ya Baswa ye e saennwego ka la 18 Aporele 2013
Dintlha tše kgolo tše tshela tša Kwano ye ke (1) thuto le tlhahlo, (2) sebaka sa go šoma, (3) matšema a baswa, (4) tebanyo ya baswa e beelwa thoko, (5) kgwebo le kgwebišano tša baswa le (6) diprotšeke tša makala a praebete.
Phihlelelo ye kgolo ya kotara ya mathomo e akaretša tlhakišo ya mathomo ya mediro le diprotšeke tša baswa go kgabaganya naga le go tšea magato a mangwe ka lekaleng la praebete.
3. Melaokakanywa
3.1 Kabinete e amogetše kgatišo ya Sengwalwa sa Katološo ya Molaokakanywa phetošwa wa Katološo ya Netefaletšo ya Paka ya Bodudi gore setšhaba se dire ditshwayotshwayo.
Molaokaknywaphetošwa o fetola Molaowa wa Katološo ya Netefaletšo ya Paka ya Bodudi wa 1997 (Molao wa 62 wa 1997) gore o matlafatše, hlalose le go šireletša ditokelo tša paka ya bodudi go badudi (badudi ba dipolaseng).
Maikemišetšo a molaokakanywa ke go hwetša tharollo ya go ya go ile go dihlobaelo ka ga paka ya bodudi ka go kopanya dikgato tša kaboleswa ya naga ka tšhireletšo ya molao ya go šoma botse le mekgwa ya tharollo ya dikgakgano. Molaokakanywa o nyaka go kaonafatša ditokelo tša bašomi le badudi ba dipolaseng. Badudi ba dipolaseng ba maemo a fase ka tatelano ya bodudi bontši ke basadi le bana.
3.2 Kabinete e amogetše kgatišo ya Sengwalwa sa Molaokakanywaphetošwa sa Molao wa Maphelo le Polokego Meepong wa 2013 ka Kuranteng ya Mmušo, gore setšhaba se dire ditshwayotshwayo.
Molaokakanywa o nyaka go fetola Molao wa Maphelo le Polokego Meepong wa 1996 gore o sekaseke phethagatšo ya mabaka, go nolofatša mokgwa wa tefišo le go matlafatša dikotlo.
Ka go kaonafatša maphelo le polokego ya bašomi ba meepo, Sengwalwa sa Molaokakanywaphetošwa gape se nyaka go tšwetša pele tikologo ya meepo ya go bolokega le boiketlo ya go ba le khuetšo ye botse tšwetšopeleng ya tikologo le phetogo go sepetšana le Leanotlhabollo la Bosetšhaba.
4. Bao ba thwetšwego mošomong
4.1 Kabinete e amogetše go thwalwa mošomong ga batho ba ba latelago ka Kgorong ya Tlhabollo ya Leago:
a) Morena Thokozani William Magwaza o thwetšwe maemong a Motlatšamolaodipharephare: Tšhireletšo ye e Kopantšwego ya Leago
b) Mohumagadi Nelisiwe Ignatia Vilakazi o thwetšwe maemong a Motlatšamolaodipharephare: Leano le Phetošo ya Mokgatlo.
4.2 Kabinete e amogetše go thwalwa ga Morena Caiphus Ramushau maemong a Mohlankedimogolo wa Matlotlo/ Hlogo ya Ditirelo tša Kgwebo Kgorong ya Dikamano le Tšhomišano ya Boditšhabatšhaba.
4.3 Kabinete e amogetše go thwalwa mošomong ga batho ba ba latelago Botong ya Panka ya Naga:
a) Mohumagadi Duma Motau
b) Mohumagadi Thembekile Thelma Ngcobo
4.4 Kabinete e amogetše go thwalwa mošomong ga batho ba ba latelago Lekgotleng la Dipalopalo la Afrika Borwa:
MAEMONG A BOSETŠHABA
a) Morena Ian Assam (thwalo ya bobedi)
b) Morena Faldie Esau (thwalo ya bobedi)
c) Profesa Jacky Galpin (thwalo ya bobedi)
d) Ngaka Maseka Lesaoana (thwalo ya bobedi)
e) Morena Morore Mphahlele (thwalo ya bobedi)
f) Ngaka Khangelani Zuma (thwalo ya bobedi)
g) Morena Kenneth Brown
h) Profesa Phillippe Burger
i) Ngaka Rashad Cassim
j) Ngaka Jaya Josie
k) Morena Etienne le Roux
l) Profesa John Luiz
m) Profesa Julian May
n) Ngaka Ariane Neethling
o) Ngaka Sarah Radloff
p) Morena Sulaiman Salau.
MAEMONG A PROFENSE
a) Ngaka Daniel Plaatjies (Foreisetata)
b) Morena Monde Nkasawe (Kapa Bohlabela)
c) Morena Glen Robbins (KwaZulu-Natal)
d) Mohumagadi Zeenat Ishmail (Kapa Bodikela)
e) Morena Mveli Maphanga (Mpumalanga)
f) Mohumagadi Lizell Henney (Kapa Leboa)
g) Ngaka David Everatt (Gauteng).
4.5 Kabinete e amogetše go thwalwa mošomong ga batho ba ba latelago Botong ya Sekhwama sa Dikotsi tša Ditseleng:
a) Morena Thokwa Patrick Masobe
b) Mohumagadi Refiloe Mokoena
c) Ngaka Linda Kinse Lungelwa Nompumelelo
d) Morena Dawood Coovadia (Motlatšamodulasetulo)
e) Morena Ahmed Pandor
f) Ngaka Ntuthuko Bhengu (thwalo ya bobedi bjalo ka Modulasetulo)
g) Ramolao Dimakatso Qocha (thwalo ya bobedi)
h) Morena Desmond Smith (thwalo ya bobedi)
i) Mohumagadi Annemarie Steyn (thwalo ya bobedi)
j) Morena Dumisa Hlatshwayo (thwalo ya bobedi).
4.6 Kabinete e amogetse go thwalwa mošomong ga batho ba ba latelago Botong ya Taolo ya Polokego ya Ditimela:
a) Mohumagadi Natalie Skeepers
b) Morena Masindi Tshamunwe Herry
c) Morena Andre Bain Harrison
d) Mohumagadi Masaccha Khulekelwe Mbonambi
e) Morena Norman Tinyiko Baloyi
f) Morena Matodzo Ratshimbilana (thwalo ya bobedi bjalo ka Modulasetulo)
g) Mohumagadi Jane Barret (thwalo ya bobedi)
h) Mohumagadi Thembelihle Msibi (thwalo ya bobedi bjalo ka Motlatšamodulasetulo)
Dipotšišo:
Phumla Williams (Seboleledi sa Kabinete sa Motšwaoswere)
Mogala: 083 501 0139
Issued by: Government Communications
