1. Maemo a Kabinete ka ga merero ye e lego ditabeng ka seemong sa bjale
1.1. Kabinete e gopotša maAfrika Borwa ka moka gore molaotheo wa rena o fa tumelelo ya go ngala mošomo le go tsenela kgwabokaseboka ka gare ga ditlhagišo tša molao. Kabinete e tshwenywa ke tatelano ya go ngala mošomo ye e nago le dikgaruru le ye e sego ya šireletšega mo go ka fetogago tšhošetšo temokrasing ya rena. Maroga ao a bilego gona ka nako ya ge Mokgatlo wa Barutiši wa Temokrasi wa Afrika Borwa (Sadtu) o tsenetše ditšhopetšo ao a bego a lebišitšwe go Tona ya Thuto le go bontšhwa ga seaparo sa ka gare sa mosadi ge ba le gare ga dira ditšhupetšo go laetša lenyatšo ka botlalo go basadi gomme se ga se nyakege. MaAfrika Borwa a lwetše temokrasi ya rena lebaka le letelele le gaboima, gomme re swanetše go se ikamantšhe le maitshwaro ao a sa amogelegego setšhabeng ao a swantšhwago le go nyatša molao.
Mo lebakeng le le sa fetšego pelo Afrika Borwa e tlo tsena nakong ya dipoledišano tša mabapi le meputso gomme Kabinete e rata go ipiletša go ditšhaba ka moka, bašomi le go mekgatlo ya bašomi go tlogela ditiro dife goba dife tše di nyatšago temokrasi ya rena. Kabinete e gatelelela gape gore ntwa ya rena ya go lwela tokologo le temokrasi e netefaditše gore melao ya naga ya rena e hlagiša gore go be le go ngala mošomo mo go bolokegilego le ga khutšo. Kabinete e bušeletša boipiletšo bja yona go bašomi gore ba šomiše mekgwa ye e lego gona ye e diretšwego melao go rarolla dipelaelo le dipoledišano tša mabapi le meputso ka moya wa temokrasi ya rena ye re e lwetšego gaboima.
1.2. Kabinete e retile katlego ya melawana le mananeo ao a ikemišeditšego go tiiša maemo a Afrika Borwa bjalo ka lefelo le legolo la boditšhabatšhaba la boeti le bjalo ka lefelo la ditiragalo tša kgwebo. Se se tiišeditšwe ke Dipalopalo tša Boeti tša Ngwaga ka ngwana, tše di tsebagaditšwego semmušo ke Mopresidente Jacob Zuma. Dipalopalo di laetša gore ka 2012, palomoka ya baeti ba boditšhabatšhaba ba 9.2 milione ba etetše Afrika Borwa, e lego palo ye e ilego godimo go tloga go 8.3 milione ka 2011. Dipalopalo tša baeti bao ba etetšego Afrika Borwa di hlatlogile ka dipersente tše 10, 2 ka 2012 – e lego palo ya gabedi go feta palogare ya lefase ya 4%.
Kgolo ye e makatšago ye ka boeting e tloga e le bohlatse bjo bo lego molaleng bja tlhago ya maAfrika Borwa ya mabobo le kamogelo le mehutahuta ya maitemogelo a tša boeti ao naga e a abago. Kopana ya tša Boeti ya 2013 ka Durban go tloga ka la 11 go fihla ka la 14 Mopitlo e fa sebaka sa go laetša gape Afrika Borwa le batho ba yona.
1.3. Afrika Borwa bjalo ka lefelo la boeti la dipeeletšo e amogetše maatlafatšo ye nngwe ka go thopa Sefoka sa Ngwaga wa 2013 sa Lefelo la Boeti la Moše wa mawatle la Mokgatlo wa Yuropa Dinagaeng tša ka Ntle (EOA). Se se dirilwe gore se kgonagale ka peeletšo ye e tšwelago pele go tšwa go basepediši ba lefaseng ka bophara. Sefoka se se lemoga mafelo a boeti le basepediši bao ba šomilego gabotse kudu ka go direla mebaraka ya ka ntle ya Yuropa. Sefoka se se lebišwa go yo a nago le bokgoni bja go tsenya peeletšo e mpsha ka 2013 le go feta.
1.4. Kabinete e retile katlego ya Lenaneo la Afrika Borwa la Bodiredi bja Motšweletši wa Mohlagase wa go Mpshafatšega yo a Ikemego (REIPPP) leo le lemogilwego ke Foramo ya Lefase ka bophara ya Boetapele go Mananeokgoparara ge le thopa Sefoka sa Ngwaga sa Mananeokgoparara a Protšeke ya Mabapi le Pabalelo ya Tikologo.
1.5. Kabinete e lemoga karolo ye e ralokilwego ke maAfrika Borwa ka moka ka go thušeng ga naga gore e boloke Dimekawate (MW) tše 3 586 tša mohlagase go tloga ka 2005, e lego mohlagase wo o lekanago le tšweletšo ya seteše sa mohlagase se tee.
Ka moya wo, Kabinete e ipiletša go maitekelo a setšhaba mo maregeng a go tšwela pele go fokotša go šomiša mohlagase ka ge kabo ya mohlagase e tlo ba ka fase ga kgatelelo ya sehla sa marega gape. Mmogo, a re bolokeng mohlagase ka go tima didirišwa tše di sego bohlokwa. MaAfrika Borwa ka moka a na le maatla a go dira gore mabone a dule a laetilwe.
Kabinete e bolela gore mo lebakeng le ga go na maano a go tima ga mohlagase. MaAfrika Borwa a tla tsebišwa e sa le nako ge go ka hlokagala gore go tingwe mohlagase, gore ka moka ga rena re beakanye ka mo go lekanego.
Kabinete e bušeletša gore maemo a mohlagase ao a sa thabišego ke ka lebaka la bobedi tlhokomelo e bohlokwa gammogo le merero ye e sego ya emelwa ya sethekniki go akaretšwa go utswiwa ga mathale.
Kabinete e netefaletša maAfrika Borwa gore mananeo a mehutahuta a tsentšwe tirišong go netefatša gore nyakego ya mohlagase e a fihlelelwa le gore tshepedišo ya mohlagase e a hlokomelwa dinakong ka moka. Lenaneo la tlhomo ya mananeokgoparara le ikemišeditše go netefatša gore ekonomi e thekgwa ke mananeokgoparara ao a nyakilwego mo mengwageng ye e tlago.
1.6. Kabinete e lebiša ditebogišo go baamogedi ka moka ba Difoka tša Bosetšhaba ebile e lebiša ditebogo tša yona go seabe sa bona go tšwetšopele ya temokrasi ya rena le go kaonafatša maphelo a maAfrika Borwa.
1.7. Kabinete e ipiletša go batswadi ka moka ba maAfrika Borwa le bahlokomedi ba bana bao ba nago le bana ba go tloga go dikgwedi tše 9 go fihla go mengwaga ye 5 go hlokomela maphelo a bona ka go šomiša lesolo la naga ka moka la tlhabelo ya pholio le mabora baneng.
Kgoro ya Maphelo e thomile lesolo le la yona la go hlabela bana ka la 29 Moranang 2013, go realo e le go fa bana ka moka bao ba nago le maswanedi selekanyo sa thušo, godimo ga tlhabelo ya ka mehla ye e tlwaelegilego.
1.8. Kabinete e thekga ka botlalo Beke ya Polokego Mebileng ya Mokgatlo wa Dinagakopano (UN) ye e thomago ka la 6 go fihla ka la 12 Mopitlo 2013 ka fase ga morero wa “Polokego ya Basepelakamaoto”.
Kabinete e ipiletša go maAfrika Borwa ka moka, kudukudu go boradifatanaga le basepelakamaoto, gore ba be le maikarabelo kudu, ba ntšhe mahlo dinameng le go ba le šedi mebileng ya rena. Kabinete e boletše gore basepelakamaoto ba bopa palo ya godimo ya mahu a mebileng ka Afrika Borwa.
Kabinete e tšwela pele go ipiletša go maAfrika Borwa ka moka go ntšha mahlo dinameng mo nakong ye le go obamela melao ka moka ya tsela.
1.9. Go latela ketelo ya mošomo ye e atlegilego ka Mopresidente Jacob Zuma nageng ya Bofeterale ya Rephabliki ya Nigeria gare ga Moranang 2013, Mopresidente wa Nigeria Goodluck Jonathan o tla etela Afrika Borwa ka Ketelo ya Naga go thoma ka la 6 go fihla ka la 7 Mopitlo 2013. Mo ketelong ye, dikamano tša dinaga ka bobedi di tla maatlafatšwa le go ahlaahlwa ka fase ga morero wa Khomišene ya Dinaga ka Bobedi tša Afrika Borwa le Nigeria.
Kabinete e tiiša gape boikgabo bja Mmušo wa Afrika Borwa bja go maatlafatša dikamano tša ona le Nigeria go oketša kgwedišano ya dinaga ka bobedi le tirišano ye e tlišago Afrika Borwa e kaone.
1.10. Kabinete e amogetše semmušo kgopelo ya tshwarelo go tšwa go Tonakgolo ya Central African Republic, Mna Nicholas Tiangaye, ka ga dilo tša maswabi tše di hlagilego tše di feleditšego ka mahu a maloko a Lebotho la Mašole a Tšhireletšo a Afrika Borwa (SANDF).
Kabinete e bušeletša boikgabo bja yona bja go tliša Afrika ye e nago le khutšo, ye e atlegilego le ya go hloka dikgaruru ka ditsenogare le mananeo a mehutahuta, go akaretšwa masolo a go tliša khutšo.
1.11. Kabinete, legatong la Mmušo le batho ba Afrika Borwa, e lebiša mahloko go Rephabliki ya China ka morago ga tšhikinyego ya lefase ye e bolailego batho ka phrofentsheng ya Sichuan ka nageng yeo ka la 20 Moranang 2013. Kabinete e lebiša gape kwelobohloko ya yona go batho ba Bangladesh bao ba ilego ba amega ka kotsing ya feme.
1.12. Kabinete e amogela ketelo ya mokgatlo wo o bušago go Mopresidente wa peleng Nelson Mandela. Ketelo ye e be e sepelelana le ditlwaelo tše di amogelegago tša Botho le ka fao re bonago bohlokwa bja maloko a setšhaba ao a tšofetšego. Bašomi ba ka dikantorong bao ba amegago ba bontšhitše kgahlego ya naga ka seemong sa Mopresidente wa peleng le go šomiša sebaka se go tsebiša setšhaba, khonthinente le lefase ka ga seemo sa mopresidente wa rena wa peleng yo re mo ratago.
2. Dipoledišano le diphetho tše bohlokwa tša Kabinete
2.1. Kabinete e tsebišitšwe ka ga go kgatha tema ga Afrika Borwa le ka ga dilo tše di tlago pele tša Foramo ya Ekonomi ya Lefase (WEF) ka Afrika ya 2013 ye e tlogo swarwa ka Cape Town go thoma ka la 8 go fihla ka la 10 Mopitlo 2013, ka fase ga morero wa: “Re phethagatša tshephišo ya Africa”.
WEF-Africa ke foramo ya ekomoni ye e lebeletšego selete kudu ye e fago dikgwebo tša ka nageng le tša ka seleteng sebaka le babeeletši bao ba nago le kgahlego ka seleteng go neelana le go utolla dilekane le mebušo.
Go swara tiragalo ye go tla fa Afrika Borwa sebaka se se oketšegilego sa go rerišana ka mafolofolo le go goketša baetapele ba Afrika le dikgwebo tša boditšhabatšhaba le tša selete go kopanya le go maatlafatša kgolo ka Afrika Borwa le ka seleteng.
2.2. Kabinete e dumeletše gore go gatišwe kgatišo ya botshela ya Dilaetšatlhabollo (ya 2012). Dilaetšatlhabollo di fetogile sengwalwa se se gatišwago ngwaga ka ngwaga gomme kgatišo ya 2012 e fa kakaretšo ya tshedimošo ka ga diphetogo tša lebaka le le fihlago gare ga ngwaga wa 2012. Dilaetši tše di thuša ka go kwešišeng ga seabe sa melawana ya mehutahuta ya mmušo le mananeo a kabo ya ditirelo.
Tshekatsheko ya diphetogo ye e akareditšwego ka gare ga selaetši se sengwe le se sengwe e tiišetša kwešišo ya rena ya kgatelopele ya tlhabollo ya batho ye re e dirago bjalo ka setšhaba ka mafapheng a bohlokwa a melawana ebile e tšwela pele go šupa mafapha ao re swanetšego go dira ka mo go tletšego seatla go ona. Phatlalatšo ya ditaba ye e kgethegilego e tla rulaganywa go bega ka ga pego ye.
2.3. Kabinete e begile gore la 31 Phato 2013 ke letšatšikgwedi la phedišo ya bofaladi ka Rephabliking ya Afrika Borwa la bafaladi bao ba amegago ba Angola. Se se sepelelana le phedišo ya bofaladi ye e begilwego ke Mokhomišenaremogolo wa Bafaladi wa Mokgatlo wa Dinagakopano (UNHCR) ka Diphalane 2009, gomme se se fa masolo a go maatlafatša kopanyo ya ka seleteng.
Diphetogo tše bohlokwa di hlagile go tloga mola ntwa ya bana ba thari e felago ka Angola. Go bonwa gore bafaladi ba Angola ba swanetše go kgona go nyaka go boela go ba badudi ba naga ya bona fao ba belegetšwego gona, ka gobane mabaka ao a bego a dira gore motho a tšewe bjalo ka mofaladi ga a sa le gona.
Mmušo wa Afrika Borwa o tla netefatša gore modudi yo mongwe le yo mongwe wa Angola ka Afrika Borwa o tsebišwa ka ga tshepedišo ya phedišo ya bofaladi go ditšhaba tše di amegago le go hlohleletša badudi ba Angola bao ba amegago go dira gore ba be gona go boetšwa nageng ya gabobona.
2.4. Kabinete e lemogile gore Meagokgolo ya Union Buildings e tla fetša mengwaga ye 100 ka Manthole. E tšwetše pele go dumelela gore mengwagakgolo e ketekwe ka diprotšeke tše mmalwa tša go swana le meletlo ka Letšatši la Poelano, ka la 16 Manthole 2013, ka fase ga morero wa go tšwetša pele tirišano ya setšhaba, botee bja setšhaba, kakaretšo ya mang le mang le poelanyo.
2.5. Kabinete e dumeletše gore pego ka ga Mošomo wa Taolo ya Thuto le Tlhahlo tša Mafapha (di-SETA) ye e tšwago go Sehlophatšhomo sa Tona ka ga di-SETA e lokollwe gore setšhaba se tle se dire tshwaotshwao ka ga yona. Pego ye e fa ditšhišinyo ka ga ka fao mošomo wa di-SETA o ka kaonafatšwago ka gona ka tshekatsheko ye e lebišitšwego go mafapha a mehutahuta, a go swana le Go Beakanya le go Aba, Go Obamela le Pušo, le Kabo ya Ditšhelete le Taolo ya Ditšhelete.
2.6. Kabinete e dumeletše Thulaganyo ya Dinyakišišo tša Theknolotši ya Kgokaganyo ya Tshedimošo (ICT), ya Tlhabollo le Boithomelo (RDI) bjalo ka peeletšo ya lebaka le letelele le leano la phethagatšo la ICT RDI ka Afrika Borwa go thekga tlhabollo ya ekonomi ya setšhaba.
RDI ka lefapheng la Theknolotši ya Kgokaganyo ya Tshedimošo e bohlokwa go thuša go kgona ga diekonomi. Ka ge go laeditšwe ka gare ga Leanotlhabollo la Bosetšhaba la 2012, Afrika Borwa e lahlegetšwe ke maemo a yona bjalo ka moetapele wa khonthinente ka kgokaganyong ya Inthanete le ya protepente.
Thulaganyo ye ke mokgwa wa maleba wa togamaano ya phethagatšo, ye e nago le mehutahuta ya maanotiro le ditlhako tša phethagatšo, go hlahla le go laola peeletšo ya Afrika Borwa ka ICT RDI mo mengwageng ye e latelago ye 10.
Togamaano ya ICT RDI e šetše e thomile go tšweletša diphihlelelo tše bohlokwa tša go swana le protšeke ya taetšo ya theknolotši ya go hloka mathale, ye e thekgago kabo ye e seketšago ya kgokaganyo ya protepente go dikolo tše di fetago tše 200 ka Mpumalanga le ka Limpopo.
2.7. Kabinete e lemogile go swarwa ga Khonkrese ya Lefase ya Mokgatlo wa Boditšhabatšhaba wa Bathadi ba Dipolane (UIA) ka Durban ke Sehlongwa sa Bathadi ba Dipolane ba Afrika Borwa (SAIA).
SAIA e thopile phenkgišano ya go swara Khonkrese ya Lefase ya UIA ya 2008 ye e swerwego ka Turin, Italy. Khonkrese ya 2014 e tla raloka tema e bohlokwa go tšwetša pele bothadi bja dipolane ka khonthinenteng le gape go bea pepeneneng setšhaba sa lefase sa bathadi ba dipolane ka tikologong ye e fetogago le ye e farologanego.
3. Bao ba thwetšwego mešomong
3.1. Kabinete e dumeletše go thwala batho ba ba latelago mešomong:
a) Mna Coceko Bambihlelo Johan Pakade mošomong wa Molaodipharephare ka Kgorong ya Tlhabollo ya Leago.
b) Mna Fhumulani Peter Netshipale mošomong wa Motlatšamolaodipharephare: Tlhabollo ye e Kopantšwego ka Kgorong ya Tlhabollo ya Leago.
c) Mna Harold Maloka ka mošomong wa Motlatšamohlankedimogolophethiši: Tshepedišo ya Tshedimošo le Phatlalatšo ka Tirelong ya Tshepedišo ya Dikgokagano le Tshedimošo tša Mmušo.
d) Mdi Mogogodi Doris Dioka mošomong wa Molaodipharephare (Motlatšamolaodipharephare) ka Lekaleng la Mešomo ya Kgatišo ya Mmušo.
e) Mdi Constance Glerah Nxumalo mošomong wa Motlatšamolaodipharephare: Ditirelo tša Bobotlana ka Kgorong ya Tlhabollo ya Leago.
3.2. Kabinete e amogetše go thwalwa ga Mna Asogan Moodley mošomong wa Mohlankedimogolophethiši ka Tirelong ya Molaodi wa Bosetšhaba wa Ditlhagišo tše di Tlamago (NRCS) go thoma ka la 01 Mosegamanye 2013 le go fihla ka lebaka la nako ye e šetšego ya kantoro leo le felago ka la 31 Manthole 2014.
3.3. Kabinete e amogetše go thwalwa ga maloko ao a latelago go šoma Botong ya Molaodi wa Bosetšhaba wa Ditlhagišo tše di Tlamago (NRCS) go thoma ka la 1 Mosegamanye 2013 go fihla ka lebaka la nako ye e šetšego ya kantoro leo le felago ka la 23 Hlakola 2014.
a) Mna Jeff Molobela (Modulasetulo)
b) Mna Paul Kabelo Kgothatso Serote.
3.4. Kabinete e dumelelane le go thwalwa ga Boto e mpsha ya Meetse ya Sedibeng, mo lebakeng la mengwaga ye 4 go thoma ka la 30 Moranang 2013.
a) Moatbokheite Shami Kholong
b) Derick Mboweni
c) Maemili J Ramataboe (Modulasetulo)
d) Goitse Griessel Ramakarane
e) Eric Atlholang Gaborone
f) Kgalalelo Gloria Sereko
g) Pulane Elsie Molokwane
h) Moses Mphahlele Mthombeni
i) Matshedisho David Dikoko (Motlatšamodulasetulo)
j) Deon Daniel Madyo.
3.5. Kabinete e amogetše gore Pankatlhabollo ya Afrika e tla swara dikgetho tša kakaretšo tša go kgetha Balaodibagolo ka Kopanongkakaretšo ya Ngwaga ka ngwaga ya 2013 ka Marrakech, Morocco ka la 31 Mopitlo 2013.
a) Kabinete e thekga go kgwethwa ga Mna Shahid Khan go šoma lebaka la nako la bobedi bjalo ka Molaodimogolo yo a emetšego Afrika Borwa, Lesotho le Swaziland.
3.6. Kabinete e dumelelane le go thwalwa ga Boto e mpsha ya Setheo sa Maithomelo a Theknolotši mo lebakeng la mengwaga ye mene go thoma ka la 1 Mopitlo 2013.
a) Mdi Khungeka Njobe (Modulasetulo)
b) Mdi Rosetta Xaba
c) Ngaka Bonakele Mehlomakulu
d) Mna Mohamed Moolla
e) Mdi Helen Brown (o thwetšwe gape)
f) Moprofesara David Ellis Kaplan
g) Moatbokheite Motlatjo Josephine Ralefatane
h) Ngaka Petro Terblanche
i) Mna Fadl Hendricks
j) Ngaka Steve Lennon.
3.7. Kabinete e dumelelane le go thwalwa ga maloko ao a latelago mo lebakeng la nako le le šetšego la Boto ya bjale ya Setheo sa Bosetšhaba sa tša Lefaufaung sa Afrika Borwa, ye e felago ka la 31 Mopitlo 2014.
a) Mdi Esther Khambule
b) Mna Marius Rezelman
c) Moprofesara ADM Walker
d) Ngaka Daphney Mayindi
e) Ngaka Jonas Mphepya.
Dipotšišo: Phumla Williams (Seboleledi sa Kabinete sa Motšwaoswere)
Mogala: 083 501 0139
