A. Merero ye Bohlokwa Seemong sa Bjale
1. Letšatši la Boditšhabatšhaba la go Lwantšha Bomenetša
1.1. Afrika Borwa e tsenetše meketeko ya lefase ka bophara go keteka Letšatši la Boditšhabatšhaba la go Lwantšha Bomenetša ka Labone, 9 Manthole 2021 ka fase ga morero wo “Bokamoso bja go hloka bosenyi bo thoma lehono, bo thoma ka nna”. Morero wa Ditšhabakopano wa Letšatši la Boditšhabatšhaba la go Lwantšha Bomenetša la 2021 ke: “Ditokelo tša gago, tema ye o ka e kgathago: Ganetša bomenetša”.
1.2. Bomenetša, go sa lebelelwe gore ke bjo bogolo goba bjo bonyenyane, e dula e le ye nngwe ya ditlhohlo tše dikgolo kudu tšeo naga e lebanego le tšona gomme be bušetša morago kgolo ya ekonomi le tlhabollo ya leago.
1.3. Kabinete e dula e na le tlhohleletšo ya gore lenaneo la toka le tšwela pele go tšea magato go swara le go sekiša bao ba hwetšwago ba amegile ditirong tša bomenetša. Khomišene ya Dinyakišišo ya go lebelela Dikgonono tša go Gogwa ga Mmušo ka Nko, Bomenetša le Bofora Lefapheng la Mmušo, go akaretšwa le Ditheo tša Mmušo, e beakanyeditšwe go romela Mopresidente Cyril Ramaphosa pego ya yona ya mafelelo ka Mokibelo, 1 Pherekgong 2022.
1.4. Kabinete e holofela gore godimo ga go tsebagatša badirabokgopo ba bomenetša, pego ye e tla re fa ditšhišinyo tša go matlafatša dipeakanyo tša rena go thibela bomenetša.
1.5. Bjalo ka karolo ya phenkgišano ye kgatlampanago ya go lwantšha bomenetša, Lekala la Dinyakišišo la Go ikgetha (SIU) le thomile ka palo ye e bonagalago ya melato go Kgorotsheko ya Godimo le Kgorotsheko ya Go ikgetha ebile go šogwana le melato ye latelago go tloga ka letšatši la 31 Hlakola 2021:
- Melato ye 56 ya Kgorotsheko ya Godimo ya go ama dithendara tša boleng bja go fihla R62 bilione;
- Melato ye 64 ya Kgorotsheko ya Go ikgetha ya go ama dithendara tša boleng bja go fihla R6.99 bilione. Diroto tše goba boleng bja tšona ke diroto tša dithendara tšeo di abilwego ke dinstitušene tša mmušo ka tsela ye e sego maleba le ka tsela ye e sego molaong ebile di bopa karolo ya tabakgolo ya magato a semolao ka SIU.
- Mo ngwageng wa ditšhelete wa 2021/22, SIU e šetše e tswaleletše dikholego tša phenšene tša bao ba bego ba šomela mmušo, diakhaonto tša panka le dithoto tša batho ka noši le tša dikgwebo tša boleng bja go feta R43 bilione.
- Mopresidente o saenetše palomoka ya Dipego tše senyane tša SIU mo ngwageng wo wa ditšhelete.
1.6. Kabinete e gateletše gore go atlega ga phenkgišano ya rena ya go lwantšha bosenyi go laolwa ke kamego ya batho ka moka mo Afrika Borwa. Ge o bona se sengwe, bolela ka sona; bega bomenetša ka go leletša Mogala wa Bošego le Mosegare wa go Lwantšha Bosenyi mo go 0800 701 701.
1.7. Kabinete e kgonthišitše boikgafo bja yona go šireletša babegi ba bomenetša, le go reta bogale bja bahlankedi ba potego ba mmušo bao ba utollago bofora le bomenetša, gomme ka nako tše dingwe ba dira seo ka go bea maphelo a bona le mešomo ya bona kotsing.
2. Tlhatlogo ya ka pejana ya diphetelo tša Bolwetši bja Coronavirus (COVID-19)
2.1. Kabinete e lemogile tlhatlogo ya ka pejana ya diphetelo tša COVID-19 dikarolong tša go fapafapana tša Afrika Borwa ebile e hlohleleditše batho ka moka mo nageng go tšea magato a maatla go itwanela kgahlanong le bolwetši le mehuta ya bjona ka moka ya go fapafapana. Diphetelo tša rena tša COVID-19 tše di gatišitšwego mo diiring tše 24 tše di fetilego di eme go 19 842, gomme seo se šupa 26.8% ya bao ba fetetšwego ke bolwetši. Re lobile gape maphelo a batho ba 36 ka baka la mathata ao a amanago le COVID-19 mo diiring tše 24 tše fetilego.
2.2. Go hlabela ga go thuše fela ka go lwantšha leuba le la go bolaya ka go thibela malwetši a šoro, go amogelwa maokelong goba lehu eupša e thuša gape ka go fokotša kotsi ya maphelo ye e ka tlišwago ke mehutahuta ya dibaerase ya ka moso.
2.3. Re swanetše go tšwelapele go obamela magato a thibelo a go se diriše dihlare tša ka dikhemising go swana le go apara dišira molomo le dinko tša go pipa melomo ya rena le dinko; re se batamelane le batho ba bangwe kudu, le go hlapa diatla kgafetšakgafetša ka meetse le sesepe goba ka go šomiša sanithaesa ya diatla ya go ba le ka alkoholo ya 70%.
2.4. Re ka thibela gape go phatlalala ga baerase ka go efoga ditiragalo tša go phatlalatša bolwetši ka bontši go swana le menyanya le meletlo. Re le mmogo re ka itwanela bolwetšing bjo ka go ba le maikarabelo le gore ka dinako tšohle re tšee magato re lebeletše go šireletša maphelo a bao re phelago le bona le setšhaba sa gaborena kgahlanong le COVID-19.
2.5. Kabinete e bile le Mopresidente Ramaphosa go reta boramahlale ba rena ge ba lemošitše lefase ka mohuta wa baerase wa Omicron wo o bego o le gare o phatlalala go ralala le lefase. Kabinete e tšwelapele go thekga boipiletšo bja go fediša ka bjako dikiletšo tša go se hlamatsege tša go tšea maeto tšeo di hlomilwego kgahlanong le Afrika Borwa.
3. Lesolo la Vooma Vaccination Week
3.1. Go fihla lehono, re hlabile batho dilekanyo tša meento tša palomoka ya go fihla
26, 781, 642. Mo nakong yeo e okeditšwego ya lesolo la Vooma Vaccination Week go thoma ka la 3 go fihla ka la10 Manthole 2021, diketekete tša batho ba gare ba hlaba meento mafelong a go fapafapana a go hlaba meento ao a butšwego nageng ka bophara. Kabinete e hlohleleditše bana ba mengwaga ye 12 le go feta go hlaba meento ntle le tikatiko.
3.2. Dira gore o dule o bolokegile gotee le bao o phelago le bona mo nakong ye ya sehla sa maikhutšo ka go ya lefelong la kgauswi le wena la go hlaba meento, ešita le ge o se wa dira dithulaganyo tša go etela lefelo leo, gore o ngwadišwe le go hlaba moento ntle le tefo.
3.3. Mehola ya maphelo ya go hlaba moento e akaretša kotsi ye theogetšego fase ya go amogelwa maokelong morago ga go fetelwa ke COVID-19. Kabinete e hlohleletša batho ka moka mo Afrika Borwa go theeletša boipiletšo bjo bo kwalakwaditšwego bja go hlaba meento ka gobane dipalopalo di tloga di laetša gore bontši bja bao ba amogelwago maokelong ga se ba hlabe meento.
4. Dinyakišišokakaretšo tša Kotara ka Kotara tša Bašomi (QLFS)
4.1. Kabinete e santše e ikeme ka sephetho sa yona sa go rarolla bothata bja tlhokego ya mešomo bjalo ka ye nngwe ya ditlhoho tše dikgolo tšeo naga ya gaborena e lebanego le tšona. Dipoelo tša moragorago tša QLFS tša Kgoro ya Dipalopalo yaa Afrika Borwa tšeo di laeditše tlhatlogo ya 0,5% ya kelo ya tlhokego ya mešomo go tloga go 34,4% kotareng ya bobedi go fihla go 34,9% kotareng ya boraro ya 2021 di tloga di hlobaetša.
4.2. Mmušo o tšwelapele ka mošomo wa wona wo o nepišitšwego go fihlelela nepo ye e theilwego ya go bušetša sekeng boitshepho bja dikgwebo ka go šogana le ditšhitišo tše di amago gampe ditheo go fihlelela kgolo ya ekonomi, tlholego ya mešomo le phedišo ya bohloki. Ka ditsenogare tše di itšego go swana le dipeeletšokgolo godimo ga mananeokgoparara, mmušo o šogana le go thekga diphetogo ditheong tša pušo, kgolo ya ekonomi le tlholego ya mešomo.
4.3. Ka Kgoro ya Dikgwebišano, Diintasteri le Diphenkgišano, mmušo o tšwelapele go thekga ditšweletšwa tša ka mo nageng, go akaretšwa le go tsošološwa ga intasteri ya tšweletšo ya Afrika Borwa. Khonferense ya Ngwaga ka Ngwaga ya Afrika Borwa ya Dipeeletšo (SAIC) e tšwelapele go goketša babeeletši bao ba holofetšago. Go tloga ka khonferense ya yona ya pulamadibogo ka 2018, SAIC go fihla lehono e kgontšhitše boikgafo bja dipeeletšo tša boleng bja go feta R770 bilione go ralala le mafapha a go fapafapana a ekonomi.
4.4. Kabinete e santše e ikgafetše go šoma mmogo le mafapha ka moka go šogana le ditlhohlo tše tharo e lego tlhokego ya mešomo, bohloki le go se lekalekane. Mmušo o tla dira se sengwe le se sengwe go hlola tikologo ya go bolokega ye e kgontšhago dipeeletšo ka mo nageng. O tla eta pele gape diphetogo tša ekonomi go kgontšha dibaka tša ekonomi ye e atilego ka bontši go dihlopha tša batho bao kgale ba bego ba phaetšwe thoko.
5. Ketelo ya MopresidenteDinageng tše Nne tša Bodikela bja Afrika
5.1. Kgauswanyane Mopresidente Ramaphosa o eteletše pele sehlopha sa ditona le baetapele ba kgwebo ka nepo ya go godišetša godimo dikamano tša ekonomi le dikamano tša magareng ga batho gare ga Afrika Borwa le Nigeria, Côte d’Ivoire, Ghana le Senegal.
5.2. Ketelo ye ya dinaga tše nne go thoma ka la 30 Dibatsela go fihla ka la 7 Manthole 2021 e matlafaditše dikamano tša Afrika Borwa le dinaga tše dingwe go tiiša tšhomišano yeo e nepišitšwego tlhabollong ya Afrika le tšhomišanommogo diforamong tša dinaga ka bontši.
5.3. Afrika Borwa le mebušo yeo e gwebišanago le yona e logišane maano ka mekgwa ya go phagamišetša godimo dibaka tšeo di hlagišwago ke Lefelo la Kontinente ya Afrika la go Gwebišana ka go Lokologa go hola batho ka moka, ka thekgo ye kgolo ya dikgwebo tša go dira dikgwebišano le dipeeletšo tša magareng ga dinaga tša Afrika.
6. Matšatši a 16 a go Lwantšha Dikgaruru Kgahlanong le Basadi le Bana
6.1. Bjale ka ge Matšatši a 16 a Lesolo la go Lwantšha Dikgaruru Kgahlanong le Basadi le Bana le fihla mafelelong, go santše go na le nnete ye e hlobaetšago ya gore tše ntši di santše di nyakega go dirwa go fediša dikgaruru tšeo di hlolwago ke bong le dipolao tša basadi le basetsana (GBVF) mo setšhabeng sa gaborena.
6.2. Dikanegelo tše dintši tša go garoša matswalo tša go amana le GBVF, go akaretšwa le tobo ya maphelo, di begilwe mo nakong ye le go ralala le Matšatši ao a okeditšwego a 365 a lesolo la kgahlanong le dikgaruru.
6.3. Re a šitwa bjalo ka setšhaba ge dillo tša bao ba lego kotsing ye kgolo ya go tlaišwa mo setšhabeng sa gaborena ba dula ba sa theeletšwe goba ba bethišwa moya. Ditlwaedi tša go hloka maikarabelo tšeo di kgonthišago maitshwaro a dikgaruru ka banna le go atiša go kweša bohloko basadi bao ba bolelago ka dikgaruru tše phatlalatša di swanetše go fihla mafelelong.
6.4. Kabinete e dirile boipiletšo go mang le mang, kudukudu banna, go ema ka maoto le go kgatha tema ye kgolo go fediša lemena la dikgaruru kgahlanong le basadi le bana. Banna ba swanetše go eta pele ka go bolela phatlalatša kgahlanong le GBVF le go e bega makgotleng a phethagatšo ya molao. Ba swanetše gore gape ba lemoše batho, le go tsenela dithuto tša go ba ruta ka go efoga mogofe le ka maitekelo a go thibela GBVF.
6.5. Ka nepo ya go kaonafatša ka fao re tšeago magato ka gona ditatofatšong tša thobalano le dikgarurung tšeo di hlolwago ke bong, mmušo o na le Dikgorotsheko tše 106 tša melato ya thobalano ebile gonabjale o gare ka go tsebagatša Dikgorotsheko tša Mmušo tša Melato ya Thobalano.
6.6. Ka Dibokwane 2020, Karolo ya 55A ya Molaophetošwa wa Bosenyi (Melato ya Thobalano le ya go Amana le yona) e saenetšwe go ka šoma gomme se se šupa gore lekga la mathomothomo Dikgorotsheko tša Melato ya Thobalano di tla thoma go hlongwa ka go tsamaišana le molao. Karolo ya 55A ya Molao wo e matlafatša Tona ya Toka leDitirelo tša Tshokollo go kgetha, e sego fela kgorotsheko ya selete, eupša le Karolo ya Kgorotsheko ya Godimo, bjalo ka Kgorotsheko ya Melato ya Thobalano.
6.7. Kabinete e dirile boipiletšo go mafapha ka moka a setšhaba go šoma mmogo le mmušo go hlola setšhaba seo se bolokegilego le go šireletša batšwasehlabelo ba tlaišo. Se se tla fetoga fela ge ka moka re tšea magato, ebile nako ya go tšea magato ke gonabjale!
B. Diphetho tša Kabinete
1. Go oketšwa ga Maemo a Masetlapelo a Bosetšhaba
1.1. Kabinete e dumeletše tšhišinyo ye e tlilego ka Lekgotlataelo la Bosetšhaba ka ga Coronavirus go oketša go ya pele Maemo a Masetlapelo a Bosetšhaba go fihla ka la 15 Pherekgong 2022, go ya ka Karolo 27 (5) (c) ya Molao wa Masetlapelo a Bosetšhaba, wa 2002 (Molao 57 wa 2002).
1.2. Maemo a Masetlapelo a Bosetšhaba a nepile go arabela ditiragalo le maemo a go ikgetha ao a tlišwago ke leuba la COVID-19.
2. Polokego ya Sehla sa Maikhutšo
2.1. Ka baka la ge ba bantši ba rena ba tla be ba ikela maikhutšong a sehla ao ba a šometšego ka thata, re swanetše go gopola gore COVID-19 ga e ye maikhutšong. Nako ye e bolokegilego ya maikhutšo a gago le a bao o phelago le bona e ka kgonthišwa ke moento wo bonolo wo o ka o humanago lefelong la kgauswi le wena la go hlaba meento.
2.2. Kabinete e dira boipiletšo go motho mang le mang go tšwelapele go ntšha mahlo dinameng le go efoga dikgobokano tša leago tše dikgolo. Mmogo re ka dira gore sehla se sa maikhutšo e be sa polokego bathong ka moka ka go se otlele re nwele madila. Re swanetše go latela melao ka moka ya tsela, go akaretša le go se fete lebelo leo beilwego tseleng. A re kgatheng tema ya rena go Goroga re Phela.
2.3. Kabinete e dira bioipiletšo batswading le bahlokomeding ba bana go ntšha mahlo dinameng kudu ka bana bao ba ba hlokometšego, kudukudu mafelong a go rutha, mabopong goba kgauswi le meetse. Go netefatša sehla sa maikhutšo sa go bolokega, ntšha mahlo dinameng ka dinako tšohle ge o le maikhutšong goba ka nako ya gago ya boiketlo. Bega ditiragalo dife goba dife tša go belaetša tša bosenyi ka yona nako yeo maphodiseng mo go 10111 goba o lemoše bahlankedi ba tšhireletšo ba kgauswi le wena.
C. Melaetša
1. Ditebogišo
Kabinete e lebiša ditebogišo tša yona le go lakaletša bao ba latelago mahlogonolo:
- Mopresidente Ramaphosa ge a filwe tikrii ya bongaka ya Honoris Causa ya go tšwa Yunibesithing ya Cheikh Anta Diop gola Dakar, Senegal, yeo e tsebegago bjalo ka ye nngwe ya diyunibesithi tša go tuma kudu lefaseng. Mengwaga ye 29 ya go feta, Mopresidente wa peleng Nelson Mandela le yena o filwe tikrii yeo ya tlhompho ya bongaka ge naga ya rena e se ya hlwa e lokologa. Go maleba gore Mopresidente Ramaphosa o abetšwe tlhompho ye ye bohlokwa ka ngwaga wo re ketekago matswalo a bo-25 ya ge Molaotheo wa rena o saenelwa go ba molao.
- Blitzboks ge a atlegile makga a mabedi mo mafelelong a beke a mabedi nakong ya phadišano ya go hlomphega ya Dubai Sevens.
2. Mahloko
Kabinete e lebiša mahloko go malapa le bagwera ba:
- Morena Ebrahim Ismail Ebrahim (84), Motlatšatona wa Peleng wa Dikamano tša Boditšhabatšhaba le Tirišano. Ebie, go ya le ka fao a bego a bitšwa ka lerato ke bagwera le badirišani ba gagwe, o ikgafetše bophelo bja gagwe go lwela temokrasi le tokologo, a buša a šoma ka botshepegi go aga Afrika Borwa ye kaone ya batho ka moka.
- Amb Lindiwe Mabuza (83), motseta wa mahlwaadibona, sereti, molwelabasadi le molwelatokologo yo a šomilego maemong a mmalwa a botseta. Ka 2014 o amogetše Sefoka sa Ikhamanga ka Silibere ka mošomo wa gagwe wo mobotse wa go huetša tšhomišo ya bokgabo le tirišo ya boikgopolelo bja temokrasi – ka go laetša gore go lwela tokologo ya setšo go kgathile tema ye bohlokwa go fihlelela temokrasi.
D. Bao ba thwetšwego Mešomong
Bao ba thwetšwego mešomong ka moka mangwalo a bona a thuto a tlo tiišeletšwa ka tsela ya maleba.
- Ngaka Sean Douglas Philips – Molaodipharephare (DG) wa Kgoro ya Meetse le Kelelatšhila.
- Moadbokheiti Alison Gay Bengtson – Motlatšamolaodipharephare (DDG) wa Thekgo ya Pholisi ya Lenaneothuto le Tlhokomelo ka Kgorong ya Thuto ya Motheo.
- Mme Busisiwe Iris Letompa – DDG: Ditiro tša Profense ka Kgorong ya Temo, Peakanyoleswa ya Naga le Tlhabollo ya Dinagamagae.
4. Go oketšwa ga maloko a Lekgotla la Kgoro ya Dipalopalo tša Afrika Borwa:
- Profesa David Everatt (Modulasetulo);
- Morena Ian Assam (Motlatšamodulasetulo);
- Morena Faldie Esau
- Mme Reshoketswe Mokobane;
- Mme Blanche Motsosi;
- Ngaka Jacky Galpin;
- Ngaka Ariane Neethling;
- Ngaka Thabi Leoka;
- Morena Ettiene le Roux;
- Morena Wandile Sihlobo;
- Mme Nompumelelo Nzimande;
- Mme Vuyelwa Mantyi (Moemedi wa Kapa Bohlabela);
- Mme Zeenat Ishamial (Moemedi wa Kapa Bodikela);
- Morena Kuberin Packirisamy (Moemedi wa Kapa Leboa);
- Morena Thulani Bhengu (Moemedi wa KwaZulu-Natal);
- Profesa Andries Monyeki (Moemedi wa Leboa Bodikela);
- Ngaka Nomusa Mlondo (Moemedi wa Mpumalanga); le
- Ngaka Modjadji Malahlela (Moemedi wa Limpopo).
5. Maloko a Boto ya Institute ya Tlhabollo ya Enetši ya Bosetšhaba ya Afrika Borwa:
a. Morena Sicelo Goodwill Xulu (Modulasetulo);
b. Mme Lungile Mtiya (Motlatšamodulasetulo);
c. Mme Abegail Boikhutso;
d. Mme Mary Tumelo Mashabela;
e. Morena Jongikhaya Witi (Lelokolegolo go tšwa ka Kgorong ya Kagodikgwa, Boreahlapi le Tikologo (DFFE);
f. Mme Olga Chauke (Leloko la tlaleletšo – DFFE);
g. Mme Lize Baron (Lelokolegolo la go tšwa ka Kgorong ya Bogwebi, Intasteri le Phenkgišano (the dtic));
h. Morena Gerhard Fourie (Leloko la tlaleletšo – the dtic);
i. Morena Mthokozisi Mpofu (Lelokolegolo la go tšwa ka Kgorong ya Methopo ya Diminerale le Enetši (DMRE); le
j. Mme Nomawethu Qase (Leloko la tlaleletšo – DMRE).
6. Land Bank
(a) Mme Khensani Mukhari – Molaodiphethiši wa Land Bank.
Balaodi bao e sego maloko a Lekgotlaphethiši a Land Bank:
(b) Mme Nyane Rethabile Nkosi (Modulasetulo);
(c) Morena Lehlogonolo Andrew Makenete (Motlatšamodulasetulo);
(d) Mathane Makgatho;
(e) Mme Dineo Maithufi;
(f) Ngaka Johann Frederick Kirsten;
(g) Mme Thulisile Njapa Mashanda;
(h) Mme Nonthuthuzelo Pinkie Motshegoa;
(i) Mme Egashnee Pillay;
(j) Ngaka Monde Mbovu Tom; le
(k) Morena Dimitri Wilhem van der Westhuizen;
7. Lekgotla la Motšwaoswere la Sentech
a. Mme Sedzani Faith Mudau (Modulasetulo);
b. Mme Veronica Mmakoma Motloutsi;
c. Mme Mapuleng Moropa;
d. Mme Tshavhuyo Sesani;
e. Morena Themba Phiri;
f. Moadbokheiti Nkhumeleni Anderson Mudunungu; le
g. Morena Metusa Mbasa.
Dinyakišišo:
Mme Phumla Williams – Seboleledi sa Kabinete
Sellathekeng: 083 501 0139
