A. Timhaka leti nga eka Mbango
1. Nhlengeletano ya Nhlangano wa Tinxaka wa Mani na mani (UNGA)
1.1. Khabinete yi amukerile mbulavulo wa Presidente Cyril Ramaphosa eka UNGA ya vu 78 leyi a yi khomeriwe eNew York, United States of America ku sukela ti 18 ku fikela 26 Ndzati 2023.
1.2. Mbulavulo wa Presidente lowu amukeriweke hi vanhu votala wu tiyisisile xiyimo xa Afrika-Dzonga eka ku rhangela mitsakelo, ku nghenelela hi ku ringana no twisiseka ka tikonkulu ra Afrika na Global South (Matiko ya swifundza swa Afrika, Latin American na Caribbean) hi ku angarhela eka UN na tiforamu tin’wana ta matikonyingi.
1.3. Mbulavulo wu tlhele wu tiyisisa ku tiyimisela ka Afrika-Dzonga ko kuma nseketelo wa:
(a) Ku tiyimisela loku pfuxetiweke ka vuhlanganisi bya matikonyingi, loku simekiweke eka milawu leyi nga erivaleni naswona yi seketeriwa hi mavandla lama tirhaka.
(b) ku pfuxetiwa ka Huvo ya Vusirheleri ya UN (UNSC), ku nyika nhlamuselo eka nsinya wa nawu wa ku ringana ka vulawuri lebyi tiyimeleke bya tinxaka na ku endla leswaku UNSC yi kota ku hlamula hi ndlela leyinene eka ntiyiso wa nkarhi wa sweswi wa tipolitiki ta matiko ya misava.
(c) Ku va matiko lama nga fuma ma engetela nseketelo wa timali eka haswimbirhi ku tirhisa Agenda ya Nhluvukiso lowu Tiyiselaka wa 2030 na ku fikelela swikongomelo swa wona swa ku cinca ka maxelo hi ndlela leyi twisisekaka no hlanganeriwa, ku katsa na xilaveko xo tirhisa Nkwama wa ku Lahlekeriwa na ku Onhaka hi xihatla eka matiko lama nga sirhelelekangiki lama hlaseriweke swinene hi timhangu ta maxelo, tanihilaha swi pfumelelaniweke hakona eka Sexini ya vu 27 ya Nhlengeletano ya Mavandla leyi khomeriweke eEgypt hi Hukuri 2022.
1.4. Presidente Ramaphosa u tiyisisile ku tinyiketela ka Afrika-Dzonga ku ya emahlweni no lulamisa ku cinca ka maxelo na ku veka tiko tanihi murhangeri eka eneji leyi pfuxetiwaka, hayidirojeni ya rihlaza na vumaki bya tiindasitiri leti tiyiselaka.
1.5. President Ramaphosa u tlhele a vulavula na Samiti yo ya emahlweni na Nsivelo wa Ntungu, ku Tilulamisela na ku Hlamula, hi xiyimo xa yena tanihi Nghwazi ya Nhlangano wa Afrika wo Hlamula eka Mavabyi ya Xitsongwatsongwana xa Khorona (COVID-19).
2. Nongonoko wa matiko mambirhi wa Afrika-Dzonga wa le tlhelo eka UNGA ya vu 78
2.1. Etlhelo ka UNGA ya vu 78, Presidente Ramaphosa u rhangele vurhumiwa bya mfumo lebyi nga khoma tinhlengeletano to hlaya ta matiko mambirhi leti a ti kongomisiwe eka ku tiyisisa vuxaka bya maqhinga, tipolitiki, vudiplomati na mabindzu.
2.2. Presidente u hlanganile na ntangha ya yena hi ntirho wa le Ukraine Volodymyr Zelensky ku burisana hi ku humelela lowu endliwaka eka magoza yo aka ku tshemba lama Sunguriweke no rhangeriwa hi kungu ra ku Rhula ra Afrika na mihluvukiso yin’wana.
2.3. Presidente Ramaphosa u tlhele a hlangana na:
2.3.1. Presidente Recep Tayyip Erdoğan wa le Türkiye, eka ku tiyisisa vuxaka exikarhi ka Afrika-Dzonga na Turkey, na ku tivisana hi migingiriko ya ku rhula eka mpfilumpfilu lowu nga kona exikarhi ka Russia na Ukraine.
2.3.2. President Bola Tinubu wa Rhiphabliki ra Federali ra Nigeria, eka ku tiyisa vuxaka exikarhi ka Afrika-Dzonga na Nigeria. U tlhele a kuma hungu leri pfuxetiweke hi mayelana na migingiriko leyi rhangeriwaka hi Nhlangano wa Ikhonomi wa Matiko ya le Vupeladyambu bya Afrika eka ku vutliwa ka mfumo eNiger na matshalatshala yo angarhela yo vuyisela mafumele ya xidemokirasi eSahel.
2.3.3. Presidente Emmerson Mnangagwa wa Rhiphabliki ra Zimbabwe, eka migingiriko ya mfumo wa Zimbabwe yo hlanganisa ku akiwa hi vuntshwa ka tiko leriya endzhaku ka nhlawulo lowa ha ku vaka kona lowu ku pfumelelaniweke hawona.
2.4 President Ramaphosa u tlhele a nghenelela eka Nhlangeletano yo Tshama va Vulavula hi Bindzu ra Mabindzu na Vuvekisi ya United States (US)-Afrika-Dzonga, lowu a wu katsa varhangeri va Bindzu va Afrika-Dzonga na Amerika. Laha ku nga na ku tlula 600 wa tikhamphani ta le US leti tirhaka eAfrika-Dzonga, ku nghenelela loku a ku ri ka nkoka swinene eka ku tiyisisiwa loku yaka emahlweni ka vuxaka exikarhi ka Afrika-Dzonga na US.
2.5 Hi nkarhi wa kona, ku nyikiwile xitiviso xa ximfumo xa leswaku Foramu ya Ntirhisano wa Mabindzu na Ikhonomi ya US na Matiko ya Afrika ya le Dzongeni wa Sahara ya vu 20, (Foramu ya AGOA) yi ta va kona eJoni ku sukela hi ti 2 ku fikela hi ti 4 Hukuri 2023. Foramu yi ta tlhela yi va na ‘Nkombiso wa swi Endliwile eAfrika’ lowu nga ta kombisa nkoka lowu endliwaka hi xifundza eka tikonkulu.
2.6 President Ramaphosa u tlhele a vona ku tivisiwa ka ntirhisano exikarhi ka Novo Nordisk na Aspen. Ntirhisano wu ta vona vuhumelerisi bya insulin eka switirhisiwa swa Aspen’s eGqeberha, Eastern Cape. Ntirhisano lowu wu kongomisa eka ku phakela ku tlula 16 wa timiliyoni ta tidoseji ta insulin hi 2024, leyi nga ta tlakusiwa hi 2026. Leswi swi ta ndlandlamuxa swinene ku fikeleriwa ka vutshunguri bya insulin ku nga ri eAfrika-Dzonga ntsena, kambe na le ka tikonkulu hinkwaro.
3. Eneji
3.1. Khabinete yi amukerile ku va Mulawuri wa Eneji wa Afrika-Dzonga wa Rixaka a pfumelerile swikombelo swa layisense ya mabindzu na ku xava ematikweni ya le handle/ku xavisela matiko ya le handle swa Khamphani yo Fambisa ya Afrika-Dzonga ya Rixaka, leswi nga pfula ndlela yo xava gezi ku suka eka xifundza hinkwaxo.
3.2. Ku vuyela eku tirheni ka Yuniti ya 4 ya Xitichi xa Gezi xa Kusile ku suka eka ku lulamisa ka nhlayiso lowu kunguhatiweke swi vuyisile 800 wa ti megawati eka giridi ya hina ya gezi. Ndzima leyi yo hlawuleka i ya nkoka eka ku antswisa vuswikoti bya giridi ya rixaka byo endla gezii na ku lulamisa ku vuyelela ka ku timiwa ka gezi hi ku siyerisana.
3.3. Khabinete yi tlhele yi tivisiwa hi leswi fikeleriweke mayelana na ku tlherisela Tiyuniti ta 1, 2 na 3 ta Xitichi xa Gezi xa Kusile ku nga se fika nkarhi lowu a wu vekiwile.
3.4. Khabinete yi amukerile ku pimiwa ku va Eskom yi ri eka xiyimo lexi nga tshamiseka hi Vukorhokeri bya Vavekisi bya Moody’s, lexi nga ta antswisa ku fikelela ka vukorhokeri bya gezi eka mali ya xikeweleti leswaku byi kota ku endla makungu ya nkarhi lowutaka yo tirhisa vuhlayisi lebyi kunguhatiweke eka swo famba swa byona leswi tirhisiwaka eka ku endla gezi.
4. Nsirhelelo wa mati
4.1. Khabinete yi hlamuseriwile hi matshalatshala yo lulamisa mitlhontlho ya mati leyi khumbaka tindhawu to hlaya etikweni hinkwaro. Holobye wa mati na Mbhasiso, Tatana Senzo Mchunu na vameyarankulu va madoroba man’wana eGauteng va ta nyika hungu leri pfuxetiweke ra ku nghenelela loku yaka emahlweni ku tiyisisa mphakelo wa mati eka xifundzankulu.
4.2. Khabinete yi tsundzuxa munhu un’wana na un’wana leswaku Afrika-Dzonga i tiko leri kayivelaka mati. MaAfrika-Dzonga hinkwavo na munhu un’wana na un’wana loyi a nga laha tikweni leri u fanele ku hlayisa na ku tirhisa mati hi vukheta.
5. Timhaka ta mabindzu
5.1. Khomixini ya Matiko Mambirhi ya Afrika-Dzonga na Lesotho (BNC) na Nhlengeletano ya Ntlawa wa Vaholobye
5.1.1. Nhlengeletano ya BNC ya Afrika-Dzonga na Lesotho na Ntlawa wa Vaholobye leyi khomiweke ku sukela hi ti 25 ku fikela hi ti 28 Ndzati 2023 yi kongomisa eka ntirhisano wa ikhonomi, timhaka to tsemakanya mindzilekano, na ku fambafamba ka vanhu hi ku ntshunxeka, nhundzu na vukorhokeri exikarhi ka matiko lamambirhi.
5.1.2. Presidente Ramaphosa na Holobyenkulu Samuel Ntsokoane Matekane va ta va vatshamaxitulu va Sexini yo Sungula ya BNC exikarhi ka Afrika-Dzonga na Lesotho hi Ravumune, 28 Ndzati 2023. BNC yi ta katsa vuxaka bya vudiplomati, vusirheleri na ku sirhelela, mati, vutleketli, gezi na mabindzu.
5.1 Vulavisisi bya Makete wa Pulatifomo ya Vuhlanganisi bya le ka Inthanete
5.1.1 Khabinete yi amukerile xiviko ku suka eka Khomixini ya Mphikizano xa leswi kumiweke na magoza yo lulamisa eka Vulavisisi bya Makete wa Pulatifomo ya Vuhlanganisi bya le ka Inthanete. Khabinete yi bumabumerile ntirho wa khomixini wo lulamisa swivilelo swa vulawuri bya vun’we eka tipulatifomo ta vuhlanganisi bya dijitali, ku katsa khomese, tiejensi ta marendzo ta le ka inthanete, ku phakeriwa ka swakudya, switolo swa ti-app, vanyiki va swilo leswi hlawuriweke na tindhawu to secha mahungu.
5.1.2 Khabinete yi lerisile Vaholobye va tindzawulo ta mfumo leti faneleke ku ya emahlweni va hlangana va ta na switsundzuxo swo antswisa, ku langutisisa switandzhaku swa pholisi na ku endla ku cinca ka pholisi loku lavekaka loku nga ta olovisa ku nghenelela loku twisisekaka ka MaAfrika-Dzonga na mabindzu lamatsongo, ya le xikarhi na lamatsongo swinene eka bindzu ra le ka inthanete leri kulaka.
6 Mukhuhlwana wa Swinyenyana
6.1 Khabinete yi lemukile mitungu ya nkarhi wa sweswi ya chachalaza leyi vangaka mavabyi swinene (HPAI) H5 na H7 eka indhasitiri ya tihuku eAfrika-Dzonga. KapaVupeladyambu na KwaZulu-Natal swi vile na mitungu ya HPAI H5 kasi HPAI H7 yi vikiwile eka swifundzankulu swa Gauteng, Limpopo, Mpumalanga na North West. Magoza yo lawula ku hangalaka ka mavabyi ya kona naswona van’wamapurasi va khutaziwa ku landzelela magoza lama vekiweke yo sirhelela swilo leswi hanyaka.
6.2 Mitungu leyi yi tisa mixungeto ya nsirhelelo wa swakudya naswona ku nga tirhisiwa magoza ya mabindzu hi ndlela yo xava swilo leswi humaka ematikweni ya le handle ku lawula ku kumeka ka matandza yo nona, matandza ya le tafuleni na nyama ya huku. Ndzawulo ya Vurimi, Mpfuxeto wa Misava na Nhluvukiso wa le Matikoxikaya, Huvo ya Vulawuri bya Swikumiwa swa Rihanyo swa Afrika-Dzonga na indasitiri va le ku lavisiseni ka swikombelo swa ntsariso wa misawutiso leyi nga kotekaka, laha magoza yo landzelerisa lama fambelanaka na vuhlayiseki, ku tirha kahle na nkoka swi langutisisiwaka swinene eka ntsariso wa misawutiso yoleyo.
7 Ku lwisana na vugevenga loku hlanganisiweke
7.1 Khabinete yi amukerile hungu leri pfuxetiweke ra ku lwisana na vugevenga, leri nga tlhela ri nyikiwa rixaka hi Holobye wa Maphorisa, Jenerala Bheki Cele, na nhlangano wa Nhlanganelo wa Matirhelo na Vuhlori bya Rixaka.
7.2 Ntirho wa swiyenge swo hambanahambana hi mayelana na ku ceriwa ka migodi swi nga ri enawini na vuhlapfa eKapaN’walungu wu endle leswaku ku khomiwa vanhu va 867, vo tala va huma eLesotho, Zimbabwe, Mozambique na MaAfrika-Dzonga. Khabinete yi vuyelerile matitwelo ya tiejensi to hlayisa nawu ya leswaku MaAfrika-Dzonga lava hlayisaka swigevenga leswi khumbekaka eka migingiriko ya ku ceriwa ka migodi swi nga ri enawini va ta langutana na matimba hinkwawo ya nawu.
8 Maxelo yo biha swinene
8.1 Ku landzelelana ka maxelo yo biha laha tikweni swi yisa ehansi nkucetelo lowu ku cinca ka maxelo ku nga na wona eka vutomi bya hina na xilaveko xa magoza lama tiyiselaka nkarhi wo leha yo susa khaboni eka ikhonomi ya hina loko hi ri karhi hi landzelela nhluvukiso lowu tiyiselaka nkarhi wo leha.
8.2 Khabinete yi tshama yi ri karhi yi tivisiwa hi ku onhaka loku vangiwaka hi swidzedze leswikulu na ndhambi eKapaVuxa, KapaVupeladyambu na Gauteng, ku ri na swikombiso swa leswaku leswi swi nga endleka swi hangalaka na swifundzha leswin’wana.
8.3 Khabinete yi kombela miganga ku tshama yi vambe ngoma eka switsundzuxo swin’wana swa maxelo yo biha, leswi nga tisaka ku onhaka kun’wana etikweni hinkwaro.
8.4 Mfumo wu ya emahlweni wu seketela vukorhokeri bya xihatla na tisenthara ta vulawuri bya timhangu eka matirho yo ponisa na ku nyika nseketelo wo phalala eka swiyimo swa xihatla.
9 Winnie Mandela Avenue
9.1 Khabinete yi lemukile ku cinciwa ka vito ra William Nicol Drive eSandton ku va Winnie Mandela Avenue tanihi goza ra nkoka ro tsala matimu ya Afrika-Dzonga hi vuntshwa ku kombisa ku hoxa xandla ka lava nga lwela ntshunxeko wa hina.
9.2 Ntirho lowu wu kotlanile na siku leri a ri ta va ri ri ra ku velekiwa ka Winnie Madikizela-Mandela ra vu 87 hi ti 26 ndzati 2023.
B. Swiboho swa Khabinete
1. Qhinga ra Nyama ya Swiharhi swa nhova leri Pfuxetiweke ra Afrika-Dzonga
1.1 Khabinete yi pasisile ku tirhisiwa ka Qhingha ra Nyama ya Swiharhi swa nhova leri Pfuxetiweke ra Afrika-Dzonga, leri lavaka ku cinca indhasitiri ya nyama ya swiharhi swa nhova na ku endla leswaku yi va ya ximfumo.
1.2 Xikongomelo xa qhinga i ku tiyisisa sekitara ya nyama ya swiharhi swa nhova tanihi muphakeri wa nsirhelelo wa swakudya na sekitara ya ku kula ka ikhonomi leswi nga pfunaka ku tumbuluxa mitirho.
1.3 Afrika-Dzonga yi vekiwa eka xiyimo xo sungula eka tikonkulu ra Afrika xa ku kumiwa ka nyama ya swiharhi swa nhova. Qhinga ri lava ku tiyisisa ku tumbuluxiwa ka 202 666 wa mitirho leyi nga ta va kona nkarhi wo leha eka indasitiri ya nyama ya swiharhi swa nhova hi 2030.
1.4 Qhinga leri ri ta hangalasiwa eka webusayiti ya Ndzawulo ya Swihlahla, Tinhlampfi na Mbango: www.dffe.gov.za.
2. Kungu Lerikulu ra Sekitara ya Vupfhumba
2.1. Khabinete yi pasisile ku yelanisiwa ka Kungu ro Vuyelerisa Sekitara ya Vupfhumba na Kungu Lerikulu ra Vupfhumba lerintshwa.
2.2. Xiphemu xa nkoka xa Kungu Lerikulu i ku hunguta switandzhaku swa ntungu wa COVID-19 eka sekitara ya vupfhumba. Ri ya emahlweni ri nyika ndlela ya matirhelo ya ku vuyiseriwa loku heleleke ka vupfhumba laha tikweni. Loko Kungu ro Vuyelerisa Sekitara ya Vupfhumba ri tumbuluxiwile ku olovisa ku vuyiseriwa ka sekitara, ku hlayisa mitirho na ku sirhelela tindlela to tihanyisa, Kungu Lerikulu ri ta yisa ntirho lowu eka xiyimo xin’wana na ku fambisa swivandlanene leswintshwa eka sekitara.
2.3. Kungu ri ringanyeta maqhinga ya nkombo yo nghenelela ku tiyisisa leswaku sekitara ya vupfhumba yi tlhelela eka masiku ya yona ya matirhelo ya xiyimo xa le henhla, na leswaku yi va exivindzini xa ku tumbuluxiwa ka mitirho na vubindzurisi.
2.4. Indhasitiri ya vupfhumba i muhoxa xandla wa nkoka eka ikhonomi naswona a yi seketerile 725 000 wa mitirho loko ku nga se va ntungu wa COVID-19.
C. Milawumbisi
1. Nawumbisi wa Nhlangano wa Vuhaxi wa Afrika-Dzonga (SABC) wa 2023
1.1. Khabinete yi pasisile ku yisiwa ka Nawumbisi wa SABC wa 2023 ePalamende.
1.2. Loko se wu pasisiwile wu va nawu, Nawumbisi wu ta endla leswaku Nawu wa Vuhaxi, 1999 (Nawu wa 4 wa 1999) lowu nga kona sweswi wu herisiwa. Ku cinca ku ta tiyisisa ku tirha kahle ka matirhelo ya vuhaxi bya mfumo.
1.3. Nawumbisi wu ya emahlweni wu ringanyeta ku cinca eka modele wa mpfuneto wa timali wa SABC na sisiteme ya tilayisense ta TV.
2. Mpfapfarhuto wa Nawumbisi wo Cinca Vukorhokeri bya Mati
2.1. Khabinete yi pasisile ku hangalasiwa ka Nawumbisi wo Cinca Vukorhokeri bya Mati ku kuma mavonelo ya vaaki.
2.2. Swikongomelonkulu swa Nawumbisi i ku tiyisisa vutihlamuleri eka vanyiki va vukorhokeri bya mati na ku tisa mhaka yo va erivaleni.
2.3. Ku cinciwa ka Nawu wa Vukorhokeri bya Mati, 1997 (Nawu wa 108 wa 1997) ku ta tiyisisa leswaku vanyiki va vukorhokeri bya mati va phakela mati ya xiyimo xa le henhla tanihi xiphemu xa swiyimo swa vona swa tilayisense.
2.4. Ku cinca swi ta tlhela swi lulamisa ku tsana loku nga kumiwa eka sekitara ya vukorhokeri bya mati.
2.5. Nawumbisi wu veka mipimo ya le hansi ya matirhelo ya vanyiki va vukorhokeri bya mati, leyi valawuri va Vukorhokeri bya Mati va faneleke ku vona leswaku ya landzeleriwa.
3. Mpfapfarhuto wa Nawumbisi wo Cinca Mati wa Rixaka
3.1. Khabinete yi pasisile ku hangalasiwa ka mpfampfarhuto wa Nawumbisi wo Cinca Mati wa Rixaka ku kuma mavonelo ya vaaki. Nawumbisi wu cinca Nawu wa Mati wa Rixaka, 1998 (Nawu wa 36 wa 1998).
3.2. Ku cinciwa loku ku ta antswisa milawu naswona ki ta tiyisisa leswaku switirhisiwa swa mati swa tiko swi lawuriwa kahle, swi sirheleriwa no hlayisiwa.
3.3. Nawumbisi wu tlhela wu endla swiringanyeto swo herisa ku nga ringani ka nkarhi lowu nga hundza loku fambelanaka na ku averiwa ka mati, na ku nyika tindlela to ololoxa mikwetlembetano ya le ndzeni leti tirhaka no va ta xihatla.
D. Ku thoriwa
Ku thoriwa hinkwako ku ta ya hi ku tiyisisiwa ka vuthwaseri na ku kamberiwa ka mpfumelelo wa vuhlayiseki lowu faneleke.
1. Tatana Kuberndran Moodley tanihi Mufambisinkulu: Vumaki na Vuinjhiniyere eka Mitirho yo Kandziyisa ya Mfumo.
2. Tatana Sihle Ngubane tanihi Mufambisinkulu: Mafambiselo ya Matirhelo eka Mitirho yo Kandziyisa ya Mfumo.
3. Manana Mmolaeng Mooki tanihi Mufambisinkulu: Vukorhokeri bya Nhlangano eka Mitirho yo Kandziyisa ya Mfumo.
4. Ku thoriwa ka valawuri lava nga riki va xiyimo xa le henhla eka Bodo ya Nhlangano wa Ndzindzakhombo wa Nxungeto wo Hlawuleka wa Afrika-Dzonga
4.1. Manana Deshnie Subbiah; na
4.2. Tatana Jannie Venter.
5. Ku thoriwa ka valawuri lava nga riki va xiyimo xa le henhla eka Huvo ya Nhlangano wa Ndzindzakhombo wa nxungeto wo Hlawuleka wa Afrika-Dzonga
5.1. Tatana Bongani Nqwabana (ku thoriwa nakambe);
5.2. Tatana Petrus Matji (ku thoriwa nakambe);
5.3. Manana Pinkie Nqeto (ku thoriwa nakambe);
5.4. Tatana Jonathan Muthige;
5.5. Manana Chantal Naidoo;
5.6. Manana Disebo Moephuli;
5.7. Tatana Barry Hore;
5.8. Tatana Joel Netshitenzhe;
5.9. Prof Edgar Pieterse; na
5.10. Manana Zodwa Mbele.
E. Mitirho leyi Taka
1. N’hweti ya Vutleketli
1.1. N’hweti ya Vutleketli ya lembe leri yi ta tsundzukiwa ehansi ka nhlokomhaka leyi nge: “Siyakha - Ku aka switirhisiwa swo antswa ku kurisa Afrika-Dzonga”.
1.2. N‘hweti ya Vutleketli ya 2023 yi ta kongomisa eka vuvekisi lebyikulu eka switirhisiwa swa vutleketli, na xirhambo xo teka goza ro sirhelela switirhisiwa swa vutleketli eka vukhamba na ku onhiwa.
2. Siku ra Vadyondzisi ra Misava Hinkwayo
2.1. Afrika-Dzonga ri ta joyina misava hinkwayo ku tsundzuka Siku ra Vadyondzisi ra Misava hinkwayo hi Ravumune, 5 Nhlangula 2023, ehansi ka nhlokomhaka leyi nge: “Vadyondzisi lava hi va lavaka eka dyondzo leyi hi yi lavaka: Xilaveko xa nkoka xa misava hinkwayo xo herisa ku pfumaleka ka vadyondzisi”. Siku leri ri kongomisa eka ku lemukisa, ku twisisa na ku tlangela ku hoxa xandla ka nkoka loku vadyondzisi va ku endlaka eka dyondzo na nhluvukiso emisaveni hinkwayo
2.2. Siku leri ri tivisiwile hi ku hlanganela hi Nhlangano wa Vatirhi wa Matiko ya Misava na Nhlangano wa Tinxaka wa Dyondzo, Sayense na Mfuwo ku tlangela ntirho wa nkoka lowu vadyondzisi va hina va wu endlaka.
F. Mahungu
1. Vuhoyozeri
Khabinete yi hundzisele ku hoyozela na ku navelela leswinene eka:
- Jenerala Bheki Cele, Holobye wa Maphorisa, loyi a amukeleke Mendlele ya Xitsundzuxo xa Great Wall ku suka eka Rhiphabliki ra Vanhu ra China eka ku hoxa xandla ka Vukorhokeri bya Maphorisa ya Afrika-Dzonga eka ntirhisano wa ku hlayisiwa ka nawu hi ku angarhela exikarhi ka matiko lawa mambirhi.
- Manana Angie Motshekga, Holobye wa Dyondzo ya le Hansi, ku va a hlawuriwile hi Matsalana-Jenerali wa UN, Tatana Antonio Guterres, ku tirha eka Phanele ya Xiyimo xa le Henhla ya Misava Hinkwayo ku n’wi tsundzuxa hi ndlela leyi matiko ya nga cincaka mafambiselo ya wona ya dyondzo. Ku hlawuriwa ka Holobye Motshekga eka phanele ya xiyimo xa le henhla swi kombisa levhele ya yena ya ntokoto eka xiyenge xa dyondzo naswona i xikombiso xa ku tshemba eka ndlela leyi dyondzo ya Afrika-Dzonga yi fambaka ha yona.
Phanele yi katsa vayimeri ku suka eka Nhlangano wa Vatirhi wa Matiko ya Misava, Ntlawa wa Ntirho wa Vadyondzisi wa Nhlangano wa Dyondzo, Sayense na Mfuwo wa UN, Mihlangano ya Vatirhi ya Vadyondzisi ya Misava Hinkwayo na Vaholobye vanharhu va dyondzo. Vatshamaxitulu va phanele a ku ri khale ka Vapresidente vambirhi.
- Cape Town Film Studios, vatlangi va laha kaya na vaendli va swiendlo swo hlamarisa, eka ntirho wa vona eka serisi ya Netflix, One Piece, leyi nga tlakuka yi ya eka xiyimo xo sungula emisaveni hinkwayo eka pulatifomo ya ku hangalasiwa eka inthanete.
- Van Ryn's Distillery, hi ku nyikiwa sagwadi ra xidlodlo xa Brandy ya kahle xa Misava eka brandy ya yona ya potstill ya malembe ya 12 eka Mpkizano wa Swipiriti wa Matiko ya Tinxaka wa 2023 eLondon.
2. Michavelelo
Khabinete yi hundzisele ku chavelela eka ndyangu na vanghana va:
- Tatana Aziz Goolam Hoosein Pahad (82), khale ka mulwisana na xihlawuhlawu loyi a nga va Xandla xa Holobye wa Timhaka ta Matiko ya le Handle wo sungula wa mfumo wa xidemokirasi wa Afrika-Dzonga ku sukela hi 1994 ku fikela hi 2008.
- Lieutenant Commander Gillian Elizabeth Hector, Master Warrant Officer William Masela Mathipa, na Warrant Officer Class One Mmokwapa Lucas Mojela, lava nga lova va ri entirhweni endzeni xikepe xa le hansi ka mati, SAS Manthatisi, ehandle ka le Kommetjie eKapaVupeladyambu.
- Vatirhi va 22 va le mugodini wa Venetia Diamond eLimpopo, lava nga lova eka nghozi ya le magondzweni eMusina (Xifundza xa Vhembe).
- Manana Zoleka Mandela (43), mutsari na mugingiriki, na ku va ntukulu wa tinhenha to lwisana na xihlawuhlawu Nelson Mandela na Winnie Madikizela-Mandela
- Vanhu va khumen’we lava lahlekeriweke hi vutomi bya vona eka swiyimo swa maxelo yo biha leswi hlaseleke tindhawu to hlaya ta tiko ra hina eka vhiki leri nga hundza.
Swivutiso: Manana Nomonde Mnukwa – Muvulavuleri wa Mfumo wo Khomela
Riqingho ra le nyongeni: 083 653 7485
