1. Maemo a kabinete ka ga merero ye e lego ditabeng ka seemong sa bjale
1.1. Kabinete e ipiletša go ditšhaba go ba kgahlanong le dikgaruru tša bosenyi ka ga kgonagalo ya go bonala gape ga dikgaruru tša bosenyi tše di lebišitšwego go batšwantle. Kabinete e hlokometše gore e se ke ya bona dikgaruru tše bjalo ka lehloyo la batšwantle ka gobane bohlatse bjo bo tšweletšego peleng bo laetša gore ditiro tše di ka be di bakwa ke bosenyi. Kabinete e retile dihlongwa tša phethagatšo ya molao ka ga kgato ya tšona ya ka pela le ya sephetho yeo di e tšerego.
1.2. Kabinete e lebiša mahloko a yona go ba malapa le bagwera ba masogana ao a hlokofetšego ka lebaka la lebollo la dikoma leo le sego maleba. Kabinete e thekga boipiletšo bjo bo dirilwego ke Mopresidente Jacob Zuma gore go dirwe toka ya ka pela ebile e ipiletša go baetapele ba setšo le maloko a setšhaba go ba kgahlanong le tlaišo ye goba kgahlanong le go hloka šedi.
Mmušo o thekga ka botlalo ditlwaedi le ditšo tša setšhaba sa rena se se farologanego gomme ebile o bolela gore dilo tše di swanetše go lekalekanywa le ditokelo tša molaotheo.
1.3. Kabinete e amogetše go kgatha tema ga Afrika Borwa ka Samiting ye e sa tšwago go swarwa ya Mokgatlo wa Dinagakopano tša Afrika (AU), fao Afrika Borwa e beilego dilo tše mmalwa pele tše di bego di le lenaneotherong la Samiti. Tšona di akareditše Leanotšhomo la Khomišene ya AU la lebaka la nako la 2014-2017 le Ditekanyetšo tša AU tša 2014; seemo sa khutšo le tšhireletšego ka Afrika; methopo ye mengwe ya thekgo ya mašeleng go AU; Lenaneotlhabolo la ka morago ga 2015; kopano ya Dihlogo tša Dinaga tša Selekane se Seswa ka ga Tlhabollo ya Afrika le Komiti ya Tlwaetšo ya Mmušo, le Samiti ya Foramo ya Mokgwa wa Tekodišišo ya Sethaka wa Afrika.
1.4. Kabinete e retile boetapele bja Mokgatlo wa Dinaga tše di Hlabollogago tša Borwa bja Afrika ge bo nolofaditše tshepedišo ye e feleditšego ka gore Zimbabwe e amogele Molaotheo o moswa. Molatheo wa Zimbabwe o bopa kgatelopele e bohlokwa ka katlegong ya phethagatšo ya Tumelelano ya Khutšo Lefaseng ka bophara.
1.5. Ge Kgwedi ya Bafsa e batametše Kabinete e ipiletša go makala ka moka a setšhaba go hlatloša maemo a mananeo go lwantšha tšhomišobošaedi ya diokobatši. Morero wa Kgwedi ya Bafsa ke: “Re šoma mmogo go tliša Tlhabollo ya Bafsa le Afrika Borwa ye e hlokago mathata a tšhomišobošaedi ya diokobatši.”
Kgato ya sephetho sa mmušo sa go rarolla bothata bja tšhomišobošaedi ya diokobatši ka Eldorado Park, ka Gauteng, e tliša batho mo lefelong le kgauswi le go fihlelela go ba setšhaba se se sa šomišego diokobatši. Kabinete e lemoga le go amogela kgatelopele ye e dirilwego ke maphodisa, baetapele ba setšhaba le makala a mangwe ka Eldorado Park ka fase ga boetapele bja Mmušo wa Profense wa Gauteng. Mmogo di dirile kgatelopele e kgolo ka go lwantšha leuba la tšhomišobošaedi ya diokobatši. Kabinete e a tseba gore seemo ka Eldorado Park se swana le mathata ao ditšhaba tše ntši di lebanego le ona nageng ka bophara gomme e ipiletša go ditšhaba nageng ka bophara go eta pele ntwa ya go lwelwa Afrika Borwa “ye e hlokago mathata a tšhomišobošaedi ya diokobatši” ka mafelong a tšona.
Ka kgwedi ya Bafsa, a re ikgafeng leswa go lwa ntwa kgahlanong le tšhomišobošaedi ya diokobatši le botagwa ka mafelong ka moka a ka nageng.
1.6. Kabinete e amogela go tsebagatšwa mo go oketšegilego ga go rutwa ga dipolelo tša Afrika ka go Kreiti ya R le ka go Kreiti ya 1 fao e lego gore dipolelo tše ga se tša hlwa di rutwa.
Kabinete e reta gape go tsebagatša ga Yunibesithi ya KwaZulu-Natal gore e dira gore Sezulu e be thuto ye e gapeletšwago go rutwa go baithuti bao ba ithutelago dithuto tša kgrata go bao ba sa tsebego Sezulu, go ingwadišetša thuto ya Sezulu gore ba be le bokgoni bja go e bolela.
Kabinete e hlohleletša maAfrika Borwa ka moka go ithuta polelo ya setlogo ya seAfrika ka ge se se tšwetša pele gore batho ba bolele dipolelo tše ntši le go aga setšhaba.
1.7. Kabinete e hlagišitše gore go thoma ka la 1 go fihla ka la 3 Phupu 2013 Mopresidente Jacob Zuma o tla ya Japane ka ketelo ya semmušo gomme a tsenela Khonferentshe ya Bodišhabatšhaba ya Tokyo ya bo 5 ka ga Tlhabollo ya Afrika (TICAD V). Morero wa TICAD V ka Yokohama, Japane, ke: “Re Dirišana mmogo le Afrika ye e Gatelago pele.”
1.8. Kabinete e nyamišwa ke go hlokofala ga mogaši wa ditaba yo a nago le maitemogelo Vuyo Mbuli gomme e lebiša mahloko go ba lapa la Mbuli, go bagwera le go bašomimmogo ba gagwe ka intastering ya kgašo. Morena Mbuli o tšwetše pele kudu ka go otlolla therišano ya bosetšhaba ya mabapi le merero e bohlokwa gomme go rata ga gagwe ga mošomo wa gagwe go amile dipelo tša maAfrika Borwa.
1.9. Kabinete e lebišitše mahloko a yona a magolo go badudi ba Bangladesh le go ba malapa le bagwera ba bašomi ba go feta ba 1 000 ba feme ya go dira diaparo bao ba hlokofetšego ge moago o phuhlama. Dikgopolo le dithapelo tša rena di lebišitšwe go batho ba Bangladesh.
1.10. Kabinete e nyamišitšwe kudu ke tahlegelo ya maphelo le dikgobalo ka lebaka la mafula a magolo ka borwa bja China.
1.11. Kabinete e laeditše gape mahloko a magolo ka ga go hlokofala ga baithuti ba bahlano go tšwa ka Motseng wa Lwandile ka Ngqeleni, ka Kapa Bohlabela, bao ba hlokofetšego ka kotsing ya pese. Baithuti ba 30 le bona ba gobetše ka mo kotsing ye šoro ye. Mmušo o lebiša mahloko a ona go ba malapa, go bagwera, go baithuti ka bona le go barutiši ba batšwasehlabelo. Ke seemo se se swabišago ge Afrika Borwa e lahlegelwa ke baetapele ba ka moso.
2. Dipoledišano le diphetho tše bohlokwa tša Kabinete
2.1. Kabinete e dumetše gore Sengwalo sa Ditšhišinyo sa Mmušo ka ga Bophodisa e phatlalatšwe ka Kuranteng ya Mmušo gore setšhaba se tle se dire ditshwaotshwao.
Go tloga mola go hlongwago Tirelo ya Maphodisa ya Afrika Borwa (SAPS) ka 1994, go bile le diphetogo tše ntši ka seemong sa ka gare le sa ka ntle tšeo di amilego kwešišo ya Tirelo ya Maphodisa ya go arebela mathata a bosenyi le polokego.
Ka morago ga 1994, mmušo o ile wa lebana le go rarolla maikemišetšo a mabedi a go hloma mmuošo wa tlhabollo mola ka go le lengwe gape o fetošetša tirelo ya maphodisa go ba sehlongwa sa pušo.
Sengwalo sa Ditšhišinyo sa Mmušo se arabela mathata ao a bonwego ka morago ga tshekatsheko ya go ba maleba ga Leano la Thibelo ya Bosenyi (NCPS) la 1996 le Sengwalwatemošo sa Mmušo sa 1998 ka ga Polokego le Tšhireletšego. Ka mo melawaneng ye go tsentšwe kwešišo ya go rarolla seemo sa polokego le tšhireletšego ka mokgwa wo o akaretšago tšohle ka go hlabolla le go phethagatša mananeo ao a kopantšwego a mafapha ka mehutahuta. Mmogo a be a ikemišeditše go tsenya tirišong tlhako ya kakaretšo ya go rarolla mathata ka bophara a mabapi le polokego le tšhireletšego go fihla ka ngwaga wa 2004.
Sengwalo sa Ditšhišinyo sa Mmušo se šoma ka “Go lwantšha Bosenyi ka go Afrika Borwa ya Temokrasi, Bophodisa ka Afrika Borwa, Go tsenya tirišong Bophrofešenale bja Maphodisa le Dipeakanyo tša Sehlongwa”. Se se ikemišeditše gore mafelelong go dirwe gore SAPS e arabele seemo sa bosenyi se se tšwelelago ka maatla mola ka yona nako yeo go fihlelelwa dinyakwa tša Mmušo wa tlhabollo.
2.2. Kabinete e amogetše Leanotiro la Bosetšhaba la Bana la 2012-2017 bjalo ka leanokakaretšo leo le fago tlhahlo le taetšo go dikgoro tša mmušo, go setšhaba sa badudi le go badirišani ba bangwe ka lefapheng la bana go fihleleleng ga ditokelo tša bana.
Leano le le akaretša Molaotheo, dikwano tša boditšhabatšhaba le tša dilete, melao ye e tšwelelago ka ga bana ka Afrika Borwa, Maikemišetšo a Tlhabollo a Ngwagakete le Nepo ya NDP la 2030.
L eano le le na le merero ye megolo e mehlano: go phologa ga bana (go fa mohlala, go fokotša mahu a bana); go godišwa ga bana (go fa mohlala, ditirelo tša mabapi le go godišwa ga bana ba mengwaga ya ka fase); tšhireletšo ya bana (go fa mohlala, tšhireletšo go dikgaruru le go tlaišo ya thobalano); maemo a bophelo bja bana (go fa mohlala, maemo a madulo a bana) le go kgatha tema ga bana (go fa mohlala, bana bao ba rwalago maikarabelo gomme ka go le lengwe ba dutše ba ipshina ka ditokelo tša bona).
Leanotiro le la Bosetšhaba la Bana la 2012-2017 le tla hlathollwa go tšwela pele ka pegong ya kgašo ye e aroganego le ye.
2.3. Kabinete a dumetše gore Tšhata ya Tsošološo ya Ditšo tša SeAfrika e romelwe Palamenteng go yo amogelwa gore e dumelelwe go ya ka Karolo ya 231 (92) ya Molaotheo wa Rephabliki ya Afrika Borwa.
Tumelelo ya Tšhata ye ka mmušo ke go arabela Tumelelano ka ga tsošološo ya tša Setšo le Ditlwaedi tša Bohle ya Kopano ye e Tlwaelegilego ya bo 16 ya Dihlogo tša Dinaga le tša Mebušo tša Mokgatlo wa Dinagakopano tša Afrika (AU) le ye e swerwego ka Equatorial Guinea, ka Pherekgong 2011, le go Tsebagatšwa semmušo ga lesolo la AU ka ga Tšhata ya Tsošološo ya Ditšo tša SeAfrika le le swerwego mafelelong a 2011 ka Afrika Borwa.
Go dumelela ga Tšhata ye go maatlafatša tšhireletšo ya ditlwaedi tša ditšo tša seAfrika le bohwa bja setšo ebile go tšwetša pele moya wa Setee sa Afrika.
Tšhata e tšwetša pele go kopanywa ga ditšo, bokgabo, ditumelo tša setšo, polelo, bohwa gammogo le diintasteri tša setšo le tša boitlhamelo bjalo ka dilo tše bohlokwa ka tlhabollong ya go ya go ile. Se se na le bokgoni bja go tsenya letsogo ka kgolong ya ekonomi le ka kopanyong ya setšhaba. Tšhata e sepelelana le Mokgwa wa Kgolo o Moswa, le Leanotlhabollo la Bosetšhaba (NDP), le Sengwalwatemošo sa Mmušo ka ga Bokgabo, Setšo le Bohwa le Leano la Ekonomi ye e Akaretšago Bohle la Mzansi. Tona ya Kgoro ya Bokgabo le Setšo o tla bitša ba kgašo go tlo ba sedimoša mabapi le se.
2.4. Kabinete e lemogile go swarwa ga Samiti ya mathomo ya tša Mahlale, Theknolotši le Boithomelo go thoma ka la 20 go fihla ka la 21 Mosegamanye 2013.
Dingangišano tše di rulagantšwego ka Samiting di fa sefala sa go utolla mekgwa ya go maatlafatša tirišano magareng ga mmušo le lefapha la phraebete.
Samiti e tla kgontšha bakgathatema go utolla mekgwa yeo ka yona mahlale, theknolotši le boithomelo (STI) di ka ralokago tema e bohlokwa ka leetong le le lebilego go ekonomi ye e theilwego go tsebo le go fihlelela Nepo ya ngwaga wa 2030.
3. Melaokakanywa
3.1. Kabinete e dumeletše diphetošo tše di šišintšwego tša Molaokakanywa wo o Thadilwego wa Taolo ya Tshepedišo ya Setšhaba (PAM) wo bjale o tlago phatlalatšwa gore setšhaba se fe ditshwaotshwao ka ga ona.
Molaokakanywa wo o thadilwego o nyaka go hlama tlhako ya semolao ye e swanago ya merero ya bašomi le merero ye mengwe ya dihlongwa le ya pušo ka tshepedišong ya bosetšhaba, ya diprofense le ya mebasepala. Se se ikemišeditše go maatlafatša kabo ya ditirelo ka go diriša tshepetšo ye e swanago ya tshepedišo ya merero ya mmušo, tšhomišo ya bašomi ye e kaonafaditšwego le go hloma ga ditirelo tša setšhaba tše di lebišitšwego go badudi tše di swanago.
3.2. Kabinete e dumeletše gore Molaokakanywaphetošo wa Khomišene ya Ditirelo tša Setšhaba o yo fiwa ditshwaotshwao ke setšhaba le go tsebagatšwa ga Molaokakanywaphetošo wo ka Palamenteng.
Maikemišetšo a Molaokakanywaphetošo wo ke go nyalantšha Molao wa Khomišene ya Ditirelo tša Setšhaba wa 1997 le Molaotheo. O tšwela pele go maatlafatša Khomišene ya Ditielo tša Setšhaba go fa ditlhahlo ka ga melawana ye e laolago tshepedišo ya merero ya setšhaba.
Se se sepelelana le tema ye e maatlafaditšwego ye e ukangwego ke NDP ya Khomišene.
3.3. Kabinete e dumetše gore Molaokakanywaphetošo wa Tirelo ya tša Boso ya Afrika Borwa wa 2013 o phatlalatšwe gore setšhaba se fe ditshwaotshwao ka ga ona.
Molaokakanywaphetošo wo o nyaka go fetoša Molao wa Tirelo ya tša Boso ya Afrika Borwa, wa 2001 (Molao wa Nomoro ya 08 wa 2001) wo o hlagišago go hlongwa, maikemišetšo, maatla le mešomo ya Tirelo ya tša Boso ya Afrika Borwa.
Kudukudu, diphetošo tše di tla fa Tirelo ya tša Boso ya Afrika Borwa thomelo ya semolao ya go phethagatša mošomo wa taolo ya tshedimošo ka ga boleng bja moya, le go šoma bjalo ka mohlokomedi wa Tshepedišo ya Tshedimošo ka ga Boleng bja Moya ya Afrika Borwa.
Se se tsenya letsogo ka go šireletša le go maatlafatša dithoto tša rena tša tikologong le methopo ya rena ya tlhago.
3.4. Kabinete e dumetše gore Sethalwa sa Molaokakanywaphetošo wa Tlhabollo ya Methopo ya Diminerale le Phetroliamo, wa 2012 o romelwe Palamenteng.
Sethalwa sa Molaokakanywaphetošo wa Tlhabollo ya Methopo ya Diminerale le Phetroliamo wa 2012 (Sethalwa sa Molaokakanywa) se nyaka go fetoša Molao wa Tlhabollo ya Methopo ya Diminerale le Phetroliamo wa 2012 (Molao wa nomoro ya 28 wa 2002) ka ge o fetošitšwe ke Molao wa Tlhabollo ya Methopo ya Diminerale le Phetroliamo wa 2008 (Molao wa nomoro ya 49 wa 2008).
Maikemišetšomagolo a Sethalwa sa Molaokakanywaphetošo wo ke, magareng ga tše dingwe, go maatlafatša kabo ya go hlwekišwa ga diminerale ka nepo ya go tšwetša pele go hlongwa ga diintasteri le go tsenya letsogo ka go maikemišetšo a setšhaba a go hloma mešomo le go tliša kgolo ya ekonomi go ya ka ge go boletšwe ka gare ga NDP. Tshedimošo ya ga kgašo ye e aroganego le se e tla bolela fela ka ga se.
4. Bao ba thwetšwego mešomong
Kabinete e dumeletše go thwalwa ga batho bao ba latelago mešomong:
4.1. Morena Sithembiso Freeman Nomvalo bjalo ka Mohlankedimogolophethiši wa Setheo sa Theknolotši ya Tshedimošo ya Mmušo le bjalo ka leloko la khuduthamaga ya Boto ya Balaodi ba sona mo lebakeng la ngwaga o tee.
4.2. Morena Trevor Gordon bjalo ka Motlatšamolaodipharephare: Dikhemikhale le Taolo ya Ditlakala ka Kgorong ya Merero ya Tikologo.
4.3. Mohumagadi Yoliswa Makhasi bjalo ka Motlatšamolaodipharephare: Taolo ya Pušo ka Kgorong ya Dikgwebo tša Mmušo.
4.4. Mohumagadi Rose Mbono bjalo ka Motlatšamolaodipharephare: Seabe ka Ekonoming le Go nyalantšha Melawana ka Kgorong ya Dikgwebo tša Mmušo.
4.5. Kabinete e dumeletše go thwalwa ga batho bao ba latelago mešomong ka Setheong sa Tšhireletšo ya Leago sa Afrika Borwa (SASSA):
a) Mohumagadi Emmarentia Dianne Dunkerley mošomong wa Molaodimogolo: Tshepedišo ya Thušo ya Mašeleng,
b) Morena Frank Earl mošomong wa Molaodimogolo: Phetišetšo ya Dikholego tša Thušo ya Mašeleng.
4.6. Kabinete e hlagišitše go katološwa ga lebaka la mošomo, ka lebaka la nako ya dikgwedi tše tshela, ya maloko a 20 a Lekgotla la bjale la Lekgotla la Afrika Borwa la Diphrofešenale la Dithutamahlale tša Tlhago go fihla ka la 30 Lewedi 2013.
E abilwe ke Tirelo ya Tshepedišo ya Dikgokagano tša Mmušo (GCIS)
Dipotšišo di lebišwe go:
Phumla Williams (Seboleledi sa Kabinete sa Motšwaoswere)
Mogala wa boikgokaganyo: 083 501 0139
